TRAFİKTE ALKOL ETKİSİNDE TAŞIT KULLANIMI. Nuri İDİZ MD, Adli Toksikoloji PhD. Adli Tıp Kurumu İzmir Grup Başkanlığı, Ege Ü. BATI Enstitüsü.

Transkript

1 TRAFİKTE ALKOL ETKİSİNDE TAŞIT KULLANIMI Nuri İDİZ MD, Adli Toksikoloji PhD. Adli Tıp Kurumu İzmir Grup Başkanlığı, Ege Ü. BATI Enstitüsü.

2 KANUN Ülkemizde 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu nun 48. maddesine göre uyuşturucu veya keyif verici maddeleri almış olanlar ile alkollü içki almış olması nedeniyle güvenli sürme yeteneklerini kaybetmiş kişilerin karayolunda araç sürmeleri yasaktır.

3 YÖNETMELİK Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 97. maddesinde; taksi veya dolmuş otomobil, minibüs, otobüs, kamyon, çekici gibi araçlarla kamu hizmeti, yük ve yolcu taşımacılığı yapan sürücüler ile resmi araç sürücüleri alkollü içki kullanmış olarak bu araçları süremeyeceği, alkollü içki almış olarak araç kullandığı tespit edilen diğer araç sürücülerinden kanlarındaki alkol miktarı 0.50 promilin üstünde olanların araç kullanamayacağı belirtilmektedir.

4 AMAÇ Trafikte seyir halindeki sürücülerin kan alkol düzeyleri ile yaralanmalı, ölümlü trafik kazalarına karışmış sürücülerin kan alkol düzeylerinin medikolegal yönden değerlendirilmesi ve legal seviyenin altında alkol kullanmanın güvenli sürüşü bozup bozmadığını görmek.

5 İdiz N, Karakuş A, Dalgıç M, Meseri M, Akgür S.A. The Alcohol Levels in Fatal & Nonfatal Traffic Accidents in Izmir Turkiye Klinikleri J Foren Med 2011;8 (1): 6-11

6 OLGULAR Adli Tıp Kurumu -İzmir Grup Başkanlığı Kimya İhtisas Dairesi Şubat 2005-Şubat yaralanmalı, 57 ölümlü 348 trafik kazası olgusu Kontrol grubu olarak İzmir İl Emniyet Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü 2007 Şubat olgu

7 BULGULAR % 37.1 alkol pozitif (n=348) %33.7 alkol pozitif YTK (n=291) %55.4 alkol pozitif ÖTK (n=56) %17,6 alkol pozitif Kontrol (n=10662) Yaralanmalı ve ölümlü trafik kazalarında kontrol grubuna göre daha yüksek oranda alkol saptanması istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.

8 KAN ALKOL POZİTİFLİĞİ ORANLARI 100% 90% 80% 70% 60% %54,4 50% 40% 30% 20% 10% 0% Ölümlü Trafik kazası %33,7 Yaralanmalı Trafik Kazası %17,6 Trafik Kontrol

9 ORTALAMA ALKOL DEĞERLERİ

10 BULGULAR Ülkemizde yasal sınırın altında kabul edilen promil arası kan alkol düzeylerinde ölümlü trafik kazası riskinin kanda alkol saptanmayanlara göre 3.8 kat artmıştır (P=0.009) promil üstünde ise ölümlü kaza riskinin katlanarak arttığını göstermektedir.

11 Ölümlü Kaza Riski (Olasılıklar 30 oranı) 25 25, ,4 3,8 4,8 6,3 9,1 (0 promil) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (2.01ve üstü) (Kan Alkol konsantrasyonu (promil))

12 FARKLI KAN ALKOL DÜZEYLERİNE GÖRE ÖLÜMLÜ TRAFİK KAZALARININ MEYDANA GELME OLASILIĞI Alkol g/l Kontrol n (%) Ölümlü Kaza n (%) OR (% 95 CI) P (97,6) 26 (0,3) (98.5) 2 (0.4) 1.4 ( ) (96.9) 6 (1.1) 3.8 ( ) (95.4) 4 (1.4) 4.8 (1.7 14) (92.7) 3 (1.9) 6.3 ( ) (86.5) 9 (2.6) 9.1 ( ) < (89.2) 7 (7) 25.4 ( ) <0.001

13 Benzer şekilde, İngiltere de Halk sağlığı Mükemmeliyet Merkezi tarafından 2010 yılında hazırlanan raporda; Kan alkol düzeyi 0.20 g/l g/l arasında olan sürücülerin, trafik kazasında ölme riskinin 3 kat daha fazla olduğu gösterilmiştir (Killoran A, Canning U, Doyle N, Sheppard L. Centre for Public Health Excellence NICE. Review.pdf (Erişim tarihi: )

14 DÜŞÜK ALKOL KONSANTRASYONLARI Düşük kan alkol konsantrasyonlarında trafik kazası riskinde artma Son yıllarda yapılan çalışmalar, g/l arasındaki kan alkol düzeylerinin, 0.0 g/l alkol düzeylerine göre trafik kazalarında yüksek risk oluşturduğunu göstermektedir. (Chamberlain E. 2002) Diğer bir çalışma, g/l arasındaki kan alkol düzeylerindeki ölümlü trafik kazalarının, 0.0 g/l alkol düzeylerine göre 2-5 kat daha fazla olduğu şeklindedir (Zador PL 2000).

15 Moskowitz ve Fiorentina nın 2000 de 112 literatürü kapsayan derlemelerinde, KAD 0.50 g/l olan sürücülerde sürüş yeteneğinde anlamlı bir azalma olduğu, 168 sürücüyü kapsayan bir ileri çalışmada da, KAD nin 0.20 g/l düzeyinde dahi sürüş yeteneğinde azalma olduğu belirtilmiştir.

16 ALKOL DÜZEYİ VE PERFORMANS Görüş Uyanıklık Takip etmek Psikomotor beceriler Bilgi aşaması Dikkat ve Koordinasyon yeteneği

17 TARTIŞMA-I Çalışmamızda ölümlü kazalardaki alkol pozitifliği oranı %55 bulunmuştur USA %40 (0.8) Çin %42 (0.5) Brezilya %40(0.6) İspanya %51 (0.5) İsveç %22 (0.2) (Caputo 2007,Jack YK, M Carmen del Rio, Per Holmgren 2005)

18 AMAÇ Bu çalışmanın amacı, farklı iki yasal kan alkol sınır değerinin yaralanmalı trafik kazaları ve alkollü sürüş üzerine etkisinin incelenmesidir.

19 İzmir Adli Tıp Grup Başkanlığında yapıldı. Temmuz 2010 ve Haziran 2011 tarihleri arasında yaralanmalı trafik kazası geçiren 284 adet taşıt sürücüsünün HS-GC cihazıyla ölçülen kan alkol değerleri incelemeye alındı.

20 BULGULAR 191 özel araç sürücüsünden 60 (%31,1) ının kanında alkol pozitifti. 33 ticari ve resmi araç sürücülerinden sadece 1 (%3) inin kanında alkol pozitifti. Çalışma sonuçlarına göre 0.50 promil kan alkol konsantrasyonu limitinin uygulandığı özel araç sürücülerinin, 0 limit değere uyması gereken sürücü grubuna oranla 14 kat daha fazla alkollü trafik kazası yaptığı görüldü (OR=14.41, 95% C.I. = ) (Fisher exact test, P<0.001).

21 SONUÇ Bu çalışma sonuçları göz önüne alındığında, trafikte yasal kan alkol sınır değerinin düşürülmesinin, alkollü taşıt kullanımının azaltılmasında etkili olabileceğidir. Bu şekilde yapılacak bir yasal düzenlemenin ülkemizde alkol kullanımı ile ilişkili trafik kazalarını azalmasına neden olacağı kanaatindeyiz.

22 Dünya Tıp Birliği Amerika ve İngiliz Tıp Dernekleri Avrupa Komisyonu Avrupa Transport Güvenlik Kurumu Acil Hekimler Amerikan Derneği ni içeren dünyadaki Trafik kazası önleme, halk sağlığı ve trafik güvenliği ile ilgili organizasyonlar KAD nin 0.50 ve altına düşürülmesini destekleyen çalışmalar yürütmektedir.

23 İsveç te limiti 0.20 düzeyine indirmenin pozitif sonuçları görülmüştür. Norström and Laurell (1997) limitin 0.20 düzeyine düşürülmesinden sonraki 6 yıl içinde ölümlü kazaların % 9.7 azaldığını rapor etmişlerdir Kan alkol konsantrasyonunu 0.20 g/l ye düşürülmesiyle, ölümlü kazalarda %10, birkaç kişinin yaralandığı kazalarda %12 azalma olduğunu gösteren bir çalışma da Borschos B tarafından yapılmıştır

24 Norveç te, 2001 yılında, yasal kan alkol sınırının 0.50 g/l den 0.20 g/l ye düşürüldüğü, bu yasal düzenleme sonrasında, trafikte araç kullanmadan önce alkol kullanmadığını belirten kişilerin oranının, %82 den %91 e çıktığı belirtilmiştir (Assum T. 2010). Bu bulgu yapılan yasal düzenlemelerin kişilerin alkolsüz şekilde araç kullanması üzerine olumlu etkisini göstermesi bakımından önemlidir.

25 Studies of the effects of lowering the illegal BAC limit from.10 to.08 in the United States 14 çalışma sonuçlar %40 a kadar ölümlü kazalarda azalma.

26 JAPONYA T Nagata ve arkadaşlarının 2008 yılında yapmış olduğu bir çalışmada (alcoholimpaired driving in Japan Effectiveness of a law to reduce) Japonyada yasal limitin 0.50 promilden 0.30 a düşürülmesiyle ölümlü kazaların %38 oranında azaldığını görülmüştür. T Nagata, S Setoguchi, D Hemenway, et al. Effectiveness of a law to reduce alcohol-impaired driving in Japan Inj Prev : 19-23

27 2006 verilerine göre; yaralı 4633 ölü Japonya, 0.50 promil promil Yılda 2000 e yakın ölüm ün önüne geçilebileceği

28

29 Demands on scientific studies in different fields of forensic medicine and forensic sciences: Traffic medicine Impaired driver: Alcohol, drugs, diseases Forensic Science International, Volume 165, Issues 2-3, 17 January 2007, Pages

30 Solunum havası / kan alkolü Trafik kontrollerinde solunum havasında, Y. ve Ö.T.K nda ise kanda alkol düzeylerinin bakılması hata gibi görünse de alkol uçucu bir bileşik olduğu için, kandaki alkol miktarı ile alveolar havadaki alkol arasında bir ilişki vardır. Bu ilişki Alveolar hava alkolü/kan alkolü= 1/2100 olarak bulunmuştur. Bu duruma göre 1 ml kan alkolü miktarı yaklaşık 2.1 litre alveolar havadaki alkol miktarına eşittir. Bu ilişkiden yararlanarak, ekspirasyon havasındaki alkol miktarı tayin edilerek kişinin kan alkol düzeyi hesaplandığından sadece kısıtlılık olarak değerlendirilmiştir.