TRAFİK UYGULAMA VE DENETLEME DAİRESİ BAŞKANLIĞI 1
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) raporlarına göre dünyada; Dünyada, her yıl yaklaşık 1 milyon 300 bin kişi trafik kazalarında hayatını kaybetmekte, 50 milyon kişi yaralanmakta, yüz milyarlarca dolar servet yok olmakta, 15-19 yaş grubu gençlerin ölüm nedenleri arasında trafik kazaları birinci sırada, 10-14 ve 20-24 yaş grubundakilerin ölüm nedenlerinde ikinci sırada yer almaktadır. 2
Ülkemizin en önemli sorunlarının başında da trafik kazaları gelmektedir. Ülkemizde nüfus artışına paralel olarak meydana gelen hızlı şehirleşme ve bunun sonucunda ortaya çıkan ulaşım sorunları ile taşıt ve sürücü sayısındaki artışlar trafik sorununu da beraberinde getirmekte ve her yıl binlerce insanımız trafik kazalarında ölmekte, yaralanmakta ve birçoğu da sakat kalmaktadır. 2011 yılında, 131.848 ölümlü ve yaralanmalı trafik kazası meydana gelmiş bu kazalarda, 3.835 vatandaşımız hayatını kaybetmiş, 238.074 vatandaşımız ise yaralanmıştır. 3
Ülkemizde 2011 yılı itibariyle; 22.798.282 sürücü belgesi sahibi bulunmaktadır. SÜRÜCÜ BELGE SINIF SAYILARI BELGE SAYILARI 2010 2011* FARK (%) A1 57.636 57.797 0,28% A2 1.267.921 1.435.414 13,21% B 15.662.456 16.668.843 6,43% C 1.034.028 1.023.570-1,01% D 260.064 318.333 22,41% E 4.340.543 4.570.180 5,29% F 290.159 284.937-1,80% G 88.432 98.451 11,33% H 44.423 47.996 7,84% 4
YILLARA GÖRE MOTORLU ARAÇLARIN CİNSLERİNE GÖRE DAĞILIMI MODELİ OTOMOBİL MİNİBÜS OTOBÜS KAMYONET KAMYON MOTOSİKLET ÖZEL AMAÇLI TAŞIT TRAKTÖR TOPLAM 2002 5.080.555 303.803 137.964 924.342 604.050 1.032.011 23.666 1.168.389 9.274.780 2003 5.124.254 309.545 141.987 1.045.776 616.940 1.096.777 24.468 1.178.929 9.538.676 2004 5.400.440 318.954 152.712 1.259.867 647.420 1.218.677 28.004 1.210.283 10.236.357 2005 5.772.745 338.539 163.390 1.475.057 676.929 1.441.066 30.333 1.247.767 11.145.826 2006 6.140.992 357.523 175.949 1.695.624 709.535 1.822.831 34.260 1.290.679 12.227.393 2007 6.472.156 372.601 189.128 1.890.459 729.202 2.003.492 38.573 1.327.334 13.022.945 2008 6.796.629 383.548 199.934 2.066.007 744.217 2.181.383 35.100 1.358.577 13.765.395 2009 7.093.964 384.053 201.033 2.204.951 727.302 2.303.261 34.104 1.368.032 14.316.700 2010 7.544.871 386.973 208.510 2.399.038 726.359 2.389.488 35.492 1.404.872 15.095.603 2011 8.113.111 389.435 219.906 2.611.104 728.458 2.527.190 34.116 1.466.208 16.089.528 5
Yıllar Motorlu Araç Sayısı YILLARA GÖRE TRAFİK VERİLERİ Taşıt-Km Nüfus Ölümlü Kaza Sayısı Ölü Sayısı 1 Milyon 1 Milyar Araca Taşıt-Km Düşen Düşen Ölü Sayısı Ölü Sayısı 1 Milyon Nüfusa Düşen Ölü Sayısı 2002 9.274.780 51.664.000.000 69.626.000 3.387 4.169 449 81 60 2003 9.538.676 52.349.000.000 70.231.000 3.086 3.959 415 76 56 2004 10.236.357 57.767.000.000 71.794.000 3.437 4.427 432 77 62 2005 11.145.826 61.129.000.000 72.065.000 3.594 4.505 404 74 63 2006 12.227.393 64.577.000.000 72.974.000 3.655 4.633 379 72 63 2007 13.022.945 69.609.000.000 70.586.256 3.956 5.007 384 72 71 2008 13.765.395 69.771.000.000 71.517.100 3.339 4.236 308 61 59 2009 14.316.700 72.432.000.000 72.561.312 3.406 4.324 302 60 60 2010 15.095.603 80.124.000.000 73.722.988 3.215 4.045 268 50 55 2011 16.089.528 85.495.000.000 74.724.269 3.099 3.835 238 45 51 6
Trafik kazalarına yol açan sebepler incelendiğinde, alkol almış sürücülerin karıştığı trafik kazalarının küçümsenmeyecek sayılarda olduğu görülmektedir. Alkolün sürücüler üzerindeki ilk etkileri psikolojik alanda kendini gösterir. Bu etkiler aynı zamanda alkolün uyarıcı etkilerini oluşturur. Bilimsel araştırmalar alkolün hiç bir seviyesinin sürücülük için güvenli olmadığını göstermektedir. Güvenli alkol limiti yoktur, en doğrusu hiç alkol almadan araç kullanmaktır. 7
Vücuttaki alkol miktarı arttıkça; Kandaki oksijen azalır, Beyin yeterince oksijen alamadığı için fonksiyonlarını yitirmeye başlar, Sürücüler üzerinde, uyarıcı ve uyuşturucu (yatıştırıcı) etkiler gösterir, Sürücünün kaza yapma olasılığı artar. 8
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu nun Alkollü içki, uyuşturucu veya keyif verici maddelerin etkisi altında araç sürme yasağı başlıklı 48 inci maddesinde: Uyuşturucu veya keyif verici maddeleri almış olanlar ile alkollü içki almış olması nedeniyle güvenli sürme yeteneklerini kaybetmiş kişilerin kara yolunda araç sürmeleri yasaktır. Uyuşturucu veya keyif verici maddelerin cinsleri ile alkollü içkilerin etki dereceleri ve kandaki miktarlarını tespit amacıyla, trafik zabıtasınca teknik cihazlar kullanılır. Tespit usulleri ve muayene şartları, Bu madde hükmüne uymayan sürücüler derhal araç kullanmaktan men olunur. denilmektedir. 9
Karayolları Trafik Yönetmeliğinin Uyuşturucu ve Keyif Verici Maddeler İle Alkollü İçkilerin Etkisinde Araç Sürme Yasağı başlıklı 97 nci maddesinde; Uyuşturucu, uyutucu ve keyif verici gibi özelliklere sahip doğal ve sentetik psikotrop maddeleri almış olanlar ile alkollü içki almış olması nedeniyle güvenli sürme yeteneklerini kaybetmiş kişilerin karayolunda araç sürmeleri yasak olduğu, Uyuşturucu veya keyif verici maddeler ile alkollü içki almak suretiyle araç kullanan sürücülerin tespit veya teşhisinde uygulanacak esas ve usuller belirlenmiştir. Alkollü olarak ölümlü ya da yaralamalı trafik kazasına neden olunması halinde ağır kusurun varlığı kabul edilir. 10
2011 yılında ülke genelinde toplam 18.128.683 sürücü denetlemiş olup, bunun 3.461.183 nü alkol denetimi oluşturmaktadır. Alkol denetimi yapılan sürücülerin 110.491 ine cezai işlem uygulanmıştır. 2015 yılına kadar, alkol denetimlerinin %20 artırılması, 2020 yılına kadar ise alkol denetimlerinin 2015 yılına oranla %25 artırılarak alkollü araç kullanımının en aza indirilmesi hedeflenmektedir. 11
ALKOL DENETİMLERE İLİŞKİN KONTROL SAYILARI KONTROL TÜRÜ 2009 2010 2011 TOPLAM Alkol Denetimi 3.349.094 3.417.409 3.461.183 10.227.686 ALKOL DENETİMLERE SIRASINDA CEZA YAZILAN SÜRÜCÜ SAYILARI KONTROL TÜRÜ 2009 2010 2011 TOPLAM Alkol Denetimi 111.812 131.300 110.491 353.603 12
TRAFİK DENETİMLERİNİN AMACI 1. Trafik güvenliğini sağlamak, 2. Trafik kazalarını önlemek, 3. Sürücülerin kural ihlalinde bulunmalarını önlemek, 4. Trafik kural ihlalinde bulunanların cezalandırılmasını sağlamak, 5. Trafik düzenini sağlamak, 6. Sürücü ve araca ait belgeleri kontrol etmek (sürücü belgesi, araç muayenesi, sigorta poliçesi, araç tescil belgesi), 7. Araçlarda bulundurulması zorunlu gereçleri kontrol etmek (ilk yardım çantası, çekme halatı, yangı söndürme cihazı gibi),
Ülkemizde yılda ortalama her 5 araç sürücüsünden 1 i (yaklaşık 3,5 milyon sürücü) alkol ontrolüne tabi tutulmaktadır. AB ÜLKELERİNDEN; Finlandiya da kayıtlı her 3 sürücüden 1 i, Fransa da her 4 sürücüden 1 i, İsveç te her 5 sürücüden 1 i her yıl alkol kontrolüne tabi tutulmaktadır. Trafik Güvenliğinde Yeni Açılımlar, Hedefler ve Çözüm Projeleri kapsamında Yol ullanıcılarının Denetimi; AB normları doğrultusunda performans kriterleri belirlenip hedef espiti yapılarak gerçekleştirilecek olup, bu proje ile sürücülerimizin her yıl en az üçte birinin lkol kontrolüne tabi tutulması hedeflenmektedir. Bu denetimlerin % 60 ı şehir içinde, % 40 ı da şehir dışında yapılacaktır. 14
AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE TÜRKİYE'DEKİ TRAFİK KAZASI SONUÇLARI ÜLKE YÜZ ÖLÇÜMÜ (km2) NÜFUS TRAFİK KAZA SAYISI ÖLÜ SAYISI YARALI SAYISI ALMANYA 357.022 82.110.000 320.614 4.477 409.047 İSPANYA 505.992 45.556.000 93.161 3.099 130.948 FRANSA 551.500 64.186.000 74.487 4.275 93.783 İTALYA 301.318 59.832.000 218.963 4.731 310.739 İSVEÇ 449.964 9.220.000 18.462 397 26.248 İNGİLTERE 242.900 61.394.000 176.814 2.645 237.811 POLONYA 312.685 38.126.000 49.054 5.437 62.097 ROMANYA 238.391 21.514.000 29.307 3.061 36.177 TÜRKİYE 774.815 71.052.000 104.212 4.236 184.468 15
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunun Görevli Kurullar ve Kuruluşlar başlıklı 4 üncü maddesinde; a) Karayolu Güvenliği Yüksek Kurulu; Karayolu Güvenliği Yüksek Kurulu Başbakanın başkanlığında, Adalet, İçişleri, Maliye, Milli Eğitim, Bayındırlık ve İskan, Sağlık, Ulaştırma, Orman Bakanları ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün Bağlı Olduğu Bakan ile Jandarma Genel Komutanı, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı, Emniyet Genel Müdürü ve Karayolları Genel Müdüründen oluşur. Gereği halinde diğer bakanlar da Kurula çağrılabilir. Karayolu Güvenliği Yüksek Kurulu, Trafik Hizmetleri Başkanlığınca hazırlanarak, Karayolu Trafik Güvenliği Kurulunca uygun görülen önerileri değerlendirerek karara bağlar ve kararlarının yaşama geçirilmesi için gerekli koordinasyon önlemlerini belirler. Kurul yılda iki defa olağan, Başbakanın gerek görmesi halinde de olağanüstü olarak, gündemle toplanır. 16
Karayolu Güvenliği Yüksek Kurulu Yüksek Kurul un 3. toplantısı Başbakanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN ın başkanlığında, ilgili Bakanlarımız ve bağlı Müsteşarlarımız ile kurum ve kuruluşların üst düzey yöneticilerinin katılımıyla yapılmıştır. Toplantıda; 10 Yıllık Trafik Eylem Planı, Eğitim, Denetim, Akıllı Ulaşım Sistemleri, Alt Yapı, Mevzuat, Personelin Motivasyonu olmak üzere 7 ana başlık altında 21 madde görüşülmüş ve karara bağlanmıştır. 17
Karara bağlanan 19. madde de; Narkotik ve psikotrop madde etkisi altında kamu düzenini bozan ve araç kullanan şahısların, adli makamların iznine gerek olmaksızın, güvenlik personeli tarafından denetiminin yapılmasını sağlayacak şekilde Ceza Muhakemesi Kanununda düzenleme yapılması, kararı alınmıştır. 18
Karayolu Trafik Güvenliği Stratejisi ve Eylem Planı 2011-2020 yılları arasında trafik kazası ölümlerinin %50 oranında azaltılmasını hedefleyen ve Başbakanlığımız koordinesinde hazırlanan Karayolu Trafik Güvenliği 10 Yıllık Eylem Planı 31.07.2012 tarih ve 28370 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 19
10 yıllık Trafik Eylem Planının Denetim faaliyetlerinde getireceği önemli yenilikler; Hız, emniyet kemeri, alkol, cep telefonu kullanımı, trafik ışık ve işaret ihlali, kask kullanımı, ağır taşıt denetimleri arttırılacak, Sürücülerde uyuşturucu veya keyif verici madde kullanımı denetlenecek, Kış aylarında mevsim ve bölgesel koşullara göre kış lastiği kullanımı zorunlu hale gelecek, Trafik hizmetleri dışındaki polislerin trafik suçu tespit yetkisi aktif hale getirilecek, Şehirlerarası yollarda da Elektronik Denetim Sistemleri yaygınlaştırılacak, (Mevcut kamera sisteminin içerisinde Trafik Elektronik Denetim Sisteminin oranı %4 tür.) Algılanan yakalanma riskini arttırmak için, Fahri Trafik Müfettişlerinin sayısı arttırılacak. 20
21
Erdem BİLDİRİCİ Denetleme Şube Müdürü 3. Sınıf Emniyet Müdürü 22