İÇ TESİSAT ŞARTNAMESİ 1. Boru Çaplarının Hesaplanması Bina iç tesisatlarından boru çaplarının hesaplanması TS 6565 ve TS 7363 e göre yapılacaktır. 2. Boru Bağlantı Elemanları 2.1 Bina İç Tesisatlarında: DN 20 mm olan borular için en az 1,5 mm et kalınlığında DN > 20 mm olan borular için en az 2,0 mm et kalınlığında ve aşağıda belirtilen standartlarda malzemeler kullanılacaktır. a) Çelik borular: TS EN 10208, TS 6047, ISO 3183 b) Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı: TS 2649, ISO / R 64-221 DIN 1681, 1629, 1745 c) Dişli bağlantı elemanı: TS 11 EN 10242, EN 10242 d) PE boruları: TS 10827 ISO 4437 EN 1555-1,2 e) Küresel vana: TS EN 331, TS 9809, ISO 7121 f) FLANŞLAR (Düz veya kaynak boyunlu): TS ISO 7005-1 g) Dikişsiz bakır borular: TS 9872 EN 1057, EN 1057 Ancak bakır malzeme kullanıldığında bakır boru et kalınlığı en az Boru dış çapı 22 mm ise 1 mm olmalıdır. Boru dış çapı 22 < d 42 mm ise 1,5 mm olmalıdır. Boru dış çapı d > 42 mm ise 2 mm olmalıdır. Sayaç sonrası tüketim hatlarında bakır boru kullanıldığında bakır pirinç veya bronz bağlantı elemanları kullanılmalıdır. Bina kolon tesisatlarında KESİNLİKLE bakır boru kullanılmayacaktır. Kolon tesisatının yapımında çelik boru ve ekleme kullanılacaktır. Kolon tesisatlarında KESİNLİKLE kaynaklı bağlantı yapılacaktır. Bina bağlantı hattı kolon hatlarında ve kazan dairelerinde çelik doğalgaz borusu kullanılmalı ve kaynaklı bağlantı yapılmalıdır. Sayaçtan sonraki tesisatlar, çelik doğalgaz borularına dişli ve kaynaklı bağlantı yapılarak gerçekleştirilecektir. Tesisatlar gaz verme işlemi tamamlandıktan sonra boyanmalıdır. Vidalı birleştirmelerde sızdırmazlık macunu kullanılarak bağlantı yapılacaktır. Vidalı birleştirmelerde boru dişleri TS 61 e uygun olmalıdır.
2.2 Yeraltı Doğalgaz Boruları: Yeraltı doğalgaz boru tesislerinde kullanılacak çelik borular, TS 6047, TS 346 ve TS 416 ya Polietilen borularda ise: TS EN 1555 2, Polietilen bağlantı parçaları TS EN 1555 3, 1555-4 e uygun olmalıdır. Çelik boruların et kalınlığı 2,5 mm olmalıdır. Boruların birbirine eklenmesi çelik borularda kaynak ve polietilen borularda ise elektrofüzyon kaynak yöntemi ile olacaktır. Doğalgaz bina bağlantı hatları ile telefon, elektrik hatları ve sıcak kızgın su boruları arasında en az 50 cm lik bir açıklık olmalıdır. Yeraltında kalacak kısımlar en az 50 cm derinliğe gömülmeli ve bunların ek yerleri kaynaklı olmalıdır. Dikişsiz çelik borularda dirsek kullanımı yerine mümkün olduğunca soğuk bükme yapılmalı, ek yeri sayısının azaltılması temel prensip olmalıdır. Çap 50 mm ve altındaki borularda sadece soğuk bükme yapılabilir. Eğer bükme kullanılacak ise bükme yarı çapı 20 mm lik boru için 125 mm den 25 mm lik boru için 150 mm den 32 mm lik boru için 200 mm den 40 mm lik boru için 250 mm den 50 mm lik boru için 250 mm den küçük olmamalıdır. Bina bağlantı hattının yeraltına döşenen kısımları için boru altına 10 cm, boru üstüne 20 cm olacak şekilde 0,3 mm kum ve İZMİRGAZ tarafından onaylanacak yumuşak dolgu malzemesi ile yastıklanması yapılarak ve üzerine en az 10 cm genişliğinde plastik esaslı sarı ikaz bandı döşenecektir. İkaz bandı üzerine İZMİRGAZ- DOĞALGAZ- TEL:187 yazılı olacaktır. 2.3 Boru Tesisatının Korozyona Karşı Korunması: Yeraltına döşenecek çelik borular fabrikasyon PE kaplı olmalıdır. Sıcak ve soğuk sargı bandı yalnızca zorunlu olan bölümlerde kullanılmalıdır. Bu durumda döşenen çelik borunun korozyona karşı (TS 269 a uygun) korunması için boru üzerindeki hadde pası korozyon, ürünleri yağ ve nem tamamen giderilerek standartlara uygun sıcak veya soğuk sargı bandı ile tekniğe uygun izole edilmelidir. Soğuk sargı bandı uygulamasında tam yapışma ve şekil verme için bant yeterince ısıtılacaktır. Kaplama borunun toprak seviyesinden çıktığı yerden en az 60 cm yukarıya kadar devam edecektir. Yerüstü borular ise astar boya üzerine sarı renkli (Krom Sarısı) yağlı boya ile boyanmalıdır. Çelik yer altı borularına TS 5141 e göre katodik koruma yapılacaktır. Ayrıca yer tipi servis kutusu çıkışındaki flanşlar sıcak sargı ile izole edilecektir.
3. İç Tesisat Boruları Yerleştirme Kuralları: İç tesisat hatları aydınlık asansör boşlukları havalandırma duman ve çöp bacaları ile davlumbaz içinden geçirilmemelidir. Odun, kömür, çöp depolarına ve asma tavan içine döşenmemelidir. Kalorifer kazanlarının gaz besleme borusu dışında kalorifer dairelerinden gaz boruları geçirilemez. Havalandırılmayan bölümlerden geçirilmesi zorunlu olduğu hallerde iç tesisat boruları koruyucu borular içine döşenmelidir. Koruyucu boru ile iç tesisat borusu arasındaki boşlukta yoğuşma suyu oluşma tehlikesi varsa, bu boşluk elverişli bir madde ile doldurulmalı veya koruyucu borunun iki ucu su ve gaza karşı sıkı olarak kapatılmalı, mastik dolgu ile doldurulmalıdır. İç tesisat boruları taşıyıcı yapı elemanı olarak kullanılmaz. Bunlar diğer boruların üzerinde biriken yoğuşma, sızıntı veya terleme sularından etkilenmemesi için diğer boruların en üstünde uygun seviyeye yerleştirilmelidir. Sıva altı, kaplama arkası, dolap içi vb. yerlerde doğalgaz tesisat borusu döşenmez. Tesisatlar binanın taşıyıcı sistemlerinden (kiriş, kolon, taşıyıcı perde, beton vb.) geçmeyecek ve bunlara zarar vermeyecek. Bina bağlantı hatları, binaya binanın en yakın, yeterince ulaşılabilen bir yerinden girmelidir. Buradaki ana kapama gaz vanası TS 9809 a uygun olmalıdır. Kapama vanası açılması ve kapanması engellenmeyecek şekilde monte edilmelidir. Bina dışına konulduğunda havalandırılmış muhafaza içine alınmalıdır. Bina bağlantı hatları, bina dış duvarı ve döşemeden koruyucu çelik kılıf borular kullanılmak suretiyle geçirilmelidir. Bu hatların zemin üstüne çıkış ve bina içine giriş noktaları arasında kalan kısımları korozyona ve mekanik darbelere karşı tam korunmuş olmalıdır. Duvar ve zemin geçişlerinde koruyucu borunun iç çapı gaz borusunun dış çapından en az 30 mm daha büyük olmalıdır. Koruyucu boru bina dış duvarı içine sıkı ve tam sızdırmaz bir biçimde yerleştirilmeli dış duvarda 50 mm iç duvarda 10 mm dışarıya doğru taşmalıdır. Koruyucu boru ile gaz borusu arasında kalan boşluk duvarın her iki tarafından zamanla katılaşıp çatlamayacak özellikte uygun macunla doldurularak tam sızdırmaz hale getirilmelidir. Koruyucu boru içinde kalan gaz borsunda ek yeri bulunmamalıdır. Boru hattı döşenmeden içinde bulunması muhtemel yabancı maddelerin dışarıya atılması için basınçlı hava vb. uygulanarak temizlenmelidir. Her iç tesisatta sayaçlardan önce sayaç vanası ve gaz cihazlarından önce de bir kapama vanası bulunacaktır. Vanalar TS 9809 a uygun küresel vana olmalıdır.
İZMİRGAZ tarafından mühürlenmiş vanalar, sayaçlar ve regülatörler İZMİRGAZ yetkililerinden başka kimse tarafından açılamaz. Ana kapama vanası dişli bağlantı yapılması durumunda ayrıca biçim ve uzunluğuna göre gereken durumlarda İZMİRGAZ tarafından kabul edilmiş yöntemle uygun dişli (kontrol somunu) veya rakorlu bağlantı yapılmalıdır. Servis regülatörü ile sayaçlar arasındaki alın kaynakları göz ile muayene edilecektir. Ancak anılan yerdeki tüm köşe kaynakları due-penetrant testine tabii tutulacaktır. Tüm bu kontroller İZMİRGAZ ve/veya İZMİRGAZ ın yetkilendireceği Kurum/ Kuruluş/ Meslek Odası elemanları nezaretinde yapılacaktır. İnsanların yaşadığı binalarda kesinlikle Radyografi ile kaynak kontrolü yapılamaz Bina kolon hatlarının havalandırılması için, gazın toplanması için gazın toplanması muhtemel olan çatıya yakın üst noktada 150 cm karelik bir havalandırma kanalı açılmalıdır. Bina bağlantı hatları binaya binanın girişine yakın, yeterince aydınlatılmış, kuru, kendi kendine havalandırılabilen ve kolayca ulaşabilen bir yerden yapılacak olup ana kesme vanaları (AKU) bina dışına en yakın yere konulacaktır. Bina bağlantı hatlarının kapıcı dairesi, sığınak, yakıt deposu veya benzeri yerlerden geçirilmesine izin verilmeyecektir. Bina bağlantı hatlarının bodrumdan geçirilmesinin zorunlu olduğu hallerde bodrumun hacminde kalan borulamanın yekpare (soğuk şekil verilerek) yapılması zorunludur. TS 7363-1.3.1.3 maddesine uygun hale getirilecektir. Doğalgaz boru bağlantı elemanlarıyla yapılmış dişli bağlantılarda amacına uygun plastik esaslı vb. sızdırmazlık malzemeleri ile sızdırmazlık macunu kullanılacaktır. Bu sızdırmazlık malzemeleri ile ilgili standartlara uygun olacaktır. (TS 10943, TS 10944) gerekli hallerde bu tür dişli tesisatlar sızdırmazlık sıvısı enjekte edilerek veya dışarıdan sarılarak sızdırmaz hale getirilebilir. Bu amaçla kullanılacak mamuller İZMİRGAZ tarafından kabul görmüş olmalıdır. Bireysel tüketim branşları bağımsız birimin gaz kullanıp kullanılmaması göz önünde bulundurulmayıp sayaç konulacak yere kadar çekilecektir. Giriş kapıları bina dışında olan fakat sayaçları bina girişinde (merdiven sahanlığında) olan daire ve dükkanlarda, her daire ve dükkan içine ayrı bir kesme vanası konulacaktır. Ahşap binalarda ancak İZMİRGAZ ın ön kontrolü ve onayı ile tesisat yapılır ve gaz verilir. Doğalgaz tesisatları; tüm zayıf akımla çalışan telefon, zil, kapı otomatları, kablolu TV, anten vb. kabloları, bunların bağlantı buatları ile en az 15 cm, kuvvetli akımla çalışan bina elektrik cihazları vb. bunların buatları ile an az 30 cm uzakta olacaktır. Elektrik sayaç cihazlarından en az 30 cm zorunlu durumlarda İZMİRGAZ ın onayı ve gerekli emniyet tedbirleri alınmak suretiyle bu mesafe kısaltılabilir. 4. Sayaçlar: Sayaç numaratörlerinin yerden yüksekliği bina içinde ve bina dışında minimum 180 cm., maksimum 210 cm yi aşmamalıdır.
Gaz sayaçları kesinlikle asansör giriş kapısı yakınına ve balkona konulmamalıdır. Sayaçlar elektrik anahtarı, elektrik sayacı, priz, buat ve zil gibi elektrikle çalışan alet ve cihazlardan en az 30 cm uzağa yerleştirilmelidir. Zorunlu durumlarda elektrik donanımı ile doğalgaz sayacı arasına yalıtkan ve aleve dayanıklı eleman yerleştirilecek bu mesafe kısaltılabilir. Test nipelleri her sayaç sonrasına konulmalıdır. Boru dişli çelik manşon üzerine ve 0 DN 20 döküm fittingslere test nipeli takılamaz. Test nipeli takılması için özel imal edilmiş fittingsler kullanılmalıdır. Sayaç sökülmesinde statik elektrikten korumak için sayacın giriş-çıkış boruları arasında bir iletken tel ile köprüleme yapılmalıdır. Sayaçlar, yapılarda müstakil konut ve işyeri içlerine konulmamalıdır. Ticari abonelerde yapı içerisine konulan sayaçların bulunduğu yerler gıda maddeleri deposu çöplük vb. şekilde kullanılmamalıdır ve yakınına patlayıcı ve parlayıcı maddeler konulmamalıdır. Sayaçlar İZMİRGAZ ın mülkiyetindedir.