ÜÇÜNCÜ İLETİŞİM FAKÜLTESİ DEKANLARI TOPLANTISI 05 06 MAYIS 2000 ANKARA Geçmişi Hatırlamayanlar Onu Bir Kere Daha Yaşamak Zorunda Kalırlar G.Santayana
ÜÇÜNCÜ İLETİŞİM FAKÜLTESİ DEKANLARI TOPLANTISI TARİH 05-06 MAYIS 2000 YER Karagöl/Ankara Üniversite Adı KATILAN ÜNİVERSİTELER Katılan Üye Akdeniz Prof.Dr. Hikmet SEÇİM Anadolu Prof.Dr. Sezen ÜNLÜ Ankara Prof.Dr. Ahmet TOLUNGÜÇ Atatürk Doç.Dr. Fahrettin KORKMAZ Bahçeşehir Prof.Dr. Deniz DERMAN Ege Prof.Dr. Sediye PARSA Fırat Prof.Dr. Asaf VAROL Galatasaray Prof.Dr. Merih ZILLIOĞLU Gazi Prof.Dr. Nurettin GÜZ İstanbul Prof.Dr. Suat SEZGİN İstanbul Bilgi Prof.Dr. Aydın UĞUR Mersin Prof.Dr. Dursun GÖKDAĞ Maltepe Prof.Dr. Ersan İLAL Selçuk Prof.Dr. Dursun Ali DİNÇ 3. 1. Üçüncü İletişim Fakültesi Dekanları Toplantısı Gündemi 1. 03-04 Mart 1999 06 Mayıs 2000 tarihleri arasında iletişim eğitimi ile ilgili gelişmelerin gözden geçirilmesi, 2. İletişim eğitimi programlarının değerlendirilmesi için 1. İletişim Kongresi'nde kurulan komisyonun çalışmalarının değerlendirilmesi, 3. İletişim eğitimi ile sektör ilişkilerinin tartışılması, 4. İletişim Kongresi'nin sonuç bildirgesinde yer alan "İletişim Yüksek Konseyi" için yapılacak çalışmalarla "Türk Sinema Kurumu" kurulması konusu, 5. İletişim konulu sempozyum ve kongrelerin düzenlenmesinde işbirliği konusunun görüşülmesi, 6. Dilek ve temenniler. Toplantı Prof. Dr. Nükhet GÜZ ve Prof. Dr. Ersan İLAL'in başkanlığında açıldı. Başkanlar, gündemde değişiklik yaparak gündemin 5. maddesini öne aldılar. 11
3. 2. Görüşmeler Sonucu 1. İletişim Yüksek Konseyi çalışmalarının başlatılmasına karar verildi. Bu amaçla üç çalışma grubunun oluşturulmasına, bu çalışma gruplarından birinin Bilişim ve İletişim teknolojileri çalışma grubu olmasına, bu grubun Bilgi Üniversitesi, Fırat Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi dekanları tarafından yürütülmesine, 2. Sinema ve Telif Eserler Çalışma Grubunun Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Maltepe Üniversitesi ve Mersin Üniversitesi tarafından yürütülmesine, 3. Basınla ilgili çalışma gurubunun Akdeniz Üniversitesi Anadolu Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Galatasaray Üniversitesi, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanları tarafından yürütülmesine karar verildi. 4. Çalışma gruplarının 30 Haziran 2000 tarihine kadar çalışmalarını tamamlamalarına bu amaçla da yaptıkları çalışmaların dil ve anlatım birliğini sağlamak üzere Prof. Dr. Aydın UĞUR ve Prof. Dr. Asaf VAROL'la eşgüdüm içinde Bilgi, Fırat ve Gazi Üniversitelerinin sekreteryayı yürütmesine, 5. 30 Haziran 2000 tarihine yakın bir tarihte Ege Üniversitesi'nde toplanılmasına, bunun için de Prof. Dr. Işık ÖZKAN'ın girişimde bulunmasına, 6. Ekim 2000'de olabilirse 2. İletişim Kongresinin düzenlenmesine, bununla ilgili olarak Prof. Dr. Nükhet GÜZ' ün girişimlerde bulunmasına, Ekim ayında olamazsa kongrenin 2001'in Şubat ayını taşmayacak biçimde düzenlenmesine, 7. Dekanlar Toplantısının birincisinde alınan karar gereğince 2001 Nisan ayında Uluslararası İletişim Sempozyumunun hazırlıklarının desteklenmesine, 8. İletişim Sempozyumunun ikincisinin 2002 Yılının Mayıs ayında Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi tarafından düzenlenmesine, 9. Bir sinema, video, fotoğraf ve afiş arşivinin kurulmasına, bu kurumun İstanbul'da başlatılıp büyük kentlerimizin merkezlerinde yaygınlaştırılmasına, ilk girişimin İstanbul'da ve İstanbul'daki İletişim Fakültelerimiz tarafından yürütülmesine 10. Lisans, yüksek lisans ve doktora tezlerinin listelerinin düzenlenerek Fırat Üniversitesi İletişim Fakültesine 12
ulaştırılmasına ve fakültelerimizde bulunan film ve video kayıtlarının bibliyografik künyesinin bildirilmesine, 11. İletişim eğitimi ile ilgili çalışmaların 30 Haziran 2000'de Ege Üniversitesi nde tekrar görüşülmesine, 12. Üniversitelerin radyo televizyon ile eğitimi yapabilmesi için öncelikle ve ivedilikle yasal düzenlemelerin yapılması konusunda gerekli girişimlerde bulunulmasına, oy birliği ile karar verildi. 3. 3. Basının Sorunları 6 Mayıs 2000 tarihinde gerçekleştirilen Dekanlar Toplantısı'nda alınan kararlar doğrultusunda, Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi tarafından "Basının Sorunları" konusunda bir çalışma yapılmıştır. Bu konuda daha sonra yapılacak çalışmalara katkı sağlamak amacıyla geliştirilen öneriler aşağıda sunulmuştur. 1. Akademik çevreler ile medya sektörü arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi için gerekli önlemlerin alınması, 2. İletişim fakültesi mezunlarını basın sektöründe faaliyet gösteren kuruluşlarda (Gazete, Radyo ve Televizyonlarda) belirli bir oranda istihdam edilmesinin sağlanması, 3. Medya sektöründe staj yapan öğrencilere, mesleki deneyim ve bilgilerinin geliştirilmesine yönelik olarak medya kuruluşları tarafından gerekli ilginin gösterilmesi, 4. Devlet tarafından verilen teşvikler ile açılan kredilerin küçük ölçekli medya kuruluşlarını gözetecek şekilde dağıtılması, 5. Basın kuruluşlarının yaptıkları promosyonlar için devlete gereken vergiyi ödemelerinin sağlanması ve böylece aynı ürünü satan diğer kuruluşlarla aralarındaki haksız rekabetin giderilmesi, 6. Yerel basının geliştirilmesi için gerekli önlemlerin alınması, 7. Ulusal düzeyde dağıtım yapan gazetelerin bölge ekleri çıkartarak o kentteki veya bölgedeki reklamları ve ilanları toplayarak yerel basın aleyhine haksız rekabete neden olduğu ve böylece yerel basının gelişmesine zarar verdiği dile getirilmektedir. Bu konudaki gerekli önlemlerin alınması, 8. Medya çalışanlarının içinde bulundukları ekonomik koşulların iyileştirilmesi, sosyal ve sendikal haklarına işlerlik kazandırılması yönünde önlemler alınması, 13
9. Gazete tirajlarının artırılması yönünde çözüm önerilerinin sunulması, 10. Gazete, Televizyon ve Radyo yayınlarındaki içeriğin nitelik bakımından iyileştirilmesi için önerilerde bulunulması, 11. Gazetecilik meslek ilkelerinin yeniden ele alınması ve bu ilkelerin uygulanmasını takip edecek, içinde farklı kesimlerden temsilcilerin bulunduğu bir denetim organının kurulması için çalışmaların yapılması, 12. Hem basın kuruluşlarının kendi içinde hem de genel olarak basında çok sesliliğin sağlanması için gerekli önlemlerin alınması, 13. Siyasetçiler ile medya kuruluşları arasındaki çıkar ilişkilerinin engellenmesi amacıyla etik kurallara işlerlik kazandırılması, 14. Burada getirilen öneriler doğrultusunda basına ilişkin yasal mevzuatın gözden geçirilerek gerekli düzenlemelerin gerçekleştirilebilmesi için çalışma yapılması, 15. Türk basınının burada dile getirilen sorunlarına ilişkin olarak çalışma yapan akademisyenlerin görüşlerine başvurularak elde edilen bilgiler ışığında spesifik çözüm önerilerinin sunulması. 3. 4. Ulusal İletişim Sempozyumu 2000 Sonuç Bildirgesine İlave Edilmesi İstenen Öneriler 3. 4. 1. 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluşları Hakkındaki Kanun un Uzaktan Eğitimi Engelleyen Maddeleri (Prof.Dr. Asaf VAROL) Dünyadaki gelişmiş ülkelerin bir çoğu sanal ortamları kullanarak uzaktan eğitim vermektedirler. Bu bağlamda Yüksek Öğretim Kurulu, 1999 Aralık ayında sanal eğitim yapabilme olanağını üniversitelerimize sunmuştur. Konu ile ilgili olarak 14 Aralık 1999 tarihli ve 23906 sayılı Resmi Gazetede Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından Üniversitelerarası İletişim ve Bilgi Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Yükseköğretim Yönetmeliği yayımlanmıştır. Söz konusu Yönetmeliğin 2. Maddesinde derslerin radyo bağlantılı verebileceği ve bu amaçla televizyonunda kullanabileceği belirtmektedir. Maalesef bu madde 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanun ile çelişmektedir. Mevcut yasa gereğince Üniversitelerimizden herhangi birisinin, özel radyo veya televizyon kurarak uzaktan eğitim vermesi mümkün değildir. 3984 Sayılı Radyo ve 14
Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanun; üniversitelerimizin özel istasyonlar kurarak radyo ve televizyon yayınları yapmasını engellemektedir. Kanunun 29. maddesinin ikinci paragrafında Özel radyo ve televizyon kuruluşları anonim şirket olarak kurulur ifadesi yer almaktadır. Yani bir üniversite eğer bölgesel veya mahalli düzeyde uzaktan eğitim amacıyla özel bir radyo ve televizyon kurmak isterse, önce bir anonim şirket oluşturması gerekecektir. 657 Sayılı Devlet Memurlar Kanununa tabi kişilerin bir anonim şirketin kurucuları arasında yer almaları mümkündür, ancak anonim şirketin müdürü olamazlar. Bunun anlamı şirketin üyelerinden birisinin mutlaka 657 nin dışında olması demektir. Radyo ve Televizyonla ilgili tüm donanım üniversitenin malzemesi olacak ve üyeleri üniversite mensupları da olsa neticede şirketin üniversite ile hiçbir yasal bağı olmayacaktır. Kaldı ki Anonim Şirketin Müdürü de memur olmayacağına göre, üniversiteye ait malzemeler ancak protokolle şirkete devredilebilecektir. Hiçbir rektör, radyo ve televizyon yayını yapabilmek için üniversitesine ait malzemeleri, üniversitesi ile ilgisi olmayan bir şirkete protokolle devretmesi riskine girmeyecektir. Sonuç olarak 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanunun 29. maddesi, üniversitelerin özel radyo ve televizyon birimleri kurmalarını kesinlikle engellemektedir. 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanunun 3/1 maddesi Kapalı Devre Televizyon Sistemini tanımlamaktadır. Buna göre, Kapalı Devre Televizyon Sisteminin: Genel televizyon dışında eğitim, öğretim, güvenlik ve turizm gibi belirli amaçlar için bir bina dahilinde veya birbiri ile ilişkili binalar grubunda kullanılan kablolu televizyonu kastettiği belirtilmektedir. Bu durumda uzaktan eğitim amaçlı televizyon yayını ancak biri birine bitişik binalar içerisinde yapılabilir, sonucu çıkmaktadır. 14 Aralık 1999 tarihli ve 23906 sayılı Resmi Gazetede Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından Üniversitelerarası İletişim ve Bilgi Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Yükseköğretim Yönetmeliğinin ortaya çıkardığı yeni olanakları değerlendirmek, sanal ortamlarda eğitimi yaygınlaştırmak, üniversitelerde kapasite artırımını sağlamak, daha çok gencimize üniversite kapılarını aralamak ve toplumun sosyo ekonomik gelişmişlik düzeyini artırmak için 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların 15
Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanun un eğitim kurumlarımızın özel radyo ve televizyon tesisleri kurarak uzaktan eğitimi engelleyen maddelerinin mutlaka değiştirilmesi gerekir. Bunu sağlamak için de 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanunun 17. maddesine ikinci fıkradan sonra gelmek üzere Uzaktan eğitim, radyo ve televizyon yayın sistemleri ve yayın teknikleri ile ilgili olarak yapacakları araştırma geliştirme ve uygulamalar için üniversitelere radyo ve televizyon birimleri kurma yetkisi verilebilir. Gerekli frekans tahsisleri, Yükseköğretim Kurulu nun önerisi üzerine, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından yapılır. ifadesinin eklenmesi gerekir. 3. 4. 2. Hizmet İçi Eğitim Özel radyo ve televizyon şirketlerinin çoğalması, Türkiye de görsel ve yazılı basın anlayışında önemli bir değişime neden olmuştur. Mahalli televizyonlar, bulundukları kentin gözü kulağı durumuna gelmiştir. Ancak sorumsuz bazı kişilerin, haber yapıyorum diye ve de Türkiye de tanınmış yorumcuları taklit etme sevdaları yüzünden, sorumsuzca görsel basında haber programlar yaptıkları görülmektedir. Tabi bunun sonucunda da son yıllarda mahkemelerde bir çok tekzip ve tazminat davaları açılmaktadır. Eline bir fotoğraf makinesi veya kamera alan ben basınım deyip sorumsuzca davranabilmektedir. Bir çoğunun zaten sarı basın kartı bulunmamaktadır. Mahalli bir televizyonda adam yokluğundan bir köşe kapıp, program yapanların bir kısmının hali perişan durumdadır. Doğru dürüst Türkçe konuşamayan, iki kelimeyi bir araya getiremeyen, bozuk ve argo Türkçe si ile ahkam kesen bir çok programcıya rastlamak mümkündür. Mahalli televizyonların özellikle de spor programlarını sunan bazı program yapımcıları ise daha da ilginç davranışlar içerisine girebilmektedir. Ulusal büyük televizyonların spor programlarının yorumcularını taklit etmeye çalıştıklarında, o esnada o kişi, hem antrenör, hem teknik menejer, hem klüp başkanı, hem yönetim kurulu başkanı gibi kendini görebilmektedir. Canlı yayın bağlantısıyla programa aldıkları konuklarıyla sert ve seviyesiz tartışmalara girebilmektedir. Bir de Gazeteciler Cemiyetini ele geçirmişlerse, Başarılı Gazeteci Ödül Törenleri yaparak, bol bol plaket dağıtabilmektedir. 16
Özel radyo, televizyon gibi görsel basın yayınında, yazılı basında çalışan ve adam yokluğundan kendini Basın mensubuyum sanan bir çok personel; hizmet içi eğitimlerden geçirerek belirli bir basın kültürü seviyesine çıkartılması zorunludur. Basın yasamız ise, günün ihtiyacına cevap veremez durumdadır. Mahkeme ile tekzip kararı alınmakta, ancak ilgili gazete tekzibi yayınlamayıp, çok düşük seviyelerde kalan cezasını ödemeye razı olabilmektedir. Haksız yere aleyhine yazı çıkan vatandaşımız ise, tekzip yayınlansa bile kimilerinin kafalarında soru işareti bırakmaya devam edebilmektedir. Kaldı ki eğer sade vatandaş, bu tür muameleye önceden maruz kalmamışsa, tekzip nasıl olur, usulü nedir bilmiyorsa, tekzibi yayınlatmak istediğinde, dava açma süresinin geçtiğini fark edince de iş işten geçmiş olmaktadır. Enformasyon teknolojisindeki modern ve hızlı gelişmeye ayak uydurmak için, kendini basın mensubu zanneden bazı elemanlarının da iyi bir hizmet içi eğitimden geçirilmesi gerekir. Bu işin sorumluluğunu da İletişim Fakülteleri ile diğer ilgili kuruluşlar üstlenmelidir. 3. 4. 3. İletişim Fakülteleri Arasında Uzaktan Eğitim Yapılması Yüksek Öğretim Kurulu, 14 Aralık 1999 tarihli ve 23906 sayılı Resmi Gazetede Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından Üniversitelerarası İletişim ve Bilgi Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Yükseköğretim Yönetmeliği yayınlamıştır. Bu yönetmelik sayesinde Telekonferans, video konferans, Radyo, Televizyon, İnternet vb. ortamlar kullanılarak uzaktan eğitim yapılabilecektir. Nisan 2000 ayı sonlarında Üniversitelerimize Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı bir form göndererek, uzaktan eğitim yöntemi ile alınmak istenen derslerin isimlerini tespite çalışmıştır. Doldurulan formlar Enformatik Milli Komitesi tarafından değerlendirilecek ve bilahare bu talepleri karşılamak isteyen üniversiteler belirlenecek ve Şubat 2001 ayı ile birlikte bazı üniversiteler arasında ders bazında karşılıklı uzaktan eğitim başlatılabilecektir. Enformatik Milli Komitesi nde görev verilen üniversite sayısı dokuz olup, komisyon üyelerinin önemli bir bölümü üç büyük ilimizde bulunan üniversitelerden seçilmiştir. Fırat Üniversitesi nde de Prof. Dr. Asaf Varol Enformatik Milli Komitesi içerisinde yer almaktadır. 17
Önce sanal dersler açılacak, arkasından sanal bölümler devreye girecek ve bilahare sanal üniversite kurulmasına geçilebilecektir. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi ile kıyaslandığında, yeni oluşum içerisinde ileride İletişim Fakültelerinde de uzaktan eğitimin sürdürülebilmesi, bir ayrıcalık olarak karşımıza çıkmaktadır. Uzaktan eğitim yöntemleri kullanılarak iletişim fakültelerine girmeye çalışan gençlerimiz için yeni imkanlar doğabilecektir. İlk dönemlerde toplum bu tür bir eğitim yadırgayabilir. Ancak uzaktan eğitim yöntemini uygulayan üniversitelerden diploma alacakların iş bulabildiği görüldüğünde, bir çok gencimiz bu imkandan yararlanmak isteyecektir. Gelişen teknolojiye bağlı olarak örgün eğitim yerine uzaktan eğitim yöntemi ile diploma almak isteyenlerin sayısının artacağı tahmin edilmektedir. Türkiye deki İletişim Fakülteleri birlikte Sanal Bölümler kurarak, diplomaya yönelik programlar hazırlayabilirler. 3. 4. 4. İletişim Fakülteleri Arasında Bilgisayar Ortamında Liste Oluşturulması İletişim Fakültesi öğretim elemanları ve öğrencileri arasında bilgisayar ortamında bir liste oluşturularak iletişim konularının tartışılması sağlanmalıdır. 3. 4. 5. Mezunları İzleme Birimi İletişim Fakülteleri bünyesinde Mezunları İzleme Bürosu kurulmalıdır. Bütün iletişim fakültesi mezunlarının bilgileri ortak oluşturacak bir veri tabanda tutulması halinde, iletişim fakültelerinin bazılarında oluşabilecek eksiklikler gözetlenebilecek ve iyileştirme yapılabilecektir. 18
3. 4. 6. İletişim Fakülteleri Tarafından Ulusal Sempozyumların Düzenlenmesi 1. Ulusal İletişim Sempozyumu geleneksel hale getirilerek, her yıl diğer bir iletişim fakültesi tarafından düzenlenmelidir. Özellikle yeni iletişim fakülteleri tarafından bu tür sempozyumların düzenlenmesine öncelik verilmelidir. Prof. Dr. Asaf VAROL Fırat Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı 3. 5. Fırat Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanının Yazısı Sayın Dekanım, 05/06 Mayıs 2000 tarihleri arasında Ankara da yapılan İletişim Fakültesi Dekanları toplantısında alınan kararlara işlerlik kazandırmak amacıyla bazı faaliyetlerin başlatılması gerekmektedir. Bu bağlamda öncelikle Sayın Dekanlarımızın birer vesikalık fotoğrafları ile kısa özgeçmişlerinin bana ulaştırılması, tüm Dekanlarımızın e-postalarının bulunması ve aktif olarak kullanmalarını özellikle istirham ediyorum. Eğer mensubu bulundukları Üniversitelerden e-posta sağlamayanlar varsa, hotmail, yahoo gibi servis sağlayan kuruluşlardan Web ortamında ücretsiz alınabilen e posta açmalarını öneriyorum. Bugün e-postaları mevcut olan İletişim Fakülteleri Dekanlarına bazı dosyaları elektronik ortamda gönderdim. Ama ekteki listeden de görüleceği gibi bazı dekanlarımızın bilgileri mevcut değil. Bilgileri mevcut olmayan Dekanların iş telefonları, faksları, cep telefonları ve e- postalarını bana bildirmeleri mümkün olabilir mi? 29 Mayıs 2000 tarihinde Fırat Üniversitesi nde İletişim Paneli düzenliyoruz. Dekanlarımızı Elazığ da görmemiz bizi mutlu edecektir. Ancak hangi Dekanlarımızın katılacağı konusunda bilgilendirilirsek, kamu misafirhanelerinde yer ayırtabiliriz. Bu panel ile ilgili bilgiler ektedir. 19
Gazi ve Ankara Üniversiteleri tarafından ortaklaşa düzenlenen Birinci Ulusal İletişim Sempozyumunun organizasyon ve içerik açısından çok güzel hazırlandığı, katılımcıların bilgi alışverişi açısından uygun bir ortam buldukları kanısındayım. Bundan böyle tüm İletişim Fakülteleri Dekanlarının ortak hareket etmeleri sonucunda çok verimli toplantıların düzenleneceğine olan inancımı belirtir, her iki Üniversitemizin Dekanlarına ve hizmeti geçen tüm görevlilere teşekkürü borç bilirim. Saygılarımla. Prof. Dr. Asaf VAROL Dekan 20
Resim 3. Ankara Karagöl/ Gazi Üniversitesi Tesisleri 21
Resim 4. Karagöl Toplantısından Bir Görünüm (Prof Dr. Nükhet Güz, Prof. Dr. Işık Özkan, Prof. Dr. Dursun Gökdağ) 22