KBRN FARKINDALIK EĞİTİMİ AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

KBRN FARKINDALIK EĞİTİMİ AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

KBRN FARKINDALIK EĞİTİMİ AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

Kitle İmha Silahları (KİS) Etkileme özellikleri göz önüne alınarak, toplu ölüm ve yaralanmalara yol açmak amacı ile kullanılan, Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer (KBRN) silah veya maddelerdir. 3

KBRN tehdidi sadece savaş ile sınırlı değildir Terör Saldırılarında; 4

KBRN tehdidi sadece savaş ile sınırlı değildir Endüstriyel Kazalarda; 5

KBRN tehdidi sadece savaş ile sınırlı değildir Nükleer Reaktörlerden Kaynaklanan Kazalarda; Ermenistan da bulunan Metsamor Nükleer Santrali Türkiye sınırına 16 km uzaklıkta, Bulgaristan da bulunan Kozloduy Nükleer Santrali Türkiye sınırına 200 km uzaklıkta, Romanya da bulunan Cernovoda Nükleer Santrali Türkiye sınırına 370 km uzaklıkta bulunmaktadır. 6

KBRN tehdidi sadece savaş ile sınırlı değildir Afetlerde; 7

KBRN tehdidi sadece savaş ile sınırlı değildir Teknolojinin Taşınması Sırasında Yaşanan Kazalarda Yer kalmadı, serumlar ağaçlara asıldı. (20 Aralık 2011) Mersin'in Silifke İlçesi Küçük Sanayi Sitesi'nde klor tankından sızan gazdan etkilenen yaklaşık 100 kişi hastanede tedavi altına alındı. Hastanede boş yatak kalmayınca gazdan etkilenen bazı vatandaşlara takılan serumlar, bahçedeki ağaçlara asıldı. 8

KİMYASAL SAVAŞ AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

Kimyasal Savaş Kimyasal özelliklerinden dolayı; öldürücü, yaralayıcı, tahriş edici ve aynı zamanda yangın çıkartıcı, insanlara, bitki ve metallere etkisi olan katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerle yapılan savaştır. 10

Kimyasal Silahların Vücuda Giriş Yolları Vücuda Giriş Yolları Göz Yoluyla Deri Yoluyla Solunum Yoluyla Sindirim Yoluyla 11

Kimyasal Silahların Sınıflandırılması Fizyolojik Etkilerine Göre; Zehirleyici Kimyasal Savaş Maddeleri Saf Dışı Edici Kimyasal Savaş Maddeleri Sinir Gazları Yakıcı Gazlar Boğucu Gazlar Kan Zehirleyici Gazlar Uyuşturucu - Kapasite Bozucu Maddeler Kargaşa Kontrol Maddeleri Kusturucu Gazlar Göz Yaşartıcı Gazlar 12

Sinir Gazları Fizyolojik Etkileri Sebepsiz burun akması ve aşırı terleme Görüşün zayıflaması ve gözbebeklerinin küçülmesi Adalelerin kasılması Göğüs sıkışması ve nefes almada güçlük Koma ve ölümün meydana gelmesi (1-10 dk.) tabun sarin 13

Sinir Gazları Korunma Gazın olduğu ortamdan uzaklaş Hızlı hareket et Maskeni tak Göze gaz bulaşmış ise bol su ile yıka Cilde bulaşan sıvıyı su ile yıka Gaz bulaşmış elbiselerini çıkar ve poşetle Atropin iğnesini sağlık personeline yaptır. 14

Yakıcı Gazlar Fizyolojik Etkileri Gözlerde sulanma ve yanma Göz kapaklarının şişmesi Öksürük ve boğulma hali Gözlerde, boğaz ve nefes borularında iltihaplanma Ciltte kızarıklıklar ve kabarcıklar Bulantı ve kusma 15

Yakıcı Gazlar Korunma Gazın olduğu ortamdan uzaklaş Hızlı hareket et Maskeni tak Göze gaz bulaşmış ise bol su ile yıka Cilde bulaşan sıvıyı sürtmeden temizle ve su ile yıka Gaz bulaşmış elbiselerini çıkar ve poşetle Derhal bir sağlık kuruluşuna başvur 16

Boğucu Gazlar (Akciğer İritanları) Fizyolojik Etkileri Göğüste darlık ve solunum güçlüğü Öksürük ve gözlerde yaşarma Ağızdan köpük ve kan gelmesi Burun ve boğazlarda tahriş ve akıntı Dudaklarda morarma Yüksek dozlarda ölüm 17

Boğucu Gazlar (Akciğer İritanları) Korunma Maskeni tak Gazın bulunduğu ortamdan uzaklaş En yakın sağlık kuruluşuna başvur 18

Kan Zehirleyici Gazlar Fizyolojik Etkileri Baş dönmesi Baş ağrısı Sersemleme Bulantı ve kusma Boğazda ve nefes borusunda şiddetli acı Dudaklarda, kulaklarda, tırnak altlarında ve ciltte parlak kırmızı veya pembe renk görülür. 19

Kan Zehirleyici Gazlar Korunma Maskeni tak Gazın olduğu ortamdan uzaklaş En yakın sağlık kuruluşuna başvur 20

Tehlikenin olup olmadığı nasıl anlaşılır? Havada anormal sis, yoğun ve fark edilir bir buhar bulunması durumunda Uçaktan yayılan bir sis veya duman görülmesi durumunda Atılan mermi veya bombalardan çok az bir patlama sesi duyulduğunda 21

Tehlikenin olup olmadığı nasıl anlaşılır? Bulunduğumuz ortamda (caddelerde, çimenlerde, ağaçlarda vb.) kuşkulu yağ veya su damlacıklarının görülmesi Sarımsak, hardal, badem veya çimen kokuları gibi değişik, alışkın olunmayan kokuların çevreye yayılması 22

Tehlikenin olup olmadığı nasıl anlaşılır? Sebebi bilinmeyen bir nedenden dolayı hasta ve ölü hayvanların (kuş, fare gibi) görülmesi, İnsanlarda göz yaşarması, burun akıntısı, boğaz yanması, ciltte kızarıklık, kusma, halsizlik gibi rahatsızlık belirtilerinin ortaya çıkması 23

Tehlikenin olup olmadığı nasıl anlaşılır? Sirenlerle Televizyon, radyo haberleri ve anonslarla halka yapılacak duyurulardan kimyasal saldırı tehlikesinin olup olmadığını anlarız. 24

Kimyasal Silahlara Karşı Evlerde veya İşyerlerinde Alınacak Tedbirler Evlerde kırık cam, kapı ve pervaz gibi yerler onarılmış olmalıdır. 25

Kimyasal Silahlara Karşı Evlerde veya İşyerlerinde Alınacak Tedbirler Cam kırıklarının önlenebilmesi için camların iç yüzeylerine kalın bantlar yapıştırılmalıdır. Cam ve kapı aralıklarını sızdırmayı önleyecek şekilde mümkün olduğunca sıkı kapatılmalıdır. 26

Kimyasal Silahlara Karşı Evlerde veya İşyerlerinde Alınacak Tedbirler Evlerde bol miktarda arındırma (dekontaminasyon) için çamaşır suyu, deterjan ve sabun bulundurulmalıdır. 27

Kimyasal Silahlara Karşı Evlerde veya İşyerlerinde Alınacak Tedbirler Su ve yiyecekler kapalı ve sızdırmaz kaplara konulmalıdır. Bunun için cam kaplarda bulunan ve konserve yiyecekler tercih edilmelidir. Giyecekler kapalı yerlerde ve üzerleri birkaç kat naylonla sarılı bulundurulmalıdır. 28

Kimyasal Saldırı Sırasında İkaz ve alarm işaretleri verildiğinde veya olağan dışı koku hissedildiğinde önceden hazırlanmış olan sığınma odasına girilmelidir. Kimyasal saldırılarda, evin iç tarafında ve genellikle dışarıya açılan penceresi olmadığı için banyoları veya tuvaletleri sığınma odası olarak kullanabilirsiniz. 29

Kimyasal Saldırı Sırasında Banyoda küveti ve büyük kapları su ile doldurun Muslukları açın 30

Kimyasal Saldırı Sırasında Kimyasal saldırı sırasında koruyucu teçhizat (elbise, maske, eldiven) kullanılmalıdır. Koruyucu kıyafetimiz yoksa ne yapmalıyız? 31

Kimyasal Saldırı Sırasında Açıkta kalan cilde bolca yağlı krem sürün. Pudra, un gibi maddeler serpin. Üstünüzde yağmurluğunuz varsa giyin yoksa geçirgenliği az olan muşamba, naylon örtü veya büyük çöp poşeti örterek kendinize basit korunma kıyafeti yapabilirsiniz. 32

Kimyasal Saldırı Sırasında Vücudun açık yerleri kapatılmalı Bulaşık eldiveni giyilmelidir. Islak bir havlu ile burun ve ağız kapatılarak; soluk alınıp verilmelidir. 33

Kimyasal Saldırı Sırasında Kitle iletişim araçları (radyo, tv vb.) takip edilmeli ve açıklamalara uyulmalıdır. Radyodan veya benzer iletişim araçlarından talimat gelmedikçe dışarıya çıkılmamalıdır. 34

Kimyasal Saldırı Sırasında Dışarıda İkaz ve alarm işaretleri verildiğinde veya olağan dışı koku hissedildiğinde; dışarıda kalınmamalı, bu zehirli maddelerin ciltten, giysilerden ve eşyaların çoğundan (deri, yün vb.) hızla geçtiği unutulmamalıdır. 35

Kimyasal Saldırı Sırasında Gaza karşı korunması sağlanmış sığınaklara, sığınma yerlerine veya kapalı yerlere girilmelidir. Rüzgarı arkana al! Sığınaklara girmeden önce gaz bulaşmış olma ihtimaline karşı; derhal elbiseler çıkartılıp bir poşet içine konulmalıdır. 36

Kimyasal Saldırı Sırasında Taşıtlarda; Pencere, kalorifer ve havalandırma sistemleri kesinlikle kapatın Hızlı şekilde sığınma yerine girilmelidir. 37

Kimyasal tehlike geçtikten sonra ne yapmalıyız? Kirli Elbiselere Yapılacak İşlem; Kirli (gaz bulaşmış) olan tüm elbiseler poşetlere konarak izole edilmelidir. Elbiseler çıkarılırken çıplak elle dokunulma! Varsa eldiven kullanılmalıdır. çıkarılmalı ve naylon Elbiseler çıkarılırken kirlilik içte kalacak biçimde çıkarılmalıdır. Elbiseler iç içe iki tane naylon poşete konularak ağızları kapatılmalıdır. 38

Kimyasal tehlike geçtikten sonra ne yapmalıyız? Gözler ve cilt bol su ile yıkanmalı, Yetkililerin ikazlarına göre hareket edilmelidir. 39

Kimyasal maddelere maruz kalan Kişilere ne yapmalıyız? Konuşturulmamalı, Rahat ve sıcak tutulmalı, Yürütülmemeli ve giysiler gevşetilmelidir. Kalp ile ilgili ilk yardım derhal yapılmalı fakat suni teneffüs yapılmamalıdır. 40

Kimyasal maddelere maruz kalan Kişilere ne yapmalıyız? Maruz kalan kişinin üstündeki elbisenin derhal çıkartılması gereklidir. Böylece daha fazla kimyasal gaza maruz kalması önlenmiş olur. Gözlere kimyasal madde bulaşmış ise gözler bol su ile yıkanmalıdır. 41

Kimyasal maddelere maruz kalan Kişilere ne yapmalıyız? Kimyasal maddelere maruz kalan kişilerin sağlık durumları iyi olsa bile kalp atışları ve solunum durumları kontrol altında tutulmalıdır. Süratle hastaneye götürülmelidir. 42

BİYOLOJİK SİLAHLAR AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

Biyolojik Ajan/Savaş Maddesi Biyolojik savaş amacıyla kullanılan maddelere genel olarak biyolojik savaş maddesi veya biyolojik ajan adı verilir.

Biyolojik Silah İnsanlarda, evcil hayvanlarda, tarım bitkilerinde; ölüm, hastalık meydana getiren, malzemelere zarar verebilen biyolojik ajanları, kasıtlı olarak kullanmak suretiyle yapılan savaş ya da terörist saldırılara biyolojik savaş /biyoterörizm denilmektedir.

Biyolojik Ajanların Vücuda Giriş Yolları İnsanlarda Solunum Yoluyla Sindirim Yoluyla Deri Yoluyla Enjeksiyon Yoluyla Göz Yoluyla (Konjonktiva) Üreme Organları Yoluyla

Biyolojik Saldırı Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır? HASTALIK VAKA SAYISI ZAMAN ÖLÜM ETKİLENEN GRUP ŞÜPHELİ DURUM İSTİHBARAT VEKTÖR

Biyolojik Saldırıya Yönelik Korunma Önlemleri

Biyolojik Saldırı Öncesinde Alınması Gereken Genel Tedbirler Kamu personelinin ve halkın, biyolojik saldırı hakkında bilgilendirilmesi, Bütün yurtta zamanında aşı olunması, serum, ilaç, hastane, doktor ve sağlık personeli yeterliliği sağlanması, Gerekli sıhhi tedbirlerin alınması, Biyolojik saldırı maddelerine karşı koruyuculuk sağlayan malzemelerin (maske, koruyucu elbise, kitler) temin edilmesi ve kullanımının öğretilmesi, 49

Biyolojik Saldırı Öncesinde Alınması Gereken Genel Tedbirler Hijyen kural ve esaslarının öğrenilmesi, Şahsi ve çevresel temizliğe dikkat edilmesi, Su ve besin maddelerinin temiz olarak kapalı kaplarda bulundurulması ve gerektiğinde kaynatılması, Hastalıkların, ilgili yerlere derhal haber verilmesi, Yetkililerin emir ve talimatlarına uyulmasıdır. 50

Biyolojik Saldırı Sırasında Alınması Gereken Tedbirler 1. Kişisel Korunma Biyolojik silahlarla yapılan saldırılara karşı kişisel korunmada en etkin yol koruyucu maske ve vücudu örtecek şekilde giysi kullanmaktır. Normal elbiseler iliklenip, vücudun açık olan yerleri (özellikle açıkta kalan yaralar) mümkün olduğunca kapatıldığı takdirde gerekli korunma sağlanmış olur. 51

Biyolojik Saldırı Sırasında Alınması Gereken Tedbirler 1. Kişisel Korunma Genel olarak hijyen kurallarına ve sağlık tedbirlerine riayet etmek önemlidir (örn. besin maddeleri ve malzeme bulaşığına karşı dikkatli olunmalı, dekontaminasyonu yapılmadan kullanılmamalı). Biyolojik ajanların olay yerinde çalışacak görevliler ve laboratuvar çalışanları için seçilecek kişisel korunma teçhizatları çalışma koşullarına uygun olmalıdır. 52

Biyolojik Saldırı Sırasında Alınması Gereken Tedbirler 2. Toplu Korunma Uygun, güvenli ve yeterli havalandırma ve filtre sistemlerinin kurulu olduğu sığınaklar, toplu korunma alanlarıdır. 53

Biyolojik Saldırıdan Sonra Alınması Gereken Tedbirler Biyolojik saldırıdan sonra kişilerin, eşyaların, yiyeceklerin, suların, bina ve arazilerin temizlenmesinin sağlanmalıdır. Yiyecekler ve içecekler tıbbi kontrole tabi tutulmalıdır. Salgın hastalıkların görüldüğü binalar ve bölgeler karantinaya alınmalıdır. Biyolojik saldırıda kullanılan madde tanımlandıktan sonra tedavi planı hazırlanmalıdır. Bağışıklık devam ettirilmeli ve bilinen sağlık tedbirleri uygulanmalıdır. 54

Biyolojik Saldırıdan Sonra Alınması Gereken Tedbirler Biyolojik saldırı durumunda, besin ve su kaynakları zincirinin de biyolojik ajan açısından izlenmesi gereklidir. Hastalık taşıyıcı olarak kullanılan haşereler ve hayvanlar kontrol altına alınmalıdır. Biyolojik saldırı sonrasında gelişen salgında enfeksiyon zincirinin kırılması ve duyarlı popülasyonun sayısının azaltılması amacıyla koruyucu önlemlere başvurulmalıdır. Ek olarak, hastanın enfekte çıkartılarının kontamine eşyalarının dekontaminasyonu, dezenfeksiyonu, ölü defin işlemleri ile enfekte hayvanların imhası sağlanmalıdır. 55

Biyolojik Saldırı Maddesi ile Kirlenen Kişi ve Eşyaların Arındırılması Bütün teknolojik gelişmelere rağmen, sabunlu su ile vücudun ve ellerin yıkanması, halen oldukça geçerli olan ve kolayca ulaşılabilen bir korunma yöntemidir. 56

Biyolojik Saldırıdan Sonra Alınması Gereken Koruyucu Tedbirler Kişilerin arındırılması Biyolojik maddelere maruz kalan kişiler, sıcak sabunlu su ile yıkanarak temizlenir, varsa mikrop öldürücü sabunlar kullanılmalıdır. 57

Biyolojik Saldırıdan Sonra Alınması Gereken Koruyucu Tedbirler Biyolojik madde ile kirlenen yiyecek ve içecekler temizleme işlemleri yapıldıktan sonra yenilebilir ve içilebilir. Taze sebze ve meyvelerin kirli kısımları kesilerek atılır ve bol su ile yıkanarak temizlenir. Gerekirse 15-30 dk. klorlu suda bekletilir. Et ve benzeri maddelerde koku ve renk atımı varsa, kesinlikle kullanılmamalıdır. Kuru yiyecek maddelerini kaynatarak pişirme en iyi temizleme yoludur. Ambalajlı yiyecek maddeleri: Sağlam ve dayanıklı ambalajların dış kısımları sıcak su ve deterjanla yıkanmalıdır. 58

Biyolojik Saldırıdan Sonra Alınması Gereken Koruyucu Tedbirler Kural olarak açıktaki bütün sular dökülmelidir. Ancak bu gibi suları kullanmak mecburiyetinde kalınırsa, su iyice kaynatılmalı (en az 30 dakika) ve içine su arıtma tabletleri atılmalıdır. Kapalı kap ve su şişelerindeki su, dış yüzeyleri temizlenmek suretiyle içilecek hale getirilir. Çeşme ve akarsular tıbbi kontrolden geçirilmeden içilmemeli ve kullanılmamalıdır. 59

ŞÜPHELİ POSTA AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

Şarbon Şüpheli Posta Saldırıları ABD de 11 Eylül 2001 tarihinde Dünya Ticaret Merkezi ve Pentagon a yapılan terörist saldırılardan bir hafta sonra bir medya kuruluşu yöneticisine içinde şarbon tozu bulunan bir mektup gönderilmiştir.

Neden Şarbon (Antraks)? Çok küçük, kolayca dağılan ve aşırı ısıya dayanıklı sporlar Hemen ortaya çıkmayan belirtiler Yüksek ölüm oranı Enfeksiyon oluşturabilme

Bulaşma şekline göre şarbon DERİ ŞARBONU BAĞIRSAK ŞARBONU AKCİĞER ŞARBONU

Posta Hizmetlerindeki Etkisi Posta hizmetlerinde çalışanları, posta hizmetlerinden yararlananları, acil hallere müdahale eden personeli! hasta eder, öldürür Lokal posta kutularından, bölgesel posta ayırım tesislerine kadar tüm posta hizmeti veren yerlerin kapatılmasına sebep olur.

Posta Hizmetlerindeki Etkisi Posta akışına sekte vurur. Kamunun posta hizmetlerine olan güvenini sarsarak iş hayatında zarara yol açar. Korku nedeniyle lüzumsuz tedbirler alınmasına sebep olur. Kasıtlı hilelere ve kasıtsız sahte uyarı ve alarmlara sebep olur.

Şüpheli Postanın Özellikleri Dışında tozlu bir madde, yağ lekeleri, uçuk renkler ve/veya kokusu olan zarf/paket Çıkıntı yapmış alüminyum folyo, tel gibi cisimlerin olduğu zarf/paket Boyutlarına uymayan ya da bir tarafa doğru dengesiz ağırlıkta olan zarf/paket Garip şekilli, aşırı şişkin veya orantısız zarf/paket

Şüpheli Postanın Özellikleri Aşırı miktarda bantlanmış ya da açılıp kapatılmış zarf/paket Elle ve kötü yazılmış tarzda yazıların olduğu zarf/paket Kişiye Özel veya Gizli gibi sınırlı ifadelerin bulunduğu zarf/paket Hatalı unvanların (ya da unvan var-isim yok) olduğu zarf/paket İade adresinin bulunmadığı zarf/paket

Şüpheli Postanın Özellikleri Üzerinde Kırılacak Eşya Dikkat, İvedi-Geciktirmeyin, Kişiye Özel ya da Gizli yazılı zarf ya da paket Tanımadığınız ya da beklenmeyen birinden gelen zarf/paket Artık sizinle ilgisi kalmamış, daha önceden birlikte çalıştığınız birine gönderilmiş zarf/paket

Şüpheli Postanın Özellikleri Gönderici adı ve/veya adresi olmayan ya da mantıklı görünmeyen (örneğin; genel ifadelerin hatalı yazıldığı) veya üzerinde tehditkâr yazıların bulunduğu zarf/paket Gönderenin adresi ile pul ya da damgasındaki adresin farklı olduğu zarf/paket

Saldırı Durumunda Yapılacaklar Varsa, ağız ve burunu kapatan toz maskesi ve plastik eldiven kullanın Şüpheli zarf veya paketi sallamayın ya da boşaltmayın Mümkünse (koruyucu önlemler alındıysa) postayı, akma veya sızıntıyı engelleyecek bir poşet veya kabın içine koyun, aksi halde dokunmayın.

Saldırı Durumunda Yapılacaklar Zarf veya paketi dengeli bir yüzeye koyun, koklamayın, tadına bakmayın ve yakından incelemeyin Toz yüzeye dökülmüşse temizlemeye çalışmayın. Üzerini kapatın ve bunu açmayın (elbise, gazete kağıdı veya çöp bidonu vb. ile) Diğer kişileri uyarın ve mümkünse oda ile ilgili güvenlik önlemlerini aldıktan sonra odayı terk edin (Vantilatörleri/havalandırmayı, kapı/pencereyi kapatın)

Saldırı Durumunda Yapılacaklar Bulaşmayı engellemek için kişisel arındırmayı gerçekleştirin (kıyafetleri ve eldivenleri ters/yüz ederek çıkarın, özellikle el/yüz, ağız ve burun içini, kulaklarınızı yıkayın vb.), Teşkilatınızın böyle durumlar için kabul edilen kurallarını izleyin. Binanızın güvenlik birimine ve ilk amirinize bildirin,

Saldırı Durumunda Yapılacaklar Uzmanla ekiplere haber verin, Eğer mümkünse; odada/bölgede bulunanların listesini çıkarın, hatırlayabildiğiniz her şeyi not edin ve listeyi uzman ekiplere iletin.

Tıbbi Müdahale Hastalık şarbon sporlarına maruz kalındıktan sonra uygun bir antibiyotikle erken tedavi edilirse önlenebilir. İnsandan insana bulaşmaz

KBRN FARKINDALIK EĞİTİMİ 75

RADYOLOJİK RİSKLER AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

KBRN FARKINDALIK EĞİTİMİ 77

Radyasyon nedir? Radyasyon; Elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji yayımı veya aktarımıdır. İyonlaştırıcı Radyasyon, İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyon olmak üzere ikiye ayrılır. 78

Radyasyon Çeşitleri RADYASYON İYONLAŞTIRICI RADYASYON İYONLAŞTIRICI OLMAYAN RADYASYON PARÇACIK TİPİ DALGA TİPİ DALGA TİPİ Alfa, Beta ve Nötron Parçacıkları X ve Gama Işınları Radyo ve Mikrodalgalar Kızıl ve Mor Ötesi Işınlar Görünür Işık 16:31 79

İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynakları Nelerdir? 16:31 80

İyonlaştırıcı radyasyon nasıl tespit edilir? İyonlaştırıcı radyasyon; Duyu organları ile tespit edilemez. Tespit için inceleme aletlerinin kullanılması gerekir. Kokusunu alamazsınız Göremezsiniz 81

Radyoaktif Risklerin Etkileri Radyoaktif kirleticiler, insanlara, hayvanlara, bitkilere zarar vererek çevreyi ve ekolojik dengeyi bozar. Radyasyonun etkisi; cinsiyet, yaş ve organa göre değişir. Çocuklar ve büyüme çağındaki gençler en fazla etkilenen gruptur. Göz en fazla etkilenen organdır. Kontrolsüz hücre çoğalması meydana getirir. Aynı zamanda genleri olumsuz etkiler veya canlılarda genetik değişikliklere yol açar. 82

Radyoaktif Risklerin Doğuracağı Sonuçlar Doğuracağı Sonuçlar; Kanser oluşması Ömrün kısalması (erken ölümler) Katarakt oluşması Sakat ve ölü doğumlar 83

Radyasyon Tehlikesinden Korunmak MEZ Kuralı Mesafe Uzak durma Engel Zırhlama (Perdeleme) Zaman Az zaman geçirme 84

NÜKLEER RİSKLER AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

KBRN FARKINDALIK EĞİTİMİ 86

Nükleer Silahlar Nükleer Silahlar; patlama özelliğinin dışında çok kısa bir sürede büyük bir yeryüzü parçasını etkileyebilen, ısı, radyasyon ve basınç gibi ölümcül etkileri olan çok güçlü bir silah çeşididir. 87

Nükleer Patlama 88

GADGET İlk Nükleer Bomba 16 Temmuz 1945 tarihinde patlatıldı. 89

Hiroşima ya Atom Bombası Saldırısı Atom bombası atıldıktan sonra Hiroşima 90

Nükleer Silahların Etkileri Nükleer Silahların Etkileri 91

Nükleer Silahların Etkilerinden Korunmak I. AŞAMA (1 dakika) Parlak ışık görülür görülmez; YAT (Çukur bir yere veya duvar dibine ya da kuytu bir yere yatar pozisyon alınmalıdır. Kollar, baş üstünde kavuşturulmalı, ışık girmeyecek şekilde gözler kapatılmalıdır.) KAPAN (Dizler karna doğru çekilip hacim küçültülmelidir.) ÖRTÜN (Açık yerler örtülmelidir.) Bu durum ışık, yakıcı hava hareketi ve yıkımlar sona erene kadar korunmalıdır (yaklaşık 1 dakika). Panik yapmayın! Sığınağa girmek için 30-60 dakika zamanınız var! 92

Nükleer Silahların Etkilerinden Korunmak II. AŞAMA (Serpinti Etkisinden Korunma) Patlamadan sonraki I. aşamayı takip eden ilk 30-60 dakika sonra başlar. Bu nedenle gerekli hazırlıklar için yeteri kadar vakit vardır. Acele etmeden sığınağa gidilmelidir. 93

İKAZ VE ALARM İŞARETLERİ AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

İkaz ve Alarm İşaretleri İkaz ve Alarm Sistemi aracılığıyla; olağanüstü durumlarda, düşman hava saldırılarının varlığı radyoaktif serpintinin veya kimyasal silah tehlikesinin varlığı ve bu tehlikelerin geçtiği haberleri halka duyurulur. Böylece, halkın gerekli önlemleri alması sağlanır. Bu haberlerin bildirilmesinde kullanılan işaretlerin ve çeşitlerinin bütün yurttaşlar tarafından çok iyi bilinmesi gerekmektedir. 95

İkaz ve Alarm İşaretleri SARI İKAZ! Üç dakika devamlı siren sesi ile verilir. Hava saldırısı olasılığı var! Alarma hazır ol! ÜÇ DAKİKA DEVAMLI SİREN SESİ 96

İkaz ve Alarm İşaretleri Sarı ikaz duyulunca neler yapılmalıdır? Hemen bir sığınak veya sağlam bir bodrum, duvar dibi veya bir çukur yere sığınılmalıdır. Mümkünse hemen evlere veya iş yerlerine gidilmelidir. Bina içindeki doğalgaz, hava gazı, elektrik ve su ana vanaları kapatılmalıdır. Yanan ocak ve soba söndürülmeli, kapı ve pencereler kapatılıp, perdeler çekilmelidir. Sığınağa/sığınma yerine gerekli malzemeler taşınmalıdır. 97

İkaz ve Alarm İşaretleri KIRMIZI İKAZ! Üç dakika yükselen alçalan dalgalı siren (canavar düdüğü) sesi ile verilir. Hava saldırı tehlikesi var. Derhal sığınağa/sığınma yerine gir! ÜÇ DAKİKA DEVAM EDEN ALÇALAN YÜKSELEN SİREN SESİ 98

İkaz ve Alarm İşaretleri Kırmızı ikaz duyulunca neler yapılmalıdır? Sarı ikaz sırasında eksik kalanlar tamamlanmalı, Gerekli olan malzemeler alınarak hemen sığınağa girilmelidir. Tehlike geçti ikazı (beyaz ikaz) verilinceye kadar sakin bir şekilde sığınaklarda beklenmelidir. ÜÇ DAKİKA DEVAM EDEN ALÇALAN YÜKSELEN SİREN SESİ 99

İkaz ve Alarm İşaretleri GRİ VEYA SİYAH İKAZ! Radyoaktif serpinti tehlikesi var! / Kimyasal silah tehlikesi var! Üçer saniyelik kesik kesik siren sesi ile veya radyo, hoparlör ya da megafonla yapılacak yayınlarla verilir. ÜÇER SANİYE SÜRE İLE KESİK KESİK SİREN SESİ 100

İkaz ve Alarm İşaretleri Gri veya siyah ikaz duyulunca neler yapılmalıdır? Bu ikazla hemen diğer ikazlarda olduğu gibi gereken malzeme ve yiyecek maddeleri ile birlikte sığınak ve sığınma yerlerine gidilmelidir. Yetkililerin yapılacağı uyarılara hazırlıklı olunmalıdır. 101

İkaz ve Alarm İşaretleri BEYAZ İKAZ! (TEHLİKE GEÇTİ İKAZI) Hava saldırısı, radyoaktif serpinti veya kimyasal silah tehlikesi kalmadığı anlamına gelir. Radyo, hoparlör, megafon gibi araçlarla halka duyurulur. RADYO, HOPARLÖR VE MEGAFON ANONSU 102

İkaz ve Alarm İşaretleri Beyaz ikaz duyulunca neler yapılmalıdır? Tehlike geçti! haberi duyulunca sığınaklardan çıkılarak normal yaşam alanlarına dönülmelidir. Yardıma muhtaç olanlara yardım edilmelidir. RADYO, HOPARLÖR VE MEGAFON ANONSU 103

SIĞINAKLAR AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

Sığınaklar Özellikle hava bombardımanlarından korunmak için yapılmış yer (TDK, 2013) Nükleer ve konvansiyonel silahlarla, kimyasal ve biyolojik savaş maddelerinin etkilerinden ve afetlerden korunmak amacıyla inşa edilen ve bu amaçla kullanılan güvenli yapılardır. 105

Sığınaklar Sığınaklar, yapılması bir zorunluluk olmakla beraber, çok pahalı yapılardır. Maliyetini azaltmak ve barış ortamında da bakımını sağlamak için sığınaklar: Metro, garaj, otopark, kapalı çarşı, pasaj, spor salonu gibi birden çok amaca hizmet eder şekilde yapılabilir. 106

Sığınaklar Kişi başına en az 1 m 2 yer Serpinti sığınaklarında her 100 kişi için erkek ve kadın olmak üzere ayrı ayrı birer tuvalet ve lavabo Sığınakların iç yüksekliği net 2,40 metreden aşağı olamaz. 107

Sığınaklar Sığınağı Çevreleyen Bina Dış Duvar Kalınlığı: Sığınağın bina dışına rastlayan duvar ve tavan döşeme kalınlıkları en az 60 cm beton, 75 cm tuğla veya taş ya da 90 cm sıkıştırılmış topraktan olmalıdır. 108

Sığınaklar Giriş Yeri Sığınağın girişi demir kapılı ve en az bir adet dik açı dönüşlü olmalıdır. Net alanı tuvalet, duş ve mutfak nişi hariç 100 metrekareden büyük sığınaklarda iki çıkışın sağlanması zorunludur. Havalandırma Mekanik havalandırma 109

Sığınaklarda Hijyen Tedbirleri Sığınak biriken çöplerin ve diğer atıkların kolayca uzaklaştırılmasını sağlayıcı özellikte tasarlanmalı, Tuvalet taşı yerine klozet kullanılmalı Mümkünse radyoaktif sızıntıya karşı ilave tedbirler de alınarak atık su gideri kanalizasyona bağlanmalıdır 110

Sığınaklar Sığınaklarda Bulundurulması Gereken Malzemeler pilli bir radyo ikili ve üçlü ranzalar piknik tüpü küçük bir gaz sobası pilli bir el feneri plastik torbalar 111

Sığınaklar Sığınaklarda Bulundurulması Gereken Malzemeler En az 14 günlük gıda maddesi ve su stoku Günde kişi başına en az 2 litre üzerinden yapılacak içme suyu stoku için gerekli malzemeler Su, süt, konserve, hazır çorba, bisküvi, et, bakliyat, peynir, zeytin, yağ, çay, şeker, tuz, vb. Pens, makas, enjektör, plaster, çengelli iğne, sabun, sargı bezi, hidrofil pamuk, tentürdiyot, alkol, oksijenli su, yanık merhemi 112

Sığınaklar Sığınaklarda Bulundurulması Gereken Malzemeler Yangın söndürme cihazı, su varili veya kovası, hortum, iki parçalı merdiven, kum torbası, kazma, kürek. Telefon, telsiz, battaniye, temizlik malzemeleri, kova, çöp bidonu, Pilli radyo, pilli el feneri, yedek pil, Gaz maskesi, saat, kitap, makas, sedye, Hijyenik malzemeler, çatal, kaşık, bıçak, ilkyardım çantası, kibrit, mum. 113

SIĞINMA YERLERİ AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

Sığınma Yerleri Sığınak bulunmayan ev veya işyerlerinin bazı bölümleri sığınma yeri olarak kullanabilir. Kimyasal ve Biyolojik Maddelerden Korunmak İçin; Sığınma yerleri üst katlarda ve penceresi az olan yerlerden seçilmeli (banyo vb.), Gaz girişini önlemek amacıyla pencere ve kapı aralıkları macun, bant veya çamaşır suyuna batırılmış bezlerle kapatılmalıdır. Kırık cam ve kapılar önceden onarılmalıdır. 115

Sığınma Yerleri Klasik ve Nükleer Silahlardan Korunmak İçin; Sığınma yerleri mümkünse bordum katlarında, dışarıya penceresi az tavan ve duvarları sağlam yerlerden seçilmeli, kapı ve pencereleri kum torbaları ile takviye edilmelidir. Sığınma yerlerinde sığınakta bulunması gereken malzemeler bulunmalıdır. Sığınma yeri olarak seçilecek yerin, sığınak kadar koruyucu olamayacağı açıktır. Ancak seçilecek bu yerin mümkün olduğu kadar sığınaktaki özellikleri taşımasına özen gösterilmelidir. 116

KBRN FARKINDALIK EĞİTİMİ Öğretmenler Ayşenur YAŞAR aysenur.yasar@afad.gov.tr Özlem GÖKDEMİR ozlem.gokdemir@afad.gov.tr Sultan BOĞAZPINAR sultan.bogazpinar@afad.gov.tr Tülay YILDIRIM BAYINDIR tyildirim.bayindir@afad.gov.tr H. Gökay KIRMIZIGÜL hgokay.kirmizigul@afad.gov.tr AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU

KBRN FARKINDALIK EĞİTİMİ Katılımınız için teşekkürler Ayrıntılı bilgi için: www.afad.gov.tr AFET VE ACİL DURUM EĞİTİM MERKEZİ (AFADEM) KBRN GRUBU