ÇİN ÜLKE RAPORU Eylül 2013 B.H. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
2
I.GENEL BİLGİLER Resmi Adı Yönetim Şekli Coğrafi Konumu : Çin Halk Cumhuriyeti : Sosyalist Cumhuriyet : Çin, kuzeyinde Moğolistan, kuzeydoğusunda Rusya ve Kuzey Kore, doğusunda Sarı Deniz ve Doğu Çin Denizi, güneydoğusunda Güney Çin Denizi, güneyinde Vietnam, Laos, Myanmar, Hindistan, Bhutan ve Nepal, batısında Pakistan, Afganistan, Tacikistan ve Kırgızistan, kuzeybatısında Kazakistan ile çevrilidir. Zaman Ayarı - GMT : GMT den 8 saat ileridir. Zaman Ayarı - Türkiye : Türkiye den kış saatinde 6, yaz saatinde 5 saat ileridir. Yüzölçümü : 9.326.410 km 2 Başkent Önemli Şehirleri : Pekin (19.6 Milyon) : Şanghay (23.1 Milyon), Chengdu (14.1 Milyon), Guangzhou (12.7 Milyon), Xian (8.4 Milyon), Nanjing (8.1 Milyon), Hong Kong (7.1 Milyon), Urumçi (1.8 Milyon) İklimi : Çin in büyük bölümünü kaplayan Güneydoğu Asya ile Pasifik Okyanusu arasında mevsimlik bir hava kütlesi akımı vardır. Sibirya dan gelen karasal kutup hava kitlesi kış aylarında Çin in büyük bölümünü etkisi altına alırken, tropik hava kütlesi etkisini yaz aylarında gösterir. Bu iki hava kütlesinin etkileşimi son derece değişken bir iklim yapısını ülkede hakim kılar. Resmi Dil Ticari Dil Din : Çince : Çince, İngilizce : Budist (%71), Müslüman (%3), Hıristiyan (%3), Diğer (%23) Üyelikler : BM (Güvenlik Konseyi Daimi Üyesi) (1945), Uluslararası Para Fonu (IMF) (1945), Dünya Bankası (1945), Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) (1996), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) (2001) 3
II. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Nüfus 1 Milyar 350 Milyon (2012) Türk Kökenli Nüfus 12 Milyon (Uygur Türkleri) Nüfus Yoğunluğu 144,8 kişi/km 2 15-64 Yaşın Nüfusa % 73 Oranı İnternet Kullanıcıları % 42 OECD Gelir Grubu Üst-Orta Beklenen Yaşam 73,5 Yıl (OECD Ort: 80) Süresi İşgücü 816,5 Milyon İşsizliğin toplam işgücüne oranı % 4,1 Kaynak: Dünya Bankası (20.09.2013) III. EKONOMİK GÖSTERGELER YILLAR 2010 2011 2012 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 5,93 7,32 8,22 (Trilyon ABD $) (GDP) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 3 2 2 Dünya Sıralaması Kişi Başı Gayri Safi Yurtiçi 4.433 5.447 6.091 Hasıla (ABD Doları) Reel GSYİH Büyüme Hızı (%) %10,4 %9,3 %7,8 Enflasyon (Tüketici %3,3 %5,4 %2,7 Fiyatlarıyla) (%) Para Birimi = YUAN (CNY) 1 CNY = 0,3 TL Kaynak: Dünya Bankası (20.09.2013) IV. BİR BAKIŞTA ÇİN a) Sektörlerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya Katma Değer Oranı (%) Tarım : % 10 Sanayi : % 47 Hizmetler : % 43 Kaynak: Dünya Bankası (20.09.2013) Çin, 2010 yılında %10,4 büyümüş ve GSYİH sı 5,93 trilyon ABD Dolarına ulaşmıştır. Ülke genelinde birincil sektör %4,3 ile doğal kaynakların üretimi ve çıkartılması ile iştigal eden sektörlerdir. Sanayi sektörü %12,2 ve hizmetler 4
sektörü ise %9,5 oranında büyüme kaydetmiştir. 2011 yılında ise büyüme oranı %9,3 olarak kaydedilmiş ve GSYİH ise 7,32 trilyon ABD Doları na ulaşmıştır. 2012 yılı ihracatı 2,05 trilyon ABD Doları, ithalatı ise 1,73 trilyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Bu rakamlarla Çin, toplam 3,78 trilyon ABD Doları dış ticaret hacmi ve 8,22 trilyon ABD Doları Gayri Safi Yurt İçi Hasılası ile ABD den sonra Dünya nın en büyük ikinci ekonomisi konumundadır. Çin in, Türkiye dahil, hemen hemen tüm ülkeler ile Ticaret Anlaşması ve/veya Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması bulunmaktadır. Ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi sürecinde en etkin hukuki müktesebattan birini oluşturan serbest ticaret anlaşmaları (STA) açısından bakıldığında, ASEAN ülkeleri, Pakistan, Şili, Yeni Zelanda, Kosta Rika ve Singapur ile STA imzalamıştır. Ayrıca, Hong Kong ve Makau ile de Müşterek Öncelikli Alan (CEPA) anlaşmasına sahiptir. Körfez İşbirliği Konseyi ülkeleri, Avustralya, İzlanda, Norveç ve Güney Afrika Gümrük Birliği (SACU) ülkeleri ile STA için müzakereleri sürdürmektedir. Hindistan, Güney Kore, Japonya ve İsviçre ile STA imzalanması amacıyla çalışmalar devam etmekte olup Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği Örgütü (APEC) ülkeleri ile de Asya Pasifik Ticaret Anlaşması kapsamında tercihli ticaret düzenlemesine sahiptir. Öte yandan, AB nin en büyük ticari ortağı konumundaki Çin, AB ile 2007 yılından bu yana Serbest Ticaret Anlaşması için müzakereleri yürütmektedir. Söz konusu müzakereler 24 sektörü kapsamakta olup sonuçlandırılması yönünde önemli adımlar atılmış ve 2015 te AB ile Çin arasında Serbest Ticaret Anlaşması nın imzalanması hedeflenmektedir. b) Global Markaları China Mobile 2012 yılında 17.9 Milyar Dolarlık cirosu ile Çin in en büyük şirketi olmuştur. Şirket, 2012 yılında Global 500 sıralamasında 34. sırada yer almıştır. China Construction Bank Çin in en büyük bankası olan China Construction Bank (Çin Yapı Bankası) 2012 ylında 15.4 Milyar Dolar ciro yapmış ve Global 500 sıralamasında 48. sırada yer almıştır. Bank of China Çin in en büyük 3. bankası olan Bank of China (Çin Ulusal Bankası) 2012 yılında 12.8 Milyar Dolar ciro kaydetmiş ve Global 500 sıralamasında 67. sırada yer almıştır. Petro China Çin in en büyük petrol şirketidir. 2012 de kaydetmiş olduğu 10.4 Milyar Dolarlık ciro ile Global 500 listesinde 81. sıradadır. 5
China Telecom Çin in ulusal telekom şirketidir. 2012 yılındaki cirosu 7.3 Milyar Dolar dır. Global 500 sıralamasında 127. sıradadır. V. DIŞ TİCARETİ ÇİN İN DIŞ TİCARETİ (Mallar ve Hizmetler) (Trilyon ABD Doları) Yıllar İhracatı İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi 2005 0,83 0,71 1,54 0,12 2006 1,06 0,85 1,91 0,21 2007 1,34 1,03 2,37 0,31 2008 1,58 1,23 2,81 0,35 2009 1,33 1,11 2,44 0,22 2010 1,81 1,58 3,39 0,23 2011 2,29 1,99 4,28 0,30 2012 2,05 1,73 3,78 0,32 Dünya Bankası (20.09.2013) Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler (İlk 5 Ülke 2012) Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler (İlk 10 Ülke 2012) Başlıca İhraç Ürünleri (İlk 5 Ürün 2012) ABD, Hong Kong, Japonya, Güney Kore, Almanya Japonya, Güney Kore, ABD, Almanya, Avustralya 1. Elektrikli makine ve cihazlar 2. Elektronik işlemciler ve parçaları 3. Makine ve cihazlar 4. Tekstil ve mamülleri 5. Demir ve çelik Başlıca İthal Ürünleri 1. Elektrikli makine ve cihazlar (İlk 5 Ürün 2012) 2. Mineral yakıtlar ve yağlar 3. Tıbbi malzemeler 4. Değerli metaller 5. Motorlu kara taşıtları ve parçaları Kaynak: CIA The World Factbook (20.09.2013) 6
VI. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ TÜRKİYE ÇİN TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyar ABD Doları) Türkiye nin Türkiye nin Ticaret Ticaret Yıllar İhracatı İthalatı Hacmi Dengesi 2000 0,09 1,34 1,43-1,25 2005 0,54 6,88 7,42-6,34 2008 1,43 15,65 17,09-14,22 2009 1,60 12,67 14,27-11,07 2010 2,26 17,18 19,44-14,92 2011 2,46 21,69 24,15-19,23 2012 2,83 21,29 24,12-18,46 2013 (ilk 6 ay) 1,76 12,06 13,82-10,30 Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (20.09.2013) 7
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 2012 Yılında Çin in Türkiye den İthalatındaki Başlıca Ürünler (İlk 10) Metal cevherleri Tuz, kükürt ve çimento İnorganik kimyasallar ve kıymetli metaller Kazanlar, makineler ve cihazlar Sentetik ve suni lifler Organik kimyasal ürünler Pamuk Halı ve dokuma Boya ve boyacılıkta kullanılan hülasalar Yapağı ve yün 2012 Yılında Çin in Türkiye ye İhracatındaki Başlıca Ürünler (İlk 10) Elektrikli makine ve cihazlar Kazanlar, makineler ve mekanik cihazlar Demir veya çelikten eşya Mobilya Sentetik ve suni filamentler Organik kimyasal ürünler Giyim eşyası ve aksesuarları Motorlu kara taşıtları, parça ve aksesuarları Oyuncak ve spor malzemeleri Ayakkabı ve benzeri eşyalar VII. YATIRIM İLİŞKİLERİ Türkiye de toplam 359 adet Çinli firmanın kurulduğuna dair kayıt bulunmaktadır. Söz konusu firmalardan büyük bir çoğunluğu ticaret alanında, geri kalanları ise imalat alanında ve hizmet sektöründe faaliyet göstermektedir. Bu kapsamda, Çin in en büyük on şirketi içerisinde yer alan ve Çin tarafından ülke dışında yatırım yapması için teşvik edilen China General Technology Holding Ltd. (GENERTEC) firması, İzmir Serbest Bölgesi nde, motorlu kara taşıtları için yedek parça, enerji ve sağlık sektörlerine yönelik yaklaşık 1 milyar dolarlık yatırım yapmıştır. Ayrıca, otomotiv sektöründe Çinli DFM (Dong Feng Motor) Türkiye de 250 milyon dolarlık yatırım yapmıştır. Son dönemde, Türkiye de yatırım yapmak amacıyla, başta Çinli Chery ve Geely (otomotiv) firmaları ile ZTE ve Huawei firmaları (telekomünikasyon) olmak üzere, birçok diğer büyük Çinli firmanın (China Light-hafif sanayi ve madencilik, Sinosteel-demir çelik, CMCmüteahhitlik, Yingli Solar-güneş enerjisi) çalışmalarını sürdürmektedir. Çin de ise Türk firmalarının genellikle temsilcilik ofisi şeklinde faaliyet gösterdikleri ve ayrıca çoğunun ithalat ağırlıklı olmak üzere genel ticaret faaliyetlerinde bulundukları anlaşılmaktadır. 8
1999 yılında Garanti Bankası, 2006 yılında ise Türkiye İş Bankası, Şanghay da temsilcilik ofisi açmıştır. Son olarak, Türkiye nin en önemli gruplarından birisinin bünyesinde bulunan Arçelik, Çin Casa-Shinco firmasını (çamaşır makine üreticisi) 8 milyon dolara satın almış bulunmaktadır. Goldaş firması Çin deki mağazalarında Türkiye den ihraç ettiği kuyumculuk ürünlerini pazarlamaktadır. Çin de yatırımları bulunan diğer önemli Türk firmaları ise, Demirdöküm, Ünsa, Çimtaş, Şişecam, Atasay, Mozaik Tekstil ve Faber Dış Ticaret tir. Ayrıca, son dönemde özelikle deri konusunda Çin de ciddi Türk yatırımlarının yapıldığı gözlemlenmektedir. Hali hazırda, deri, tekstil, sanayi tipi çuval, çamaşır makinesi, çelik boru vb. alanlarda Çin de yatırım yapan Türk şirketlerinin toplam yatırımları 100 milyon dolara yaklaşmış bulunmaktadır. Uygur Türklerinin yoğun olarak yaşadığı Sincan-Uygur Özerk Bölgesinde de, bazı Türk firmalarının deri giyim, deri işleme, ihracat ve ithalat, fırıncılık, pastacılık ve lokantacılık gibi çeşitli alanlarda yatırım yaptıkları bilinmektedir. Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı, T.C. Pekin Ticaret Müşavirliği VIII. TÜRKİYE-ÇİN İLİŞKİLERİNDE SON GELİŞMELER 2009 yılında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül Çin i, 2010 yılında ise Çin Başbakanı Wen Jiabao Türkiye yi ziyaret etmiştir. Çin Başbakanının ziyareti sırasında Stratejik İşbirliği İlişkisi Kurulmasına ve Geliştirilmesine İlişkin Ortak Bildirge Türk ve Çin Başbakanları tarafından kabul edilmiş ve imzalanmıştır. Söz konusu belge Türkiye- Çin ilişkilerinde yeni bir stratejik dönüşümün işareti olarak kabul edilmektedir. İki ülke arasındaki üst düzey ziyaretler 2012 yılında da devam etmiştir. Çin Devlet Başkan Yardımcısı Xi Jinping, 20-22 Şubat 2012 tarihlerinde ülkemizi ziyaret etmiştir. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ise 8-11 Nisan 2012 tarihlerinde Çin i ziyaret etmiştir. İki ülke arasındaki önemli anlaşmalar: Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (13.11.1990) Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması (23.05.1995) İkili Ticaret ve Ekonomik İşbirliğinin Genişletilmesi ve Derinleştirilmesine İlişkin Çerçeve Anlaşması (08.10.2010) Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Üçüncü Ülkelerde Altyapı İnşaatı ve Teknik Müşavirlik Alanlarında İşbirliğinin Artırılmasına İlişkin Mutabakat Zaptı (08.10.2010) T.C. Merkez Bankası ile Çin Merkez Bankası Arasında Swap Anlaşması (21.02.2012) 9
BDDK ile Çin Bankacılık Düzenleme Komisyonu Arasında Sınır Ötesi Krizlere Müdahalede Bankacılık İşbirliği Protokolü (21.02.2012) IX. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ Türkiye nin Çin deki Temsilcilikleri T.C. Pekin Büyükelçiliği Büyükelçi: Murat Esenli Adres: San Li Tun Dong 5 Jie No: 9 Beijing/China Tel.: (+86) (10) 653 21 715 Faks: (+86) (10) 653 25 480 E-posta: embassy.beijing@mfa.gov.tr T.C. Guangzhou Başkonsolosluğu Adres: Unit 23A-Development Center, No.3 Linjiang Dadao, Pearl River New City, Tianhe District, Guangzhou/China Tel.: (+86) (20) 378 53 093 Faks: (+86) (20) 378 53 496 E-posta: consulate.guangzhou@mfa.gov.tr T.C. Hong Kong Başkonsolosluğu Başkonsolos: Haldun Tekneci Adres: Room 301, 3/F Sino Plaza, 255-257 Gloucester Road, Causeway Bay, Hong Kong S.A.R. Tel.: (+852) 257 21 331 Faks: (+852) 257 20 275 E-posta: consulate.hongkong@mfa.gov.tr T.C. Şanghay Başkonsolosluğu Başkonsolos: Deniz Eke Adres: SOHO Zhongshan Plaza 1055 West Zhongshan Road, 8F, Unit: 806-808, Changning District, Shanghai/China Tel.: (+86) (21) 647 46 838-839, (+86) (21) 647 47 237 Faks: (+86) (21) 647 19 896 E-posta: consulate.shanghai@mfa.gov.tr Çin in Türkiye deki Temsilcilikleri Çin Halk Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği Büyükelçi: Xiaosheng Gong Adres: Gölgeli Sok. No: 34 Gaziosmanpaşa/Ankara Tel.: (0312) 436 06 28 Faks: (0312) 446 07 48 (0312) 446 42 48 E-posta: chinaemb_tr@mfa.gov.cn 10
Çin Halk Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu Başkonsolos: Qingyang Zhang Adres: Kireçburnu Mh. Mısırlı Cd. Memduhpaşa Yalısı No: 6/8 Sarıyer/İstanbul Tel.: (0212) 299 26 34 (0212) 299 21 87-88 Faks: (0212) 299 28 55 E-posta: chinaconsul_ist_tr@mfa.gov.cn X. FAYDALI BAĞLANTILAR Çin Ticaret Bakanlığı (http://english.mofcom.gov.cn/) Çin Yatırım Ajansı (http://www.fdi.gov.cn/index.htm) Çin Kalkınma Ajansı (http://www.drc.gov.cn/english/) Çin Dışişleri Bakanlığı (http://www.fmprc.gov.cn/eng/) Çin Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (http://www.most.gov.cn/eng/index.htm) Çin Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı (http://www.mlr.gov.cn/mlrenglish/) Çin Devlet Ekonomi ve Ticaret Komitesi (http://www.chinacp.org.cn/eng/cporg/cporg_setc.html) Çin Ulusal İstatistik Bürosu (http://www.stats.gov.cn/english/index.htm) Çin Gümrük İdaresi (http://english.customs.gov.cn/publish/portal191/) 11