YANGIN ALGILAMA VE UYARI SİSTEMLERİ İÇİNDEKİLER Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri Yangının Oluşum Safhaları Yangın Algılama ve Uyarı Sistemlerinin Gerekliliği Yangın Algılama ve Uyarı Sistemlerinin Çeşitleri YANMA VE YANGIN Prof.Dr. Köksal ERENTÜRK HEDEFLER Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Yangının nasıl oluştuğunu, yangın çeşitlerini ve yangının safhalarını öğrenebilecek, Uyarı ve algılama sistemlerine neden gerek duyulduğunu öğrenebilecek, Yangın algılama ve uyarı sistem çeşitlerini ve bileşenlerini açıklayabilecek, Uyarı sistem bağlantısına ait detayları kavrayabilecek, Bölge tespiti, dedektör ve diğer bileşenlerin bina içerisinde yerleşiminde dikkat edilecek hususları öğrenebileceksiniz. ÜNİTE 4 ÜNİTE 4
YANGIN ALGILAMA VE UYARI SİSTEMLERİ Yangın algılama ve ihbar sistemlerinin temel işlevi herhangi bir yerde oluşabilecek yangın tehlikesinin zamanında ve güvenilir bir şekilde algılanması, akabinde ihbar, anons ve kontrol fonsiyonlarının yerine getirilerek gerekli olan yerlere acil uyarıların yapılmasıdır. Uyarının yapılmasından itibaren geçen her dakika önemlidir ve yangının oluştuğu yere en kısa sürede müdahalenin yapılması gereklidir. Genel olarak erken uyarı sistemleri, yangının üç karakteristik özelliği olan duman, ısı ve alevden birini veya birkaçını algılayarak çalışırlar. Yangının duman, ısı ve alev özelliklerini algılamak için üretilmiş değişik dedektör tipleri mevcuttur. Ancak bunlar tek başlarına yeterli olmayabilir ve bir arada kullanılmaları gerekebilir. Yangın ihbar sistemleri, dedektörlerden aldığı yangın alarmını yorumlayarak çıkışlarını (söndürme sistemi, siren, telefon hattı vs.) aktif hâle getiren sistemlerdir. Yanıcı özelliğe sahip maddelerin oksijen ile ısı altında belirli oranlarda birleşmesi sonucunda meydana gelen kimyasal reaksiyona Yanma denir. Yanma olayı ile ortam sıcaklığı çok yüksek değerlere çıkarabilir. Yanma olayının gerçekleşebilmesi için üç ana bileşenin belirli oranlarda bir araya gelmesi gerekir. Bunlar: Oksijen, ısı ve yanıcı maddedir. Yanma olayının gerçekleşmesi için ortamdaki oksijen oranın % 16'nın altına düşmemesi gerekir. Oksijen oranının % 16'nın altına inmesiyle yanma reaksiyonu yavaş yavaş sönmeye yüz tutar. Bu oranının % 14'ün altına düşmesi hâlinde ise yanma reaksiyonu olmaz. Yanma olayının sonuç ürünleri ısı, ışık, duman ve zehirli gazlardır. Yangınlar, genel olarak yanıcı madde cinslerine göre dört ana grup altında sınıflandırılmasına rağmen genel olarak A, B, C, D ve E sınıfı olarak adlandırılır. A sınıfı yangınlar ağaç, mobilya, kömür, plastik gibi maddelerin yanması ile oluşan katı madde yangınlarıdır. Bu yangınlarda genelde kor oluşur. Yangın müdahalesi soğutma, yanıcı maddelerin ortamdan uzaklaştırılması, su ve kimyasal yangın söndürücülerle olabilir. B sınıfı yangınlar benzin, benzol, fuel-oil, madeni yağlar, vernik gibi maddelerin yani tutuşabilen ve yanabilen sıvı yangınlarının oluşturduğu gruptur. Söndürülmesi ve müdahale A sınıfı yangınlara göre zordur. B sınıfı yangınlar, yanan madde ile oksijen temasının kesilmesi (boğmak) sureti ile söndürülür. C sınıfı yangınlar asetilen, metan, oksijen, LPG ve doğal gaz gibi gaz maddelerin oluşturduğu yangınlardır. Bu yangınlarda patlama riski oldukça fazladır. B sınıfı yangınlar, yanan madde ile oksijen temasının kesilmesi (boğmak) sureti ile söndürülür. Bu tip yangınlarda gaz akışının çok hızlı bir şekilde kesilmesi gerekir. Bu sebeple yangın alarm sistemlerinde gaz vanaları ihbar sistemi ile entegre edilerek herhangi bir gaz kaçağında vanalar otomatik olarak kapatılır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2
D sınıfı yangınlar titanyum, uranyum, fosfor, sodyum, potasyum, alüminyum, magnezyum gibi metal malzeme yangınlarının girdiği sınıftır. D sınıfı yangınlar, özel amaçla üretilmiş kuru tozlu yangın söndürücülerle söndürülür. E sınıfı yangınlar elektrik tesisatları ve şalt malzemeleri ile ilgili yangın sınıfıdır. Transformatör yangınları, iletkenlerin yanması gibi olaylar bu sınıfa girer. YANGININ OLUŞUM SAFHALARI Yangın olayı üç safhada gerçekleşir. Başlangıç Safhası Başlangıç safhası tam yanmanın olmadığı, oksijenin yeterli ama ısının yetersiz olduğu durumdur. Yarım yanmış gazlar, kendi sıcaklıklarından yükselip dolaşırken uygun oksijen ve sıcaklık oranını buldukları yerde kısa süreli alev dili (flame-over) şeklinde yanarlar. Denge Safhası Denge safhasında ısı ve oksijen yeterli olup ortamda duman azdır ve neredeyse tam yanma olmaktadır. Yükselen sıcak hava konveksiyonla odada dolaşarak bütün yanıcı maddeleri tutuşma sıcaklığına yükseltir ve bir anda tüm maddeler tutuşur. Sıcak Tütme Safhası Sobanın gece uyutulmasına benzeyen ve korlaşma safhası da denilen bu safhada ısı yüksektir. İlerleyen yangın sebebi ile azalan oksijen yetersiz miktardadır. Yarım yanma yani sıcak tütme devam etmektedir. Yangının meydana geldiği ortam basınçlı bir şekilde yarım yanmış gazlar tarafından doldurulmuştur. Kapı ve pencereler açıldığında ortama ani oksijen girişi sebebi ile patlamaya (backdraft) neden olmaktadır. YANGIN ALGILAMA VE UYARI SİSTEMLERİNİN GEREKLİLİĞİ Bina ve endüstriyel yapıların, yangına karşı korunmasında, ilk ve en önemli sistemlerden biri yangın algılama sistemleridir. Yangın algılama sistemleri, saha elemanlarının yangını en erken seviyede algılayıp ihbar ve alarm vermesi vasıtası ile yangına çabuk müdahale imkânı sağlar, mal ve can güvenliğini artırır. YANGIN ALGILAMA VE UYARI SİSTEM ÇEŞİTLERİ Yangın algılama sistemleri ikiye ayrılmaktadır; Konvansiyonel ve Adresli Sistemler. Konvansiyonel sistemler Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3
uygulamada artık fazla yer almayan eski sistemlerdir. Konvasiyonel sistemlerin yerini adresli sistemler büyük ölçüde almışlardır. Şekil 4.1. Bir yangın algılama sisteminin temel bileşenleri. Konvansiyonel Sistemler Bölge (Zone) bazında algılama yapan sistemlerdir. Dedektörler ve butonlar tek bir hat üzerine bağlanır. Uygulamada bir bölgeye 25 adet eleman bağlanabilir. Bir binanın her katı bir bölge olarak projelendirilir ve sadece o katta yangın olup olmadığı izlenebilir. Adresli Sistemler Nokta adres bazında algılama yapan sistemlerdir. Dedektör ve butonlar tek bir Çevrim (Loop) üzerine bağlanır. Kablolama; kontrol panelinden çıkar, saha elemanlarına tek tek paralel bağlanır ve en son noktadaki saha elemanından kontrol paneline geri döner. Buna çevrim veya loop denir. Uygulamada bir çevrim üzerine 128 adet eleman bağlanabilir. Bir bina baştan başa tek bir çevrim üzerinden kontrol edilebilir. Kablodan ve işçilikten tasarruf sağlanır. Çevrim üzerine bağlanan bütün dedektör, buton, ve modül gibi saha elemanlarının her birinin bir adresi vardır ve kontrol panelinden izlenir. Gerektiğinde kontrol paneli arıza durumunu bildirir. Adresli sistemler de iki alt gruba ayrılır. Analog Adresli Sistemler Analog sistemlerde tüm ölçümler saha elemanları tarafından; tüm veri toplama, değerlendirme, depolama ve kontrol, kontrol paneli tarafından yapılmaktadır. Dedektörler, ortamdaki duman seviyesi, kirlilik gibi verileri kontrol paneline gönderir. Kontrol paneli, alarm ve arıza gibi uyarıları, dedektörlerin seviye kontrollerine göre yapar. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4
İnteraktif Adresli Sistemler Her bir dedektör, bulunduğu mahalin özelliğine göre, özel parametrelerle programlanır. Analog Adresli ve diğer Intelligent Adresli sistemlerden en önemli farkı, dedektörlere programlanan interaktif algoritma tabanlı parametrelerdir. Sistem her yangın sensöründen gelen bilgiyi değerlendirir ve bu bilgiden öğrenme yeteneğine sahiptir. Bu basit olarak, bir sensör kirlenmeye başladığında veya kirli bir ortamda bulunduğunda otomatik olarak alarm eşik seviyesini arka plandaki seviyesine göre kompanze etmektedir (Eşik kompanzasyonu). Daha karmaşık İnteraktif sistem fonksiyonları, gerçek yangın hadisesi ve yangın olmayan durumları birbirinden çok kolay ayırt edebilmekle birlikte, olası çevresel etkileri filtreler veya sıcaklıktan oluşabilecek değişim etkilerine göre hassasiyetini artırabilir. Sensörler ve İnteraktif karar verme mekanizması arasındaki kararlılığın net sonucu, yüksek performans, yanlış alarmlara bağışıklık ve daha hassas yangın algılama olarak karşımıza çıkar. Sistemi Oluşturan Elemanlar ve Özellikleri Bir yangın alarm sisteminde şu ekipmanlar bulunur: Yangın alarm kontrol paneli: Yangın ihbar sisteminin kontrol merkezidir. Algılayıcılardan alınan elektriksel sinyaller burada işlenerek siren, telefon arayıcı, röle, ikaz ledleri gibi çıkış elemanlarına aktarılır. Şekil 4.2. Bir yangın alarm kontrol paneli ve bağlantısı. Dedektörler: Isı, duman, alev gibi yangın unsurlarını algılayarak elektriksel sinyal olarak bilgileri panele aktaran sensör (algılayıcı)lerdir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5
Şekil 4.3. Yangın algılama sistemlerinde kullanılan dedektörler. Yangın butonları: Yangının henüz başlangıç aşamasında veya yangın, patlama gibi ihtimalinin görüldüğü zaman alarmın çalıştırılabildiği butonlardır. Şekil 4.4. Yangın algılama sistemlerinde kullanılan yangın butonları. Sirenler: Yangın ihbar paneli yangın var bilgisini aldıktan sonra sirene çıkış verir. Siren ise bu çıkış bilgisi yardımı ile yüksek ses şiddeti ile tehlikeyi haber verir. Şekil 4.5. Yangın algılama sistemlerinde kullanılan sirenler. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6
Bunların haricinde sistemle entegre olarak çalışabilen yangın söndürme sistemleri ve panik anında çıkış yönlerini gösteren ışıklı yön levhaları yardımcı elemanlar olarak sınıflandırılabilir. Şekil 4.6. Yangın algılama sistemlerinde kullanılan ışıklı yön levhaları. Kontrol Panelleri Yangın, dedektörler tarafından algılanır ve kontrol paneline bilgi gönderilir. Bilgi kontrol paneli tarafından değerlendirilerek, sirenlerin çaldırılması, telefon ile belirli yerlere bildirilmesi ve bina kontrol sisteminin senaryosunun başlatılması gibi işlemler yapılır. Duman Dedektörleri Duman dedektörlerinin kullanım amacı; için için yanan, gözle görülemeyen dumanı ve duman çıkaran alevli yangınları kolay ve çabuk bir şekilde algılamaktır. Yüksek kalitedeki optoelektronik sistem, geniş duman spektrumlarına, homojen bir tepki vermek için tasarlanmıştır. Bu spektrum renksiz dumandan başlar ve kara dumana kadar genişler. Isı Dedektörleri Isı dedektörlerinin kullanım amacı, ani veya yavaş yavaş yükselen ısıdaki değişimleri algılamaktır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7
Alev Dedektörleri Şekil 4.7. Yangın algılama sistemlerinde kullanılan ısı dedektörleri. Gözle görülebilen veya görülemeyen alevli, dumansız yanıcı sıvı ve gaz yangınlarını, açık sahadaki karbon ve plastik bazlı yangınları kolay ve çabuk bir şekilde algılar. Yüksek kalitedeki dedektörler, geniş İnfared (Kızılötesi) ve/veya Ultraviyole (Morötesi) spektrumlarına homojen bir tepki vermek için tasarlanmıştır. Şekil 4.8. Yangın algılama sistemlerinde kullanılan alev dedektörleri. Lineer Beam Dedektörleri Geniş mekânlardaki dumanlı yangınları, kolay ve çabuk bir şekilde algılar. Beam de bir verici bir de alıcı vardır. Vericiden çıkan ışın demeti, alıcı devrede toplanır. Yangında bu ışın demeti içine giren duman partikülleri, ışını zayıflatır ve bu zayıflama mikroişlemci devrede işlenerek, yangın durumuna karar verilir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8
Şekil 4.9. Yangın algılama sistemlerinde kullanılan lineer beam dedektörleri. Çok Hassas Hava Örneklemeli Duman Algılama Sistemleri Yangın riskinin yüksek miktardaki bilgi ve yatırım kaybına sebep olabileceği (bilgi işlem ve elektrik odaları) veya yüksek hassasiyette algılama yapmanın hatalı ve zor olduğu (yüksek depo, soğuk oda, çöp ve atık toplama merkezleri) mahallerde kullanılmak üzere tasarlanan bulut bölmesi prensibine göre çalışmaktadır. Saha Modülleri Binanın mekanik ve elektronik otomasyon sistemleri tesisatlarında kullanılan çeşitli cihazları izlemek ve kumanda etmek amacı ile kullanılırlar. Şekil 4.10. Tam bir yangın algılama ve uyarı sistemi. Yangın ihbar santralleri 220 volt şehir şebeke hattı ile beslenir. Panele bağlantı minimum 3x2,5 NYA (sıva altı tesisatlarda) ya da 3x2,5 NYM(antigron) - Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9
NHXMH -kablo ile yapılır. NHXMH kablo NYM kablonun hologen free (holojenden arındırılmış) olanıdır. Santral 220 volt şebeke hattından enerji aldığı gibi panel içine konulacak akü ya da akülerle de şebeke enerjisi kesildiğinde de panelin çalışması sağlanır. Konulan bu akü gerilim değeri, santralin normal çalışma gerilimi kadar olmalıdır. Santral 12 volt ile çalışıyorsa 12 volt akü bağlanır, 24 volt ile çalışacak ise 12volt iki akü seri şekilde bağlanır. Panele takılacak akülerin yalnızca voltaj değerleri değil aynı zamanda akım kapasiteleri de önemlidir. Panel aküleri en az 7 Ah olmalıdır. Elektrik kesintisinin sık ve uzun olabileceği yerlerde ise en az 10 Ah değerinde akü konulmalıdır. Dedektörler 24 V ile çalışır fakat stabil (durağan) durumda da bir miktar akım çeker. Hangi dedektörün ne kadar akım ile çalıştığı üretici firma kataloglarında yazar. Kablo uzunluğu 500 metreye kadar 0,8 mm 2,daha uzun hatlarda ise 1,5 mm 2 kesitinde kablo kullanılır. Uzun hatlarda kullanılacak düşük kesitli kablolar gerilim düşümünden dolayı dedektörlerin sağlıklı çalışmamasına sebep olacaktır. Yangın alarm sistemlerinde bölge yaklaşımı önemlidir. Her yangın bölgesi doğru tespit edilerek projelendirme ve kablolama yapılmalıdır. Her ne kadar bazı panellerde 30 kadar dedektör bağlanmasına izin verilse de bunu 20-25 arası sınırlamak en iyi yaklaşım olur. Çünkü bölge ne kadar geniş tutulur ise ihbar ve arıza hâlinde yer tespiti zor olacaktır. Yangın bölgesi, yangın durumunda uyarı ve ihbar sistemi diğer bölümlerdeki sistemlerden ayrı olarak çalışan kısımlardır. Bölge tespiti şu kurallar çerçevesinde yapılır: Binalarda her kat en az bir bölgedir. Bir bina birleşik olsa dahi iki ayrı ana girişe sahipse iki bölge olarak değerlendirilir. Bir kat eğer 2000 m 2 den büyük ise birden fazla yangın bölgesi tespit edilir. Fakat insanların yoğun yaşadığı ve panik tehlikesi olan okul, hastane gibi yerlerde bu sınır 1250 m 2 dir. Bir binanın toplam inşaat alanı 300 m 2 veya daha az ise tek bir yangın bölgesi tespit edilebilir. Fakat her katın ayrı bir bölge olması tercih edilmelidir. Bir yangın bölgesinin uzunluğu herhangi bir yöne 100 metreyi geçmemelidir. Dedektör yerleşiminde dikkat edilecek diğer hususlar şunlardır: Dedektörler duvardan en az 50 cm uzağa monte edilirler. İki dedektör arası mesafe 7,5 metreden fazla olamaz. Dedektörün zeminden yüksekliği 9 metreyi geçemez. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10
Hava akımının olmadığı köşe bölgelere dedektör yerleştirilmez. Üstte anlatılan kurala göre 50 cm duvar mesafesi bırakılır. Dedektörler ile aydınlatma armatürleri arasında armatürün yüksekliğinin iki katı mesafe konulmalıdır. Asansör yanına sıcaklık artış dedektörü yerleştirilecekse asansördedektör arası mesafe en fazla 1,5 metre olacak şekilde ayarlanmalıdır. Yangın ihbar butonlarının yerleşimi şu şartlarda projelendirilir ve tesis edilir: Yangın uyarı butonları yangın kaçış yollarında tesis edilir. Yangın uyarı butonlarının bir kattaki herhangi bir noktadan o kattaki herhangi bir yangın uyarı butonuna yatay erişim uzaklığının 60 m'yi geçmeyecek şekilde yerleştirilmesi gerekir. Engelli veya yaşlıların bulunduğu yerlerde bu mesafe azaltılabilir. Tüm yangın uyarı butonlarının görülebilir ve kolayca erişilebilir olması gerekir. Yangın uyarı butonları, yerden en az 110 cm ve en fazla 140 cm yüksekliğe yerleştirilmelidir. Tesis içindeki hiçbir kimsenin bir manuel butona 30 m den daha fazla gitmesine gerek kalmayacak şekilde yerleştirilmelidir. Binalardaki 0 giriş seviyelerine, merdiven ve asansör yakınlarına, çıkış kapılarının yanına monte edilmelidir. Bir binanın herhangi bir yerindeki bir kişi en fazla 30 metre yürüyerek bir alarm butonuna ulaşabilmelidir. İnsanların yoğun olarak yaşadığı alanlarda, deprem, yangın vb. tehlikeli durum önemleri kadar kaçış yolları ve acil durumdaki aydınlatmaları da çok büyük önem taşımaktadır. Zira tehlike başlangıcı ve tehlike sırasında tahliyenin güvenli ve hızlı bir şekilde yapılması gerekmektedir. İnsanları güvenli ve zamanında tahliye etmek, paniğe mahal vermeden güvenli ortamlara aktarmak amacı ile acil aydınlatma ve yönlendirme levhaları tesis edilir. Acil aydınlatma ve yönlendirme levhalarının montaj yerlerinin tasarım ve projelendirme aşamasında doğru bir şekilde tespit edilmesi gerekmektedir. Aksi hâlde oluşabilecek karanlık ve kör bölgeler bir panik ve acil tahliye anında önü alınamaz hayati tehlikelere sebep olabilir. Acil yönlendirme ve aydınlatma armatürleri yerleşim kuralları şöyledir: Yönlendirme işaretleri, yerden 200 cm ila 240 cm yüksekliğe yerleştirilir. Yönlendirme işaretleri, yeşil zemin üzerine beyaz olarak ilgili yönetmelik ve standartlara uygun sembolleri ve normal zamanlarda kullanılacak çıkışlar için ÇIKIŞ, acil durumlarda kullanılacak çıkışlar için ise ACİL ÇIKIŞ yazısını ihtiva eder. Ana çıkış kapısının üzerinde yönlendirme işareti olmalıdır. Çıkış yolu üzerinde bulunan diğer kapıların üzerinde de yönlendirme işareti olmalıdır Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11
Koridorların tahliye açısından aydınlatılmış olması gerekir. Koridorun sonunda bulunan kapı üzerinde bir yönlendirme işareti bulunmalıdır. Uzun koridorlarda, koridor ortasına da aydınlatma ve yönlendirme konulmalıdır. Yangın durumunda söndürme tüplerine ve diğer yangın müdahale malzemelerine rahatça ulaşılması için üst kısımlarından acil aydınlatma yapılır. Elektrik kesintisi sırasında binanın acil tahliye edilmesinin gerekli olduğu durumlarda alarm vermek için buton kullanılır. Butonlara kolay ulaşım için acil aydınlatma yapılır. Ana aydınlatma şebeke enerjisi kesildiğinde güvenlik aydınlatması çok kısa bir zaman ( 0,5 saniye veya daha az) içerisinde devreye girmelidir. Acil durum yönlendirmesinin normal aydınlatmanın kesilmesi hâlinde en az 60 dakika süreyle sağlanması gerekir. Kullanıcı yükünün 200 den fazla olması hâlinde, acil durum yönlendirmesinin çalışma süresinin en az 120 dakika olması gerekir. Yeraltı raylı sistemleri (metro, tramvay hatları) 2 saat, hastanelerde 3 saatten (yedek güç varsa 1 saat) az süreli olamaz. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12
Özet Kimyasal bir olay olan yanma, 5 alt sınıfta incelenmekte olup her bir sınıfın gerek davranışı ve gerekse söndürülme yöntemleri farklılık göstermektedir. Yangın genel hatları ile üç aşamalı bir olaydır. Mal ve can güvenliğini artırılması için yangın algılama ve uyarı sistemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Yangın algılama sisteminde algılayıcı eleman sayısı ve farklılığı ne kadar artar ise güvenlik de o oranda artacaktır. Bölge tespiti çok önemli bir konu olup, uyarı ve algılama sistemlerinin hassasiyetini artıran bir konudur. Algılama ve uyarı sistemlerinin seçimi, yerleşimi ve montajı için çeşitli standartlar bulunmakta olup bu sistemlerin tesisi insan hayatı için büyük öneme sahiptir. Yardımcı bileşen olarak ifade edilen acil yönlendirme ve aydınlatma sistemleri yangının oluşum safhası sonrasında müdahaleyi hızlandıran ve can kayıplarının olmaması için gerekli bir güvenlik tedbiridir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13
Ödev Yangın algılama ve uyarı sistemleri için Ülkemizde varolan standartları araştırınız. Yakınınızda bir yangın algılama ve uyarı sistemi olup olmadığını araştırınız. Bir yangın algılama ve uyarı sisteminin montajını inceleyerek nelere dikkat edilmesi gerektiği hakkında bir rapor hazırlayınız. Bir yangın algılama ve uyarı sisteminde bulunan buton ve dedektörlerinin testlerinin nasıl yapılabileceğini araştırınız. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14
DEĞERLENDİRME SORULARI Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan Bölüm Sonu Testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi bir yangın söndürme yöntemi değildir? a) Boğma b) Su ile söndürme c) Kimyasal ile söndürme d) Kuru tozlu söndürme e) Işık ile söndürme 2. Aşağıdakilerden hangisi yangının safhaları içerisinde yer almaz? a) Başlangıç b) Denge c) Kor d) Kaynama e) Sıcak tütme 3. Aşağıdakilerden hangisi bir yangın algılama sistemi değildir? a) Konvansiyonel b) Adresli c) Android d) Analog e) İnteraktif aderesli 4. Aşağıdakilerden hangisi bir yangın algılama ve uyarı sistemi bileşeni değildir? a) Kontrol paneli b) Anahtar c) Dedektör d) Buton e) Siren Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15
5. Aşağıdakilerden hangisi ışıklı yön levhalarının özelliklerinden değildir? a) Camdan yapılmış olmalıdırlar. b) Yardımcı elemanlardır. c) Elektrik kesilse bile çalışmak zorundadırlar. d) Tesisatları ana sistem tesisatından ayrıdır. e) Kullanıldıkları yerlere göre çalışma süreleri farklılık gösterir. 6. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Dedektörler 24 V ile çalışırlar. b) Yangın alarm sistemlerinde bölge yaklaşımı önemli değildir. c) Dedektör ve butonlar tek bir Çevrim (Loop) üzerine bağlanırlar. d) Bölge (Zone) bazında algılama yapan sistemlere konvansiyonel sistemler denir. e) Gece ve gündüz kullanılacak buton ve sirenler farklıdır. 7. Aşağıdakilerden hangisi bölge tespitinde uyulması gereken özelliklerinden değildir? a) Binalarda her kat en az bir bölge olarak düşünülmelidir. b) Bir yangın bölgesinin uzunluğu herhangi bir yöne 100 metreyi geçmemelidir. c) Bir kat eğer 2000 m 2 den büyük ise birden fazla yangın bölgesi tespit edilmelidir. d) Bir bina birleşik olsa dahi iki ayrı ana girişe sahipse iki bölge olarak değerlendirilmelidir. e) Bulunulan yöne ve coğrafi bölgeye göre bölge sayısı hesaplanmalıdır. 8. Aşağıdakilerden hangisi dedektörlerin yerleşiminde dikkat edilmesi gereken özelliklerden değildir? a) Duvardan en az 50 cm uzağa monte edilirler. b) Dedektörün zeminden yüksekliği 9 metreyi geçemez. c) Elektrik kesilse bile yanıp sönmek zorundadırlar. d) Asansörlerden en fazla 1,5 m mesafeye yerleştirilmelidirler. e) Dedektörler ile aydınlatma armatürleri arasında armatürün yüksekliğinin iki katı mesafe konulmalıdır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16
9. Aşağıdakilerden hangisi yangın ihbar butonlarının yerleşiminde dikkat edilmesi gereken özelliklerden değildir? a) Camdan yapılmış olmalıdırlar. b) Yerden en az 110 cm ve en fazla 140 cm yüksekliğe yerleştirilmelidir. c) Tüm yangın uyarı butonlarının görülebilir ve kolayca erişilebilir olması gerekir. d) Tesis içindeki hiçbir kimsenin bir manuel butona 30 m den daha fazla gitmesine gerek kalmayacak şekilde yerleştirilmelidir. e) Yangın uyarı butonları yangın kaçış yollarında tesis edilir. 10. Aşağıdakilerden hangisi acil yönlendirme ve aydınlatma armatürlerinin yerleşiminde dikkat edilmesi gereken özelliklerden değildir? a) Yangın durumunda söndürme tüplerine ve diğer yangın müdahale malzemelerine rahatça ulaşılması için üst kısımlarından acil aydınlatma yapılır. b) Yönlendirme işaretleri, yerden 200 cm ila 240 cm yüksekliğe yerleştirilir. c) İnsanların vakti öğrenmeleri için saat özelliği olmak zorundadır. d) Yönlendirme işaretleri, yeşil zemin üzerine beyaz olarak ilgili yönetmelik ve standartlara uygun sembolleri ve normal zamanlarda kullanılacak çıkışlar için ÇIKIŞ, acil durumlarda kullanılacak çıkışlar için ise ACİL ÇIKIŞ yazısını ihtiva eder. e) Koridorların tahliye açısından aydınlatılmış olması gerekir. Koridorun sonunda bulunan kapı üzerinde bir yönlendirme işareti bulunmalıdır. Cevap Anahtarı 1.E, 2.D, 3.C, 4.B, 5.A, 6.E, 7.E, 8.C, 9.A, 10.C Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17
YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Aijo, S. T. (1996). The Theoretical and Philosophical Underpinnings of Relationship Marketing Environmental Factors Behind the Changing Marketing Paradigm. Europen Journal of Marketing, Vol:30(No:2), ss:8-18- s.12-13). Al-Shuridah, O. M. (2005). Customer Intention as the Key to Successful CRM Implementation: Emprical Insight from an SEM Application, Southern Illinois University at Carbondale. (Phd) UMI. Buttle, F. (2009). Consumer Relationship Management, Concepts and Technologies, Oxford:Butterworh-Heinemann, Chaston, I. B. B. Smith E. S. (2000). Organizational Learning Style and Competences a Comperative Investigation of Relationship Transactionally UK Manufacturing Firms. Europen Journal of Marketing, Vol:34(5/6), ss:625-640-s.626). Colgate, M. ve Alexander, N. (1998). Bank, Retailers and Their Customers: A Relationship Marketing Perspective. International Journal of Bank Marketing, Vol:16,(4), ss:144-152-s.144). Demirel, Y. (2007). Müşteri İlişkileri Yönetimi, 2. Baskı, İstanbul:IO Kültür Sanat Yayıncılık. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18