FELSEFEDE (VE SOSYAL BİLİMLERDE) ÇALIŞMA ESASLARI (A) Yayına Hazırlayanlar: Prof. Dr. Lokman ÇİLİNGİR Yrd. Doç. Dr. Kamil ŞAHİN Arş. Gör. Hatice KARATAŞ Ömer KIRAN I.FELSEFİ METİNLERİ OKUMA, DEĞERLENDİRME VE ALINTILAMA YÖNTEMLERİ 1.1.Felsefi Eserleri Okurken İzlenecek Yöntemler Hızlı okuma yöntemi: Teknik Sorular Amaç/Kazanım Rasyonel okuma, ( öncelikle Giriş ve Sonuç bölümleri) Yazar ne hakkında yazmış? Eser hakkındaki ilk izlenim. Amaçlı okuma yöntemi: Teknik Sorular Amaç Soru teknikleri Eser ne anlatıyor? Hangi kavramları analiz ediyor? Hangi görüşleri içeriyor? Eserin konusun ve içeriğinin ne olduğunun belirlenmesi. Seçerek Okuma yöntemi: Teknik Sorular Amaç İşaretleme ve Notamla/alıntılama Yazar ne anlatıyor? Eserdeki argümanların (iddiaların) güçlü ve zayıf tarafları nelerdir? Yazar, hangi sorunsallara değiniyor? Argüman yapısını (iddiaların niteliğini) kavramak Yaratıcı okuma yöntemi: Teknik Sorular Amaç 1
Beyin fırtınası Bu argümantasyon hakkında ne düşünüyorum? Bu konuda ne düşünüyorum? Başka ne bilmek isterim? Eser hakkında kendi fikirlerimizi oluşturabilmek ve bu konuda eleştirel bir değerlendirme yapabilmek için sürekli düşünüp, yeni sorular üretmeliyiz. Yorumlama Düzeni Yazar Metin Okuyucu 1)Kim söylüyor? 2)Ne ve neler söyleniyor? 3)Hangi amaçla söyleniyor? 4)Hangi formatta söyleniyor? 5.) Kim ya da kimler hedef alınarak söyleniyor? 6) Etkisi nedir, ne etki bekleniyor? SORULAR 1. Yazar kimdir? Nasıl bir bakış açısına sahiptir? 2. Eserin ana problemi nedir? Hangi sorulara cevap aranıyor ve eserdeki önemli bölümler, anahtar kelimeler ve tanımlamalar nelerdir? 3. Yazar ne istiyor? (Yazarın ana amaç ve ilgileri nelerdir?) 4. Yazarın konuyu açıklama amacıyla kullandığı yöntem ve teknikler nelerdir? 5. Eser kimlere hitap ediyor ve ne amaçla okunuyor? Okuyucunun eser hakkında önbilgisi var mıdır? 6. Eseri nasıl buldum? Eserin içeriği ve formu hakkındaki kanaatim nedir? Anlatım biçimi, kullanılan yöntemler, üslup ve nitelik bakımından genel değerlendirmelerim nelerdir? 2
Metin okumada kısa not alma teknikleri? Kuşkulu yerler Öz. Örn. Tez Özet Örnek Tez/Ana idia/argüman!!! Önemli Pr. Sorunlu yerler Problem T. Tanım Al. Önemli atıf/alıntı * Bilinmeyen kelime 1.2 Atıf (Gönderme) Amaçlı Not Alma Yöntemi NE? NASIL YAPILIR? Tanımlar, tezler Dipnot ile alıntılama Argümantasyonun (kanıtlamanın) ana hatları Kendi düşünceleriniz ve değerlendirmeleriniz Argümantasyonun yapısı Anahtar kelimeleri ve kendi yorumunuzu paragraf içinde verin Yorumlayın Görselleştirin, şematikleştirin ve örneklendirin (örn. alt başlıklar halinde) II. FELSEFİ YAZI DENEMESİ Felsefi bir yazı denemesi, çeşitli kaynaklardan elde edilen bilimsel bilgilerin toplanmasını ve sistemleştirilmesini içeren bir araştırma ödevi olmadığı gibi, bir takım sonuçların rapor edilmesi veya özetlenmesi de değildir. O daha çok bir tezin gerekçeli savunusu veya belli bir soru karşısında alınan tavırdır. Çalışma genelde 4 5 sayfa (seminer veya derslerde 6 7 sayfa) uzunluğunda olup, içerisinde bir veya daha fazla görüşün geçerliliği ispatlanmaya çalışılır. Ayrıca; ifadelerin duru ve düzgünlüğüne, düzenli ve birbiriyle irtibatlı bir düşünce akışına, düşüncelerimizin mantıki ve tutarlı olmasına dikkat edilmelidir. 3
Sunumda, söz konusu görüş ve buna ait tezler kanıtlama ve gerekçelendirme (argümantasyon) usulüyle, anlaşılır ve tarafsız bir şekilde ortaya konulur ve tartışmaya açılır. Ayrıca tez veya soruların alındığı kaynaklar sayfa numaralarıyla birlikte verilir. Öne sürülen tez veya sorular argümantasyonun şekli ve içeriği üzerinden eleştiriye tabi tutulur ve değerlendirilir. Burada ayrıca kişisel düşünceler ve muhtemel yeni görüşler gündeme taşınır. Keza yeri geldiğinde bazı düşünürlerin özlü sözleri ve benzetmeleri kullanılabilir: III.SUNUM Sözlü bir sunum, bir çalışmanın konusunun ve argüman yapısının anlatılması ve derse katılan öğrencilerle tartışılması aşamalarını içerir. Sözlü sunum aşamaları: 3.1.Sözlü Sunumun Düzenlenmesi Sözlü sunumun süresi yaklaşık 20 30 dakika arası olmalıdır. Bu süre, daha önceden (dersin sorumlusu Hocalar ile birlikte) belirlenmelidir. Sözlü sunum doğru bir biçimde planlanmalıdır. Bu plan, konu veya problemin belirlenmesi; kullanılacak yöntem ve araştırma tekniklerinin açıklanması; elde edilen bulguların ve temel iddiaların ortaya konulması; konu hakkında farklı fikirlerin ifade edilmesi ve genel bir değerlendirme şeklinde olmalıdır. Girişte mutlaka konunun ne olduğu dinleyicilere tam olarak açıklanmalıdır. Dinleyicilerin bilgileri anlama ve değerlendirme süresi de dikkate alınmalı ve zaman planlaması ona göre yapılmalıdır. Anlattıklarınızın kolay kavranması ve kalıcı olması için sunumunuzu somut örneklere dayalı ve anlaşılır bir şekilde yapılandırın. (ör: projeksiyon veya dinleyici notları ile) 3.2.Nasıl Başlamalı? Çalışmada, öncelikle önemli görülen konuların veya başlıkların üzerine yoğunlaşılmalıdır. Başlangıçta bilinmeyen konu ve esaslar için sözlük veya ansiklopediler bakılmalıdır. Kaynakça oluşturulmalıdır. Sunum dosyası (önemli konu ve maddeler formüle edilmiş bir şekilde ) ve dinleyici notları hazırlanmalıdır. Sözlü sunum öncesi sunum metni birkaç kez sesli bir biçimde okunmalıdır. 3.3.Sözlü Sunum İçin Dinleyici Notları Nasıl Olmalı? En az iki sayfa olmalı ve şunları içermelidir: Başlık ( Üniversite, dönem, seminerin ismi, öğretim elamanın ismi, sunumu yapacak kişinin ismi, tarih) Konu veya konu başlıkları Tartışmaları teşvik edici tezler Kullanılan kaynaklar 3.4.Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Gereksiz konular olmamalıdır. Metin dikkat çekici ve etkileyici bir tarzda sunulmalıdır ama abartıdan uzak durulmalıdır. 4
Alternatif olarak, dinleyicilerin dikkatini çekmek için sözlü sunuma bir atıf veya bir kavram tanımlaması ile başlanabilir. Sunum esnasında kişisel kontrol kaybedilmemeli ve çalışmanın ana fikrinden uzaklaşılmamalıdır. Dinleyicilerin tepkisi ölçülmeye çalışın ve anlayamadıkları yerleri açıklayın. IV.BİLİMSEL ÇALIŞMALARIN TASARLANMASI 4.1.Konu Seçimi Ödev veya bitirme tezi niteliğindeki bir çalışmanın konusu mümkünse daha önceden seminerde (ders) işlenmiş konulardan seçilmelidir. Yazım sürecinde öğretim elemanıyla birlikte çalışılmalıdır. Çalışmada, kişisel savlar filozofların görüş veya tezleri ile desteklenmelidir. Filozofların kendi eserlerinden (yani birincil kaynaklardan) atıflar yapmanız iddianızı daha fazla kuvvetlendirecektir. Öte yandan konunuzla ilgili olarak yapılmış diğer araştırmalar (ikincil kaynaklar) size farklı bakış açıları sunabilir; bu bakımdan iddialarınızı kuvvetlendirmek ikincil kaynakları da kullanmanız gerekmektedir. Diğer taraftan kullanılmış olan ikincil kaynakların nitelikli çalışmalar olduğuna emin olmanız gerekir. Unutmayın ki, çalıştığınız konuda savunulan tezlere karşı kendi görüş veya bakış açınızın belirtilmesi çalışmanın en önemli parçasını oluşturur. Tavsiye edilen çalışma planı; Organizasyon süreci Çalışma basamakları Başta Materyal arama/kaynakça oluşturma Birincil ve ikincil kaynakların belirlenmesi Ana soru ve varsayımların formülleştirilmesi Kabaca bir yazım konseptinin oluşturulması Ana bölümde Yapılandırma veya iç mantığın derinleştirilmesi İçeriğin sınıflandırılması (bölümlendirilmesi) Bölümlerin içeriğinin düzenlenmesi Yazım stilinin, yazım kurallarının, dipnotların, atıfların kontrol edilmesi 5
Sonda Dil ve içerik hatalarının belirlenip giderilmesi Tashih, düzeltme-okuması 4.2.Yazım Kuralları Felsefe bölümünde (keza SBE nde) yapılacak çalışmalarda standart bilimsel tez yazım kuralları geçerlidir. Yine de bireysel sapmalar olabilir buna karşın danışman hocanızdan bu konuda gerekli bilgi alınmalıdır. Kurallar: Bilgisayar ile yazılmalıdır. Rahat okunabilecek yazı karakteri kullanılmalıdır (TIMES NEW ROMAN, HELVETİCA, ARİAL v.b.). Yazı boyutu 11/12 punto olmalıdır. Her kağıdın tek yüzü kullanılmalıdır. Düzeltme amaçlı düşülecek notlar için sağdan ve soldan 3 (veya 2,5)cm. aralık bırakılmalıdır Yazı iki yana yaslı olmalıdır. Satır aralıkları 1,5 ve dipnotlar tek satır aralıklı yapılmalıdır. Kapak ve İçindekiler bölümü hariç tüm sayfalar numaralandırılmalıdır. Rahat anlaşılabilir bir tasarım için amaca uygun bir paragraf yapısı, alt başlıklar ve vurgulamalar kullanılmalı ve ilk paragraf biraz geride olmalıdır. Ödevler, kapak, içerik ve kaynakça hariç 20 sayfaya kadar olabilir. Bitirme tezleri, kapak, içerik ve kaynakça hariç en az 70 sayfa olmalıdır. Lisans bitirme tezleri, ciltli veya spiralli bir şekilde (ve mümkünse CD ye kopyalanarak) teslim edilmelidir. 4.3. Çalışmanın Biçimsel Olarak Düzenlenmesi ve Bölümlendirilmesi Bilimsel bir çalışma şunlardan oluşur: Kapak-başlık sayfası İçindekiler Tablolar (var ise) Kısaltmalar dizini Çalışmanın giriş, ana ve sonuç bölümleri Kaynakça bölümü (birincil ve ikincil kaynaklar) 4.3.1. Ödevler İçin Kapak- Başlık Sayfası Kapak, şu bilgileri içermelidir. Sol üst kısım: üniversite adı, bölüm adı, aktüel sömestr, ders adı, öğretim üyesinin ismi Çalışmanın başlığı ve alt başlığı sayfaya ortalanmalı Sol alt kısım: İsim, adres, E-mail adresi, öğrenci numarası, yan dal veya çift ana dal bölümü, sınıf veya sömestr, teslim tarihi 6
A) Ders ödevleri için örnek Kapak Kırıkkale Üniversitesi Felsefe Bölümü Güz yarılı 2012/2013 (dersin dönemi) Felsefenin Temel Kavramları (dersin adı) Prof. Dr. Lokman Çilingir (sorumlu öğretim üyesi) Aristoteles in Ruh Anlayışı Aristoteles in Varlık Felsefesinde Ruh un Tanımı Ömer Kıran (öğrenci ismi) Köseler köyü no: 77 Ulubey / Uşak (adres) omerkiran@hotmail.de (e-mail adresi) 124245001001 (öğrenci no) 1. Yarıyıl, Yüksek Lisans (öğrencinin aktüel dönemi) 28.01.2013 (teslim tarihi) 7
B) Lisans Bitirme Tezi için örnek Kapak T.C. KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ FELSEFE BÖLÜMÜ BAŞLIK Hazırlayan Ad SOYAD Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ad SOYAD Kırıkkale-2013 8
C) Yüksek Lisans Tezi için Örnek Kapak T.C. KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ FELSEFE ANABİLİM DALI BAŞLIK Hazırlayan Ad SOYAD Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ad SOYAD Kırıkkale-2013 9
4.3.2. İçindekiler Bölümü İçindekiler bölümünde çalışmanın tüm bileşenleri adlandırılır ve sayfa numarası ile konumlandırılır. Bazı yazım programları bu şekil net tasarımlar sunmaktadır. Numaralandırma dezimal (ondalık) sisteme göre yapılmalıdır. (1.- 1.1.- 1.2.- 2.- 2.1.- gibi ) Açıklama: İçindekiler bölümü, yapılacak değerlendirmeye bağlı olarak ve yeni konuların eklenmesiyle yazım esnasında da değiştirilebilir. Örnek: İçindekiler I. Giriş,....S.1 II. Çalışmanın Konusu 1. Bölüm Adı 1.1.....S.2 1.2.....S.4 2. Bölüm Adı 2.1...S.5 2.1.1..S.5 2.1.2..S.6 2.2...S.8 III. Sonuç (ve Değerlendirme)...S.10 Kaynakça......S.11 4.3.3. Giriş, Ana Bölüm, Sonuç Giriş: Konunun sınırlarını belirtin; kullandığınız kaynakları tanıtın, uygun yöntemleri kullanın, çalışmanın yapısı hakkında açıklamalar yapın.( 10 sayfalık bir çalışmada giriş bölümü en az bir sayfa olmalıdır.) Ana Bölüm: Konuların alt problem başlıklarını belirtiniz; çalışmadaki önemli konu ve tezleri ihmal etmemek için çalışmayı tekrar gözden geçirin; argümantasyon sınırlarına dikkat edin. Sonuç: Önemli sonuçların kısa bir özetini yapın; çalışmada savunduğunuz tezi anlaşılır şekilde formüle edin; eleştirel görüşlerinizi belirtin. 10