tyrkisk EGZAMA TEDAVİSİ Vi gjør Norge friskere
İÇİNDEKİLER Egzama nedir?...3 Cilt hakkında gerçekler...4 Atopik egzama...5 İletişim ve sevgi...7 Egzama durumunda iyi tavsiyeler...8 Egzama tedavisi... 11 Kontakt egzama (dermatit)...18 Kontakt egzama tedavisi...19 Illustrasjonsfoto: colourbox.no NAAF dan (Norveç Astım ve Alerji Derneği) egzama broşürü hemşireler Grethe Amdal ve Helle S. Grøttum ve dermatolog Dr.Claus Lützow-Holm tarafından geliştirilmiştir. İçeriği dermatolog doktor, ve hemşire Rose Lyngra tarafından 2010 yılında revize edilmiştir.
Egzama nedir? Egzama çeşitli kaşıntılı deri hastalıklarını kapsayan genel bir terimdir. En yaygın türleri atopik egzama, kontakt dermatit, seboreik egzama ve çocuk bezi egzamasıdır. Atopik kelimesi farklı anlamına gelir. Bu durumda derideki farklılık kastedilmektedir ve kalıtsal alerjik egzama türünün tanımında kullanılmaktadır. Akut egzama, şişkin, kırmızı ve kaşıntılı cilt verir. Egzama, kronik, yani uzun süreli veya akut olabilir, ve bir çok kişide yazları iyileşmeye kışları da kötüleşmeye giden bir gelişme gösterebilir. Egzamanın kronik hali, kaşıntılı kızarıklık ile karakterize edilir. Devamlı kaşınma sonucunda genellikle ciltde kolayca çatlaklar oluşan, ciltde kalınlanmış alanlar gelişir. Akut egzama kırmızı, şişkin ve kaşıntılı cilt, ve muhtemelen sıvı dolu kabarcıklarla, karakterize edilir. Egzama durumunda ciltdeki enfeksiyonlara karşı olan savunma zayıftır, ve enfeksiyon halinde egzamada kolayca kötüleşme oluşabilir. Bu broşürde atopik egzama ve kontakt dermatit anlatılacaktır.. ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 3
Atopik egzama yatkınlığı olanların daha az yağ bezleri olup, ve daha düşük yağ üretimleri vardır. Cilt hakkında gerçekler Cilt en geniş organımızdır, ve vücudu dışardan gelen etkenlerden, örneğin bakteri, virüs, güneş radyasyonu, mekanik hasar, soğuk ve sıcakdan, korur. Vücut ısısını düzenlemede katkıda bulunur, ve kurumasını engeller. Ayrıca, ciltde bir enerji deposu olarak bir yağ stoku bulunmaktadır. Cilt, farklı yapı ve fonksiyonları ile üç katmandan oluşmaktadır. Cildin en dış katmanı, yani epidermis, sonra dermis ve cildin en derindeki katmanı olan subkutiste vardır. Cildin en dış katmanında boynuz tabaka bulunmaktadır. Cildin özel yağ bezlerinde yağ maddeleri oluşturulmaktadır. Egzama yatkınlığı olanların daha az yağ bezleri olup, ve daha düşük yağ üretimleri vardır. Atopik egzaması olan bir çok kişi cildin dış katmanında bulunan bir proteinde, bariyer kırma diye adlandırdığımız, bir genetik bozukluğa sahiptir ve bu büyük anlam taşımaktadır. Bu başkalarından daha az tahammüllü bir cilt demektir. Sonuçları çoğu zaman pul pul dökülen bir cilt, çatlaklar, yara oluşumları ve kaşıntı.. Kimse egzamanın gerçek nedenini bilmiyor. Atopik egzama, kalıtım, genetik, çevre ve yaşam tarzı gibi, çeşitli nedenlerin bir kombinasyonu sonucunda ortaya çıkar. saç kökü Yağ bezi sinir ucu kan damarları epidermis (cildin dış katmanı) dermis (cilt) Cilt altı yağdokusu terbezi 4 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Atopik egzama Atopik egzama kaşıntı veren bir cilt iltihabıdır. İltihab nadir olarak alerji veya enfeksiyondan kaynaklanır, ve bulaşıcı değildir. Bu çocuklarda görülen en yaygın egzama türüdür, ve buna çocuk egzamasıda denir. Hastalık çok değişken seyir sergilemekle birlikte kronik olabilir. Egzama, hem çocuklar, ebeveynler ve tedavi uzmanları için zordur, çaba gerektirir. Atopik egzama, çocuklarda erken bebeklikden itibaren sonra çocukluk yıllarına kadar oluşabilir. Bir çok çocukda şikayetler okul çağına doğru azalır ve bazılarında tamamen kaybolabilir. Nitekim egzama daha sonra, gençlik yıllarında veya yetişkin yaşta, yeniden ortaya çıkabilir. Bazılarında tüm hayatları boyunca egzama olabilir. Atopi, sizin atopik hastalıklar için doğuştan kalıtsal bir sisteme sahip olduğunuz anlamına gelir. Atopi, çocuğun atopik hastalıklar için doğuştan kalıtsal bir sisteme sahip olduğu anlamına gelir. Atopik hastalıklar arasında atopik egzama, astım, polen alerjisi (mevsimsel), ve gözde ve burunda yıl boyunca alerji, vardır. Atopik egzaması olan kişilerde el egzaması oluşması için yüksek eğilim taşımaktadırlar. Bu tamamen kendiliğinden oluşabilir, ama sık sık el yıkama ve cildi tahriş edici maddeler ile temas, tetikleyici olabilir ( non-alerjik kontakt dermatit bölümüne bakınız). ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 5
Atopik egzamada hastalık seyri: Çoğu kez, çocuklar büyüdükçe atopik egzamanın karakter değiştirdiğini görebiliriz. Egzama olan küçük çocuklarda (0-2 yaş), yüzde kırmızı, küçük pürüzler, su kabarcıklıkları, akıntılı yara ve çatlaklar şeklinde değişiklikler görülür. Daha sonra vücutta, kollarda ve bacaklarda tahriş oluşabilir. Egzama olan daha büyük çocuklarda (12 yaşa kadar) tahriş genellikle dizlerin arkasında ve dirsek içlerinde, ayrıca el bileklerinde ve ayak üstlerinde yaygındır. Coğu kişinin bu alanlardan sadece bir yada birkaç yerinde egzama vardır. Gençlerde ve yetişkinlerde tahriş hala dirsek içlerinde ve diz arkasında mevcut olabilir. Ayrıca yüzde ve göğüs üstünde de tahriş vardır. Atopik egzama genellikle çocuklar bir kaç aylık iken başlar ve çoğunda 4 yaşını doldurmadan kaybolur. Atopik egzamanın yayılması geçtiğimiz son üç onyılda ikiye katlamıştır. Sanayileşmiş ülkelerdeki çocuklarda bu hastalık oranı % 15 30 lara kadar varır. Tahminen Norveç deki çocukların yaklaşık % 15 i çocukluk döneminin bir bölümünde egzama geçirir. 6 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
İletişim ve sevgi Çocuğun benlik saygısı oluşumunda yaşamın ilk yılları temel olandır. Çocuklar başkalarının gözüyle kendilerini görmeyi öğrenir. Çocukla çok temas içinde olan kişiler bir ayna görevi görür. Egzama olan çocukların ciltleri merhemden yapışkan olup ve görünür yaraları olabilir. Bazıları için egzaması olan bir çocuğa kendiliğinden sarılmak zor gelebilir. Bu çocukların teyzelerden, amcalardan ve arkadaşlardan daha az vücut teması ve sevgi dolu öpücükler almaları başka çocuklarla kıyasla daha az alma riskleri vardır. Çocuklar başka çocuklarla kıyasla daha farklı karşılaştıklarını hissediyorlar, ve bu çocukların kötü bir benlik saygısı geliştirmesine yol açabilir. Önemli olan yetişkinlerin bu riskin farkında olmaları ve buna dikkat etmeleri. Örneğin yağlama tedavisini ve banyoyu, çok kucaklamakla ve vücut temasıyla pozitif bir deneyim haline getirmeyi sağlamak. Bazıları için, yüzünde egzama olan bir çocuğa kendiliğinden sarılmak zor gelebilir. Bazıları egzamanın bulaşıcı olduğunu, bu hastalığı taşıyan insanlardan uzak durmak gerektiğini düşünür. Bu elbette doğruluk taşımaz. Egzama bulaşıcı değildir. Çocuğun benlik saygısı oluşumunda yaşamın ilk yılları temel olandır. ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 7
Bazıları için bazı gıda türleri atopik egzamayı ağırlaştırabilir. Egzama durumunda iyi tavsiyeler Emzirme Annede gebelik esnasında ve çocuğun doğumundan sonrası beslenme ile önlem almak, çocukta egzama gelişimi üzerinde az etkisi olduğu görülür, ama araştırmalar atopik egzama semptomlarını bazılarında, eğer çocuk yaşamının ilk dört ila altı ayında emzirilirse, geciktirilebileceğini gösterir. Beslenme tavsiyeleri Çocuklar için gıda türleri bırakmak sadece çocuğun o gıda türünü tolere edemediği kesinleştiği zaman tavsiye edilir. Asla doktora danışmadan çocuklarda diet uygulamaya başlamayın. Bazıları için bazı gıda türleri atopik egzamayı ağırlaştırabilir. Bu bir aşırı hassasiyet reaksiyonudur, nadiren alerjidir. Egzama ne kadar etkilenir, ve tüketilen miktarın önemli olacağı, bireyseldir. Genellikle gıda türleri egzama aktif bir aşamada olduğu zamanlar tahriş yaratır. Bu tür gıdalar örneğin domates/ketçap/salça, çilek, narenciye ve bazı koruyucu maddeler, ve meşrubat, şeker, reçel ve gazoz gibi gıdalarda bulunan boya maddeleridir(e210-e219). Çocuğun çok sıcak olmasını ve terlemesini önleyin. Havadar elbiseler ve ayakkabılar kullanın. Giyim kaba yün ve sentetik maddelerden yapılan giyim cildi tahriş edebilir. Bu maddelerden yapılan giyimin cilde doğrudan temas etmesinden kaçının. Tüylü kumaş ve ince lifli yüksek kaliteli yün genellikle tolere edilebilir. Pamuk çoğu tarafından iyi tolere edilir, tercihen beyaz ya da ağartılmamış ve iyi yıkanmış. Giyeceklerin sıkmaması önemlidir. renkli giyecekler rahatsız edici boyalar ve formaldehit (kimyasal) içerebilir. Yeni giyecekleri kullanmadan önce daima yıkayın. Parfüm içermeyen deterjan kullanın ve yumuşatıcı kullanımını azaltın. Bazıları için ilave durulama sabun artıklarını yok etmek için gerekli olabilir. Giyecekler ütüleme veya kurutma makinasında kurutulma sonrası genellikle daha yumuşak olur. iyi bir tavsiye, giyecekleri dikişlerden tahrişi önlemek için tersine giymek, ve belki etiketleri kesmek olabilir. 8 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
kaşıntı eldivenleri/ pamuklu eldivenler, kısa tırnaklar ve bütün pijama kullanımı tırmalayı önlemek için faydalıdır. Çocuğun çok sıcak olmasını ve terlemesini önleyin. Havadar elbiseler ve ayakkabılar kullanın. Yatak odası Kaşıntı ısı ile kötüleşir. Bu sebeple yatak odası serin ve havadar olmalıdır. Tavsiye edilen sıcaklık 18 C nin altındadır ve havadaki nem oranı 40 RF nin (bağıl nem yüzdesi) altındadır. Kaşıntı ısı ile kötüleşir. Bu sebeple yatak odası serin ve havadar olmalıdır. Atopik egzama olan çocuklar, ebeveynleriyle aynı yatakta yatması halinde daha sıcak olabileceğinden, kendi yatağında uyumalıdır. Saf pamuktan olan çarşaflar kullanın ve en az her 14 günde bir olmak üzere sık sık değiştirin. İyi havalandırma ve gece gündüz sirkülasyon sağlayın. Kapalı iklim Eğer aileden her hangi birinde kürk hayvanlarına karşı alerji olduğu kanıtlanmış ise veya kürk hayvanları ile temas daha fazla egzama şikayetleri veriyorsa, kürk hayvanları evde tutmaları önerilmez. İyi bir temizlik önemlidir. Tam halılardan kaçının ve merkezi elektrik süpürge veya hepa veya mikrofiltreli elektrik süpürgesi kullanın. Toz toplayıcılarından kaçının. Kapaklı oyuncak kutusu, ve açık kutular ve raflar yerine kitaplık kullanın. Sigara kapalı yerlerde kullanılmayacak. Okul ve kreş Aileler çocuğun egzaması hakkında okulu ve kreşi bilgilendirmelidirler. Özellikle gün içinde tedavi, yağlama vs. gerektiğinde. Bilgi veya personel eğitimi için ihtiyaç varsa çocuğun doktorundan veya okul hemşiresinden istenir. Norveç Astım - ve Alerji Derneği genel bilgi ve eğitim için kullanılabilecek bazı bölgesel ve yerel gruplar halinde kaynaklara sahiptir. Orada başka yardım girişimlerine ihtiyaç olup olmadığını belirlemek okulun veya kreşin sorumluluğu altındadır. Aileler çocuğun egzaması hakkında okulu ve kreşi bilgilendirmelidirler. ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 9
Illustrasjonsfoto: colourbox.no İhtiyaç durumunda, kortizon kremi / Elidel veya Protopic güneşlenme sonrası akşam sürülebilir. Spor Uğraşı ile birlikte artan terleme ve vücut ısısı kaşıntıyı kötüleştirebilir, aynı şekilde havuzda yüzme sonrası cilt kuruyabilir. Klorlu su cildi tahriş edebilir ve kaşıntı verebilir. Aktivite öncesi ve sonrası doğru tedavi bol nemlendirici ve belki serinletici bir duştur. Çocuk diğer çocuklarla birlikte en yaygın faaliyetlere katılmalıdır, ama aktivite öncesi ve sonrası nemlendirici ile yağlanması için ortam sağlanmalıdır. Güneş ve tuzlu su Güneş ve tuzlu su çoğunda egzamada iyileşme sağlar. Egzama olan kişiler tuzlu suda banyo imkanı olan sıcak ve bol güneşli yerde kalma sonrası iyileşme görebilir. UVA- ve UVB ışınlarına karşı koruyan güneş faktörü yüksek bir güneş kremi, güneş yanığı kaşıntıyı arttırdığı ve egzamayı kötüleştirdiği için, erken bahardan itibaren kullanılmalıdır. Sık sık yağlağın ve cildi hafif kıyafetlerle koruyun. Güneşlenme öncesi hem kortizon kremi hem de Elidel/Protopic ile yağlanmaktan kaçınılmalıdır. Kortizon, güneş tarafından etkisiz hale getirilir. Elidel ve Protopic (egzama etkili kremler) güneşin yerini tutar, ama ihtiyaç durumunda hem bu kremler hem de kortizon güneşlenme sonrası akşam sürülebilir. Kış ve soğuk Nemlendirici kremler kışında kullanılmalıdır, ama don yaralarına karşı koruma sağlamaz. Bu nedenle çocuk, tahriş etmeyen ve kaşındırmayan sağlam kışlık giysilerde kullanması gerekir. Ağır soğuk halinde cildin çoğunluğu örtülmelidir. 10 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Egzama tedavisi Egzama tedavisinin amacı kuru cilt, kaşıntı ve enfeksiyon gibi semptomları hafifletmektir. Tedavi egzamanın dalgalanmalarını takip etmelidir ve bazı dönemlerde daha yoğun tedaviye geçilmesi gerekebilir. Egzamanın kötüleşmesi durumunda hızlı ve etkili bir tedavi bu nedenle önemlidir. Başarılı bir tedavi için eğitim ve öğretim önemlidir. Egzama durulduğu zaman, yeniden nüksetmesini, sistematik yağlama ile ve kötüleştirici etkenlerden uzak durmak önleyebilir. Tedavi eden doktordan tedavi formu/ tedavi azaltma formu yazmasını isteyin. Egzama ile yaşama bilgisi ve yağlama tekniği eğitimi tedavinin başarılı olması için ve hastalığı taşıyan kişinin mümkün olan en iyi yaşam kalitesine sahip olması için büyük önem taşır. Eğitim hastalığı taşıyan kimseye, ebeveynlere ve diğer yakın bakım veren kişilere verilmelidir. Okul ve kreş de bilgilendirmelidir. Bu broşürdeki tedavi tavsiyeleri bilimsel kanıtlanmış tedavi prensiplerine dayalıdır. Kuru cilt/ yumuşatıcı preparatlar Yumusak, pürüzsüz ve dayanıklı bir cilt icin gayret göstermek önemlidir. Farklı nemlendiricilerin farklı yağ içeriği vardır. Cilt ne kadar kuru olursa, bir o kadar yağlı kremler kullanılmalıdır. Alternatif olarak yulaf ekstresi içeren kremler veya cildin kendi nemini bağlayan karbamid (üre) kullanılabilir. Biraz yanma hissi verebilir, ama tamamen tehlikesizdir. Krem türü seçimi genellikle deneyimlere bağlıdır. Denemelisin ve senin/çocuğunun sevdigi kremleri seçmelisin. Senin/ çocuğunun sevdigi kremleri seçin. ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 11
Sıvı yağ banyosu/ dusj öncesi daima cildinizi yıkayın. Cilt de enfeksiyon varsa, veya çocuğun ateşi varsa eğer sıvı yağ banyosu yapmaktan kacınılmalıdır. Eczaneden iyi kanıtlanmış kremler kullan. Denemek icin deney tüpü iste. En pahalı kremlerin en iyi olmasi gerekmez. Parfüm içermeyen ürünler kullan. Sabah ve akşam olmak üzere yağlama yeterli olabilir, ama kaşıntılı, şiddetli kuru cilt olduğu takdirde daha sık yağlama gereklidir. El yıkarken ve dusj alırken az sabun/ şampuan kullanımı tavsiye edilir. Kuru cilt halinde haftada 2-4 defa olmak üzere sıvı yağ banyosu iyi bir takviye olacaktır. Çok fazla sıcak olmayan, yaklaşık 35 C, su ile dolu büyük bir küvete 0,5 dl. sıvı yağ eklenir. 15 20 dakika banyo yap. Dusj yaparken, sabun yerine dusj yağı veya nemlendirici krem kullanılabilir. Sıvı yağ banyosu/ dusj öncesi daima cildinizi yıkayın. Cilt de enfeksiyon varsa, veya çocuğun ateşi varsa eğer sıvı yağ banyosu yapmaktan kacınılmalıdır. Islak bandaj (wet wrap) baska bir kaşıntı önleyici tedavi şeklidir, ve özellikle gece kaşınmaları için uygundur. Cilt iyice yağlanmadan önce bir kat sıcak, ıslak Tubifast bandajıyla, ve üstü kuru bandajla tekrar kapatılması ilkesine dayanır (sadece Tubifast - bandajı kullanın çünkü normal pansuman bezleri (dogal lifli) ve bandaj nemi korumaz). Kırmızı, kızgın cilt Kaşıntı veren kırmızı egzama lekeleri durumunda kortizon kremi genellikle ilk tercihdir. Kortizonpreparatları, birinci grubun en hafif olduğu dört gruba ayrılır. Bazı kremler, mantar ve bakterilere karşı antimikrobiyal maddeler katkılıdır. Grup birde olan kremler hafif egzamaya günde 1-2 olmak üzere sürülebilir. Genel olarak şunu söyleyebiliriz ki yeterince güçlü preparatlar yeterince kullanılmalıdır. Çok hafif kortizon kremi seçildiğinde egzama üzerinde kontrol eksikligi riski yaşanır, ve nöbetler daha sık olarak gelir. 12 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Çocuklarda egzama ağırlaştığı zaman grup 2 veya 3 kortizonu ile başlanılmalıdır. Kaşıntıyı kontrol altına aldıktan sonra daha nadir, her 2 ila 3 günde bir, yağlama uygulanabilir. Daha da iyileşme görüldüğü takdirde daha hafif bir kreme geçilebilir, ve daha sonra tedavi her 2 ila 3 günde bir yapılmak üzere düşürebilir. Cilt sağlam olmuşsa, yağlamaya haftada 1-2 kez olmak üzere en az 2-4 hafta, mümkün olan en iyi sonucu sağlamak için devam edilir. Sabah ve akşam, ayrıca dusj veya banyo sonrası, cildin sağlam, egzamasız olduğu dönemlerde bile, bol nemlendirici krem tavsiye edilir. Islak bandaj (wet wrap) bir kaşıntı önleyici tedavi şeklidir, ve özellikle gece kaşınmaları için uygundur. Kortizon kremini günde 1-2 kez (doktorun verdiği tavsiyeyi izleyin) aktif tahriş üzerine, iyice içine çekmesi için, uygula, ve birkaç dakika sonra (yaklaşık 10) tüm kuru cilde nemlendirici krem sürülür. Eğer cildin ihtiyacı varsa, gün içinde yeniden nemlendirici krem bir kez daha sürülür bu şekilde eski kortizon, yeni kortizon sürmeden, yeniden serbest bırakılmış olur. Kortizon kremi, eğer uygun zaman aralığı ile doğru yerde doğru ürünü kullanırsanız, kullanımı güvenlidir. Kaşıntı kontrol altına alındıktan sonra kortizon kremi olmadığı aralar vermek, cilt de yan etkileri önlemek için gereklidir. Immünomodülatörler diye adlandırılan (Elidel ve Protopic ) kortizon katkısız egzama kremleri, kortizon kremleri yerine iyi alternatifler olabilir. Bunlar günde 2 kez uygulanır. Elidel / Protopic in yararları, uzun vadeli egzama tedavisi gerekli olduğunda, eğer kortizon kremi tatmin edici derecede işe yaramazsa, veya yan etki tehlikesi olmadan kortizon kremi kullanarak kontrol sağlanamazsa, cilt kalınlığını etkilememesidir. Yağ banyosu bir alternatif olabilir (kuru cilt ile ilgili bölüme bakınız). Kaliumpermanganat 3 % kırmızı, kızarmış cilt üzerinde kullanılabilir (enfeksiyonlu cilt ile ilgili bölüme bakınız). Enfeksiyonlu egzama Egzama her zamankinden daha kırmızı ve kızarmış ise enfekte olmuş olabilir. Çoğu zaman sıvı akıtabilir ve sonunda kabuklar oluşur. Bunun sebebi egzamaya Kortizon kremi, eğer uygun zaman aralığı ile doğru yerde doğru ürünü kullanırsanız, kullanımı güvenlidir. ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 13
Enfeksiyon kontrol altına alınana ve egzama sıvı akıtmayıncaya kadar her gün 10-20 dakika banyo edin, genelde 2 ila 5 gün arası. bakteriler veya virüs gelmesidir. Tedavinin başarılı olması için, egzamanın yanı sıra enfeksiyonda tedavi edilmelidir. Potasyum permanganat 3 % banyosu sıvı akıtan tahrişi kurutur ve bakteri öldürücüdür. Küvet banyosu veya eller ve ayaklar için bölgesel banyo olarak kullanılabilir. Bandajları ıslatın ve egzamanın üzerine koyun. Çözümün yaklaşık 1,5 dl suyun eflatun rengi alana kadar küvette karıştırılır. Enfeksiyon kontrol altına alınana ve egzama sıvı akıtmayıncaya kadar her gün 10-20 dakika banyo edin, genelde 2 ila 5 gün arası. Egzamanın enfekte olup olmadığı hakkında herhangi bir şüphe varsa, böyle bir banyo alınabilir. Banyo cildi kahverengi yapar, ve bu boya elbisenize bulaşabilir. Küvette renk değişikliğini önlemek için plastik ile kaplanabilir. Tırnaklar, potasyum banyosundan renk almasını engellemek için, vazelinle yağlanabilir veya oje ile boyanabilir. Alüminyum asetat 1 % sargısı bakteriler ve mantar üzerinde geciktirici etki gösteriyor. Çözüm yüz/eller gibi küçük alanlarda kullanılır. Kompresler alüminyum asetat çözümüne batırılır, sıkılır ve egzamaya 20 dakika koyulur. Çözüm reçeteye tabidir. 14 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Kristal viyole çözüm bakterilere ve mantara karşı dirençli görünen bir renkli çözümdür. Pamuklu bir çubuk kullanın, şişeye batırın ve çatlaklara ve yaralara sürün. Her çubuğu sadece bir kez kullanın. Mukoza üzerinde kullanmayın. Egzamanın enfekte olup olmadığı hakkında herhangi bir şüphen varsa, kristal viyole sürmek güvenlidir. Günde bir ila iki kez yeterlidir. Mavi olduğu sürece etkilidir. Kristal viyoleye ek olarak başka kremler de sürmek gerekebilir. Çözümün kurumasını bekleyin. Dikkat: Elbise ve eşyalar üzerinde çirkin lekeler yapması kolaydır. Bakteriengelleyici/-öldürücü kremler daha önce bahsedilen tedaviden kullanımı daha kolay ve kozmetik olarak daha kabul edilebilir olduğundan yararlı olabilir. Çoğu zaman döküntü sakinleştiği zaman veya akıntılı egzama durumunda bu kremlere geçiş uygun olabilir. Kortizon katkılı ve katkısız kremler bulunur, ve 2 ila 5 gün kullanılır. Antibiyotik tedavisi şiddetli belirgin egzama durumlarında gerekli olabilir, ve tabiki başka bir kortizon kremi tedavisiyle beraber. Fungoral şampuan, kafa-/ boyun bölgesinde egzama olan bazı yetişkenler tarafından kullanılabilir. Başka tedavi yöntemleri Kaşıntı yatıştırıcı ilaçlar yatmadan önce bazıları tarafından şiddetli kaşıntı ve gece huzursuzluğu halinde kullanılır. Doktor ile anlaşma sonrası kısa dönemli olarak kullanılır. Tıbbi ışık tedavisi (UVA + UVB) uzun süreli egzamalarda etkili olabilir. Ancak bazıları, muhtemelen terlemeden kaynaklanan tahriş sonucu, daha kötü olabilir. Ayrıca, zaman ve kaynak isteyen bu tedavi türleri, okul çağı altındaki çocuklara nadiren uygulanır. Sadece dermatologlar tarafından uygulanır. Fungoral şampuan, kafa-/boyun bölgesinde egzama olan bazı yetişkenler tarafından kullanılabilir. Tedavi eden doktorunuza danışın. Yağ ile yıkama /salisilat yağı kuru, kaşıntılı kafa derisi halinde bazen kullanılabilir. Bahsi geçen tüm preparatlar eczaneden satın alınabilir. Bazıları reçeteye tabiidir. ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 15
Yerel NAV büronuzla bağlantı kurun veya daha fazla bilgi için www.nav.no ve www.naaf.no ya bakın. Egzama ve sosyal güvenlik hakları Egzama tanısı, hastalık hem yaygınlığı hem de şiddeti değişken olduğu için hiçbir yardım önlemleri ve parasal yardım başlatmaz. Uzman sağlık hizmetleri değerlendirme sonrası düzenli önleyici yağlama ve şiddetli nöbetler halinde vs. tedavi artması gerekli olduğu tespit edilirse, 18 yaş altı çocuklar için Ulusal sigorta kanunu 6-4 e göre bakım yardımı (parasal) için başvurulabilir. Başvuru formu www.nav.no veya yerel NAV bürolarından temin edilebilir. Ulusal sigorta kanunu 5-22 ye göre, büyük (yaygın) ve cilt kuruluğuna sebep veren kronik cilt hastalıklarının tedavisinde kullanılan reçetesiz merhemler, kremler ve yağların maliyetini karşılamak için parasal katkı verilebilir. Bunu alabilmek için dermatolog veya çocuk doktoru tarafından Sağlık Ekonomi İdaresi ne (HELFO) başvuru gönderilmelidir. Başvuru muhtemel bir preparat listesi içermelidir. Kişi her takvim yılı sabit bir kesinti oranı ödemek zorundadır, ve fazla olanından % 90 geri alma imkanı vardır. Bu her zaman makbuzları toplama gerektiği anlamına gelir. Bu makbuzlar daha sonra HELFO nun geri ödeme için bölge ofisine gönderilir. Uzmanlar Protopic ve Elidel kullanımı için bireysel temelli olarak mavi reçete (geri ödeme) için özel kurallara göre başvuru yapabilirler. Doktorunuza sorun. Şüphede kalmamanız için doktorunuza ne kadar krem kullanmanızın güvenli olacağını danışın. Ulusal sigorta kanunu 6-3 e göre en yoğun tedavi ve kapsamlı egzama durumlarında, özel kurallara göre, giyim ve çarşaflarda büyük aşınma nedeniyle ek maliyetler için temel ek yardım ödeneği alınması mümkündür. Yerel NAV büronuzla bağlantı kurun veya daha fazla bilgi için www.nav.no ve www.naaf.no ya bakın. Sağlık Ekonomi İdaresinin (HELFO nun) bilgi hattı 815 70 070 arayın, veya www.helfo.no ya bakın 16 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Egzama durumunda diğer faydalı bilgiler Ağız etrafında egzama durumunda, yemek öncesi cildi korumak ve egzamada daha fazla tahrişi engellemek için vazelin veya başka yağlı krem (Ceridal lipogel ) sürmeniz faydalı olabilir. Yemek sonrası yemek artıklarını silmek önemlidir. Tüm egzama tedavisi bireyseldir, ve orta şiddetli egzamadan daha ciddi durumlarda, tedavi formu doktor ile işbirliği içinde hazırlanır. Doğru kullanıldığı taktirde kortizon kremlerinin çoğunun üzerinde iyi etki sağlar, ve yanlış kullanım/ az kullanım (çok zayıf krem çok kısa zaman) yan etkilerden (normal cildin incelmesi) daha büyük bir sorun teşkil eder. Şüphede kalmamanız için doktorunuza ne kadar krem kullanmanızın güvenli olacağını danışın. Tedavi eksikliğinin kortizon tedavisinden daha fazla yan etkileri vardır, çünkü bu çocuğun motor gelişimini engelleyebilir, çocuğa düşük öz benliği verir ve kaşınma sonucu cilt de yara izleri bırakabilir. Cildin düzenli temizlenmesi ferahlık için önemlidir. ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 17
Kontakt egzama (dermatit) Kontakt egzama cildin doğrudan temas halinde maddelere reaksiyon göstermesi sonucu ortaya çıkar. Bu durum hem alerjik hem de non- alerjik olabilir. Kontakt egzama çocuk yaşlarda nadir görülür, ama okul çağından itibaren bir artma görülür. Yeni ortaya çıkan veya tekrar nükseden kontakt egzama kırmızı ve şişkin, küçüklü büyüklü kabarcıklar ve sıvı akıtan yaralar olan bir cilde sebep verir. Eğer kontakt egzama uzun süre var olmuşsa, cilt daha kuru ve çatlaklıdır. Şiddetli kaşıntı normaldir. Non- alerjik kontakt egzama Non- alerjik reaksiyon, temizlik maddeleri, su ve dezenfekte maddeleri gibi cilt tahriş edici maddelerle doğrudan temas nedeniyle ortaya çıkar. Ayrıca toksik veya kaşındırıcı egzama diye adlandırılır. Bu tür egzama, üst cildin koruyucu katmanı kimyasal veya fiziksel yaralanma sonucu tahrip olursa ortaya çıkar. Cilt kurur, ve kızarır ve çatlak eğilimli olup pul pul dökülür. Bu tür egzama kuru ve atopik bir cilde sahip olan kişilerde daha yaygındır. Alerjik kontakt egzama Alerjik reaksiyonu alerji tetikleyen maddeler ortaya çıkarır. Kontakt egzamaya sebep olan en yaygın maddeler nikel, kobalt, krom, lateks, parfüm, kumaş, thiomersal (koruyucu), reçine (resin bağlantısı), peru balsam (koku ve tat), kathon CG (koruyucu), merhem tabanı dahil lanolin yün) ve formaldehit (kimyasal) dir. Böyle bir alerji geliştirmenin ne kadar hızlı olacağı bireyseldir. Bu maddenin ne kadar güçlü olduğuna, miktarına, maddeyle ne kadar uzun süre temas halinde kaldığınıza ve cildin koruyucu yeteneğinin ne kadar iyi olduğuna bağlıdır. Eğer bir kez bir maddeye karşı kontakt egzama geliştirdiyseniz, vücudun her hangi bir yerinde madde ile temas halinde alerjik egzama oluşabilir. Eller, sürekli su ve alerjiye sebep olan maddeler ile temas halinde oldukları için, en maruz kalandır. Yüzde ve özellikle göz çevresinde, havadaki alerjik maddeler ile teması, veya maddelerin el aracılığıyla aktarılması sonucu alerjik bir reaksiyon oluşabilir 18 ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ
Bir kez bir maddeye karşı alerji geliştirdiyseniz, kalıcı olacaktır. Kulakda delik, piercing, ve cilde karşı baz metal kullanımı, nikele karşı kontakt egzamada önemli bir artış sağlamıştır. Norveç de nüfusun yaklaşık % 10 nun nikel alerjisi var. yaklaşık % 7 sinin lateks alerjisi var. Bu sağlık personeli arasında artan eldiven kullanımı yüzünden daha sık oluşur. Kontakt egzama tedavisi Tepki gösterdiğiniz şeylerden kaçının. İlgili maddelerden kaçınılmazsa, diğer tedaviler düşük etki gösterir. Nemlendirici krem kullanın. Cilt genellikle kuru olur. Düzenli şekilde, parfüm içermeyen iyi kremler kullanmak yardımcı olacaktır. Kortizon kremlerini yalnızca egzamaya uygulayın. Nemlendirici krem, kortizon kremi cilt içine tamamen çektikten sonra sürülür (yaklaşık 10 dk.). Kontakt egzama tedavisi, hem kuru, enfekte ve akıntılı egzamada, atopik egzamada olduğu gibi aynı prensipleri takip eder. Broşür, Sağlık ve Rehabilitasyon Vakfı desteği ile yayınlanmaktadır. ATOPİK EGZAMA VE KONTAKT DERMATİT TEDAVİSİ 19
www.naaf.no Layout og grafisk produksjon: www.merkurtrykk.no NAAF, polen mevsimi boyunca her gün, Polen tahminini hazırlar ve ücretsiz olarak sunar. NAAF danışma servisi, astım, kronik obstrüktif akciğer hastalık, alerji (Koah), egzama, aşırı hassasiyet, kapalı iklim, tazminat- ve sosyal güvenlik hakları ile ilgili sorularınızı yanıtlıyor. NAAF astım ve alerji olan kişiler için daha iyi koşullar elde etmek, ve daha çok kişinin hastalıkları geliştirmesini önlemek için, sağlık siyasi kulis çalışmaları yapıyor. NAAF değerlendirir, geliştirir ve hafif ürünler hakkında yönlendirir. NAAF ın bölge ve yerel dernekleri, ilaçlar, haklar ve önleme hakkında bilgi edinebileceğiniz kurslar ve atölye çalışmaları sunuyor. Bilgi- ve eşit insan çalışması, NAAF ın Norveç in bir çok yerinde bulunan, yerel ve bölge dernekleri tarafından sağlanmaktadır. Norveç Sağlık Merkezi, Gran Kanarya daki Valle Marina NAAF a aittir. Her yıl, çeşitli kronik hastalıkları olan 1.500 Norveç li sağlıklı ortamlarda egzersiz ve rehabilitasyon alıyor. Geilomo Çocuk Tıp bölümü, Kadın- ve Çocuk Kliniği, Rikshospitalet (Ulusal Hastane), Oslo Üniversite Hastanesi NAAF a aittir. Burada astım, alerji ve egzama olan çocuk ve gençler için tedavi- ve rehabilitasyon konaklaması sunulur.