ÖZEL AMAÇLI HAVACILIK FAALİYETLERİ TALİMATI Belge Kodu: GDH. T.033
Sayfa: ii Rev no: 00 İÇİNDEKİLER ONAY SAYFASI... I REVİZYON YAPILAN SAYFALARIN KAYITLARI... III GEÇİCİ REVİZYON YAPILAN SAYFALARIN KAYITLARI... III REVİZYON ÖZET TABLOSU... IV YÜRÜRLÜKTEKİ SAYFALARIN LİSTESİ... IV DAĞITIM LİSTESİ... IV KISALTMALAR... IV 1.AMAÇ VE KAPSAM...1 1.1. AMAÇ...1 1.2.KAPSAM...1 2.YETKİ VE SORUMLULUK... 2 2.1.YETKİ....2 2.2.SORUMLULUK... 2 3.ÜÇÜNCÜ ŞAHIS MALİ MESULİYET SİGORTASI... 3 4.İŞLETME PROSEDÜRLERİ... 4 4.1 ÖZEL AMAÇLI HAVACILIK FAALİYETLERİ (AERIAL WORK) SINIFLANDIRMASI... 4 4.2 UÇUŞ ŞARTLARI... 5 4.3 EKİPLER VE EĞİTİMLER... 5 4.3.1 EKİPLER... 5 4.3.1.1 Uçuş Ekibi (Pilot)... 5 4.3.1.2 Yer Ekibi... 5 4.3.2 EĞİTİMLER... 5 4.3.2.1 Uçuş Ekibi Eğitimleri (Pilot)... 5 4.3.2.2 Yer Ekibi Eğitimleri (Teknisyenler ve diğer yer ekibi)... 6 4.4 UÇUŞA ELVERİŞLİLİK VE SERTİFİKASYON... 6 4.5.GÖREV BRİFİNGİ... 7 4.6.İLETİŞİM... 7 4.7.HAZIRLIKLAR, KALKIŞ, TAŞIMA/OPERASYON VE İNİŞ USULLERİ... 7 4.7.1.Uçuş Öncesi Hazırlıklar... 7 4.7.2.Yükleme Öncesi Hazırlıklar... 8 4.7.3.Yükleme Usulleri... 8 4.7.4.Kalkış Usulleri... 8 4.7.5.Taşıma ve operasyon usulleri... 8 4.7.6.Alçalma ve Yük Bırakma Usulleri... 9 5.YAKIT İKMALLERİ... 10 6. UÇUŞLARIN TAKİBİ VE RAPOR VERME USULLERİ... 10 7. TEHLİKELİ MADDELERİN KABULU, TAŞINMASI VE DEPOLANMASI... 11 7.1 KABUL VE TAŞIMA ESASLARI... 11 7.2 DEPOLAMA... 11 8. ACİL DURUMLARDA HAREKET USULLERİ... 12 9.İŞARET VE FORMLAR... 13 9.1.İŞARETLER (EK-1)... 13 9.2.FORMLAR.... 15 9.2.1 Uçuş Ekibi Eğitim Formu (Ek-2)... 15 9.2.2 Yer Ekibi Eğitim Formu (EK-3)... 17 9.2.3 Yük Manifesto Kayıt Formu (EK-4)... 18 9.2.4 Tehlikeli madde taşıma pilot bilgilendirme formu (EK-5)... 19 9.2.5 Helikopter Güvenlik Brifingi (EK-6)... 20 9.2.6 Kontrollü Hat Uçuşu Kayıt Formu (EK-7)... 22
Sayfa: iv Rev no: 00 REVİZYON ÖZET TABLOSU Revizyon Detayları Revizyon Numarası : 00 Revizyon Tarihi : 03 Ocak 2014 Geçerlilik Tarihi : 03 Ocak 2014 Düzeltilen Sayfalar İlk yayınlanma. YÜRÜRLÜKTEKİ SAYFALARIN LİSTESİ Sayfa Rev no Geçerlilik Tarihi Sayfa Rev no Geçerlilik Tarihi Sayfa Rev no Geçerlilik Tarihi i 00 03 Ocak 2014 iii 00 03 Ocak 2014 ii 00 03 Ocak 2014 iv 00 03 Ocak 2014 1 00 03 Ocak 2014 8 00 03 Ocak 2014 15 00 03 Ocak 2014 2 00 03 Ocak 2014 9 00 03 Ocak 2014 16 00 03 Ocak 2014 3 00 03 Ocak 2014 10 00 03 Ocak 2014 17 00 03 Ocak 2014 4 00 03 Ocak 2014 11 00 03 Ocak 2014 18 00 03 Ocak 2014 5 00 03 Ocak 2014 12 00 03 Ocak 2014 19 00 03 Ocak 2014 6 00 03 Ocak 2014 13 00 03 Ocak 2014 20 00 03 Ocak 2014 7 00 03 Ocak 2014 14 00 03 Ocak 2014 21 00 03 Ocak 2014 DAĞITIM LİSTESİ 1. Dökümantasyon (Orijinal) 2. Elektronik Kütüphane (Elektronik) 3. Kalite ve Emniyet Müdürü (Elektronik) 4. Uçuş İşletme ve Eğitim Müdürü (Elektronik) 5. Yer İşletme ve Güvenlik Müdürü (Elektronik) 6. Bakım ve planlama Müdürü (Elektronik) KISALTMALAR OGE DGR CRS VFR AGL RFM IMC : Over Ground Effect (Yer tesiri dışında) : Dangerous Goods Regulations (Tehlikeli Maddeler Yönetmeliği) : Certificate of Release to Service (Bakım çıkış sertifikası) : Visual Flight Rules (Görerek uçuş kuralları) : Above Ground Level (Yer seviyesinden yükseklik) : Rotorcraft Flight Manuel (Pervaneli hava aracı uçuş el kitabı) : Instrument Meteorological Conditions (Aletli uçuş meteorolojik durum)
Sayfa: 1 1. AMAÇ VE KAPSAM 1.1. AMAÇ Güneydoğu Havacılığın helikopter içerisinde yolcu ve yük taşımacılığı dışında, harici yük taşıma, havadan pano çekimi, havadan foto/film çekimi, enerji nakil hatlarına tel çekme, havadan teleferik hattı çekimi, kablo döşeme veya enerji nakil hatları bakımı ve onarımı v.b. operasyonlarında, yetki, sorumluluk, taşıma usulleri, emniyet tedbirleri hususunda gerekli tedbirleri almak, mal ve can kayıplarının önlenmesi veya azaltılması için personelin önceden alması gereken tedbirlerin neler olacağını belirlemek, uygulama yollarını öğretmek ve göstermektedir. 1.2. KAPSAM Bu talimat özel amaçlı havacılık faaliyetleri ile ilgili (Aerial work) operasyona katılan (pilot, teknisyen, yükleyici ve diğer görevli) tüm personeli kapsar.
Sayfa: 2 2. YETKİ VE SORUMLULUK 2.1 YETKİ Bu talimattaki maddelerin denetlenmesi ve takibi konusunda, Güneydoğu Havacılık Genel Müdürü yetkilidir. 2.2. SORUMLULUK Bu talimatın uygulanmasından özel amaçlı havacılık faaliyetleri operasyonuna katılan (pilot, teknisyen, yükleyici ve diğer görevli) tüm personel sorumludur.
Sayfa: 3 3. ÜÇÜNCÜ ŞAHIS MALİ MESULİYET SİGORTASI Özel amaçlı havacılık faaliyetlerinde (Aerial work) kullanılan helikopterin üçüncü şahıs mali mesuliyet sigorta poliçesi, yapılacak faaliyeti kapsamalıdır.
Sayfa: 4 4. İŞLETME PROSEDÜRLERİ 4.1 ÖZEL AMAÇLI HAVACILIK FAALİYETLERİ (AERIAL WORK) SINIFLANDIRMASI GDH aşağıdaki özel amaçlı havacılık faaliyetleri (Aerial work) sınıflandırmasından TİP A, B ve C yi uygulamaktadır.tip D, gerektiğinde, afet, acil müdahale vb. gibi durumlarda Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünce verilecek özel izin ile yapılabilir. TİP A : Operasyonun yapılmasına katkı sağlayan, atılamaz tipteki helikopterin gövdesine veya bir bölümüne doğrudan bağlı harici yüklerle, örneğin; Kayak takımları sepeti, TV kamera mountu, Araştırma ve inceleme ekipmanları, ürün püskürtme cihaz ve ekipmanları vb. gibi ekipman ile yapılan; 1) Helikayak* (heliski), 2) Havadan foto/ film çekimi, 3) Havadan maden araştırma ve inceleme, 4) Enerji nakil hatları araştırma / inceleme, 5) Havadan ilaçlama vb. gibi faaliyetler bu tip altında değerlendirilir. Helikayak (Heliski) operasyonları için GDH Uçuş İşletme El Kitabı Bölüm A, B, C ve D de belirtilen usul ve esaslar referans alınmalıdır. TİP B : Bir halat vasıtasıyla helikoptere bağlı olarak taşınan, toprak veya su gibi yüzeyle temas etmeyen, atılabilir harici yüklerin, örneğin; normal askı yükü olarak helikopterin harici yük kancasına bağlı olarak askıya alınmış malzemeler, maden araştırma ve inceleme cihazları, yangın söndürme ekipmanları (bambi bucket), konteynır, araç, hava aracı parçası, beton, harç, vb. gibi taşınabilir tüm malzemelerin havadan taşınması ve/veya bu malzemelerle yapılacak operasyonlar; 1) Harici yük taşıma, Havadan Reklam Pano çekimi, 2) Havadan yangın söndürme*, 3) Maden araştırma / etüt faaliyetleri vb.). 4) Elektrik hattı bakım vb. gibi faaliyetler bu tip altında değerlendirilecektir. Havadan Yangın Söndürme Operasyonları için uygulanılacak usul ve esaslar rezerv edilmiştir. TİP C : Bir tarafı helikopterin harici yük kancasına bağlı, diğer tarafı toprak veya su üzerindeki bir nesneye yada başka bir yüzeye bağlı kalan atılabilir harici yüklerle, örneğin; 1) Tel çekme, Havadan Teleferik hattı çekme, 2) Kablo döşeme, vb. gibi faaliyetler bu tip altında değerlendirilecektir Bu tip operasyonlarda enerji nakil hattının üzerinde (eğer varsa) voltaj olmayacak şekilde önceden ilgili kurumlarla irtibat halinde olunacaktır ve operasyon anında voltajın kesildiğinin teyidi mutlaka alınacaktır. TİP D : Helikopterin harici yük kancasına bir halat vasıtasıyla bağlı olarak taşınan insan veya diğer canlılar bu tip altında değerlendirilecektir. Bu operasyonun amacı, insan ve diğer canlıları alındıkları yerden emniyetli olan bir alana kadar havadan nakletmektir. Ancak ilgili tip helikopterin uçuş el kitabının bu tür operasyonlara müsaade edip etmediği dikkate alınarak bu tip operasyonlar yapılmadan önce SHGM den özel izin alınması gerekmektedir.
Sayfa: 5 4.2 UÇUŞ ŞARTLARI 1) Özel amaçlı havacılık faaliyetleri, ilgili tip helikopter Uçuş El Kitabında belirtilen limitler dahilinde ve sadece VFR şartlar altında yapılacaktır. 2) Helikopter, operasyonun yapılacağı bölgede OGE hover gücünü sağlaması gerekir. 3) Meteorolojik şartlar, Türkiye AIP sinde belirtilen Görerek Uçuş Şartları (VFR) limitlerinin altında uçuş yapılmayacak, helikopter uçuş el kitabındaki rüzgâr limitleri aşılmayacaktır. 4) Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünce D tipi operasyonlar ve yangın söndürme maksatlı uçuşlar hariç faaliyet bölgesinin notamlanmış olması gerekmektedir. 4.3 EKİPLER ve EĞİTİMLER 4.3.1 EKİPLER 4.3.1.1 Uçuş Ekibi (Pilot) Geçerli ticari pilot lisansına sahip,operasyonda kullanılacak helikopterde geçerli tip intibakı ve bu tür operasyonlarda aşağıdaki eğitimleri tamamlamış olan bir pilot yeterlidir. Ancak işletme, operasyonun özelliği, pilotun tecrübesi, operasyon bölgesinin coğrafi özelliklerini de göz önünde bulundurularak iki pilot görevlendirilebilir. 4.3.1.2 Yer Ekibi A tipi operasyonlar için gerekiyorsa montaj işlemlerini yapabilecek deneyime sahip en az bir personel (montaj için), B, C ve D tipi operasyonlarda aşağıdaki eğitimleri tamamlamış en az iki personel görevlendirilir. Görevlendirilecek personel operasyonun ve/veya taşınacak malzemenin özelliğine göre diğer kurum ve kuruluşlarda çalışan personel olabilir, ancak bu personele ve/veya işletmede görevli bu tür operasyonlara katılacak personele GDH Eğitim Müdürlüğünün belirleyeceği uygun nitelikli personel tarafından operasyon öncesi aşağıdaki eğitimler verilmiş olmalıdır. 4.3.2 EĞİTİMLER 4.3.2.1 Uçuş Ekibi Eğitimleri (Pilot) 4.3.2.1.1 İlk defa bu tip operasyona katılacak pilotlar için; A tipi operasyonlar hariç, B, C ve D tipi operasyonlar için; İşletmede bu tür operasyonlarda ilk defa görev alacak pilotlar Eğitim Müdürlüğünün belirleyeceği uygun nitelikli pilot tarafından en az beş saat yer eğitimi (1 saat acil durumda hareket tarzları), on kez yük kaldırma, taşıma ve indirme eğitimi ile acil durumlarda hareket usulleri konusunda uçuş eğitimi verilecektir. Bu Program; 1) Brifing ve iletişim (bir saat yer eğitimi) 2) Hazırlıklar, statik elektriğin boşaltmasi, yükleme, kalkış, taşıma ve iniş usulleri (üç saat yer eğitimi, on kez pratik eğitim) 3) Acil Durumunlarda Hareket Usulleri bir saat yer eğitimi ve uçuş eğitim konularını kapsayacaktır. 4) Tehlikeli madde taşımacılığı yapılacaksa ilave olarak operasyonda çalışan pilotların mutlaka geçerli DGR (Tedhlikeli madde Taşıma düzenlemeleri) eğitimleri olacaktır. 4.3.2.1.2 Pilotlar için Aerial work operasyon tazeleme eğitimleri A tipi operasyonlar hariç, B, C ve D tipi operasyonlar için İşletmede bu tür operasyonlarda görev alacak pilotlar son 36 ay içerisinde bu tür operasyonlarda ve/veya eğitim olarak en az üç kez yük kaldırışı yapmış olmalıdır. Son otuz altı ay içerisinde bu tür operasyon görev ve eğitimlerine katılmamış pilotlara, Eğitim Müdürlüğünün belirleyeceği uygun nitelikli pilot tarafından en az üç saat yer eğitimi, beş kez yük kaldırma, taşıma ve indirme eğitimi ile acil durumlarda hareket usulleri konusunda yer ve pratik eğitim verilecektir.
Sayfa: 6 Bu Program; 1) Brifing ve iletişim (bir saat yer eğitimi) 2) Hazırlıklar, statik elektriğin boşaltması, yükleme, kalkış, taşıma ve iniş usulleri (bir saat yer eğitimi, beş kez pratik eğitim) 3) Acil durumlarda hareket usulleri bir saat yer eğitimi ve pratik eğitim konularını kapsayacaktır 4.3.2.2 Yer Ekibi Eğitimleri (Teknisyenler ve diğer yer ekibi) Eğitimler, Eğitim Müdürlüğünün operasyonun tipine göre belirleyeceği ve genel olarak aşağıdaki konuları kapsayan program dahilinde bu tür operasyona ve / veya eğitimlere katılmış uygun nitelikli personel tarafından verilecektir. Bu Program; 1) Helikopterlerin tanıtılması, bir saat yer eğitimi, (Teknisyenler için gerekiyorsa) 2) Helikoptere yaklaşma ve uzaklaşma usulleri, bir saat yer eğitimi ve pratik eğitim, (Teknisyenler için gerekiyorsa) 3) Ekipman / teçhizat montaj ve emniyete alma usulleri bir saat yer eğtimi, 4) Helikopter kanca ve emniyet sistemi, bir saat yer eğitimi ve pratik eğitim, 5) Yük taşıma ağları, kolonları ve kontrolleri, bir saat yer eğitimi ve pratik eğitim, 6) Yükün hazırlanması, Statik elektrik boşaltma usulleri, yükün kancaya takılması, bir saat yer eğitimi ve pratik eğitim, 7) Telsizle konuşma, karşılama usul ve işaretleri eğitimi, bir saat yer ve pratik eğitim, (Teknisyenler için gerekiyorsa) 8) Acil durumlarda hareket tarzları hakkında bilgilendirmeler. bir saat yer eğitimi 0lmak üzere toplam sekiz saat yer eğitimi ve/veya pratik eğitim verilmelidir. 9) Tehlikeli madde taşımacılığı yapılacaksa ilave olarak kargo kabul personelinin mutlaka geçerli DGR (Tehlikeli Madde düzenlemeleri) eğitimleri olacaktır. 10) Teknisyenler ve operasyona katılan diğer personel yirmi dört ay içerisinde bu tip operasyonlara katılmamış ise yukarıdaki eğitim programına göre yenileme eğitimine tabii olacaktır. 11) Pratik eğitimler uygun nitelikli personel nezaretinde, simüle edilmiş olarak helikopterle verilebileceği gibi operasyon alanında veya simüle edilerek yerde de verilebilir. 4.4 UÇUŞA ELVERİŞLİLİK VE SERTİFİKASYON İlgili özel amaçlı operasyon için doğrudan helikoptere harici cihaz veya aparat takılması gibi helikopterde modifikasyon gerekiyorsa bununla ilgili GDH CAME de belirtilen iligli usuller takip edilir ve asgari olarak aşağıdaki bilgi ve belgeler bulunmalıdır. 1) Modifikasyona ait, ilgili mevzuat gerektiriyorsa, aşağıdaki belgelerden biri: a) STC (Supplement Type Certificate), b) Üretici firmanın sivil havacılık otoritesince veya ilgili yetkiye (Part-21, FAR-21, CAR-21 v.b.) sahip bir tasarım kurumunca verilmiş Minör/Majör Modifikasyon Onayı 2) Yukarıdaki bu belgelerde gönderme yapılan referanslar (örneğin, uçuş el kitabı eki, takma-sökme usulleri, ağırlıkdenge etkileşim bilgileri, vs.)
Sayfa: 7 4.5 GÖREV BRİFİNGİ Operasyona katılan uçuş ekibi, yer ekibi ve operasyona katılan diğer ilgili personelin katılımı ile uçuş öncesinde aşağıdaki konular görüşülüp, karara bağlanacaktır. 1) Operasyonun tipinin belirlenmesi 2) Operasyona kimlerin katılacağının belirlenmesi 3) Operasyona katılan personelin görev ve sorumluluklarının belirlenmesi 4) Meteorolojik rasatın alınması ve değerlendirilmesi 5) Yükün alınacağı ve bırakılacağı yer/yerlerin özellikleri, alınması gereken emniyet tedbirleri 6) Yükün taşınacağı rota seçimi ve alınması gereken ilave tedbirler. 7) Taşınacak yükün cinsi, ağırlık hesaplarının yapılması, Yükün bağlama noktalarının tespiti, yük ve taşıma aparatlarının kontrollerinin nasıl ve kimler tarafından yapılacağının belirlenmesi, (Tehlikeli madde taşıması Gdh. Işletme el Kitabı Bölüm 9 ve Gdh. Aerial work Talimatı Madde 7 de belirtilen gereklilikler karşılanarak taşınabilir) 8) İl, ilçe mülki amirlikleri ile temasa geçilerek, faaliyetten önce gerekli izin ve önlemlerin alınmasının sağlanması, 9) Telsiz irtibatları (Pilot/Yer ekibi arasında) ve Telsiz arızası durumunda pilot ve yer ekibi arasında irtibatın sağlanması maksadıyla yer ekibinin kullanacağı işaretlerin anlatılması (EK-1) 10) Helikopter güvenlik brifinginin yapılması (EK-6) 11) Görüşülen konuların karara bağlanarak yük taşıma manifestosuna kaydedilmesi gibi konuları kapsamalıdır. 4.6 İLETİŞİM Özellikle B, C ve D tipi operasyonlarda, operasyona başlamadan önce uçuş ekibi ile yer ekibi arasında mutlaka telsiz irtibatı olacaktır. Telsizlerin herhangi bir şekilde arızalanması durumunda yer ekibi operasyonu işaretler ile devam ettirecektir. Şayet işaret ile operasyonun sevk ve idaresinde emniyetsiz durumların meydana gelme ihtimali var ise operasyon iptal edilecektir. A tipi operasyonlarda, pilotla, cihaz operatörü arasında İntercom sistemi ile iletişim sağlanacaktır. İntercom sisteminin arızalanması durumunda görevin yapılıp, yapılamacağı hususunu pilot belirleyecektir. 4.7 HAZIRLIKLAR, KALKIŞ, TAŞIMA/OPERASYON VE İNİŞ USULLERİ 4.7.1 Uçuş Öncesi Hazırlıklar 1) Uçuş öncesi meteorolojik şartlar (VFR şartlardaki görüş, rüzgar, yağış, kapalılık durumu) incelenip, operasyonuna engel teşkil edip etmediği belirlenecektir. Meteorolojik rasatlar en yakın geçerli meteoroloji yayını veya meydan meteoroloji ünitelerinden alınacaktır. 2) Rota Planlaması, rota üzerindeki engellerin tespiti, irtifa planlaması, uçuş planları, yük manifestosunun doldurulması,(ek-4) eğer taşınacak yük tehlikeli madde içeriyorsa Tehlikeli Madde Taşıma Pilot Bilgilendirme Formu mutlaka doldurulacaktır.(ek-5).operasyonlarda 30 dakikalık yedek yakıt bulundurulacaktır. 3) Operasyon her şartta ilgili tip helikopter RFM (Helikopter Uçuş El Kitabında)belirtilen limitler dahilinde yapılacaktır. 4) Taşınacak yük ağırlıkları ve CG limitleri operasyonda kullanılacak helikopterin RFM ilgili kartları üzerinden hesaplanarak bulunacaktır. 5) Helikopterin harici ve dahili uçuş öncesi kontrolü (ilgili tip helikopter Uçuş El Kitabına göre) yapılacaktır. 6) Helikopterin iniş kalkış alanı belirlenerek, bu alanlara rüzgâr yönünün tayin edilebilmesi için rüzgar tulumu, bayrak vs. konacak, çevre emniyetinin alınması sağlanacaktır.rüzgar limitleri operasyonun özelliğine göre pilot tarafından tespit edilecektir. 7) İniş kalkış alanının uygunluğunun kontrolü yapılacaktır.özellikle reklam pano çekimi operasyonları için iniş ve kalkış yerinin genişliği,panonun genişliği ve uzunluğu ile orantılı olacaktır. İniş ve kalkış alanları; İniş ve kalkışları engellemeyecek bir yaklaşma ve kalkış açısına ve temiz bir alana sahip olacaktır. İniş ve kalkış alanlarının eğimi, helikopter uçuş el kitabında belirtilen azami eğim limitinden daha fazla bir eğime sahip olmayacaktır. 8) İniş kalkış alanında görevli personel hariç başka personel bulunmayacaktır.
Sayfa: 8 4.7.2 Yükleme Öncesi Hazırlıklar 1) Operasyona katılan yer personeli uzaktan seçilebilir renkte yelek ve baret kullanacaktır. 2) Yükün durumu kontrol edilecektir. 3) Yükün ağırlığı belirlenecek. (ilgili helikopter RFM ilgili kartları üzerinden hesaplanarak bulunacaktır.) 4) B tipi operasyonlarda taşınacak harici yük ağırlığı havaaracının flight manuelindeki ağırlığı geçmeyecektir. 5) Ağlar ve kolonlar, harici yük operasyonu için gerekli malzemelerdir ve uçuş öncesi kontrolde, yük gibi dikkatle kontrol edilmelidirler. Yıpranmış, kesik, aşınmış ağ ve kolonlar kullanılmamalıdır. Ağ ve Kolonlar sertifikalandırılmış ve üzerinde maksimum taşıyabileceği yük ağırlığı yazılı olacaktır. Kolon yerine geçecek standart olmayan parçalar kullanılmamalıdır. Kolon yükün ağırlığına uygun dayanıklıkta, operasyonun özelliğine uygun uzunlukta seçilmelidir. 6) Yükün bağlama yerlerinin belirlenmesi, bağlanması (A tipi operasyonlarda montaj ) ve emniyetlerinin alınması kontrol edilecektir. 7) Ağ ve Kolonların bağlanacağı fırdöndü, kanca gibi materyaller mutlaka taşınacak yükün ağırlığına dayanıklı ve sertifikalı olacaktır. 8) Reklam pano çekimi yapacak helikopterlerde radar altimetresi bulunmalıdır. 4.7.3 Yükleme Usulleri 1) Yükleme esnasında görevli olmayan personel helikopter civarından (en az 25m.) pilotun görüş alanında olacak şekilde uzaklaştırılacaktır. 2) A tipi operasyonlar hariç, TİP B,C ve D operasyonlarında; a) Helikopter üzerindeki statik elektrik, yükleme yapılmadan önce mutlaka boşaltılacaktır. b) Pilot, Helikopter en az 5 feet hover yüksekliğinde olacak şekilde yükün üzerine yaklaşacak ve işaretçinin talimatlarına uyacaktır. c) Yük kancaya takıldıktan sonra yükleyici tarafından emniyeti kontrol edilecektir. d) Yükleme yapıldıktan sonra yükleyici personel pilotu görecek şekilde helikopterden uzaklaşacaktır. 4.7.4 Kalkış Usulleri A tipi operasyonlar hariç, TİP B,C ve D operasyonlarında; yükü havıra kaldırma, işaretçi yükün kancaya takıldığını ve emniyetinin alındığını telsiz veya işaretle bildirince, pilot askı kayışını gerdirinceye kadar yavaş yavaş dikey bir şekilde yükselir. Reklam pano kalkışlarında ise yük yerden teması kesinceye kadar dikey ve daha sonra ileri hareket ile kalkış yapılacaktır.helikopterin yükün üzerinden yana doğru sürüklenmesini önlemek için pilot mürettebat ve yer personeli arasında koordinasyon gereklidir. Yük yerden 5 feet yükseklikte olacak şekilde kaldırılır. Havırda pilot helikopterin yük operasyonu için yeterli gücünün (OGE) olduğundan emin olmalıdır. Meydana gelebilecek herhangi (Güç veya CG dengesindeki) olumsuzluklarda kalkıştan derhal vazgeçilecektir. Emniyetli tırmanış irtifası, yükün en yüksek engeli emniyetle geçebileceği yaklaşık en yüksek engelin 50-100 feet üzerindeki irtifadır. 4.7.5 Taşıma ve operasyon usulleri TİP A : Taşınacak yükün ağırlığı ve geri sürükleme kuvveti, uçuştaki dengeyi ve helikopterin emniyetle uçabileceği maksimum sürati belirler. Ağırlık merkezinin yanlış hesaplanması nedeniyle CG limitler dışındaki montajlar helikopteri ve personeli tehlikeye sokar. Bu durumda uçuştan vazgeçilir ve emniyetli bir yere inilerek, yükün ağırlık merkezi hesabı tekrar yapılır. Enerji nakil hatlarının kamera ile yapılan kontrolleri esnasında direk ve tellere 8 metreden daha az yaklaşılmamalıdır. TİP B : Taşınacak Yükün ağırlığı, yoğunluğu uçuştaki dengeyi ve helikopterin emniyetle uçabileceği maksimum sürati belirler. SALINIMIN İLK BELİRTİSİNDE, DERHAL SÜRATİN AZALTILMASI ZORUNLUDUR. Yükün salınım istikametinin tersine kumanda verilip yükün ters yönde salınımıyla birlikte ufki uçuşa geri dönülürse salınım durdurulabilir.salınım durdurulamaz ise helikopteri ve personeli tehlikeye sokar. Bu durumda yükün atılması gerekebilir. Taşınacak yük, arazinin ve engellerin yapısı da göz önünde bulundurulmak şartıyla meskun mahal üzerindeki vinç ve enerji nakil hatları da dikkate alınarak en az AGL (Yer) + 500 Feet ve üzerinde taşınmalıdır.
Sayfa: 9 Reklam pano çekim uçuşlarında maksimum 40Kt.işari sürat kullanılacaktır.reklam pano çekiminde Rota planlaması maksimum görünürlük ve minimum risk optimizasyonu yapılarak seçilecektir.reklam pano uçuşlarında maksimum tırmanış/süzülüş oranı 500feet/dakika olmalıdır.harici yük aynasından uçuş süresince yükün durumu gözlenmelidir. TİP C: Taşınacak yükün ağırlığı, yoğunluğu veya tansiyonu uçuştaki dengeyi, helikopterin emniyetle uçabileceği maksimum sürati ve helikopterden çekilecek azami gücü belirler. Aşırı güç kullanma sonucu helikopterde meydana gelecek performans kaybına neden olacak ilk belirtide, operasyonun derhal durdurulması ve gücün azaltılması zorunludur. Performans kaybı, helikopteri ve personeli tehlikeye sokar. Bu nedenle, arazinin ve engellerin yapısı da göz önünde bulundurularak yükün helikopterden ayrılması gerekir. TİP D: Taşınacak canlılar, kalifiye bir personelin yardımıyla ağırlıklarına uygun askı tertibatları ile taşınmasına dikkat edilecektir. Canlılar, arazinin ve engellerin yapısı da göz önünde bulundurulmak şartıyla engellerin en az + 50 feet ve üzerinde taşınmalıdır. Arazinin ve engellerin yapısı, meteorolojik hadiseler, taşınacak insan veya diğer canlıların durumu ve bu operasyonda helikopterin performansı da göz önünde bulundurularak, operasyonun yapılıp, yapılmayacağına pilot karar verir. (Bu operasyon için SHGM. den önceden izin almak gerekir) 4.7.6 Alçalma ve Yük Bırakma Usulleri B,C ve D tipi operasyonlarında; 1) Alçalma hattında ve indirme bölgesinde yüke/reklam panosuna engel teşkil edecek mania ve yüksek gerilim hattı olmamalıdır. 2) İndirme alanlarının yükün/reklam panosunun bırakılmasına engel teşkil edecek ve/veya yükün/reklam panosunun takılmasına sebebiyet verebilecek kadar dar bir alan olmamasına, yük bırakıldığında yükün devrilmesine sebep vermeyecek uygun yerler olmasına dikkat edilecektir. 3) Uçuş ekibi karşılama personelinin işaret ve yönlendirmesine mutlaka riayet edecektir. 4) Yükün bırakılmasında engel teşkil etmeyen gereken emniyet tedbirleri alınmış, geniş ve uygun yük bırakma alanlarına sahip yerlerde karşılama personeli bulundurulmayabilir. Bu konu uçuş öncesi pilot tarafından karara bağlanmalıdır. 5) Arazinin ve engellerin yapısı da göz önünde bulundurulmak şartıyla süzülüş açısı, yük daima engellerden 50-100 feet yüksekten geçecek şekilde tesis edilerek alçalma başlatılacak ve alçalma 5 feet hover da bitirilecektir. Yük indirme bölgesine dikey olarak indirilecektir. 6) Reklam pano uçuşlarında pano yere bırakıldıktan sonra harici yük halatına dikkat edilerek havırdan inilecek ve halat iki skid arasında kalacak şekilde yerle temas sağlanacaktır. 7) Helikopter üzerindeki statik elektrik yük bırakılmadan önce mutlaka boşaltılacaktır. 8) Yük, kancanın açılabilmesi için Helikopter Uçuş El Kitabında belirtilen Kuvveti teşkil edecek şekilde taşıma askı kayışları gergin olarak serbest bırakılacaktır.
Sayfa: 10 5. YAKIT İKMALLERİ GDH İşletme El Kitabı Bölüm A da bulunan yakıt ikmal prosedürleri referans alınacaktır. 6. UÇUŞLARIN TAKİBİ VE RAPOR VERME USULLERİ GDH İşletme El Kitabı Bölüm A da bulunan uçuşların takip ve rapor verme prosedürleri referans alınacaktır.
Sayfa: 11 7. TEHLİKELİ MADDELERİN KABULU, TAŞINMASI VE DEPOLANMASI Güneydoğu Havacılık İşletmesi, (ICAO Annex-18 Teknik Talimatı ve IATA Tehlikeli Maddeler (DGR) düzenlemelerine uymak kaydı ile) helikopterle Tehlikeli Madde taşıyabilmesi için aşağıdaki EK kurallara uymak zorundadır. 7.1 KABUL VE TAŞIMA ESASLARI 1) IATA Tehlikeli Madde (DGR) düzenlemeleri ve Annex-18 teknik talimatında belirtilen, yolcu üzerinde veya yolcudan ayrılarak (Bagaj içerisinde) taşınmasına müsaade edilen tehlikeli maddeler hariç, diğer tüm tehlikeli maddeler harici yük olarak taşınacaktır. 2) Patlayıcı maddelerin taşınabilmesi için ilgili Mülki Amirlik ve SHGM.lüğü bilgilendirilecek ve gerekli notam ve onaylar alınacaktır. 3) Patlayıcı madde taşımacılığı sınırları belli (Önceden notamlanmış) alan içerisinde ve yoğun yerleşim alanları dışındaki rotalar üzerinden gerçekleştirilecektir. 4) Tehlikeli madde taşıma operasyonlarında mutlaka Kargo kabul personeli bulundurulacaktır. 5) Harici yük ile tehlikeli madde taşınması esnasında helikopterde görevli ekip hariç yolcu bulunmayacaktır. 6) Operasyonda çalışan tüm personel ulusal ve uluslararası mevzuata uygun tehlikeli madde kuralları eğitimini sorumluluğu nispetinde almış olmalıdır. 7) Harici yükle taşıma, "GDH Aerial Work" talimatında belirtilen esas ve usullere göre yapılacak, Ancak bu tür operasyonlarda halat uzunluğu en az 25 m. olacaktır. 8) Birbirini etkileyecek tehlikeli maddeler birlikte tek parti olarak taşınmayacak, ayrı ayrı partilerde taşınacaktır. 9) Helikopterde silahlı güvenlik personeli taşınacak ise silahlarında (Tabanca, Tüfek vb.) mermi, mühimmat bulunmayacak, mermiler ve diğer mühimmat silahtan ayrılarak taşınacaktır. Silah namluları; uçuş öncesi, uçuş ve inişten sonra helikopter terk edilinceye kadarki tüm safhalarda daima yere bakacak şekilde duracaktır. 10) Taşınacak tehlikeli madde, eğer patlayıcı sınıfı bir madde ise ateşleyici ve patlayıcılar ayrı ayrı taşınacaktır. 11) Hareket nedeniyle hasar görmesini önlemek amacıyla Annex-18 Teknik Talimatı ve IATA Tehlikeli Madde Düzenlemeleri esaslarına göre etiketleme ve paketlemesi yapılmış patlayıcı sınıfı bir madde, darbe emici özelliği olan,içi sünger veya strafor vb. gibi maddelerle ile kaplı, sürtünme ve darbeye dayanıklı bir kap veya taşıma sandığı ile taşınacak, aynı etiketler bu kap veya taşıma sandığı üzerinde de olacaktır. 12) Taşınacak tehlikeli maddeler, sınıflarına göre her bir paket taşıma limitinin üzerinde olmayacaktır. 13) Radyoaktif madde (SINIF-7 veya bulaşıcı madde (SINIF 6.2) içeren sıvı veya katı tehlikeli maddeler ile harekete duyarlı patlama olasılığı olan tüm tehlikeli maddelerin taşınmasına müsaade edilmeyecektir. 14) Pilot, NOTOC bilgilendirme formu ile önceden bilgilendirilecektir. 15) Operasyon esnasında, herhangi bir yaralanma veya kaza durumunda acil müdahalede bulunabilecek bir noktada sağlık ekibi ve ambulans veya mümkünse yedek helikopter bulunacaktır. 16) Tüm havaalanı, heliport veya yerel İtfaiye yangın talimatlarına mutlaka uyulacaktır. 7.2 DEPOLAMA GDH Işletmesinin tehlikeli madde depolama sorumluluğu yoktur. Tüm sorumluluk gönderici tarafından yerine getirilecektir.
Sayfa: 12 8. ACİL DURUMLARDA HAREKET USULLERİ 1) Helikopterin arızalanması durumunda, meydana gelen arıza helikopterin güç ve kumanda sistemini etkiliyorsa harici yük derhal atılmalı ve Helikoptere (RFM) Uçuş El Kitabında belirtilen Acil Durum Prosedürleri (Emergency Procedures) uygulanmalıdır. Tüm harici yük uçuşlarında derhal in/land immediately terimini gerektirecek her türlü acil durumda yük/pano atılmalıdır.bu arızalardan bazıları motor arızası,kuyruk rotor arızası ve beklenmedik şartlarda IMC ye girmek vb. Mümkün olan en kısa zamanda in/land as soon as possible ve En uygun şekilde en kısa zamanda in/land as soon as practicable terimlerini gerektirecek arızalarda ise yük/pano nun atılıp atılmamsına durumun özelliğine göre pilot karar verecektir. 2) B Tipi Operasyonlarda yükün bağlı olduğu kanca vs. sistem veya aparatlarda meydana gelecek bir arızadan dolayı yükün kendiliğinden serbest kalması göz önüne alınarak uçuş rotası uygun seçilmelidir. 3) Rota üzerinde Enerji Nakil hatlarına dikkat edilerek, bu hatların üzerinden geçişlerde; irtifanın Enerji Nakil hatlarının en az + 100 feet (reklam pano çekimlerinde +500feet) üzerinden geçecek şekilde yeniden tesis edilmesi gerekir. 4) Rota üzerinde karayolu geçişlerinde; aşağıdaki trafiğin durumu çok iyi takip edilmeli yolun boş olduğu dönemlerde geçiş yapılmalıdır. (Eğer trafiğin yoğun olduğu karayolu bölgesinde operasyon yapılacak ise önceden yerel trafik ekipleri ile irtibata geçilerek, geçişlerde trafiğin durdurulması için gerekli koordine yapılacaktır.) 5) Tüm tehlikeli maddeler yüklenmeden önce hasar veya sızıntı yönünden kontrol edilecektir. Hasar veya sızıntı tespit edilen tehlikeli maddeler kabul edilmeyecektir. Bu durumlarda kargo kabul personeli derhal bölgeyi boşalttırıp, hasarlı veya sızdıran tehlikeli maddeyi emniyete almak ve mümkünse diğer maddelerden ayırmak için ilgili otorite (Güvenlik birimleri) ve yükletici temsilcisine durumu bildirecektir. 6) Herhangi bir acil durumda durum derhal en yakın hava meydanı otoritesine, yerel otoriteye (Mülki Amirlik Güvenlik birimlerine ve sağlık birimlerine) ve Gdh. Uçuş İşletme Müdürlüğüne veya Gdh. Sorumlu Müdürüne; a) Olayın tarih ve saati b) Helikopterin tescil numarası c) Şirket adı d) Kaza veya acil durumun detayları (varsa yaralı veya ölü sayısı) e) Bölge koordinatları ve olay yerinin tarifi, biliniyorsa yer adı f) Ambulans ihtiyacı g) Güvenlik ihtiyacı h) Teknik yardım (malzeme veya personel) ihtiyacı bildirilecektir.
Sayfa: 13 9.İŞARET VE FORMLAR 9.1.İŞARETLER (EK-1)
Sayfa: 14
Sayfa: 15 9.2.FORMLAR 9.2.1 Uçuş Ekibi Eğitim Formu (EK-2)
Sayfa: 16
Sayfa: 17 9.2.2 Yer Ekibi Eğitim Formu (EK-3)
Sayfa: 18 9.2.3 Yük Manifesto Kayıt Formu (EK-4)
Sayfa: 19 9.2.4 Tehlikeli madde taşıma pilot bilgilendirme formu (EK-5)