RAID NEDİR? NE İŞE YARAR? Yazan Mustafa İrdem Düzenleme Erhan Çalışkan Şubat 2007, Çizgi Söğüt Gölgesi
İçindekiler 1.BÖLÜM... 3 RAID NEDİR? NE İŞE YARAR?... 3 Şimdi Hardware Raid ile Software Raid ı karşılaştıralım.... 5 Önemli Uyarılar:... 6 2.BÖLÜM... 8 SOFTWARE RAID NEDİR? NASIL YAPILIR?... 8 Dinamik Diskler Üzerindeki Volüm Türleri... 8 Şimdi Software Raid nasıl yapılır? Adım adım resimlerle anlatmaya çalışalım.... 9 Windows XP ile RAID 5 Yapmak... 14 3.BÖLÜM... 17 HARDWARE RAID NEDİR? NASIL YAPILIR?... 17 RAID KONFİGÜRASYON SEÇENEKLERİ... 18 Raid0... 18 RAID1( Disk Mirroring or Disk Dublexing )... 22 RAID 0/1... 26 RAID 2... 27 RAID 3... 27 RAID 4... 28 RAID5 ( Stripe Set With Parity)... 28 RAID 6... 33 RAID 10... 34 RAID 50 (5+0)... 34 Matrix RAID Teknolojisi... 35 Bir RAID Dizisi Oluşturmak... 37 Asus EZ-BACKUP... 38 Jmicron... 40 İNTEL CHİPSETLİ ANAKARTLARDA RAID UYGULAMALARI... 41 Make Disk menüsü... 41 RAID ayarlamaları... 42 Intel RAID ayarlamaları... 42 BIOS taki RAID maddesini ayarlamak... 42 Intel Application Accelerator RAID Option ROM aracına girmek için:... 43 RAID 0 set (şeritleme) oluşturmak... 43 RAID 1 seti (yansıma) oluşturmak... 45 RAID 10 seti (RAID 0+1) oluşturmak... 46 RAID 5 seti (eşitlik) oluşturmak... 47 JMicron RAID Ayarlamaları... 48 RAID seti oluşturmadan önce belirtilen adımları tamamlayınız:... 48 JMB RAID BIOS aracına giriş... 49 RAID set oluşturmak... 50 RAID setini silmek... 52 Harddiskleri non-raid olarak geri düzenlemek... 53 Harddiskleri non-raid olarak geri düzenlemek için:... 53 Yansıma uyuşmazlığını çözmek... 54 Yansı sürücüyü tamir etmek... 55 RAID sürücü disketi oluşturmak... 56 İşletim sistemine girmeden RAID sürücü disketi oluşturmak için:... 56 Windows ta RAID sürücü disketi oluşturmak... 56 RAID sürücüsünü kurmak için:... 57 4. Bölüm... 57 MediaShield Depolama Teknolojisi... 57 NVIDIA Media Shield RAID konfigürasyonları... 57 NVIDIA Media Shield RAID Programına girmek... 58 BIOS RAID maddelerini ayarlamak... 58 NVIDIA RAID programına girmek... 58 Bir RAID yığını oluşturmak... 59 1
RAID düzenini yeniden oluşturmak... 60 RAID düzenini silmek... 62 Disk verisini temizlemek... 63 Silicon Image RAID konfigürasyonları... 64 Silicon Image BIOS RAID konfigürasyon programına girmek... 65 RAID 0 kurulumu oluşturmak (Striped(ayrıştırılmış))... 66 El ile konfigürasyon... 67 RAID 1 kurulumu oluşturmak (Mirrored(Yansıtılmış))... 68 Otomatik konfigürasyon... 68 El ile konfigürasyon... 68 CONCATENATION kurulumunu oluşturmak... 70 RAID sürücü diski oluşturmak... 71 5. Bölüm... 71 VIA CHİPSETLİ ANAKARTLARDA VIA TECH RAID AYARLAMALARI... 71 RAID sürücü disketi oluşturmak... 72 VIA Tech RAID BIOS Aracı nı başlatmak... 72 Create Array... 72 RAID 0 for performance... 73 RAID 1 for data protection... 74 JMicron RAID Ayarlamaları... 75 RAID seti oluşturmadan önce... 75 JMB363 RAID BIOS aracına giriş... 76 RAID set oluşturmak... 77 RAID setini silmek... 79 Harddiskleri non-raid olarak geridüzenlemek... 80 Yansıma uyuşmazlığını çözmek... 81 Yansı sürücüyü tamir etmek... 82 Kaynaklar:... 83 2
R A I D 1.BÖLÜM RAID NEDİR? NE İŞE YARAR? RAID nedir? Ne işe yarar? Çalışma mantığı nedir? Nasıl çalışır? Bu makalede bunların cevaplarını bulmaya çalışacağız. Bilgisayarlar çıktığından beri hep daha fazla performans istenmiştir. Özellikle hız gerektiren durumlarda, sabit diskin çoğu kullanıcın sandığından daha fazla etkisi vardır. Windows performansı optimize etmek için araçlar sunar, fakat disklerin fiziksel potansiyelinin bir sınırı vardır. Birkaç sabit diski eşzamanlı kullanmak bu sorunu hafifletmeye oldukça yardımcı olur. Bunun için gerekli teknoloji RAID (Redundant Array of Independent Disk Drives - "birbirini destekleyen bağımsız, ucuz disklerden oluşan dize") olarak bilinir. Basitçe açıklamak gerekirse, veri transfer hızlarının artması ve güvenliğin yükseltilmesi amacıyla birkaç sabit disk bir arada kullanılır.raid teknolojisinin amacı dizideki diskleri birleştirip yüksek bir depolama kapasitesi elde etmek, hata toleransı sağlamak, bazen de disk performansını artırmaktır. Mirroring, spanning, striping gibi tekniklere dayanan pek çok RAID standardı vardır. RAID Level 4 hariç, dizideki disklere bağımsız olarak ulaşamazsınız. Yani bir diski alıp aynı bilgisayar veya başka bir bilgisayarda tek başına o diski okumak mümkün değil. Her işletim sisteminde RAID desteği yoktur. Sözgelimi; Windows 2000'in altındaki Windows sürümleri ve eski Linux kernelleri RAID'i desteklemez. Raid konusuna girmeden önce; neden raid a gereksinim duyulmuş özetlersek; Performans; Bilgisayarımızdaki en yavaş olan HDD yi performansını artırmak; Diğer birçok sistem bileşeninin aksine, sabit diskin performansı ince ayarlar veya "overclock" ile arttırılamaz. Erişim süresini küçük yazılımlarla değiştirebilirsiniz, fakat bu yöntem aslen çalışma sesini azaltmak ya da disk üzerine dağılmış veriyi birleştirerek verimliliği artırmak için kullanılır. Bir işlemci her saniyede milyonlarca, hatta milyarlarca komutu işleyebilir. Sabit disk, işlemcinin komut işleme hızına ulaşamaz. Bu sorunu ortadan kaldırmak için programlar sabit diskten alınarak RAM e yüklenir. RAM den de işlemciye aktarılır. 3
Sistem belleğinden gelen veriler, çoğunlukla CPU nun hızına yetişemezler. Bu problemi çözmek için CPU içinde yüksek hızlı hafızalar bulunur. Günümüzde artık işlemciler bile iki ve dört çekirdekli üretilmeye başlandılar ve gerçekten de son derece performanslıdırlar. Ancak bilgisayarımızdan aldığımız performans sadece işlemcilerin ne kadar hızlı olduğuna değil, sabit diskimizin okuma/yazma hızına da bağlı. İşlemciniz ne kadar hızlı olursa olsun, günümüz sabit disklerin okuma/yazma hızlarının işlemci hızlarına göre düşük olması, önemli boyutta performans kaybını da beraberinde getiriyor. Eğer günlük kullanımda -İnternet'e bağlanmak, makale yazmak, video izlemek, mp3 dinlemek gibi- performans arıyorsanız, hiçbir işlemci ya da dev kapasiteli RAM, derdinize çare olamaz. Çünkü hepsi, zincirin en zayıf halkası olan sabit diski beklemek zorunda! Disklerdeki erişim süresindeki iyileştirmeler, NCQ teknolojisi, SATA2 ve tampon bellek miktarının arttırılması performansın belli bir miktar arttırılmasını sağladı ama bu gelişme ne yazıkki CPU ve Ram deki hıza parelel olarak gelişmedi. RAID teknolojisi ile diskin okuma ve yazma hızı bir darboğazdan çıkınca, işlemci daha fazla ve daha hızlı gelen veriyi daha çabuk işlemek zorunda kalıyor. Tabii, doğal olarak bilgisayarınız da biraz daha hızlanmış oluyor. Yani işlemcinizin gerçek performansını bir nebze de olsa artırmış oluyorsunuz. Aslında, çoğu kullanıcı için pahalı bir işlemci yerine, fazladan bir disk alıp RAID'e geçmek, inanılmayacak kadar doyurucu sonuçlar ortaya çıkarabilir. Sabit disklerin yarattığı performans dar boğazını aşmanın en iyi yolu olarak görülen RAID dizileri, uzun zamandır anakartlarda donanımsal olarak destekleniyor. Bir anakartın RAID için sunduğu donanımsal destek çeşitliliği aşağıdaki resimde görülmektedir. Yüksek kapasiteli disklerde düşük Maliyet ile hem daha fazla alan hem de yüksek performans elde edilebilir; Yüksek kapasiteli olan 500GB lık disk satın almaya kalkışırsak; 1 adet 500GB kapasiteye sahip bir HDD alabiliriz veya 2 adet 250GB kapasiteli disk alabiliriz. 2 adet 250GB disk alıp RAID yaparsanız hem disklerinizin performansı birinci seçeneğe göre artar, hem de düşük bir maliyet ile 500GB bir depolama alanına sahip olursunuz. (Aşağıdaki resimde de görüldüğü gibi) Düşük maliyet, küçük kapasiteli diskler için geçerli değildir. 4
Güvenlik; Raid dizeleri, kronik performans sorunlarının yanında da güvenlik problemlerini çözmek için mükemmel bir yaklaşımdır. Daha fazla alan; Çoğu durumda sadece performans ve veri güvenliği değil, çok yüksek miktarlarda verinin işlenmesinin ve depolanmasının gerekebileceği de değerlendirilmelidir. Bu tip problemleri çözebilmek için doğru yaklaşım yüksek kapasiteli disklerle kurulacak bir RAID dizesi olabilir. Bu dört temel nedenden dolayı RAID teknolojisi gelişti. İşte bu "RAID" teriminin son zamanlarda ünlü olmasının sebebi bu. Böylelikle RAID teknolojisi hem verilerimizin güvenliğini sağlarken hem de bir nebze de olsa işlemcimizin performansından sonuna kadar faydalanmış oluyoruz. İşlemlere başlamadan önce, ne tür bir yapılandırmaya ihtiyacımız olacağını belirlemek gerekiyor. 1-Performans için RAID0 sistem kurabiliriz. Ben hız delisiyim ille de hız olsun diyorsanız siz RAID1 kurabilirsiniz.(mesela ben performans için 2x250GB Seagate RAID0 sistemini kurdum) 2-Güvenlik için RAID kurabiliriz. "Benim diskimin performansı bana yeter, ben güvenlik isterim, dosyalarım çok kıymetlidir" diyorsanız, RAID 1 kurabilirsiniz. RAID 1 kullandığınızda aynı veriyi depolayan iki diskiniz olur. Disklerden birinin başına bir şey gelirse yapmanız gereken sadece onu çıkarıp yenisi takmaktır. Hiç bir veri kaybı yaşamazsınız. 3-Hem performans hem de güvenlik için RAID kurabiliriz. "Benim param bol ben zengin bir insanım, hız da isterim güvenlik de arkadaş" diyorsanız, bunun için RAID 5 kurabilirsiniz. RAID 5 hem başarım hem güvenlik sunuyor. Burada şu sonucu çıkarabiliriz. Her farklı konfigurasyon için farklı ihtiyaçlarımız ve yapılandırmalarımızın olacağını bilmek gerekiyor. Önceleri tamamen güvenlik için sunucu bilgisayarlarda dâhili kartlarla (RAID denetçileri) kullanılan RAID teknolojisi (Hardware Raid), artık son kullanıcıya yönelik işletim sistemlerinin NT 5.0 tabanı üzerine geliştirilmesiyle, işletim sistemiyle birlikte gelen araçlar yardımıyla ya da çeşitli 3. parti yazılımlar aracılığıyla, yazılım tabanlı (Software Raid) olarak da yapılabiliyor. Şimdi Hardware Raid ile Software Raid ı karşılaştıralım. 1-Software RAID, işlemciye ekstra bir yüklenmeye sebep olduğundan dâhili kartlarla yapılan RAID'e göre oldukça yavaş kalıyor. Masaüstü sistemlerde güdülen asıl amaç performans olduğu için Software RAID pek tercih edilmeyen bir yöntem. Hardware RAID'in performansı software RAID'e göre çok çok üstün durumda. 5
2-Diğer bir farkta Hardware RAID software RAID'e göre pahalıdır. Bu yüzden anakart üreticileri bazı modellerinde bu teknolojiyi de entegre ediyorlar. Bu büyük bir avantaj, çünkü bu yüzden hem hardware RAID'in nimetlerinden faydalanabilir, hem de ekstra bir ücret ödemeden neredeyse bedavaya sahip olabiliyoruz. Tek ihtiyacınız olan bağlamak istediğiniz sabit sürücü kadar anakartınız üzerinde bağlantı noktası olması. Pahalı RAID denetleyicilerine ihtiyacınız yok. 3-Hardware RAID kullanmak için iki diskin de baştan formatlanması gerekir ve donanımın RAID BIOS'undan gerekli ayarlar yapıldıktan sonra ancak Windows kurulup gerekli driverlar yüklendikten sonra çalışır. 4-Software Raid yapılırken bilgiler kaybolmuyor ama Hardware raid için HDD leri formatlamak gerekeceğinden tüm bilgiler kayboluyor. 5-Burada dikkat etmeniz gereken nokta, bir kere RAID dizisini oluşturduğunuzda donanımsal bir çözüme dönemiyorsunuz. Eğer fikir değiştirip donanımsal bir çözüme geçerseniz tüm diziyi baştan yaratmalısınız. Basic diskler dinamik disk haline çevrilebilir, ancak dinamik diskler Basic haline çevrilemez. Bu ancak dinamik disklerin silinmesiyle oluşur. 6-Software Raid Hardware Raid a göre işlemciye biraz daha yük bindiriyor. Donanım raid kadar performanslı değil ve çok fazla sistem kaynağı harciyor... 7-Üçüncü parti partition yazılımlarla Basic diskler üzerinde işlem yapabilirken dynamic diskler üzerinde işlem yapamamaktadırlar. Dynamic disklerde artik partition kavramı yoktur, volume kavramı vardır. 8-Dynamic disklerin diğer bir avantajı, volume'leri istedigimiz gibi extend (genişletme) edebiliriz. Bu ne demektir: istediğimiz bir volume'un boyutunu daha sonra istediğimiz şekilde arttırabiliriz, ve bunu volume'u ve/veya diski formatlamadan yapabiliriz, yeter ki diskimizde yeteri kadar bos alan olsun. 9- Basic disk üzerinde sağ tuşa tıklanarak Dinamik diske dönüştürürsek; dönüşümün ardından basic disk elemanlarının yeni yapısı şu şekilde olur: Önemli Uyarılar: 1- RAID ayarlaması yapacaksanız BIOS'tan [Configure SATA as] maddesini [RAID] olarak işaretlemelisiniz. 2 137 GB Sürücü Boyutu Sınırlaması Orijinal Windows* XP veya 2000 CD leri en fazla 137 GB kapasitesine sahip sabit diskleri destekleyebilir. Bilgisayarınıza 137 gigabaytın üzerinde bir kapasiteye sahip sabit disk takmak için, Windows 2000 Service Pack 3 veya sonraki sürümler veya Windows XP Service Pack veya sonraki sürümleri kullanıyor olmanız gerekir. 3-Her bios güncelleşmesinden sonra BIOS'tan [Configure SATA as] maddesini [RAID] olarak tekrardan seçilmelidir. 6
4- AHCI modundaysanız veya sadece tek bir SATA sabit diskiniz varsa, Option ROM yüklenmez ve RAID Yapılandırma Uygulamasına giremezsiniz. 5-Windows* XP veya Windows* 2000 de, Intel Matris Depolama Yöneticisi veya Intel Uygulama Hızlandırıcısı 4.0 kurulumunu başarıyla tamamlayabilmek için, Yönetici haklarına sahip olarak oturum açmanız gerekir. 6-RAID yapacaksanız harddiskler arasında olabildiğince aralık bırakmak çok önemli çünkü ısınan hdd'ler çabuk bozulur. Disk ne kadar ısınırsa bozulma ihtimali de o kadar artıyor. 7- Eğer verileriniz önemliyse RAID 1 en iyi yedekleme çözümüdür. İmkânınız varsa RAID 1 kullanın: Hiç bir veri kaybı yaşamazsınız. RAID 1 kullanıldığında hiç başarım artışı olmaz gibi bir inanış vardır. Eğer iyi bir RAID sürücüsüne sahipseniz yazma konusunda bir artı sağlamasa da okuma işlemi iki diskten birden yapıldığı için başarım artışı sağlanır. Eksiler ise artan maliyet ve düşen depolama alanı şeklinde karşımıza çıkar. 8- Arada sırada diskinizin durumunu görmek için S.M.A.R.T. yazılımını çalıştırın. IBM'in geliştirdiği bu teknoloji sayesinde, harddisklerin kendi içlerinde bazı testleri yapmaları ve destekleyen işletim sistemi ve programlara oluşturulan bilgileri rapor halinde vermeleri mümkün olmaktadır. Sis tem, aslen sunucularda yer alan yüksek kapasiteli ve pahalı diskler için geliştirilmiş olsa da, zamanla hemen hemen tüm harddisklerde yer almaya başlamıştır. SMART, harddisklerde oluşabilecek birçok hatayı daha meydana gelmeden tespit edebilir. Bu yüzden, eğer mümkünse SMART destekli harddiskler kullanmanız ve gerekli yazılımları kurmanız önerilir. Bu saye de ciddi veri kayıplarının önüne, büyük ihtimalle daha önceden geçebilirsiniz. 9- Kaliteli bir PSU kullanın; çünkü RAID için fazladan kullandığınız her HDD daha fazla güç harcayacaktır. Ayrıca kaliteli güç kaynaklarında, aşırı voltaj koruması, aşırı akım koruması ve bilgisayarın her bir parçasını koruyabilen kısa devre koruması olduğundan RAID sisteminde kullandığınız HDD niz emin ellerde demektir. 10- Sabit disk belli bir süre kullanıldıktan sonra dosyalar bütün yüzeye parçacıklar halinde dağılıyor. Sonra performansı düşüyor ama mekanik sorunlar yüzünden değil fragmentasyon problemi yüzünden. Diskin okuma/yazma kafası gerekli bilgiye ulaşmak için bütün diski taramak zorunda kalıyor ve bu da daha uzun zaman alıyor. Kullanılış şekline dayanarak yaklaşık ayda bir birleştirme işlevini geçmelisiniz. Devamlı bir şekilde bu işlemi yaparsanız sabit diskiniz her zaman iyi performans sağlar. 11- Eğer Software RAID yapacaksanız, hangi diske yansısı alınacaksa (mirroring); o zaman o diskin herhangi bir şekilde bölümlenmemiş olması gerekiyor. 12-Eğer sürücülerinizden biri garip tepkiler vermeye başlarsa (daha yüksek ses, düşük performans gibi) hiç duraksamayın. Tüm önemli bilgilerinizin yedeğini alın - özellikle de RAID 0 kullanıyorsanız. Eğer işletim sisteminiz de RAID'in üzerinde ise benzer sürücüye sahip bir bilgisayara aynalama yapabilirsiniz. Aksi halde her şeyi baştan yüklemekten başka çareniz kalmaz. 13- RAID yapmayı düşünüyorsanız Anakartınızdaki chipset ICHR olursa Raid yapabilirsiniz ama ICH chipsetli Anakartlarla raid yapamazsınız. 14- Dinamik diskler, taşınabilir bilgisayarlarda veya Windows XP Home Edition tabanlı bilgisayarlarda desteklenmez. Windows XP Home Edition, Windows XP Professional veya Windows XP 64-Bit Edition tabanlı bilgisayarlarda yansıtılmış birimler veya RAID-5 birimler oluşturamazsınız. Ancak, Windows XP Professional tabanlı bir bilgisayar kullanarak, Windows 2000 Server, Windows 2000 Advanced Server veya Windows 2000 Datacenter Server çalışan uzak bilgisayarlarda bir yansıtılmış veya RAID-5 birim oluşturabilirsiniz. Raid teknolojisinden iki şekilde yararlanabiliriz. Birincisi SoftWare RAID diğeri Hardware RAID. Şimdi bunları incelemeye çalışalım. 7
2.BÖLÜM SOFTWARE RAID NEDİR? NASIL YAPILIR? Ek yazılım ve ek donanım gerektirmeden Windows NT tarafından desteklenen raid çeşididir. RAID 2'den 6'ya kadar olan modlar sadece gerekli donanımsal desteğe sahip denetçiler tarafından yapılabilir. Diğer yandan, RAID 0 ve 1, bir de RAID5 Windows 2000 ve Windows XP tarafından da yapılabilir - tabii birden çok disk sürücü olduğu sürece. Windows NT, Windows 2000 işletim sistemleri kendi içlerinde sistem performansını ve işlemci gücünü kullanarak yazılım üzerinde RAID yapma yeteneğine sahiptir. Yani ayrıca bir RAID kartı gerekmeksizin, IDE yada SCSI diskler üzerine RAID 0, RAID 1 ve RAID 5 konfgurasyonu oluşturulabilir. Buradaki avantaj RAID kartı maliyetinden kurtulmaktır. Ancak Sistemin genel performansında ise özellikle işlemci gücünde büyük bir düşüş görülecektir. Software RAID'in performans için güçlü CPU'ya ihtiyacı var ama bu çok CPU kullandığı manasına gelmiyor. Anında, çok güçlü ve çok kısa müddetle CPU kullanıyor. Nitekim RAID'den sorumlu kernel daemon real-time önceliğiyle çalışıyor, ve fakat CPU'dan max % birkaç yiyor. Dolayısıyla software RAID'in CPU'yu tüketeceği endişesine kapılmayın. Hiç merak ettiniz mi? Windows XP, 2000 gibi sistemlerin kurulumlarında tüm disk alanını seçtiğimiz halde 8mb lık bir yer daha gözükür. Bu 8mb lık alan daha sonra o diski dynamic diske çevirmek istediğimizde kullanılmak için Windows tarafından otomatik olarak ayrılmaktadır. Dinamik Diskler Üzerindeki Volüm Türleri Basic disk kullanımı: Basic diskler primary ve extended partitionlardan oluşurlar. Extended partition mantıksal sürücüler içerir. Dinamik diskler ise basit volümler, spanned volümler, mirror volümler, striped volümler ve RAID-5 volümlerinden oluşur. Dinamik disk kullanımının üstünlükleri şunlardır: *Volümler değişik disklerdeki bitişik olmayan boşlukları içerebilir. * Her disk üzerindeki yaratılacak volüm sayısında limit yoktur. *Disk konfigürasyon bilgileri disk üzerinde saklanır. Bu bilgi diğer disklere de replike edilir ve böylece bir disk arızasından diğer diskler etkilenmez. Basic diskleri dinamik haline dönüştürdüğümüzde partition (disk bölümü) terimi yerini volüm kavramına bırakır. Volüm değişik düzenleme olanakları olan bir bölümüdür. Beş tür dinamik birim vardır 1-Basit 8
2-Dağıtılmış 3-Şeritli 4-Yansıtılmış 5-RAID 5 MIRRORED DISK : Bir diskteki volume üzerine yazılan verinin aynisinin farklı bir disk üzerinde ayni boyuttaki başka bir volume üzerine de yazılması için oluşturulan volume tipidir. Mirrored Volume oluşturabilmek için 2 adet diske ihtiyaç vardır. Hata toleransı vardır, disklerden biri çöktüğünde veri kaybı yaşanmaz. Oluşturulan her iki diskin boyutu ayni olmak zorundadır. STRIPPED VOLUME : Birden fazla disk üzerinde oluşturulan, veriyi kullanılan disk sayısına bölerek her diske eşit parçalar halinde yazılmasına olanak sunan volume tipine Striped Volume denir. Diskler üzerinde Stripe yapmak için kullanılacak alan ayni olmak zorundadır. Veri ayni anda birden fazla diske bölünerek yazıldığından hiz açısından kazanç sağlanır, fakat hata toleransı yoktur. Disklerden herhangi biri bozulursa veri kaybi yasanir. Yüksek hiz gerektiren uygulamalarda, veri Striped Volume?lar üzerine yazılabilir. EXTENDED VOLUME : Mevcut bir volume un boyutunu büyütmek için ayni disk veya farklı bir diskten bir volume ile birleştirilmesine extend denir. Mevcut volume u extend edeceğimiz alanın tanımlanmamış veya NTFS ile formatlı bir volume olması gerekmektedir. SPANNED VOLUME : Birden fazla disk üzerinde bulunan tanımlanmamış alanlardan oluşturulabilecek ortak volume lere Spanned Volume denir. Spanned Volume oluşturabilmek için kaç tane disk kullanırsanız kullanın sürücü harfi bir tane atanır. Diskler üzerinde Spanned Volume oluşturabilmek için kullanılan alanların boyutlarının ayni olması **gerekmemektedir**.data önce birinci disk üzerine yazılmaya baslar, birinci disk dolduktan sonra ikinci diske yazılmaya başlanır. Hata toleransı yoktur. Disklerden herhangi biri bozulursa tüm veri kaybolur. RAID-5 VOLUME : En az 3,en fazla 32 disk üzerinde oluşturulmuş eşit boyutlardaki volum lari kullanarak oluşturulan, veriyi kullanılan disk sayısının bir eksiğine bölüp eşit şekilde yazan ve son kısma da diğer disklere yazılan verileri bir fonksiyona sokup çıkan sonucu (parity) yazan volume tipidir. Parity yani verilerin fonksiyona girmiş halleri tüm disklere eşit olarak en son yazılır. Hata toleransı vardır. Disklerden biri çökerse/bozulursa veri kaybı yaşanmaz fakat çöken disk üzerindeki veriler diğer disklerdeki verileri ters fonksiyona sokacağından sistem ağırlaşır. Yansıtılmış ve RAID-5 birimleri hataya dayanıklıdır ve yalnızca Windows 2000 Server, Windows 2000 Advanced Server, Windows 2000 Datacenter Server veya Windows Server 2003 işletim sistemleri çalıştıran bilgisayarlarda kullanılabilir. Bununla birlikte, bu işletim sistemlerinde yansıtılmış ve RAID-5 birimlerini uzaktan oluşturmak için Windows XP Professional çalışan bir bilgisayar kullanabilirsiniz. Şimdi Software Raid nasıl yapılır? Adım adım resimlerle anlatmaya çalışalım. Denetim masasından yönetimsel araçlara girip, bilgisayar yönetimi ikonuna tıklamanız lazım. Veya çalıştırda diskmgmt.msc yazıp tamam tuşuna basın. Karşımıza Disk Yönetimi Konsolu çıkıyor. 9
Burada yapmanız gereken işlem, RAID dizesinde kullanılacak disklerin hepsinin basit moddan dinamik moda geçirilmesi (basic-> dynamic). Bu disklere sağ tuş tıklayıp "Dinamik diske dönüştür" demeniz yeterli. HDD lerinizi "dynamic disk" olarak dönüştürdüğümüzde diskler software raid için hazırdırlar. Korkmayın hiçbir bilginiz kaybolmaz. Dönüştürme işlemi bittikten sonra sürücülerden birisine sağ tıklayıp yeni birim oluşturun. Aşağıdaki ekranları takip edin: 10
İşlem sistemin Restart'ından sonra gerçekleşir. 11
Diyelimki, 1. diskin 2. diske yansısını alacağız (mirroring); o zaman 2. diskin herhangi bir şekilde bölümlenmemiş olması gerekiyor. Birinci diske sağ tuş tıklayıp "Yansı ekle" (Add Mirror) demeniz yeterli olacak. Dosyaların kopyalanma işlemi otomatik olarak gerçekleştiriliyor. 12
13
Windows XP ile RAID 5 Yapmak Normalde RAID 5, taşınabilir bilgisayarlarda veya Windows XP Home Edition tabanlı bilgisayarlarda desteklenmez. Windows XP Home Edition, Windows XP Professional veya Windows XP 64-Bit Edition tabanlı bilgisayarlarda yansıtılmış birimler veya RAID-5 birimler oluşturamazsınız. Ancak, Windows XP Professional tabanlı bir bilgisayar kullanarak, Windows 2000 Server, Windows 2000 Advanced Server veya Windows 2000 Datacenter Server çalışan uzak bilgisayarlarda bir yansıtılmış veya RAID-5 birim oluşturabildiğimizi yukarda bahsetmiştik. Biz bunu server üzerindeki uzak bilgisayarlada değil de Windows XP'de RAID 5 birimini oluşturmak istersek, Windows XP'de bir iki ufak değişiklik yapmamız gerekir.bunu yapmak için iki şeye ihtiyacınız var. 1- Hex editörü (mesela Ultra Edit) 2- Windows XP CD'si gerekli. Başlangıç olarak geçici bir klasöre aşağıdaki dosyaları kopyalayın: C:windowssystem32driversdmboot.sys C:windowssystem32dmconfig.dll C:windowssystem32Dmadmin.exe Sonra bu dosyaları hex editörü ile açın: 14
Değiştirdiğimiz dosyaları Windows'un System32 dizinindeki asılları ile değiştirmemiz gerekli ama bunu yaptığımız anda Windows farkediyor ve yedeklerden asıl dosyaları geri yüklüyor. Eğer sisteminiz FAT32 ile çalışıyorsa sistemi DOS işletim sistemi ile yeniden çalıştırın ve değiştirdiğiniz dosyaları asıllarının üstüne yazın. Fakat FAT32 sistemini yeterli güvenliği sağlamadığından dolayı kullanmanızı tavsiye etmiyoruz. NTFS ortamında ise WindowsXP CD'si ile sistemi önyüklemeli ve kurtarma konsolunu (recovery console) çalıştırmalısınız. Kurtarma konsulunu çalıştırmak için gelen ilk ekranda "R" tuşuna basın. Bu noktada değişiklik yaptığınız dosyaları bir diskete kopyalamanız gerekir. İlk önce Windows dizinine gidin: C: [ENTER] cdwindows [ENTER] Şimdi aşağıdaki komutları kullanarak dosyaları birer birer kopyalayın. Tüm dosyalar iki farklı dizinde bulunmakta. copy a:dmboot.sys system32drivers copy a:dmboot.sys system32dllcache copy a:dmconfig.dll system32 copy a:dmconfig.dll system32dllcache copy a:dmadmin.exe system32 copy a:dmadmin.exe system32dllcache Tüm bu işlemleri yaptıktan sonra bilgisayarınızı yeniden başlatın. Bilgisayarınız açıldıktan sonra yönetim konsolunu (management console) çalıştırın ve disk yönetimine gelin. RAID 5 dizisinde kullanacağımız bütün diskler dinamik diske dönüştürün. Dönüştürme işlemi bittikten sonra sürücülerden birisine sağ tıklayıp yeni birim oluşturun. Aşağıdaki ekranları takip edin: Dosyaları değiştirdikten sonra Windows XP RAID 5'i desteklemeye başlıyor. 15
Burada dört adet Western Digital WD740 Raptor sürücüsü kullanılmıştır. Buradan sonraki seçenekler... 16
Basit bir birim veya dizi (array) oluştursanız da aynı. Windows diziyi oluşturmayı bitirir bitirmez RAID herhangi bir sürücüden farksız bir şekilde kullanılabilir olur. 3.BÖLÜM HARDWARE RAID NEDİR? NASIL YAPILIR? 1-İntel raid denetleyicisi - Matrix RAID Teknolojisi 2-Silicon Image -Asus EZ-BACKUP 3-Jmicron sata raid denetleyicisi 4-MediaShield Depolama Teknolojisi (Nvidia chipsetli Anakartlar) 5-VIA Chipsetli Anakartlarda VIA TECH RAID Ayarlamaları Not= 4. ve 5. maddeler 4. bölümde anlatılmıştır. 17
RAID KONFİGÜRASYON SEÇENEKLERİ RAID için farklı konfigürasyon seçeneklerini açıklamaya çalışalım. Raid0 Amacı güvenliği değil performansı artırmaktır. Bilgiler eşit uzunlukta şeritler halinde dizideki disklere yazılır. Diğer RAID teknikleriyle kombine edilirse veri güvenliği sağlanabilir. Dizideki disklerinin birinin çökmesi halinde veri kaybolup tutarsız hale geleceğinden veri güvenliği zayıftır. En iyi performans ve kapasiteyi sağlar. Şeritleme metodunda, minimum iki disk gerekiyor. Disk sayısı arttıkça hız artar. Maksimum disk sayısı 32 adettir. MS Windows NT Workstation ve Server işletim sistemlerinin ikisinde de desteklenir. Üç disk ile şeritleme yaptığımızı varsayalım. Üç diski şeritledik, şimdi bu şeritlediğimiz harddisk gurubuna veri yazdıralım. Bu bilgiler üç diske birden paylaştırılarak yazılıyor. Bu sayede yazma performansında ciddi bir 18
artma söz konusu oluyor. Mesela, 120 GB'lık üç tane disk taktığımızda, bunları şeritlersek, tek disk'miş gibi ama 360 GB olarak gözüküyor. Şeritlemenin mantığı bu: dosyaları, kurduğumuz şeritleme dizisinde kaç tane disk var ise onlara paylaştırarak yazar. Okurken de, az çok aynı mantık geçerli. Şeritleme sistemi, disk ile fazlaca uğraşan uygulamalar için "hissedilecek" düzeyde performans artışını sağladığını söylemek mümkün. Disk dizilerinde, aynı türden bağlanmış diskler üzerine veriler yazılırken ardışık bloklara bölünerek diskler üzerine dağıtılarak yazdırılıyor. Bu yüzden disklerin boyutlarının birbirine eşit olması gerekir. Buna ek olarak disklerin önbellekleri de toplanır. Yani 8 MB bellekli iki disk toplam 16 MB'lık bir bellek gibi çalıştırılıyor. Bu işlem özellikle yazma/okuma performansı ciddi bir şekilde artıyor, fakat güvenlik de minimum seviye indiriyor. 19
RAID 0 sistemindeki bir sürücü başarısız olur ise, dizideki bütün veriler kaybolacaktır. 20
Herhangi bir HDD bozulursa tüm bilgilerinize birer fatiha okumak zorunda kalırsınız. 21
Bozulan HDD nin yerine yeni bir HDD takıp verilerinizi kurtarma şansınız yok. RAID1( Disk Mirroring or Disk Dublexing ) 22
RAID1 sisteminde bilgiler iki farklı HDD te saklanmaktadır. Yani bilgiler sisteme yazılırken iki defa yazılmaktadır. Dolayısıyla yazmada bir yavaşlık getirecektir. Kullanılan iki yöntem vardır. Disk Mirroring ( Disk Aynalama ) HDD te bulunan bir bölümün ( patition ) başka bir HDD te de bulundurulması. Pek kullanılmayan bir sistemdir. MS NT Server işletim sistemi desteklemektedir MS NT Workstation desteklemez. Disk Dublexing ( Disk Çiftleme ) bir HDD te bulunan tüm bilgilerin aynı büyüklükte başka bir HDD te de bulundurulmasıdır. Böylece birbirinin aynısı olan iki HDD miz olacaktır. 23
Herhangi bir nedenle birinde bir problem meydana geldiğinde sistemde hiçbir şekilde aksama olmayacak çalışmaya devam edecektir. Ayrıca okuma sırasında performans artışı sağlar. Ancak veri yazma hızı tek disk seviyesinden biraz alta düşer. Yüksek disk alanı kapasitesi kaybına neden olur. 24
Sisteme yeni bir hardisk takılırsa yeniden yapılanma başlar. 25
RAID 0/1 Raid 0 ve 1'in kombine edilmiş halidir. RAID 0'ın performans, RAID 1'inse güvenlik özellikleri bu sistemde birleştirilmiştir. Öte yandan, 4 harddiskten 2 harddisk kapasitesi elde edilebileceğinden pahalı bir uygulamadır. RAID 0/1 veya RAID 0+1 olarak da bilinmektedir, veri bölme (RAID 0) performansını RAID 1'in hata toleransı ile birleştirir. Bütün RAID yapılarının en yüksek performansı sunması, RAID 0/1 aynı zamanda bir çok sürücü yetersizliklerine tahammül edebilen tek RAID seviyesidir. Bir dizideki disklerin yarısına kadarı başarısız olabilir, başarısızlıkların aynı veriyi içermemesi sağlanır. Fakat RAID 0/1, ciddi masraf dezavantajlarına RAID 1'den daha fazla maruz kalır. RAID 0/1 için en az dört tane sürücü gerekir (sadece iki tanesi veri saklama için kullanılır) ve sürücüler kapasiteyi artırırken çift çift eklenmelidir. 26
RAID 2 RAID 2, birden fazla görevlendirilmiş eşlik sürücüleri kullanılarak ve yansıtılmış, bit seviyesinde veri taksimatını eş zamanlı sürücülere birleştirerek veri koruması sağlar. Bu RAID seviyesi hem RAM hata düzeltilmesi (Hamming Kod olarak bilinmektedir) hem de, bu fonksiyonun sürücü seviyesinde gerçekleştirilebilmesi için, disk sürücüsü hata düzeltilmesi için kullanılmaktadır. LAN yöneticilerinin önerisi ile RAID 2 çözümleri network ortamlarında kullanılmamaktadır. RAID 3 RAID 3, ikili disklerde (performans için genellikle senkronize edilmiş) ile bayt seviyesinde veri taksimatını, veri koruması için görevlendirilmiş eşlik sürücüsü tek bir tane ile birleştirir. RAID 3, büyük, ardışık veri dosyalarının yüksek çıkışı gereken uygulamalarda mükemmel bir performans sağlar. CAD/CAM, video, resim ve sinyal işlemleri genelde uygulandığı alanlardır. RAID 3 sistemleri büyük, ardışık çalışmalar için optimize edildiğinden, her yazma isteği için her sürücüye ulaşılır. Sürücüler iyi bir şekilde senkronize edilmediğinde bu durum rotasyonael gecikme sorunlarına neden olabilir. Sonuç olarak bu RAID yapısı, bir çok defa ve eş zamanlı okuma ve yazma işlemleri gerektiren, işlem tarafından yönlendirilen network uygulamaları için uygun değildir. En az üç sürücü kullanılır. 27