Akaryakıt İstasyonlarında Alınması Gerekli Önlemler 12.09.2010 TS 12820 Akaryakıt İstasyonları-Emniyet Gerekleri (Petrol filling stations Safety requirements) standardına göre Akaryakıt İstasyonlarında alınacak önlemler aşağıda belirtilmiştir. (Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi ve Sayısı : 20.05.2007/26527 Tebliğ No: ÖSG-2007/09) - TESİSAT PROJESİ: Akaryakıt istasyonlar projesine uygun olarak tesis edilmeli, tesisat projesi ve vaziyet planı gibi projelerin bir örneği tesiste bulundurulmalıdır.(ts 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.14.2) - ACİL TELEFONLAR: Acil durumlarda aranacak telefon numaraları telefonların yanında görünür bir yerde bulundurulmalıdır. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.14.4) - AKARYAKIT İSTASYONU BAYİLİK SÖZLEŞMESİ: Bir dağıtım şirketi ile bayilik sözleşmesi yapılmadan akaryakıt istasyonu kurulmamalı ve işletilmemelidir. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.14.5) - ZEMİN VE AYDINLATMA: Akaryakıt istasyonunun zemini düzgün olmalı, araç giriş-çıkışı için gerekli emniyet tedbirleri alınmış ve aydınlatma yapılmış olmalıdır.(ts 12820 Madde:4.14.6) - YER ÜSTÜ AKARYAKIT TANKLARINDA DEPOLAMA: Akaryakıt, sadece yer altı tanklarında depolanmalıdır. Denizcilik amaçlı akaryakıt istasyonlarında, istenildiğinde yer üstü tanklarında da depolama yapılabilir. Not 1- Bu standardın yayımlandığı tarihte (20.05.2007) faaliyette bulunduğunu belgeleyen özel akaryakıt istasyonlarında, mevcut olması durumunda, yer üstü tanklarında da akaryakıt depolanabilir. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.1) - AKARYAKIT KAPASİTESİ: Akaryakıt istasyonunda, tank başına 50.000 litreyi geçmemek şartıyla en fazla 300.000 litre akaryakıt depolanabilir. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.2.3) - TANKLARIN TOPRAKLANMASI: Akaryakıt tankları, uygun şekilde topraklanmalı ve periyodik olarak denetlenmelidir. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.2.5.3) - HAVALANDIRMA BORUSUNUN YERİ VE ŞEKLİ (BENZİN) İçerisinde Sınıf I yakıtların (benzin) depolandığı tankların havalandırmalarının çıkış ucu bina dışında, doldurma borusu uç seviyesinden yüksekte ve bitişik zemin seviyesinden en az 3.6 metre yukarıda olmalıdır. Havalandırma çıkışlarının ve uyarıcı cihazların atmosferik olaylarla kirlenme ve yabancı maddeler ile tıkanma gibi olaylara karşı tedbirler alınmış olmalıdır. Çıkış ağızlarının yeri ve yönü parlayıcı buharlar birikmeyecek ve emniyetsiz olan yerlere ulaşmayacak, bina açıklıklarından girmeyecek veya saçak altında birikmeyecek şekilde olmalıdır.
İçerisinde Sınıf IA yakıt bulunan tanklar, basınç altında tahliye yapılırken veya vakum uygulanırken açık, normalde ise kapalı olan basınç ve vakum tahliye cihazlarıyla donatılmış olmalıdır. İçerisinde Sınıf IB veya Sınıf IC yakıt bulunan tanklar, basınç-vakum tahliye sistemleriyle veya tescilli alev tutucularla donatılmış olmalıdır. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.2.7.1) - HAVALANDIRMA BORUSUNUN YERİ VE ŞEKLİ (MAZOT) İçerisinde yalnızca ve tek başına Sınıf II veya Sınıf IIIA yakıt bulunan tankların havalandırmalarının çıkış ucu bina dışında ve doldurma borusu ağzının seviyesinden yukarıda olmalıdır. Havalandırma çıkış uçları normalde beklenen kar seviyesinden yukarıda olmalıdır. İçlerine yabancı madde girmesini önlemek için uçlar, çıkış dirseği ve kaba elekler veya diğer cihazlarla donatılmış olmalıdır.(ts 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.2.7.3) - DOLDURMA BORUSU: Tank tepesinden giren doldurma borularının uçları tank tabanından en fazla 15 cm uzakta olmalıdır. Doldurma boruları titreşim en az olacak şekilde tesis edilmeli veya düzenlenmelidir.(ts 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.2.7.4.4) - İSTASYONA GİRİŞ ÇIKIŞ YOLLARI: Akaryakıt istasyon giriş ve çıkışlarının her birinin genişliği en çok 20 m olmalıdır. İstasyonun, giriş ve çıkış dışında kalan yola olan cephesi araç girişine engel olacak şekilde tasarımlanmalıdır. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.3) - AKARYAKIT HORTUMU: Akaryakıt pompalarındaki hortum 5.5 metreyi aşmamalıdır. Özel durumlarda bu uzunluk yetkili mercilerden alınacak izinlere göre belirlenebilir.(ts 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.5.2.2) - AKARYAKIT HORTUMUNA KAPLİN: Dağıtım birimleri üzerindeki her doldurma hortumu üzerinde, acil durum anında koparak kopma noktasının her iki tarafında da sıvı akışını kesen, TS EN 13617-2 ye uygun bir emniyetli ayırma tertibatı (kırılabilir kaplin) bulunmalıdır. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.5.2.4) - ÇUKUR VE BOŞ HACİMLER: Bu standardın yayımlanmasından sonra inşa edilen akaryakıt istasyonlarında bodrum katı bulunmamalıdır. Bu standardın yayımlanmasından önce inşa edilmiş istasyonlarda, bodrum kat girişi ve bodrum katın herhangi bir açıklığı, havalandırma borusu çıkış ucu, doldurma ağzı, tank ve dağıtım birimleriyle aksi cephede (girişi arkadan) olmalı, girişte eşik ve eşikten sonra dışarıya doğru bir meyil olmalıdır. Tank üzerinde, doldurma veya ölçme ağzı üzerinde, akaryakıt pompası altında ve emniyet mesafeleri dahilinde adam giriş çukurları ve dalgıç pompa çukurları haricinde, çukur ya da boşluk bulunmamalıdır. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.6) - KAÇAK AKIM RÖLESİ: Bütün elektrik tesisatı ve elektrikli cihazlar, tesis edildikleri yerler için uygun olmalı ve ana panolara kaçak akım koruma rölesi konulmalıdır.(ts 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.7.1.2)
-KATI YAKIT YAKAN SOBALAR: Katı yakıt yakan sobalar yağlama veya servis yerlerinde kullanılmamalıdır. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.8.3.1) - YANGIN SÖNDÜRÜCÜ YANMAZ ÖRTÜ: Her akaryakıt istasyonunda, her dağıtım birimi adasının yanında ve her binanın içerisinde en az 1 adet 6 kg lık kuru kimyevi tozlu, ilâve olarak istasyon içerisinde farklı yerlerde ancak doldurma ağzına 7 m den yakın, 30 m den uzak olmayacak şekilde 2 adet en az 30 kg lık tekerlekli, söndürme kapasitesi en az 89 B olan kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü olmalıdır. Ayrıca her 6 dağıtım birimi için ilave 1 adet 30 kg lık veya daha büyük, kuru kimyevi tozlu tekerlekli yangın söndürücü olmalıdır. Yangın söndürücüler her pompadan, dağıtım biriminden, tank doldurma borusu ağzından, yağlama veya servis yerinden 30 m den daha uzakta olmamalıdır. Seyyar yangın söndürücülerin yanında, özellikle araç ve dağıtım birimi yangınlarında kullanılmak üzere en az 1 adet 2 m x 2 m lik yanmaz örtü bulunmalıdır. Yangın söndürücüler en az 6 ayda bir kontrol edilmeli ve kontrol tarihleri cihaz üzerindeki etikette yer almalıdır. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.12) - STATİK ELEKTRİK TOPRAKLAMA BAĞLANTISI: Akaryakıt istasyonuna gelen tankerler dolum işlemine başlamadan önce statik yükten arındırılmalı, doldurma ve boşaltma esnasında tank ile tanker arasında statik elektrik yükü dengesini sağlayacak bağlantı yapılmalı ve tanker topraklanmalıdır.(ts 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.12.2) - PARATONER SİSTEMİ: Akaryakıt istasyonunda TS 622 ye uygun bir paratoner sistemi olmalı veya istasyonun paratoner sistemine eşdeğer bir şekilde yangından korunduğu yetkili merciden alınan bir belge ile belgelendirilmelidir. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.12.3) - EĞİTİM SERTİFİKASI YANGIN TATBİKATI: Akaryakıt istasyonlarında çalışanlar, bayisi olunan dağıtıcı veya dağıtıcı koordinasyonundaki ilgililer tarafından, işleri ile ilgili sağlık, emniyet ve yangınla müdahale eğitimine tabi tutulmuş olmalıdır. Ayrıca alarm ve tahliye eğitim ve tatbikatları yapılmalıdır. (TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.12.4) - TALİMAT LEVHALARI: Acil durumlarda (yangın, patlama, yakıt sızıntısı veya saçılması) yapılması gerekenleri gösteren talimat levhaları, çalışanların görebileceği yerlere asılmalıdır.(ts 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.12.5) - UYARICI İŞARETLER: Akaryakıt istasyonunun dağıtım biriminde, dolum ve havalandırma bölgelerinde Sigara ve benzerleri içilmez, Aracınızın motorunu durdurunuz, Cep telefonu kullanılmaz yazıları veya eşdeğer bir ifadeyi içeren uyarı işaretleri dikkat çekici biçimde asılmalıdır.(ts 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.13) - AKARYAKIT TANKER BOŞALTMA TALİMATI: Akaryakıt tankerlerinin emniyetli boşaltma talimatı boşaltma ağzına yakın bir yere asılmalıdır.
(TS 12820 ÖSG-2007/09 Madde:4.13.1) TS 12820 ÖSG-2007/09 Standardı dışında ayrıca aşağıdaki önlemler de alınmalıdır. - MESLEKİ EĞİTİM Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ile çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz. Hangi işlerin ağır ve tehlikeli işlerden sayılacağı, kadınlarla onaltı yaşını doldurmuş fakat onsekiz yaşını bitirmemiş genç işçilerin hangi çeşit ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılabilecekleri Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir. (İş Kanunu Madde:85) - İLKYARDIMCI Mekanik cihazların yoğun bulunduğu, yangın riski yüksek olan ve yeraltı maden ocakları gibi kaza riski yüksek olan işyerlerinde her on personel için bir "İlkyardımcı"nın bulundurulması zorunludur. (İlkyardım Yönetmeliği Madde:16) - İŞÇİ ÖZLÜK DOSYASI İşveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler. İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin yanında, bu Kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır. İşveren, işçi hakkında edindiği bilgileri dürüstlük kuralları ve hukuka uygun olarak kullanmak ve gizli kalmasında işçinin haklı çıkarı bulunan bilgileri açıklamamakla yükümlüdür.(iş Kanunu Madde:75) - İŞÇİLERİN PERİYODİK SAĞLIK MUAYENELERİ - AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE RAPOR Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimleri tarafından verilmiş muayene raporları olmadıkça, bu gibilerin işe alınmaları veya işte çalıştırılmaları yasaktır. Sosyal Sigortalar Kurumu işe ilk giriş muayenesini yapmaktan kaçınamaz. İşyeri hekimi tarafından verilen rapora itiraz halinde, işçi en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi sağlık kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Yetkili memurlar isteyince, bu raporları işveren kendilerine göstermek zorundadır. Bu raporlar damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır. Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenen Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalışacaklara Ait İşe Giriş / Periyodik Muayene Formu örneği EK-II de verilmiştir. (İş Kanunu Madde:86, Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği Madde:5-Ek-II) - ELEKTRİK TESİSATININ PERİYODİK KONTROLÜ Aydınlatma devresi de dâhil olmak üzere bütün elektrik tesisatı bir yılı geçmeyen süreler içinde muntazaman ehliyetli elemanlar tarafından (Elektrik Mühendisi) kontrol ve bakıma tabi tutulacaktır.(par. Pat. Tehlikeli ve Zararlı Mad. Çal. İşyerleri ve İşlerde Alınacak Ted. Hak. Tüzük Madde:40) - PARATONERİN KONTROLÜ Paratonerler ve yıldırıma karşı alınan diğer koruyucu tertibat yılda en az bir defa, ehliyetli bir elemana kontrol ettirilecektir. Düzenlenen belge ilgililerin her
isteminde gösterilmek üzere işyerinde saklanacaktır.(par. Pat. Tehlikeli ve Zararlı Mad. Çal. İşyerleri ve İşlerde Alınacak Ted. Hak. Tüzük Madde:57) - TOPRAKLAMA ÖLÇÜM RAPORU Bir topraklama sisteminin saha uygulama ve denetleme planı bulunmalıdır. Bu plan üzerinde; topraklayıcıların yerleri, çeşitleri, boyutları, topraklama için kullanılan malzemeler, gömülme derinlikleri, topraklayıcıların düzenlenme biçimleri, topraklama iletkenlerinin cinsi, topraklama iletkenlerinin bağlantılarına ilişkin detaylar, ölçmelerin yapılabileceği ayırma noktaları, başka topraklayıcılar ile bağlantı yerleri, topraklamalara ilişkin direnç değerleri, dokunma gerilimleri, topraklamanın yapıldığı tarih, ölçmeyi yapan elektrik mühendisi (Adı soyadı, Ünvanı, Oda kayıt no vb) gösterilmelidir. Topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetleme periyotları; Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için bir yılı, sabit olmayan ve yer değiştirebilen işletme elemanları için 6 ayı aşamaz. (Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği Madde:10, Ek-P) - LİFTLERİN KONTROLÜ Liftler, yetkili teknik bir eleman (Makine Mühendisi) tarafından üç ayda bir bütünü ile kontrol edilecek ve bir kontrol belgesi düzenlenerek işyeri dosyasında saklanacaktır. Liftler, kabul edilen en ağır yükün 1.5 katı ile teste tabi tutulacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:378) - KOMPRESÖRÜN PERİYODİK KONTROLÜ Kompresörlerin güvenlikle çalışmalarını sağlamak üzere; kompresörlerin montajından sonra ve çalıştırılmasından önce, kompresörler üzerinde yapılacak değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, periyodik olarak yılda bir kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar (Makina Mühendisi) tarafından yapılacak ve sonuçları, sicil kartına veya defterine işlenecektir. Kompresörlerin her kademesinde basınç deneyi, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:244) - KOMPRESÖRE AYRI BÖLME Sabit kompresörlerin depoları, patlamalara karşı dayanıklı bir bölmede olacak, seyyar kompresörler, çalışan işçilerden en az 10 metre uzaklıkta veya dayanıklı bir bölme içinde bulunacaktır.(işçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:249) - SOYUNMA YERLERİ ELBİSE DOLAPLARI DUŞ YERLERİ TUVALET VE LAVABOLAR: 18.1.1 İş elbisesi giyme zorunluluğu olan işçiler için uygun soyunma yerleri sağlanacak, işçilerden soyunma yerleri dışındaki yerlerde üstlerini değiştirmelerine izin verilmeyecektir. Soyunma yerleri kolayca ulaşılabilir ve yeterli kapasitede olacak ve buralarda yeterli sayıda oturma yeri bulunacaktır. 18.1.2 Soyunma odaları yeterli büyüklükte olacak ve her işçi için çalışma saatleri içinde elbiselerini koyabilecekleri kilitli dolaplar bulunacaktır. Nemli, tozlu, kirli ve benzeri işlerde veya tehlikeli maddelerle çalışılan yerlerde, iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için, elbise dolapları yan yana iki bölmeli olacak veya iki ayrı elbise dolabı verilecektir. 18.1.3 Kadın ve erkek işçiler için ayrı soyunma yerleri sağlanacaktır. 18.2.1 Yapılan işin veya sağlıkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde işçiler için uygun duş tesisleri yapılacaktır. Duşlar kadın ve erkek işçiler için ayrı ayrı olacaktır. 18.2.2 Duşlar işçilerin rahatça yıkanabilecekleri genişlikte ve uygun hijyenik koşullarda olacaktır. Duşlarda sıcak ve soğuk akar su bulunacaktır.
18.2.3 Duş tesisi gerektirmeyen işlerde, çalışma yerlerinin ve soyunma odalarının yakınında, gerekiyorsa akar sıcak suyu da bulunan lavabolar bulunacaktır. Lavabolar erkek ve kadın işçiler için ayrı ayrı olacaktır. 18.2.4 Duş veya lavaboların soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması durumunda, duş ve lavabolar ile soyunma yerleri arasında kolay bağlantı sağlanacaktır. Çalışma yerlerine, dinlenme odalarına, soyunma yerlerine, duş ve yıkanma yerlerine yakın yerlerde yeterli sayıda tuvalet ve lavabo bulunacaktır. Tuvalet ve lavabolar erkek ve kadın işçiler için ayrı ayrı olacaktır. (İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I.18)