Sanallaştırma Bilişim dünyasını yakından takip edenlerin son yıllarda çok sık duyduğu bir kavram, Sanallaştırma (Virtualization) Getirdiği yenilikler ile pek çok firmanın ilgisini çeken bu kavram üzerine yoğun bir şekilde eğitimler ve seminerler düzenlenmekte. Peki, sanallaştırma kavramı tam olarak nedir? Bizlere ne gibi katkılar sağlar? Sanallaştırma, IBM'in 1960'lı yıllarda geliştirmeye başladığı bir teknolojidir. Bu teknolojinin temelinde fiziksel sistemlerin sanal kopyalarının oluşturulması yatar. Sanallaştırma sayesinde işlemci (CPU), bellek (RAM), sabit disk ve ağ adaptörleri gibi mevcut fiziksel kaynaklarınızı mantıksal bölümlere ayırabilir ve her mantıksal bölümün farklı bir bilgisayar gibi davranmasını sağlayabilirsiniz. Sanallaştırma teknolojisi; donanım platformu üzerine kurulu olan ana bir yazılımın, bir bilgisayar ortamını simüle eden sanal bir makine oluşturulması ve bu sanal makine içerisinde "konuk" yazılımları çalıştırabilmesi temeline dayanır. Genellikle bir işletim sistemi olan bu "konuk" yazılımlar, tıpkı bağımsız bir bilgisayardaymış gibi çalıştırılabilirler. Yukarıdaki grafik, sanallaştırmanın işleyişini yansıtmaktadır. Buna göre, sanallaştırma teknolojisi olmayan bir bilgisayarda mevcut donanımları kullanan bir işletim sistemi bulunur ve tüm uygulamalar bu işletim sistemi içerisinde çalıştırılır. Ancak sanallaştırma teknolojisinin kullanıldığı bilgisayarlarda birden fazla işletim sisteminin aynı anda çalıştırılabilmesine olanak veren Sanal Makine Monitörü ("Virtual Machine Monitor" ya da "Hypervisor") katmanı bulunur. Doğrudan donanım platformuna erişimi bulanan bu katman bilgisayarların içerisinde, donanımı ve işletim sistemi bulunan sanal bilgisayarlar oluşturur. Bu sanal bilgisayarların her birinde farklı uygulamalar,birbirlerinden tamamen bağımsız bir şekildeçalıştırılabilir. Sanallaştırma teknolojisinin türleri Sanallaştırma teknolojisinin yaygın olarak kullanılmakta olan çeşitli türleri vardır: Sunucu Sanallaştırması: Sanallaştırma deyince akla ilk gelen türdür ve çok sayıda sunucuyu tek bir fiziksel sunucuda çalışacak hale getirebilmenize olanak verir. MasaüstüSanallaştırması: Masaüstü bilgisayarların sanallaştırılarak kullanıcıların uzaktan erişimine açılmasını sağlar. Uygulama Sanallaştırması: Bu sanallaştırma türü uygulamaların, istemcilere gerçek anlamda kurulmadan çalıştırılabilmesine olanak verir. Ağ Sanallaştırması: Bu tür, sistemlerin bağlanabildiği sanal ağlar oluşturulmasını sağlar ve bu sanal ağlara bağlı sistemler, tıpkı fiziksel bir ağa bağlanmışlar gibi haberleşebilirler. Oturum Sanallaştırması: Uzak ofis çalışanlarının ofislerindeki güvenli ağlara ya da veri merkezlerine VPN alt yapısına gerek olmadan bağlanabilmesini mümkün kılan sanallaştırma türüdür.
Depolama Sistemleri Sanallaştırması: Verilerin sanal depolama sistemleri tarafından yönetilmesine olanak veren sanallaştırma türüdür. Sanallaştırma teknolojisi son yıllarda bilişim teknolojileri dünyasında oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Özellikle maliyetleri düşürmeyi sağlayan ve fiziksel sistemlere oranla çok daha kolay bir şekilde yönetilebilen mantıksal sistemler, işletmeleri cezbediyor. Sanallaştırma sayesinde, kısıtlı bir yüzde ile çalıştırılan yüzlerce fiziksel sunucuyu sanallaştırıp yalnızca birkaç sunucu üzerinde çalıştırarak sunucularından en yüksek verimi alabilen firmalar, başta insan kaynağı ve enerji tüketimi olmak üzere çeşitli konularda tasarruf olanağına sahip oluyorlar. Örnek vermek gerekirse; sanallaştırmakonusunda kendi çözümlerini de üreten yazılım devi Microsoft, Türkiye'deki 477 olan fiziksel sunucu sayısını bu teknoloji sayesinde 20'ye düşürmüştür. Ayrıca 19TB'lık depolama alanı gereksinimi, sanallaştırmanın kullanımı ile 8TB'a düşmüştür. Sanallaştırmanın temel faydaları şunlardır: Fiziksel kısıtlamaların ortadan kalkması Tek bir merkezden pekçok sunucunun yönetilebilmesi sayesinde yönetimsel yükün minimuma indirilmesi Alt yapı maliyetlerinin büyük oranla aşağı çekilmesi Yeni sunucuların kullanıma sokulması işleminin fiziksel sunuculara oranlar oldukça kısa sürmesi Aynı makine üzerinde hem Windows hem de Linux sunucularına sahip olabilme şansı Halihazırda bu gözde teknolojinin özellikle"sunucu sanallaştırma"konusunda hem kurumsal hem de kişisel kullanıma uygun çeşitli varyasyonları bulunmaktadır. Sunucu sanallaştırma teknolojileri alanında Microsoft, WMware ve Citrix gibi firmalar sundukları çözümler ile diğer firmalardan bir adım öne çıkıyorlar. Bu firmaların geliştirdiği ürünler farklı hedef kitleleri, teknolojiler ve verimliliğe sahip olmalarına rağmen temelde sanallaştırma ortak paydasında buluşuyorlar. Kurumsal Sanallaştırma Çözümleri Hyper-V Microsoft'un sunucu sanallaştırma konusundaki en önemli ürünü olan Hyper-V, Windows Server 2008 işletim sistemi ile birlikte gelir. Hyper-V, 64 bit'lik işlemciye sahip sistemlerde çalışabilecek şekilde tasarlanmıştır. Yüklenebilmesi için herhangi bir işletim sistemine gerek duymayan Hyper-V doğrudan fiziksel donanımın üzerine kurulur ve tüm konuk işletim sistemleri bu yazılım üzerine kurulur. Hyper-V'nin kurulabilmesiiçin ayrıca fiziksel sunucunuzun Intel VT veya AMD-V donanım destekli sanallaştırma teknolojilerini desteklemesi gerekir. Microsoft Hyper-V, hem fiziksel hem de sanal kaynakları yönetebilmenize olanak veren araçları, "System Center" adlı yönetim panelinde bir araya getirmiştir.hızlı Geçiş (Quick Migration) özelliği sayesinde bir fiziksel sunucuda çalışmakta olan sanal sunucuları durdurup bu sunucuların en kısa sürede başka bir fiziksel sunucuda çalışmaya devam etmesine olanak veren Hyper-V'nin diğer özellikleri ise şunlardır: Sanal makine başına 64 GB gibi yüksek bir bellek desteği Sanalsistemlerin yedeklenebilmesi ve sorun yaşanması durumunda sistemlerin eski hallerine dönüştürülebilmesi 32 bit ve 64 bit'lik farklı Windows ve Linux işletim sistemlerini aynı anda çalıştırabilme Uzaktan yönetim desteği
Yüksek performans Donanımlara kolay erişim ve donanımların kolayca paylaştırılabilmesi ESXServer Sanallaştırma çözümleri konusunda piyasa lideri olan ve bu konuda pek çok ürüne sahip olan VMware'in sunucu sanallaştırma konusundaki ticari ürünü ESX Server, gelişmiş özellikleri ile dikkat çekiyor. VMware ESX Server da tıpkı Microsoft'un Hyper-V'sinde olduğu gibi doğrudan donanım üzerine kurulur ve farklı türlerdeki işletim sistemlerini konuk işletim sistemi olarak çalıştırabilir. ESX Server'in ilk anda dikkat çeken en önemli özelliği "VMotion" adındaki isteğe bağlı bir özelliktir. VMotion; sanal sunucuların, herhangi bir hizmet kesintisine uğramadan aynı veri depolama alanına bağlı fiziksel sunucular arasında taşınabilmesine olanak verir. Örneğin; "A" ve "B" isminde aynı veri depolama alanına bağlı iki fiziksel sunucuya sahipsiniz. Bu fiziksel sunucuların her birinde ESX Server hypervisor katmanı üzerine kurulu 2'şer adet sanal sunucu bulunuyor. Herhangi bir nedenle "A" fiziksel sunucusunun hizmetini bir süreliğine durdurmak zorunda olduğunuzu varsayalım. Sunucularınızda ESX Server bulunmasaydı "A" fiziksel sunucunuzun geçici olarak devre dışı bırakılması ve kullanıcıların bir başka sunucuya yönlendirilmesi ya da erişimlerinin geçici olarak engellenmesi gerekirdi. Ancak VMotion özelliği sayesinde "A" fiziksel sunucunuzdaki çalışmakta olan sanal sunucularınızı hiçbir hizmet aksaklığı olmadan çalışır durumda "B" fiziksel sunucuna taşıyabilirsiniz.böylece bu sanal sunucular "B" sunucusunda hizmet vermeye devam ederler. "A" fiziksel sunucusunu tekrar kullanmaya başladığınızda sanal sunucularınızı tekrar bu fiziksel sunucuya alabilirsiniz. Bu oldukça yararlı özellik sayesinde herhangi bir hizmet kesintisi olmadan ve kullanıcıların haberi olmadan sanal sunucularınızı fiziksel sunucular arasında kolaylıkla taşıyabilirsiniz. VMware ESX Server'in diğer önemli özellikleri: Sanal makinelerin dosya depolama işlemlerini yüksek performanslı paylaşılan depolama alanı ile merkezileştirebilen VMFS küme dosya sistemi Her sanal makinenin kendi IP ve Mac adreslerine sahip olabilmesi için Ağ Kartlarının (NIC) sanallaştırılması Her sanal makine için 64GB'lık bellek desteği Tek bir fiziksel sunucuda 128'e kadar sanal sunucu oluşturabilme Masaüstü bilgisayarınızın sürücüsünden fiziksel sunucu üzerindeki sanal bir sunucuya yazılım yükleyebilme
Kişisel Sanallaştırma Çözümleri VirtualPC Önceleri Connectix firması tarafından geliştirilen, daha sonra Microsoft tarafından satın alınan Virtual PC sanallaştırma yazılımı 2006 yılında bu yana ücretsiz bir şekilde dağıtılmaktadır. Virtual PC sayesinde masaüstü bilgisayarınızda aynı anda birden çok işletim sistemi çalıştırabilir ve yalnızca tek bir tık ile bu işletim sistemleri arasında geçiş yapabilirsiniz. Virtual PC, ana işletim sistemi üzerine kurulur ve konuk işletim sistemleri oluşturabilmenize olanak verir. Çeşitli nedenlerle masaüstü bilgisayarınızda birden fazla işletim sistemi kullanmak zorunda kalabilirsiniz. Bu işletim sistemlerini kurmak için diskinizi bölmeli ve farklı bölümlere farklı işletim sistemleri kurmalısınız.dahası bilgisayarınıza kurduğunuz işletim sistemleri arasında geçiş yapabilmek için bilgisayarınızı yeniden başlatmak zorundasınız. Örneğin; bir yazılım geliştiriyorsunuz ve yazılımızın farklı işletim sistemlerinde nasıl çalıştığını test etmek istiyorsunuz. Bunun için ya farklı işletim sistemleri kurulu birden çok bilgisayar ileçalışmalı ya da sürekli bilgisayarınızı yeniden başlatarak farklı işletim sistemlerini çalıştırmalısınız. Ancak Virtul PC sayesinde bunların hiçbirine gerek yok. Aynı anda çalıştırabildiğinizi farklı işletim sistemleri arasında hızlı şekilde geçişler yaparak geliştirdiğiniz yazılımınız farklı işletim sistemlerindeki performanslarını kolaylıkla görebilirsiniz. Microsoft'un kişisel sanallaştırma çözümü olan Virtual PC'nin göze çarpan özellikleri: Fiziksel kaynakların (donanımların), kurulum sonrasında bile sanal makineler arasında kolaylıkla paylaştırılabilmesi Disk durumunu kaydetme özelliği ile sanal işletim sistemlerin kolaylıkla eski duruma geri döndürülebilmesi Ana işletim sistemi ve konuk işletim sistemleri arasında kopyalama, yapıştırma, sürükleme, bırakma gibi işlemlerin gerçekleştirilebilmesi ESXi (eski adıyla ESX 3i) Sanallaştırma devi VMware firmasının ESX Server ürününün özellikleri kırpılmış hali olan ESXi, kişisel kullanımın yanı sıra "hafif" kurumsal sunucu sanallaştırma çözümü olarak da kullanılabilir. Tek başına ücretsiz bir şekilde edinilebilen ESXi ayrıca ESX Server ürünleri içerisinde yerleşik olarak da satın alınabilir. Masaüstü bilgisayarınızda sanallaştırma ihtiyaçlarınız için kullanabileceğiniz ESXi yazılımını ayrıca sistemi çok fazla zorlamaması ve kolayca kurulup yönetilebilmesi gibi özelliklerinden dolayı sunucularınızda ESX Server'ın kullanılmasına gerek olmayan işlemlerde de
kullanabilirsiniz. ESXi, temelde ESX Server ile aynı yöntem ile çalışır. Doğrudan donanım platformu üzerine kurulan ESXi'ın Sanal Makine Monitörü katmanı, ana işletim sistemine gerek duymadan istediğiniz işletim sistemini konuk işletim sistemi olarak çalıştırabilmenize olanak verir. ESXi, genel olarak ESX Server'ın yukarıda anlattığımız özellikleri ile aynı özelliklere sahiptir ancakbaşta VMotion olmak üzere çeşitli özelliklerini içermez. Sanallaştırma kavramını yakın gelecekte oldukça yoğun bir şekilde duymaya devam edeceğiz gibi görünüyor. Özellikle sürekli patlak veren ekonomik krizler ile boğuşan ve enerji konusunda ciddi sinyaller vermeye başlayan dünyanın, sanallaştırma teknolojisinin nimetlerinden yoğun bir şekilde yararlanmak isteyeceği aşikar