METİNDE YER ALAN SEMBOLLERİN AÇIKLAMASI MÜTAREKE VE ATEŞKES GÖZLEMCİLİĞİ, ASKERİ GÖZLEMCİLİK Varõlan bir ateşkes anlaşmasõnõn sürdürülmesinin sağlanmasõ. Bu bağlamda üstlenilen görevler çatõşan taraflarõn birbirinden uzaklaştõrõlmasõ, ateşkes koşullarõna taraflarõn ne ölçüde uyduklarõnõn belirlenmesi, tampon bölge oluşturulmasõ çatõşan güçlerin geri çekilmesinin izlenmesi, vb içerebilir. SİLAH BIRAKTIRMA VE TOPLUMLA BÜTÜNLEŞTİRME Genellikle iç savaş ortamõnda varõlan geniş kapsamlõ bir barõş anlaşmasõnõn uygulanmasõ ile ilgili karmaşõk operasyonlarõ kapsar. Çatõşan taraflarõn silah bõrakmalarõnõn sağlanmasõ ve ardõndan küçük miktarlarda nakit para, basit el aletleri, ev ya da çiftcilik araç gereci gibi yardõm sağlayarak savaşçõlarõn normal yaşama dönüşlerine yardõmcõ olunmasõnõ içerir. SİLAHSIZLANDIRMA Her zaman değilse de genellikle silah bõraktõrma toplumla bütünleştirme işlevleri ile bir arada yürütülür. Her türden silahõn BM gücü tarafõndan toplanmasõ ya da bir başka tarafca toplanmasõnõn denetimi, depolanmasõ ve/veya imha edilmesini içerir. İNSANİ YARDIM Somali ve eski Yugoslavya da olduğu gibi, kimi barõş gücü operasyonlarõna, BM kuruluşlarõ ya da başka kuruluşlarca sağlanan insani yardõmõn akõşõnõ (geniş insan topluluklarõna büyük miktarlarda gõda, tõbbi malzeme ve diğer hizmetlerin ulaştõrõlmasõ) koruma görevi de verilmiştir. Güney Lübnan daki UNIFIL örneğinde olduğu gibi, kimi barõş güçleri ise Güvenlik Konseyi nin kendilerine verdiği görevler arasõnda açõkca belirtilmemiş olmakla birlikte koşullar gerektirdiği için kendileri sõnõrlõ insani yardõm yapmaktadõrlar (acil sağlõk sorunlarõna müdahale, catõşma ve/veya doğal afetlerden etkilenenlere yardõm gibi). SEÇİM YARDIMI Barõş gücü operasyonlarõ açõsõndan terim genelde seçim mevzuatõ hakkõnda danõşmanlõk hizmeti verilmesi, seçimlerin düzenlenmesi ya da seçimlere nezaret edilmesi, seçim kampanyalarõnõn, oy verme ve sayõm sürecinin ve hatta seçim yasalarõnõn kaleme alõnmasõnõn gözlemlenmesi. UNIC Turkey 1 Ankara, Ağustos 2000
İNSAN HAKLARI Bu bağlamda üstlenilen görevler kamu görevlileri, polis ya da diğer yetkililerin kendilerine nasõl muamele ettiklerini öğrenmek için insanlarla iletişim kurulmasõ, temel insan haklarõ ihlaline ilişkin şikayetlerin ve etnik köken, õrk, din, siyasi görüş ve cinsiyete dayalõ şiddet olaylarõnõn değerlendirilmesi ve ilgili birimlere iletilmesini içerebilir. Kimi operasyonlarda bu işlev kurum oluşturma yõ da kapsayabilir. SİVİL POLİS İnsan haklarõna saygõnõn güçlendirilmesi amacõyla, yerel polis gücü etkinliklerinin izlenmesi ve ilgili birimlere rapor edilmesi; karşõt gruplar arasõnda ve/veya polisle halk arasõnda karşõlõklõ güven duygusunun geliştirilmesi; yeni kurulan ya da yeniden faaliyete geçen polis gücüne teknik yardõm ve eğitim verilmesi. MAYIN TEMİZLEME Mayõnlarõn toplanmasõ; mayõn taramalarõ yapõlmasõ ve mayõn haritalarõ çõkarõlmasõ; veri tabanõ oluşturulmasõ; kamuoyunun mayõn konusunda bilinçlendirilmesine yönelik kampanyalar düzenlenmesi ve uygulanmasõ; yerel mayõn temizleme ekiplerinin eğitilmesi; ulusal mayõn temizleme okul ve idarelerinin kurulmasõ. BÖLGESEL ÖRGÜTLERLE İŞBİRLİĞİ Barõşõn güçlendirilmesine yönelik siyasal çabalarõn koordinasyonu amacõyla BM çatõşma alanlarõnda giderek artan biçimde bölgesel kuruluşlarla işbirliği yapmaktadõr. Bugüne kadar işbirliği yapõlan örgütler arasõnda Amerikan Devletleri Örgütü (OAS), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatõ (AGİT), Batõ Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS), Bağõmsõz Devletler Topluluğu (BDT) ve Kuzey Atlantik Anlaşmasõ Teşkilatõ (NATO) bulunmaktadõr. UNIC Turkey 2 Ankara, Ağustos 2000
GÖREV SÜRESİ DEVAM EDEN BM BARIŞ GÜÇLERİ (Veriler 31 Mart 2000 itibariyledir) I. AFRİKA Birleşmiş Milletler Kongo Operasyonu (MONUC) UN Organization Mission in the Democratic Republic of the Congo Kongo Demokratik Cumhuriyeti ile mücavir alanlar Namibia, Rwanda, Uganda, Zambiya ve Zimbabwe Kinshasa, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ile Addis Ababa- Etopya, Bujumbura -Brundi, Harare-Zimbabwe, Kampala- Uganda, Kigali-Rwanda, Lusaka-Zambia ve Windhoek- Namibia daki liazon ofisleri 30 Kasõm 1999 Güç Kayõplar - Öngörülen güç : insan haklarõ, insani yardõm, kamu enformasyon, çocuklarõn korunmasõ, politik işler, tõbbi ve idari destek uzmanlarõnca desteklenen 500 askeri gözlemci dahil, 5,537 askeri personel. Mevcut güç : 107 askeri gözlemci ile 73 uluslararasõ ve 50 yerel sivil personel. Cezayir, Bengladeş, Benin, Bolivya,Kanada, Mõsõr, Fransa, Hindistan, İtalya, Kenya, Libya, Mali, Nepal, Pakistan, Polonya, Romanya, Rusya Federasyonu, Senegal, Güney Afrika, İsveç, Ukrayna, İngiltere, Tanzanya, Uruguay ve Zambiya. 7 Nisan 2000 nde Genel Kurul, Genel Sekreter e 6 Ağustos 1999-30 Haziran 2000 dönemi için 200 milyon dolar harcama yetkisi vermiştir. UNIC Turkey 3 Ankara, Ağustos 2000
Birleşmiş Milletler Sierra Leone Misyonu (UNAMSIL) United Nations Mission in Sierra Leone Güç Kayõplar - Sierra Leone Freetown, Sierra Leone 22 Ekim 1999 259 askeri gözlemci dahil 9,675 askeri personel ile 24 sivil polis 234 uluslararasõ ve 104 ulusal sivil personel Bengladeş, Bolivya, Kanada, Çin, Hõrvatistan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Mõsõr, Fransa, Gambia, Gana, Gine, Hindistan, Endonezya, Ürdün, Kenya, Kõrgõzisan, Malezya, Mali, Nepal, Yeni Zelanda, Nijerya, Norveç, Pakistan, Rusya Federasyonu, Slovaklya, İsveç, Tayland, İngiltere, Tanzanya, Uruguay ve Zambiya. İlk tahsisat 200 milyon dolar Öngörülen ek harcama 110 milyon dolar UNIC Turkey 4 Ankara, Ağustos 2000
Birleşmiş Milletler Batõ Sahra Referandum Misyonu (MINURSO) United Nations Mission for the Referendum in Western Sahara Tarihi Batõ Sahra Laayoune, Batõ Sahra Nisan 1991 Güç Uluslararasõ ve ulusal sivil personelce desteklenen 191 askeri gözlemci, 25 asker ve 79 sivil polis. Kayõplar 8 Arjantin, Avusturya, Bengladeş, Belçika, Çin, Mõsõr, El Salvador, Fransa, Gana, Yunmanistan, Gine, Honduras, Macaristan, İrlanda, Hindistan, İtalya, Kenya, Malezya, Nijerya, Norveç, Pakistan, Polonya, Portekiz, Kore Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, İsveç, Amerika Birleşik Devletleri, Uruguay ve Venezüella. 1 Temmuz 1999-30 Haziran 2000 dönemi için öngörülen miktar 52.1 milyon ABD dolarõ. UNIC Turkey 5 Ankara, Ağustos 2000
II. ASYA Birleşmiş Milletler Batõ Timor Geçici Yönetimi (UNTAET) United Nations Transitional Administration in East Timor Güç Batõ Timor Dili Kayõplar - 25 Ekim 1999 Öngörülen güç : 9,950 asker, 200 askeri gözlemci ile 1,640 sivil polis 28 Nisan 2000 itibariyle 8,241 asker ile 1,113 sivil polis Arjantin, Avusturya, Avustralya, Bengladeş, Bolivya, Bosna-Hersek, Brezilya, Kanada, Cape Verde, Şili, Çin, Danimarka, Mõsõr, Fiji, Fransa, Gambiya, Gana, İrlanda, İtalya, Ürdün, Kenya, Kore Cumhuriyeti, Malezya, Mozambik, Nepal, Yeni Zelanda, Nijer, Nijerya, Norveç, Pakistan, Papau Yeni Gine, Filipinler, Portekiz, Rusya Federasyonu, Senegal, Singapur, Slovenya, İspanya, Sri Lanka, İsveç, Tayland, Türkiye, Ukrayna, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri, Uruguay, Zambiya, Zimbabwe. 1 Aralõk 1999-30 Haziran 200 dönemi için, daha önceden öngörülen 200 milyon ABD dolarõ dahil 386.3 milyon dolar. UNIC Turkey 6 Ankara, Ağustos 2000
Birleşmiş Milletler Hint-Pakistan Askeri Gözlem Grubu (UNMOGIP) United Nations Military Observer Group in India and Pakistan Görev Hint-Pakistan ateş-kes hattõnda Jammu ve Kaşmir kenti Ravalpindi (Kasõm-Nisan), Srinagar (Mayõs-Ekim) Haziran 1949 1971 tarihli ateş-kes anlaşmasõnõn izlenmesi ve buna ilişkin gelişmelerin Genel Sekreter e rapor edilmesi Güç Uluslararasõ ve ulusal sivil personellerin katkõsõnõ da alan 44 askeri gözlemci Belçika, Şili, Danimarka, Finlandiya, Macaristan, İtalya, Kore Cumhuriyeti, İsveç ve Uruguay. Kayõplar 9 2000 yõlõ için öngörülen miktar 8.3 milyon ABD dolarõ. UNIC Turkey 7 Ankara, Ağustos 2000
Birleşmiş Milletler Tajikistan Gözlem Misyonu (UNMOT) United Nations Mission of Observers in Tajikistan Tajikistan Cumhuriyeti Duşambe 4 Aralõk 1994 Güç Uluslararasõ ve ulusal sivil personcelce desteklenen 81 askeri gözlemci ve 2 sivil polis Avusturya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Ürdün, Nepal, Polonya, Uruguay Kayõplar 6 Temmuz 1999-Haziran 2000 dönemi için öngörülen miktar 18.7 milyon ABD dolarõ UNIC Turkey 8 Ankara, Ağustos 2000
III. AVRUPA Birleşmiş Milletler Bosna-Hersek Misyonu (UNMIBH) United Nations Mission in Bosnia and Herzegovina Güç Katkõ veren Kayõplar 12 Bosna Hersek Saraybosna Aralõk 1995 Öngörülen güç : 2,057 sivil polis ile 5 askeri liazon subayõ Mevcut güc : 1,800 uluslararasõ ve ulusal sivil personelce desteklene 1,787 sivil polis ve 4 askeri liazon subayõ Bu güç dağõtõlma aşamasõndadõr Arjantin, Avusturya, Bengaldeş, Bulgaristan, Kanada, Şili, Danimarka, Mõsõr, Estonya, Fiji, Finlandiya, Fransa, Almanya, Gana, Yunanistan, Macaristan, Izlanda, Hindistan, Endonezya, İrlanda, İtalya, Ürdün, Kenya, Malezya, Nepal, Hollanda, Nijerya, Norveç, Pakistan, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Senegal, İspanya, İsveç, İsviçre, Tayland, Tunus, Türkiye, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri Temmuz 1999-Haziran 2000 dönemi için 178.2 milyon ABD dolarõ UNIC Turkey 9 Ankara, Ağustos 2000
Birleşmiş Milletler Prevlaka Gözlem Misyonu (UNMOP) United Nations Mission of Observers in Prevlaka Prevlaka yarõmadasõ, Hõrvatistan Dubrovnik, Hõrvatistan Ocak 1996 Güç Uluslararasõ ve ulusal sivil personelce desteklenen 27 askeri gözlemci Kayõplar Arjantin, Bengaldeş, Belçika, Brezilya, Kanada, Çekoslovakya, Danimarka, Mõsõr, Finlandiya, Gana, Endonezya, İrlanda, Ürdün, Kenya, Nepal, Yeni Zelanda, Nijerya, Norveç, Pakistan, Polonya, Portekiz, Rusya Federasyonu, İsveç, İsviçre ve Ukrayna Yok UNMOP a ilişkin harcamalar UNMIBH in giderleri dahilinde karşõlanmaktadõr. UNIC Turkey 10 Ankara, Ağustos 2000
Birleşmiş Milletler Kõbrõs Barõş Gücü (UNFICYP) United Nations Peacekeeping Force in Cyprus Güç Kõbrõs Lefkoşe Mart 1964 31 Mart 2000 itibariyler : 230 uluslararasõ ve ulusal sivil personelce desteklenen her düzeyde 1,218 asker ve 35 sivil polisten oluşan toplam 1,265 üniformalõ personel Arjantin, Avusturya, Avusturalya, Kanada, Finlandiya, Macaristan, İrlanda, Nepal Hollanda, Slovenya ve İngiltere Kayõplar 168 1 Temmuz 19999-30 Haziran 2000 dönemi için öngörülen toplam 45.6 milyon ABD dolarõ Kõbrõs ve Yunan hükümetlerinin gönüllü katkõlarõnõ da içermektedir. UNIC Turkey 11 Ankara, Ağustos 2000
Birleşmiş Milletler Gürcistan Gözlem Misyonu (UNOMIG) United Nations Observer Mission in Georgia Gürcistan Sukhumi Ağustos 1993 Güç Uluslararasõ ve ulusal sivil personelce desteklenen 81 askeri gözlemci Kayõplar 4 Arnavutluk, Avusturya, Bengaldeş, Çekoslovakya, Danimarka, Mõsõr, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, Endonezya, Ürdün, Pakistan, Polonya, Kore, Rusya Federasyonu, İsveç, İsviçre, Türkiye, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri ve Uruguay Temmuz 1999-Haziran 2000 dönemi için öngörülen miktar 31.0 ABD dolarõ. UNIC Turkey 12 Ankara, Ağustos 2000
Birleşmiş Milletler Kosovo Geçici Yönetim Heyeti (UNMIK) United Nations Interim Administration Mission in Kosovo Birleşmiş Milletler Kosova Geçici Yönetim Gücü (UNMIK), Güvenlik Konseyi'nin 10 Haziran 1999'da aldõğõ kararla kuruldu. Konsey aynõ kararõyla kõsa adõ KFOR olan NATO güvenlik gücüne de Kosova topraklarõna girme yetkisi verdi. Karar uyarõnca KFOR, Yugoslav güçlerinin Kosova'dan çekilmesi ve bölgenin silahsõzlandõrõlmasõndan sorumlu olacak ve yerel bir Kosova polis gücü oluşturulana ve sivil yönetim işbaşõna gelene kadar huzur ve güvenliği sağlayacak. UNMIK ise polis gücünün oluşturulmasõndan bankacõlõğa, posta ve telekomünikasyon hizmetlerine yeniden işlerlik kazandõrõlmasõndan genel ve yerel seçimlerin düzenlenmesine kadar eksiksiz bir kamu yönetiminin tüm işlevlerini yerine getirecek. Güvenlik Konseyi bu görevlerin gerçekleştirilebilmesi için UNMIK'i yasama ve yürütme yetkileri ile donatmõş bulunuyor. UNMIK ayrõca Kosova yargõ sistemine yeniden işlerlik kazandõrõlmasõndan sorumlu. UNMIK bu amaçla NATO operasyonunun başladõğõ 24 Mart 1999'dan önce bölgede geçerli olan yasalardan yararlanacak. UNMIK söz konusu işlevlerini yerine getirmek amacõyla dört ana alanda örgütlenmiş bulunuyor : - Kamu yönetimi; - Insani yardõm; - Demokratikleşme ve kurumsallaşma; ve - İmar. Kamu yönetiminden BM doğrudan sorumlu. UNMIK tarafõndan Kosova'nõn beş bölgesine ve belediyelere atanan yöneticiler öncelikle kamu hizmetlerinin verilebilmesi için gerekli personelin sağlanmasõna ve ilgili kurumlarõn hayata döndürülmesine çalõşõyorlar. Her tür insani yardõmõn koordinasyonundan ve savaşta yõkõlan ya da hasar gören konutlarõn hõzla yenilenmesinden BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) sorumlu. Demokratikleşme ve kurumsallaşma yineunmik şemsiyesi altõnda Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatõ (AGİT) denetiminde. Yeni bir Kosova polis gücü için gerekli kadrolarõ eğitecek bir polis akademisinin kurulup işletilmesi, insan haklarõ denetimi, Kosova medyasõnõn geliştirilmesi ve seçimlerin düzenlenmesi de AGİT sorumluluk alanõna giriyor. Avrupa Birliği ise bölgenin imarõ ve ekonomik canlanmadan sorumlu. BM'in kuruluşundan bu yana üstlendiği bu en geniş kapsamlõ ve karmaşõk görevde sisteme bağlõ tüm kuruluşlar önemli roller oynuyorlar : UNHCR yurtlarõna geri dönen bir milyona yakõn mülteciye çadõr, battaniye, sabun, giysi, soba, mutfak araç-gereci sağlõyor; Dünya Gõda Programõ (WFP) acil gõda yardõmõ yaparken, Gõda ve Tarõm Örgütü (FAO) tarõm sektörünün savaşta uğradõğõ ağõr tahribattan kaynaklanan daha uzun vadeli ihtiyaçlarõ karşõlamaya yöneliyor; Kosova'daki ilkokullarõn %43'ünün tamamen ya da ciddi ölçülerde tahrip olduğunu saptayan BM Çocuk Fonu (UNICEF) okul çağõndaki tüm Kosovalõ çocuklarõn öğrenimlerini sürdürebilmeleri için okul yapõmõndan kalem, defter sağlamaya kadar geniş bir alanda çalõşõyor; teknik yardõm alanõndaki engin deneyimi ile BM Kalkõnma Programõ (UNDP) ülkenin imarõnda üzerine düşen görevi yerine getirmek için Priştina'da faaliyete geçmiş bulunuyor; BM Çevre Programõ (UNEP) ile BM İnsan leşimleri i (HABITAT) da çevre ve yerleşim birimlerinin savaşta uğradõğõ zararõ yerinde inceleyerek gerekli önlemleri saptõyorlar. Bu arada, UNMIK tarafõndan oluşturulan 50 ekip de ülkeyi karõş karõş tarayarak mayõn ve diğer patlayõcõlarõ etkisiz hale getiriyor. Varlõğõ bilinen fakat yerleri belirsiz onbinlerce mayõnõn oluşturduğu tehdit konusunda sivil Kosovalõlarõ bilinçlendirmek için eğitim programlarõ düzeliyorlar, bir milyonu aşkõn afiş ve kitapçõk ülkenin her yanõnda dağõtõlõyor. Kosova ve Kosovalõlarõn aydõnlõk bir geleceğe kavuşmasõ için harcanan tüm çabalarõn ancak kamuoyunun desteği ve aktif katõlõmõ ile başarõya ulaşabileceğinin bilincinde olan BM, en büyük önceliği de UNMIK etkinliklerinin en geniş ve en doğru biçimde anlatõlmasõna veriyor. UNIC Turkey 13 Ankara, Ağustos 2000
IV. ORTA DOĞU Birleşmiş Milletler Ateşkes Gözlem Misyonu (UNDOF) United Nations Disengagement Observer Force Golan Tepeleri-Suriye Camp Faouar Tarihi Mayõs 1974 Güç 125 uluslararasõ ve ulusal sivil personel ve 80 askeri gözlemciyle desteklenen 1,038 asker Avusturya, Kanada, Japonya, Polonya ve Slovak Cumhuriyeti Kayõplar 39 1 Temmuz 1999-30 Haziran 2000 dönemi için 35.4 milyon ABD dolarõ Birleşmiş Milletler Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu (UNIKOM) United Nations Iraq-Kuwait Observation Mission Irak-Kuveyt sõnõrõnda 5 km Kuveyt ve 10 km Irak içine uzanan askerden arõndõrõlmõş bölge Umm Qasr, Irak Nisan 1991 Güç Uluslararasõ ve ulusal 200 sivil personelce desteklenen 908 asker ve 197 askeri gözlemciden oluşan toplam 1103 askeri personel Kayõplar 11 Arjantin, Avusturya, Bengaldeş, Kanada, Çin, Danimarka, Fiyi, Finlandiya, Fransa, Almanya, Gana, Yunanistan, Macaristan, Hindistan, Endonezya, İrlanda, İtalya, Kenya, Malezya,Nijerya, Pakistan, Polonya, Romanya, Rusya Federasyonu, Senegal, Singapur, İsveç, Tayland, Türkiye, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri, Uruguay ve Venezüella 54.00 milyon ABD dolarõ (Kasõm 1993 den bu yana operasyon giderlerinin üçte ikisi Kuveyt hükümetince karşõlanmaktadõr. UNIC Turkey 14 Ankara, Ağustos 2000
Birleşmiş Milletler Gözlem Gücü (UNIFIL) United Nations Interim Force in Lebanon Güney Lübnan Naqoura Mart 1978 Güç 450 uluslararasõ ve ulusal personel ve 50 askeri gözlemciyle desteklenen 4,463 asker Fiji, Finlandiya, Fransa, Gana, İrlanda, İtalya, Nepal, Norveç ve Polonya Kayõplar 227 Temmuz 1999-Haziran 2000 dönemi için öngörülen miktar 148.9 milyon ABD dolarõ. Birleşmiş Milletler Ateşkes Gözlem Misyonu (UNTSO) United Nations Truce Supervision Organization Güç Orta Doğu Hükümet Konağõ, Ürdün Haziran 1948 Uluslararasõ ve ulusal personelce desteklenen 152 askeri gözlemci Arjantin, Avutralya, Avusturya, Belçika, Kanada, Şili, Çin, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, İrlanda, İtalya, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Rusya Federasyonu, İsveç, İsviçre ve Amerika Birleşik Devletleri Kayõplar 38 2000 yõlõ için öngörülen miktar 23.0 milyon dolar. UNIC Turkey 15 Ankara, Ağustos 2000
BARIŞ GÜCÜNDE 51 YILIN SAYILARLA ÖZETİ (1948-1999) Toplam operasyon 52 Süren operasyon 17 (1999) Toplam görevli 750 000 Görev başõnda hayatõnõ kaybeden 1.580 (Nisan 1999) Alõnan Nobel Barõş Ödülü Bir UNIC Turkey 16 Ankara, Ağustos 2000