TASARIM EXTRALARI Extra Renk: Tasarımlarınızda CMYK dışında özel renk yaldız vs gibi ekstra renk kullanılabilir.ancak renk kullanımı ar bir maliyet olacağından gerekli olduğuna emin olmanızda yarar vardır.hangi durumlarda ekstra renk kullanılmalıdır: 1. Çalış ğınız firmanın logo,amblem vs gibi renginin sabit olduğu durumlarda ekstra renk kullanabilirsiniz. 2. CMYK haricinde tek renk bir kitapçık hazırlayacağınızı düşünün. Kullanacağınız rengi siz karar vererek örneğin lacivert koyu yeşil ya da pantone katalogundan seçeceğiniz herhangi bir rengi ekstra renk olarak bas rabilirsiniz. 3. CMYK resimlerinin ve logolarının bulunduğu bol yazılı bir katalog yapmamız gerekiyor koyu lacivert ve kırmızı renklerden oluşan katalog için yapılması gereken 2 seçenek vardır ya me nlerde kullanılan CMYK karışımlarını mümkün olduğu kadar az renkte kullanarak oluşturup baskıcınıza güvenerek CMYK basılmasına razı gelmek,ya da yazıları CMYK+2 renk ekstra olarak bas rmak. BÖLGESEL LAK 4. Özel dokulu ve renkli bi kağıt kullanarak kartvizit ya da dosya yapmayı düşündüğünüzde bu kağıdın üzerine ekstra renkle baskı yapmak en uygun durumdur. 5. Ayrıca edermcs gibi özel renk ayrımlarının bulunduğu işlerde ekstra renkler kullanılır. Baskıdan sonra resimlerinin üzerine ya da belirginleş rmek istediğiniz yerlere lak baskısı yapmak,tasarımda öne çıkartmak istediğiniz yerler için uygun bir yöntemdir. Spot lak için yapılan işlem,istenilen bölge için film almak r. Bu işlem lak için düzenlenmiş baskı makinelerinde ya da serigrafi baskı sistemi ile yapılabilir. 1
Lak baskısı için,fire miktarı ar rılmalıdır.spot lak,baskı kadar hassas olmadığından hassas çizgi ve şekillerde kullanılması tavsiye edilmez. Spot lak parlak r ve istenildiğinde mat selafon üzerine de uygulanabilir. Spot lak baskı sırası bakımından standart bir işte üçüncü sıradadır. GOFRE (KABARTMA) VARAK YALDIZ Gofre,diğer adıyla kabartma baskı. İşe bir boyut kazandırmak açısından tasarımınızda kullanılabilir. Tüm baskı bi kten sonra gofre için bir erkek ve bir dişi klişe yap rılır. Gofre baskısı po baskı tekniğiyle yapılır. Kağıdın ince olmaması gerekmektedir. Gofre sadece basılı materyallerin üzerine değil,kağıt üzerine direkt olarak kullanılabilir. Kabartma, klişe haricinde yardımcı malzeme kullanımı gerek rmez. Kabartmaya, kitap kapakları, dosya, kartvizit, özel ve kalın kağıda bas rdığımız broşür pi işlerde kullanabilirsiniz. Varak- yaldız ise,sadece erkek klişe kalıp olarak kullanılır ve po baskı makinesine takılan varak yaldız ter ba ile baskı yapılır. Varak baskının verdiği ağırlığı hiçbir baskı ile veremezsiniz. Baskının yapılacağı kısım kadar varak yaldız makarası kullanılır. Varak- yaldız, günümüzde sadece al n ve gümüş yaldız olarak bilinir, ancak onlarca renk ve doku çeşidi vardır. Kullanılan malzeme pahalı olduğu için mümkün olduğunca firesiz basmak istenir ve baskıda çok ince hatlar kullanılması sakıncalıdır. 2
ÖZEL KAĞIT ( FANTAZİ KAĞIT) Kartvizitler, özel dosyalar, özel kitap ve ajanda kapakları gibi işlerde maliye n düşünülmediği işlerde sıklıkla kullanılır. Özel kağıtlar dokusu içinde renkli üzeri özel kaplamalı,değişik şekillerde dokulandırılmış şekillerde bulunur. Vernik; Vernikte,kalıplı vernik ve zemin vernik olarak,ister belirli bir bölgeye isterseniz tüm zemine a lır. Vernik, çok zeminli işlerde boya yoğunluğu nedeniyle işin çizilmesini de koruma amacıyla kullanılabilir. Özellikle koyu renkli özel kağıtlara varak yaldız, gofre gibi ekstra işlemler çok iyi sonuçlar verecek r. ÖZEL KESİM Selofan; mat ve parlak olarak 2 çeşi r. Selofan bir çeşit kaplama olduğundan koruyucu özellik taşır. Çok ince kağıtlara yapılması tavsiye edilmez. Mat selofan üzerine spot lak a labilir. Selofan baskı rengini bir miktar değiş rebilir. Kağıdın, düz giyo n kesim halinde şekilli olarak kesilmesine özel kesim denir. Özel kesim daha çok; kutu, dosya, şekilli e ketler, özel broşürler ve kataloglarda kullanılır. Kağıt üzerine yapılacak baskı işlemleri bi kten sonra Özel kesim işlemine geçilir. Özel bıçak kesimi po baskı makineleriyle sallama pedal ile ve büyük ebatlı kesim ve yaldız baskı için üre lmiş makineler ile yapılır. ÖZEL KESİM BIÇAK İZİ Baskısı yapılmış kağıtlar bir doğru şeklinde matbaa bıçağı ile kesilebilir. Kalın kağıtların, çıkartma kağıtlarının vs farklı şekillerde kesilebilmesi için özel bir bıçak yap rılmalıdır. Bıçak uç çeşitleri ile kağıt; kesilebilir, pilyaj ve perforaj yapılabilir. Bıçak çizimi yapılırken, bıçağı yap racağımız yere her zaman danışmak gerekir. 3
Özellikle birden fazla kesim yapılacak ise bıçakçınızdan, bıçak yerleşimi diske e isteyin ve o yerleşime uyarak işi yerleş rin CİLTLEME ÇEŞİTLERİ Tel Dikiş; Genellikle,az sayfalı işlerde kullanılır. Kağıdın kalın olduğu ve çok sayfalı işlerde içe konularak yapılır. Formalar iç tercih edilmemelidir. Pilyaj: Dosya, tebrik kar gibi katlamalı işlerde kırımın kolay ve düzgün yapılması için iz oluşturma işlemidir. Perforaj: Bilet veya fatura gibi kopar larak ayrılacak çalışmalarda kolaylık sağlamaya yönelik olarak kağı a sıralı deliklerin açılması işlemidir. İplik Dikiş; Formalar yan yana ge rilerek iplik dikiş makinesinde dikilir. Yan yana gelen formalarda bir sırt kalınlığı olacak r. Bu p işlerin kapakları yapılırken sırt kalınlığı dikkate alınarak sırt payı verilmelidir. Sırt payı ölçüsü kitabın bire bir make yapılarak çıkarılır. Kullanılacak kitap kağıdı gramajının fazlalığı sırt ölçüsünü büyütebilir. Sırt için çeşitli formüller geliş rilmiş r. Ancak kağıt cinslerinin farklılığı nedeniyle kesin sonuç vermez. Spiral Cilt; Spiral cil e, föy föy basılan sayfalar 4 tara an traşlanarak net ebada ge rilir. Sayfalar tek tek harmanlanarak bir araya ge rildikten sonra spiral makinesinde ciltlenir. Diğer bir yol ise daha ince gramajlı kağıtlarda, formaya göre katlanan kitap, 4 tara ndan kesilerek de ciltlenebilir. Amerikan Cilt; Basılan formalar, katlandıktan sonra Amerikan cilt makinesinin harman ünitesine yerleş rilir. (1) Makine forma ade mize göre harman yapar, (2) sır nı traşlar, (3) Traş alınan sırt sıcak tutkal ile tutkallanır. (4) Kapak kitaba hazırlanır ve takılır. 4
KAĞIT KATLAMA (KIRIM) ÇEŞİTLERİ Ayrıca bu p makineler istenildiğinde bir bant üzerinde yürüyen işlemlere 3 ağızlı bıçak,paketleme gibi ek bantlar ilave edilir. Amerikan cilt ile ciltlenecek formaların sır ndan traş alındığı için montaj yapılırken sırt kısmından 3 ile 5 mm boşluk bırakılır. İplik dikiş yapılmış ciltlere de Amerikan kapak takma yapılabilir. Baskıda kullanılan kağıdın, en kısa yoldan cilt işlemine hazırlamak için katlama (kırım) yapılır. Kağıt katlama makineleri çanta ve balta adı verilen teknikler ile kırma yaparlar. 170gr/m2 ye kadar olan kağıtlarda 3 kırım yapılabilir. Daha fazla gramajlarda 2 kırımdan fazlası problem yara r. Bu durum bilinerek fazla gramajlı kağıtlarda montaj 2 kırıma göre yapılmalıdır. Kağıtlar kırımdan sonra, cilt şekline göre diğer formalarla bir araya gelecek ise harmanlamaya, hemen ciltlenip kullanılacaksa, tel dikiş, spiral cilt e ve bıçakta kesilmeye gidebilir. Harman makineleri, çanta adetlerine göre farklı pte kırımlar (kombine kırımlar) yapabilirler. KAĞIDIN SU YÖNÜ Kağıt su yolu, içerisindeki uzun liflerin yönüdür. Kağıt, su yönünden kolay yır lır ve katlanır, diğer yönden düzgün bir şekilde yır lmaz. Ayrıca kağıt su yolunun aksi yönünde lif araları açıldığı için daha fazla uzama yapar. 5
Ambalaj sektöründe e ketleme makinelerinin daha kolay e ketleme yapmaları için kağıdın su yönü değişiklik göstermemeli ha a gerekirse test yapılarak gerçek baskıya geçilmelidir. Bir şişe ambalajında kağıdın su yolu, kağıdın daha iyi yapışabilmesi için yukarıdan aşağıya olmalıdır. Aksi olduğunda e ket yapışırken sorun çıkaracak r. Ayrıca kitap kapaklarında (kitabın iç kısmındaki düşük gramajlı kağıtlarda pek önemli değildir. ) kağıdın su yolu yanlış seçildiğinde kapakta kıvrılma ve kırılmalar olacak r. Kağıtları sa n alırken Long yada Short şeklinde sipariş verilir. Long, su yolu kağıdın uzun tara na doğru olan anlamındadır. Kağıt ambalajında gramajı, kaçlık paket olduğu ve su yönü (- - >) ok işare ile belir lir. Kağıt su yolunda kolay yır lır, nemlendiğinde, su yolu yönünde paralel kıvrılır. Bir tasarıma başlarken baskısını yapacağımız işi, standart tabaka kağıtlarla ilişkilendirmemiz gerekir. Yapacağımız iş ne olursa baskı materyalimiz kağıt olduğu için kullanılacak ebatlar belli standar adır. Firenin en aza indirgenmesi maliyet açısından en önemli kurallardan biridir. Kağıtlar bobin olarak üre lir, tabaka ya da bobin olarak kilo ile sa lır. Üre len tabaka kağıtların belli bir standartları olduğu halde trajı fazla olan fireli işler için bobinden özel ebatlı tabaka kağıt kes rilebilir. 6
Kağıtların genel olarak 5 temel özelliği vardır: - Doku - Gramaj - Yoğunluk - Renk - Yüzey Doku: Bir kağıt parçası dokusu yönünde daha kolay kıvrılır, katlanabilir ve daha kolay yır lır. Kağıdın doku yönü; baskı, katlama ve yapışma işlemlerini doğrudan etkilediğinden, grafik tasarım ve baskı sektörünü yakından ilgilendirir. Gramaj: Bir m² (100x100cm) kağıt tabakasının gram cinsinden ağırlığı demek r. Bu özellik maliyet çıkarırken gereken bir özellik r. Kağıtlar kilo ile paketler halinde sa lır. Standart tabak kağıtlar, gramajına göre 1000, 500, 250, 125 ve 100 lük olarak paketlenirler. Bir kitap basacaksak eğer, ebatları en uygun tabaka kağıt ölçüsünü düşünerek ilk çalışmayı yapmamız gerekir. Örneğin 19,5x27cm sayfa ölçülerinde bir kitap 70x 100cm kuşe tabaka kağıda firesiz kesinlikle basılamaz. Bu iş için kuşe 57x82cm kağıt en uygun kağıt ebadıdır. Yoğunluk: Kağıdın mürekkep tutucu özellikleri ar kça, baskıdaki yoğunluğu da artar. Baskıdaki yoğunluk ölçülemez, ancak yüksek yoğunluk, orta yoğunluk ve düşük yoğunluk olmak üzere üç sını a toplanabilir. Renk: Günümüzde değişik renk ve beyazlıklarda kağıt üre lmektedir. Kağıdın beyazlığı; ağar cı kimyasal maddeler, fosforlu boyalar, pigment ve benzeri maddelerle ayarlanır. Kağıdın rengi üzerine basılacak imgeyi doğrudan etkiler. 7
Yüzey: Kağıda pürüzlü, grenli ve dalgalı bir yüzey dokusu kazandırmak için özel merdaneler kullanılır. Sıkış rma ve parlatma işlemi uzadıkça, kağı aki incelme artar. Kullanılacak kağıdın yüzeyi tasarımı doğrudan etkiler. 8