Yazılım Kurulumu ve Yönetimi -2010

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yazılım Kurulumu ve Yönetimi -2010"

Özlem Irmak
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ROM chipleri ana kart olarak adlandırılan sistem bileşenlerinin yerleştirildiği platforma ait programlar ve kodlar barındıran okunur bellek elemanlarıdır. Yerleşik olarak olarak bulunan program ve kodlar sistem açılışı ve çalışması için gerekli bir çok süreçte kullanılmaktadır. Aşağıda ROM içerisinde yer alan yazılım ve kodlar aşağıda blok diyagram olarak gösterilmiştir. POST (Power On Self Test) CMOS bellek de çalışan Setup programı Değişik donanım çevrebirimleri ile bağlantı kuracak BIOS kodları İşletim sistemini (DOS, OS/2, veya Windows ) çağıracak Boot komutları/ kodları BIOS üreticileri Sistem anakartı üzerinde bulunan ROM chip leri üretici firma tarafından yüklenmektedir. Bilinen BIOS yazılım üreticileri: // Phoenix // AMI ( American Megatrends) // Award Sistemin başlatılması sırasında BIOS üreticisi ve yüklenmiş software ile ilgili bilgileri ekrandan takip edebilirsiniz. ROM chip içerisindeki kodlar 3 başlıkta incelenebilir. 1

Aşağıda ROM içerisinde yer alan yazılım ve kodlar aşağıda blok diyagram olarak gösterilmiştir.

2 ROM chip başlatma rutini üç bileşenden oluşmaktadır. Initialize rutini BIOS fonksiyonlarını set eder. Bütün BIOS programlarını kapsayan bir tablo hazırlanır. Bu tabloya interrupt vector table denilmektedir. The POST İşletim sistemini çağıracak disk bootstrap loader programı POST POST (Power On Self Test ) başlangıçta ilk yürütülen kodlardır. PC bileşenlerini ve çalışabilirliğini kontrol eder. Bu test sürecinin belirli aşamaları kullanıcı tarafından görülebilmektedir. Aşağıdaki sıralamaya uygun olarak yürütülen bir test işlemidir. Başka bir deyişle bir çeşit sistem bilgisi toplama sürecidir. Bu aşamada yapılanlar 3 ana başlıkta gruplandırılır: 1) Graphics adapter bilgisi 2) BIOS adı ve yazılımın versiyon bilgileri 3) RAM testi POST işlem sırasında bu sıralamanın daha çabuk gerçekleştirilmesi için bazı anakart üreticileri RAM testin disable edilmesi gibi ek seçenekler sunmaktadır. The bootstrap loader Başlatma işleminin yürütülmesinde en son adım bootstrap loader olacaktır. Bu adım açılış sürecinin devamını sağlayan ve açılışın işletim sistemi ile buluşmasını sağlayan ufak yazılım kodlarından oluşmaktadır. Bu kodların amacı, harddisk, floppy disket yada benzeri bir yan bellek elemanındaki boot sector u aramaktır. DOS Boot Record (BR) işletim sistemi bilgileri tutar ve media descriptor olarak adlandırılır. Eğer açılış sırasında boot strap rutini disk te yoksa "Non-system disk, replace with system disk and press any key" benzer bir mesajla karşılaşılır. Eğer boot strap rutini (hatasız bulunursa işletim sistemi açılış işlemleri ile ilgili prosedürü devralır. olarak) 2

PC bileşenlerini ve çalışabilirliğini kontrol eder. Bu test sürecinin belirli aşamaları kullanıcı tarafından görülebilmektedir. Aşağıdaki sıralamaya uygun olarak yürütülen bir test işlemidir.

3 CMOS RAM CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor), anakart üzerine yerleştirilmiş pil aracılığıyla sürekli çalıştırılan bir devre ve bununla ilişik bir bellek alanını ifade etmektedir. Böylece açılış sırasında kulanılacak bazı önemli datalar ve değerler (Tarih, saat ve yan bellek elemanlarının tipleri gibi) saklanmaktadır. Bu tür bilgiler çok küçüç yer kaplamaktadır. Bu amaçla ayrılacak alan için birkaç KB yeterli olmaktadır. CMOS da depolanan bu data ve değerler açılış sırasında BIOS programları ve POST tarafından kullanılırlar. Floppy and hard disk drives Keyboard CPU, cache, chip set values, RAM type Date and time Diğerleri CMOS DATA TYPES CMOS içerisindeki datalar iki gruba ayrılmaktadırlar: - Sistem testi sırasında bulunmayan data - Kullanıcının tercihlerini içeren data Örneğin, POST sırasında floppy hakkında kendiliğinden yeterli bilgi bulunamaz. Başka bir deyişle floppy cihazı akılsız bir birimdir. POST floppy sürücü hakkında ve tipi ile ilgili bilgileri elde edilemez. Diğer taraftan harddisk akıllı bir birim olduğundan daha kolay bilgi alınabilir aygıttır. Benzer durum RAM içinde geçerlidir. RAM çeşitleri ile diğer bilgiler okunabilirken bazı tip bilgiler POST sırasında alınamaz. 3

Bu amaçla ayrılacak alan için birkaç KB yeterli olmaktadır. CMOS da depolanan bu data ve değerler açılış sırasında BIOS programları ve POST tarafından kullanılırlar.

4 Sisteminiz başlatılmasını sağlayacak CMOS SETUP ayarları default olarak yüklenmiştir. Kullamıcı başlangıç ve sistem bileşenlerinin farklı özelliklerini kullanmak isterse CMOS SETUP programını kullanarak değişiklik yapabilmektedir. (Başlangıç açılış aygıtları sırasını değiştirmek gibi) Bir çok BIOS üreticisi CMOS SETUP yazılıma giriş için açılış işlemleri sırasında Del, ESC veya fonksiyon tuşlarından birisini kullanmaktadır. CMOS Setup program ile sisteminizde birçok değişiklik yapılabilmektedir. Bu değişikliklerin bazıları sistemin açılışını ve çalışmasını etkileyeceği için ne yaptığınızı veya ne olduğunu tam olarak bilmediğiniz değerleri ve dataları değiştirmeyiniz. SET-UP programında yer bazı menüler : Standart CMOS Setup date and time / keyboard / display / diskette drive. 4

(Başlangıç açılış aygıtları sırasını değiştirmek gibi) Bir çok BIOS üreticisi CMOS SETUP yazılıma giriş için açılış işlemleri sırasında Del, ESC veya fonksiyon tuşlarından birisini kullanmaktadır.

5 The BIOS Feature Setup POST işleminin hızlandırılmasına yönelik ayarlar Boot yapılacak aygıtın seçilmesi Boot sıralaması.... Power Management Bu ayar günümüzde her alanda yaygın olarak uygulanmaya başlayan enerji tasarrufuna yönelik güç tüketim planlamalarını kapsamaktadır. Password Protection Setup programa giriş ve sistem açılışına giriş password koymanızı sağlar. BIOS update BIOS programları updated edilebilir. Yeni anakartların üzerinde artık flash ROM adı verilen chip ler bulunmaktadır. BIOS yazılımların update prosedürünü, gerekli dosyaların sisteminize download edilmesinini ardından programın çalıştırılması ile sağlanmaktadır. BIOS update ile ilgili sürecin nasıl gerçekleştirileceğini ilgili dökümanlardan öğrenebilirsiniz. Bazı anakartlarda BIOS update için jumper setinin ayarlanması unutulmamalıdır. 5

Password Protection Setup programa giriş ve sistem açılışına giriş password koymanızı sağlar. BIOS update BIOS programları updated edilebilir.

6 BIOS Not II BIOS (Basic Input / Output System) Temel Giriş / Çıkış Sistemi kelimelerinin kısaltılmıştır. BIOS bilgisayara bağlı bulunan aygıtları belirlemek ve ilk kullanıma hazırlamak için denetler. BIOS işlemlerini, 2 gruba ayırabiliriz. Birincisi, bilgisayar açıldığındaki başlangıç tanımlarını içeren bölüm; ikincisi sistemin bütün giriş/çıkış işlemlerinin tanımlandığı bölüm. BIOS, bilgisayarınız için önemli bilgileri tutar. Bilgisayarınızın doğru bir şekilde açılması BIOS un yapılandırılmasına bağlıdır. BIOS ta ayrıca anakartın neleri desteklediğiyle ilgili bilgilerde mevcuttur. Gelişen yeniliklere anakart ve işlemcinin uyumlu olarak yanıt verebilmesi için, BIOS un yeni versiyonları takip edilmeli, güncellenmelidir. Bilgisayarı açma/kapama tuşuna basarak açtığınızda anakart üzerindeki ROM BIOS da yüklü bulunan yazılım bigisayarın çalıştırılması ile ilgili ilk işlemleri gerçekleştirir. Ayrıca, işletim sistemi ve diğer eklenmiş cihazlar, örneğin klavye, mouse, hard disk, arasındaki veri akışını ve kontrolu sağlamatadır. Sistem açıldığında başlatma prosedürü RAM belleğe yüklenir ve sonrasında aşağıdaki süreçler gerçekleştirilir. BOOT İŞLEMİ Burada Boot sürecinin kolay anlaşılması için MS-DOS işletim sistemi ele alınmıştır. Diğer notlarda, Windows 95, Windows 2000 ve Win XP işletim sistemlerinden nasıl açılış yapıldığı yer alacaktır. Microsoft DOS (Disk İşletim Sistemi ) sisteminde boot işlem basamakları şöyle sıralanabilir: 1. Güç anahtarını açtığınızda, ROM da bulanan açılış prosedürleri belleğe yüklenir ve CPU çalışmaya başlar. CPU çalışmaya başladıktan sonra donanım test edilir. Bu işlem sonrasında "power-on self test" (POST) adı verilen bir test işlemi yürütülür. POST test sırasında üç işlem yapılmaktadır. Bunlar; video testi, BIOS kimliği görüntülenir ve RAM testi gerçekleştirilir. Bu test sonucu, ekranda bir liste yada tablo şeklinde görüntülenir. Bu aşamada bir sorun çıkarsa hata mesajları ile kullanıcıya bilgi verilmektedir. 6

BIOS, bilgisayarınız için önemli bilgileri tutar. Bilgisayarınızın doğru bir şekilde açılması BIOS un yapılandırılmasına bağlıdır.

7 POST sonrasında bootstrap loader açılışın hangi sürücüden devam edeceğine CMOS SETUP adı verilen bir programdan alarak açılış süreci devam edecektir. CMOS SETUP içerisinde tanımlanan yan bellek elemanı üzerinden işletim sistemi devreye girecektir. 2. İşletim sisteminin yüklenmesi için ilk sürücü A olarak ayarlanmışsa (CMOS SETUP içerisinde birinci sürücü disket [A] ikinci sürücü Harddisk[C] olarak tanımlanmışsa) ilk önce disket kontrol edilecektir. A sürücüsünde disket yoksa otomatik olarak harddiske bakılacaktır. Harddiskin açılış bilgisi MBR Master Boot Record (Ana Açılış Kayıtları) kayıdına bakılır. Ana Açılış kayıdı bulunduktan sonra açılış İşletim sistemine geçecektir. Bu kayıdın belleğe yüklenmesinin ardından açılış süreci işletim sistemine devredilir. Bu aşamada işletim sistemine ait başlangıç dosyaları RAM e yüklenmeye başlar. [Microsoft DOS için ilk dosya IO.SYS dir.] 3. Bu başlangıç dosyası (örneğin, IO.SYS, SYSINIT programını içerir) yüklendikten sonra diğer işletim sistemi dosyaları yüklenmeye başlayacaktır. IO.SYS dosyasının yüklenmesinin ardından işletim sisteminin diğer önemli dosyası olan MSDOS.SYS dosyası yüklenir. 4. İşletim sistemine ait açılış dosyaları yüklendikten sonra BIOS kontrolü işletim sistemine verilir. Ref: Diğer ders notunda belirtilen kaynaklar kullanılmıştır. 7

İşletim sisteminin yüklenmesi için ilk sürücü A olarak ayarlanmışsa (CMOS SETUP içerisinde birinci sürücü disket [A] ikinci sürücü Harddisk[C] olarak tanımlanmışsa) ilk önce disket kontrol

Benzer belgeler

4. HAFTA. Öğr. Gör. KORAY AKİ

4. HAFTA. Öğr. Gör. KORAY AKİ 4. HAFTA Öğr. Gör. KORAY AKİ BIOS BIOS ROM chipleri ana kart olarak adlandırılan sistem bileşenlerinin yerleştirildiği platforma ait programlar ve kodlar barındıran okunur bellek elemanlarıdır. Yerleşik