KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ
KANAMALARDA İLKYARDIM
BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ? Kanama nedir? Kaç çeşit kanama vardır? Kanamalarda ilkyardım uygulamaları nelerdir? Hangi durumlarda turnike uygulanmalıdır? Turnike uygulanmasında dikkat edilecek hususlar neler olmalıdır? Şok nedir? Kaç çeşit şok vardır? Şok belirtileri nelerdir? Şokta ilkyardım uygulamaları nelerdir? Şok pozisyonu nasıl verilir?
Kanama Nedir? Damar bütünlüğünün bozulması ile kanın damar dışına (vücudun içine veya dışına olabilir) boşalmasıdır.
Kanamanın Ciddiyetini Belirleyen Faktörler Kanamanın hızı Vücutta kanın aktığı bölge Kanamanın miktarı Kişinin fiziksel durumu Kişinin yaşı
Kanama Çeşitleri Vücutta kanın aktığı bölgeye göre kanamalar üçe ayrılır. Dış kanamalar: kanın damardan vücut dışına doğru akmasıdır. İç kanamalar: kanın damar dışına çıkarak vücut boşluklarında göllenmesidir. Doğal deliklerden olan kanamalar: kulak, burun, ağız, anüs, üreme organlarından olan kanamalardır.
Kanama Çeşitleri Atardamar kanamaları Kanın atardamarlardan çıkarak,kalp atımları ile uyumlu,açık renkte ve kesik kesik akmasıdır. Toplardamar kanamaları Kanın toplardamarlardan çıkarak, koyu renkli ve sızıntı şeklinde akmasıdır. Kılcal damar Kanın Kılcal damarlardan çıkarak küçük kabarcıklar şeklinde akmasıdır.
Dış Kanamalarda İlkyardım Hasta / yaralının durumu değerlendirilir. Yardım çağırılır (112). Yara / kanama değerlendirilir. Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır. Kanama durmazsa ikinci bir bez konarak basınç arttırılır. Gerekirse bandaj ile sarılarak basınç uygulanır.
Dış Kanamalarda İlkyardım
Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı uygulanır. Kanayan bölge yukarı kaldırılır. Şok pozisyonu verilir. Sık aralıklarla yaşam bulguları değerlendirilir. (2 3dk) Kanayan bölge dışarıda kalacak şekilde kazazedenin üstü örtülür. Yapılan uygulamalar ve turnike ile ilgili bilgiler yazılır. Hızla sevki sağlanır. Dış Kanamalarda İlkyardım
Turnike Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa. Yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa, Uzuv kopması varsa Baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa turnike uygulanır.
Turnike Uygulaması
Uzuv Kopması
Uzuv Kopması Kanamanın durdurulması (turnike), yaranın temizlenmesi ve sarılması gerekir. Kopan parça steril gazlı bez veya temiz bir beze sarılır, Naylon bir torba içerisine konur, Bu şekilde buz içinde, buza temas etmeden saklanır, En yakın mikro cerrahi merkezine ulaştırılır.
Kopan Uzvun Transfere Hazırlığı
İç kanamalarda ilkyardım İç kanamalar şiddetli travma, darbe, kırık, silahla yaralanma nedeniyle oluşabilir. Hasta / yaralıda şok belirtileri vardır, îç kanama şüphesi olanlarda aşağıdaki uygulamalar yapılmalıdır. Hasta / yaralının bilinci ve solunumu değerlendirilmelidir. Üzeri örtülerek ayaklan 30 cm yukarı kaldırılır. Asla yiyecek ve içecek verilmez. Hareket ettirilmez (özellikle kırık varsa) Yaşamsal bulguları incelenir. Yardım istenir ve sağlık kuruluşuna sevki sağlanır.
Burun Kanaması Hasta / Yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir. Oturtulur. Başı hafifçe öne eğilir. Burun kanatları 5 dakika süre ile sıkılır. Sağlık kuruluşuna gönderilir.
Kulak Kanaması Kanama hafifse ; Kulak temiz bir bezle temizlenir. Kanama ciddi ise; Kulak tıkanmadan gazlı bezlerle kapanır. Bilinci yerinde ise hareket ettirilmeden sırt üstü yatırılır. Bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırılır. Kan kusma, anüs, üreme organlarından gelen kanamalarda hasta kanama örnekleri ile sağlık kuruluşuna sevk edilir.
Şok Kalp damar sisteminin yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma yapamaması nedeniyle ortaya çıkan ve tansiyon düşüklüğü ile seyreden bir akut dolaşım yetmezliğidir.
Şok Belirtileri Endişe, huzursuzluk Hızlı ve zayıf nabız Soğuk, soluk ve nemli cilt Bilinç seviyesinde azalma Hızlı ve yüzeysel solunum Dudak ve çevresinde solukluk yada morarma Susuzluk hissi Kan basıncında düşme
Şokta ilkyardım Çevre ve kendi güvenliğini sağlama Hava yolu açıklığını sağlama H/Y mümkün olduğunca temiz hava almasını sağlama Kanamayı durdurma Şok pozisyonu verme H/Y sıcak tutma Hareket ettirmeme Hızlı bir şekilde sağlık kuruluşuna sevk etme (112) H/Y endişe ve korkuları giderilerek psikolojik destek sağlama
Şok Pozisyonu Nasıl Verilir? H/Y düz olarak sırt üstü yatırılır. Bacakları altına destek konularak 30 cm kadar yukarı kaldırılır. Üzeri örtülerek ısıtılır. Yardım gelinceye kadar H/Y yanında kalınır. Belli aralıklarla yaşam bulguları değerlendirilir.