DİNİ VE MİLLİ BAYRAMLAR Bütün ülkelerin din ve kültürlerinde kutlanan özel günler vardır. Bu özel günler, bir tarihi veya dini amaçla kutlanır. Böyle günler o ülkenin dini ve resmi günleridir. Bu günlere bağlı olarak kutlanan belli gelenekler ve görenekler vardır. Bu bölümde Norveç te kutlanan dini bayramları ve gelenek haline gelmiş bazı özel günleri tanımaya çalışacağız. DİNİ BAYRAMLAR VE YENİ YIL Noel kutlamaları KUTLAMALARI Noel gecesi her yıl 24 aralık gününe rastlar. Noel hazırlıkları bu geceden önceki dördüncü pazarda başlar. Bu dört hafta hazırlık dönemine advent zamanı denir. Advent zamanındaki her pazar günü bir mum yakılarak bekleme zamanının süresi belirtilir. Bu süre içerisinde çocuk yuvalarında ve okullarda çeşitli etkinlikler düzenlenir. Bu çalışmalarda çocuklar değişik noel süsleri ve hediyeler 1
hazırlarlar. Ayrıca evlerde ve kiliselerde de çeşitli çalışmalar yapılır. Noelde en yaygın kullanılan renk eflatundur. Bazı aileler de bekleme süresinde küçük hediyelerden oluşan bir takvim hazırlarlar. Bu takvim 24 günden oluşup son günü 24 aralık gününü gösterir. Bekleme sürecinin noel kutlamalarında önemli bir yeri vardır. Aileler bu dönemi ev temizliği, alışveriş ve yemek yaparak geçirir. Noel kutlamaları İsa Peygamberin doğumu bağlantısında kutlanır ve üç gün sürer. Birçok aile için noel kutlamaları çok önemli ve özeldir. Bu kutlamalar ve yapılan hazırlıklar aileden aileye büyük farklılıklar gösterir. Bu kutlamalarda yaygın olarak yapılan adetler arasında yeni yıl ağacının etrafında dönmek, hediye vermek ve hediye almaktır. Bu bayramın bir diğer özelliği de Noel Baba geleneğidir. Birçok aile kiliseye giderek, dini hikayeler dinler ve kilise ziyaretinde bulunurlar. Noel yemeklerinin de geleneksel bir yeri vardır. Noelde aileler biraraya gelerek noel hazırlıklarını birlikte yapmaya özen gösterirler. Caddeler, okul ve çocuk yuvaları renkli ışıklarla süslenir. 2
Noel kutlamaları çok eskiye dayanan bir gelenektir. Hıristiyanlık dini henüz Norveç e yayılmadan önce de böyle bir geleneğin varlığından söz edilir. Eski zamanda yapılan kutlamalar 13 aralıktan 13 ocağa kadar devam ederdi. Bu kutlamalarda bağ ve bahçe işlerinin bitmesini, bolluk ve bereketin sürekli olmasını kutlarlardı. Noele rastlayan günlerde işyerleri 3-4 gün, okullar iki haftaya yakın tatile girerler. Bazı kişiler bu tatil günlerinde sıcak ülkelere gitmeyi tercih ederler. Noel kutlamaları öncesi ve Noel kutlamaları sırasında insanlar birbirlerine İyi Noeller dileklerinde bulunurlar. Birçok kişi birbirlerine noel kartı gönderir. İlerleyen yıllarda kart yerine cep telefonuyla veya internet aracılığıyla tebrik mesajları gönderilir. 3
Üçüncü noel gününden sonra başlayan ve yeni yıla kadar geçen süreye romjul denir. Bu süre içerisinde okullar kapalıdır. İş yerleri ve mağazaların birçoğu ise bu günlerde açıktır. Paskalya Hıristiyanlık dininin diğer önemli bir bayramı da paskalyadır. Paskalya haftası, İsa Peygamber in çarmıha gerilişi, ölümü ve tekrar dirilişinin yıldönümü olan kutsal günleri içerir. Paskalya günü, en erken 22 mart, en geç te 25 nisan tarihlerine denk gelir ve üç gün sürer. Bunlara ek olarak palmiye pazarı (palmesöndag) paskalya öncesi son Perşembe (skjærtorsdag) ve uzun Cuma (langfredag) paskalya bayramının önemli günleridir. 4
Paskalya yumurtası, paskalya tavşanı ve civcivi, paskalya zambağı ve süslenmiş ağaç dalları bu dönemde en çok kullanılan sembollerdir. Sarı ve eflatun renkleri paskalya renkleri olarak kabul edilir. Yemek geleneğinde ise kuzu etinden yapılan yemek ceşitleri yaygındır. Paskalyada kiliselerde ayinler düzenlenerek günün önemi anlatılır. Paskalya kutlamaları çok eskiye dayanan bir gelenektir. Hıristyanlık dini henüz Norveç e yayılmadan önce de böyle bir geleneğin varlığından söz edilir. Paskalya tarihlerine denk gelen bu günlerde bahar eğlencesi düzenlendiği bilinir. Dinsel anlamının yanısıra paskalya, üretkenliğı, tabiatın yeniden dirilişini anlatır. Paskalyada 4-5 gün bayram tatili vardır. Ancak okullar 8-10 gün kapalıdır. Birçok aile paskalya tatillerini dağ evlerinde 5
kayak yaparak geçirirler. Burada portakal ve çikolata yemek ve güneşlenmek zamanla bir gelenek haline gelmiştir. Ayrıca aileler oyunlarla ve bulmaca çözerek birlikte hoş vakit geçirirler. Paskalya tatilinde polisiye filmler izlemek ve polisiye kitaplar okumak ta yaygındır. Noel tatilinde de olduğu gibi bu tatilde de birçok aile sıcak ülkelere tatil yapmak üzere giderler. Paskalya tatilinden hemen önce ve paskalya tatilinde insanlar birbirilerine iyi paskalya dileklerinde bulunurlar. Hamsin yortusu (pinse). Hamsin yortusu Hıristiyanlık dininde paskalyadan elli gün sonra kutlanan dini bir gündür. Hıristiyanlık inancına göre bu gün kutsal ruhun insanlara verildigi gündür. Bu gün ilk kilisenin kurulduğu gün olarak da bilinir. 6