Zehra Aydüz, 1971 yılında Balıkesir de doğdu. 1992 yılında İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü nü bitirdi. Özel kurumlarda tarih öğretmenliği yaptı. Evli ve üç çocuk annesi olan yazarın çeşitli dergilerde yazıları yayınlandı. Tarihi olayları hikâye şeklinde aktarmaya önem veren yazarın, Uğurböceği Yayınları nda, sekiz kitaptan oluşan Osmanlı Tarihi Dizisi nden başka,taşı Toprağı Tarih İstanbul adlı bir kitabı daha bulunmaktadır. Ayrıca Muştu Yayınları nda Günebakan Çiçekleri, Zafer Yayınları nda ise Osmanlı Hikâyeleri adlı kitapları yayınlanmıştır... Yayın no: 144 OSMANLI TARİHİ -7 / Zehra Aydüz Genel yayın yönetmeni: Ergün Ür Yayınevi editörü: Özkan Öze Dizi editörü: Doç. Dr. Salim Aydüz İç düzen/kapak: Zafer Yayınları Tashih: Emine Aydın Isbn: 978 605 5523 50 3 Sertifika no: 14452 Uğurböceği Yayınları, Zafer Yayın Grubu nun bir kuruluşudur. Mahmutbey Mh. Deve Kald r mı Cd. Gelincik Sk. No:6 Ba c lar / stanbul, Türkiye Tel: (0 212) 446 21 00 - Faks: (0 212) 446 01 39 zaferyayinlari.com - zafer@zaferyayinlari.com - twitter.com/zaferyayinlari copyright 2012 1. Baskı: Eylül, 2012 Bas kı-cilt: Altınoluk Matbaacılık, 0 212 671 07 07
İsveç kralına Yardım... 13 Prut Seferi... 16 Osmanlı Venedik-Avusturya Savaşları... 20 Avusturya Neşemizi Bozuyor... 22 Avusturya Savaşa Katılıyor... 24 Pasarofça Antlaşması... 25 Lale Devri... 26 Matbaanın Kullanılmaya Başlanması... 27 Renk Renk Lale Bahçeleri... 32 Patrona Halil İsyanı... 35 III. Ahmet i Tanıyalım... 43
I. Mahmut un Başa Geçişi... 47 Askeri Yenilikler Başlıyor... 49 Rusya ile Avusturya Arasında İttifak Kuruluyor... 51 Osmanlı Rus-Avusturya Savaşları... 53 Belgrat Antlaşması... 55 Fransa İle İlişkiler... 56 I. Mahmut u Yakından Tanıyalım... 58 III. Selim in Padişah Olması... 91 1786-1792 Osmanlı Rus ve Avusturya Savaşları nın Sona Ermesi... 92 Nizam-ı Cedit (Yeni Düzen)... 95 Nizam-ı Cedit Askerleri nin Başarısı... 96 Minik Soru... 99 III. Selim Sizlere Kendini Tanıtmak İstiyor... 100 Kabakçı Mustafa İsyanı... 103 II. Mahmut un Başa Geçişi... 105 III. Mustafa nın Başa Geçmesi... 63 Laleli Baba İle III. Mustafa... 65 1768-1774 Osmanlı - Rus Savaşları... 69 İçimizi Kanatan Anlaşma Maddeleri... 73 Küçük Kaynarca Antlaşması... 76 Kırım Meselesi... 79 1786-1792 Osmanlı Rus-Avusturya Savaşları... 81 I. Abdülhamit in Ardından... 83 Sekban-ı Cedit... 113 Yeniçeri Ocağı nın Kaldırılması (Vaka-i Hayriye)... 115 Islahatlar Devam Ediyor... 117 Sultan Mahmut un Buharlı Gemisi... 119 İstanbul a Gelen İlk Zürafa... 122 Sultan Mahmut un Ödüllendirdiği Çocuk... 124 Sultan Mahmut un Eğitim Hakkındaki Fermanı... 127
Sultan Mahmut un Dervişlere İkramı... 129 Azınlık İsyanlarının Başlaması... 131 Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı... 133 Mısır Meselesi nin Çözümü... 137 Sultan Mahmut un Ardından... 138 MERHABA SEVGİLİ OKUYUCULARIM, Osmanlı Tarih Serisi nin yedinci kitabı ile yine sizlerle beraberiz. Bu kitabımızda; İstanbul un her yerinde renk renk lalelerin yetiştirildiği, kaplumbağaların üzerine üzerine mumlar konulup dolaştırıldığı, helva sohbetlerinin uzayıp gittiği Lale Devri ni, Gittikçe kan kaybeden, güçten düşen Osmanlı Devleti ni kurtarma adına gösterilen gayretleri, yapılan ıslahat çalışmalarını, Matbaanın Osmanlı ülkesine gelişini, Bir hamam tellağının çıkardığı isyan sonucunda güzelim İstanbul un nasıl da karıştığını, Avrupa tarzında açılan okulları, 9
Kendi çıkarları için durmadan üzerimize saldıran Rusya ve Avusturya yla yaptığımız savaşları, Savaşlarda aldığımız yenilgiler sonucunda masum insanlarımızın hunharca katledilmesine dayanamayıp üzüntüsünden felç geçirerek hayatını kaybeden padişahımızı, Cephede savaşan ordumuzun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla saraydaki altın ve gümüş eşyaların nasıl eritilip para haline getirildiğini, İstanbul daki ilk buharlı gemiyi, İstanbul a getirilen ilk zürafayı, Bizimle kardeş gibi geçinen azınlıkların nasıl arkadan vurup isyanlar çıkardığını ve daha fazlasını sayfalarımızın arasında bulacaksınız. Macera devam ediyor Zehra Aydüz 10
İsveç Kralına Yardım Sultan III. Ahmet Han III. AHMET, derin düşünceler içindeydi. Ruslar iyice can sıkmaya başlamışlardı. Kırım Hanlığı na sataştıkları, Lehistan ın içişlerine burunlarını soktukları yetmezmiş gibi şimdi de İsveç ile savaş halindeydiler. Rusya, Baltık Denizi ne oradan da Manş Denizi üzerinden Atlas Okyanusu na ulaşmaya çalışıyordu. Baltık Denizi ne inmesinde en büyük engel olarak İsveç i görüyordu. İsveç kralı, Poltava Savaşı nda yenilince Osmanlı Devleti nden yardım istemişti. Kral, Ruslardan kaçarak sınırlarımız içine girince, Ruslar da kralı takip bahanesiyle, topraklarımıza girerek köylerimizi yakıp yağmalamaya başlamıştı. Şimdi de utanmadan elçi gönderip İsveç Kralının adamlarıyla beraber kendilerine teslim edilmesini istiyorlardı. Ruslar iyice azıtmışlardı. Üstelik gönderdikleri elçi ne kadar da küstahtı. Edepsiz hareketleriyle padişahın sabrını zorlu- 13
OSMANLI TARİHİ-VII OSMANLI TARİHİ-VII yordu. İsveç kralının adamlarıyla beraber teslim edilmesini isteriz! diyor başka laf etmiyordu. Padişah sinirli bakışlarını elçiye yöneltti: Bre densiz! Bilmez misin? Bir padişah kendisine sığınanları asla teslim etmez. Sen önce yaktığınız yıktığınız köylerin, kıydığınız canların hesabını ver, diye çıkıştı. Elçi, padişahın söylediklerini duymazdan geliyor, hâlâ kendi ülkesinin isteklerini ısrarla tekrarlayıp duruyordu. Padişah daha fazla dayanamayıp ayağa kalktı: Çabuk atın bu densizi huzurumdan! Sonra da haber verin divan toplansın. Rusya üzerine sefer kararı alacağız. Son cümlesini özellikle daha yüksek sesle ve sert bir şekilde söylemişti. Elçi varsın gitsin, durum budur diye anlatsın istemişti. Rusya ya karşı savaştan başka çare kalmamıştı. Aceleyle toplanan devlet adamları, komutanlar padişahla aynı fikirdeydi. Tez Rusya üzerine sefer düzenlenmeli, kâfirlere hadleri bildirilmeli, sınırlarımız içine girip saldırmak ne demekmiş, hesabı sorulmalıydı. Sizce aslında barışsever bir insan olan III. Ahmet in Rusya üzerine sefer düzenlemeyi bu kadar çok istemesinin sebepleri ne olabilir? a-padişah, Rus elçisinden gıcık kapmıştı. b-deli Petro nun deliliğinden bıkmıştı. c-isveç kralına yardım etmek istiyordu. d-1700 İstanbul Antlaşması yla Ruslara kaptırdığımız Azak ve çevresini geri almayı kafasına koymuştu. e-rusların sınırlarımız içine girip masum halkı katletmeleri kabul edilemezdi. Cevap c, d ve e şıkları. 14 15
OSMANLI TARİHİ-VII OSMANLI TARİHİ-VII Osmanlı Devleti, kendine sığınan birini teslim etmek istemezdi. Ancak İsveç kralına yardım etmek istememizin önemli sebepleri de bulunmaktaydı. Baltık Denizi ne ve Karadeniz e inmek isteyen Rusya, iki devletin de ortak düşmanıydı. Osmanlı Devleti, Karadeniz hâkimiyetini kimselere kaptırma niyetinde değildi, İsveç de Baltık Denizi kıyılarında Ruslara toprak vermek istemiyordu. Ayrıca 1700 İstanbul Antlaşması yla Ruslara kaptırdığımız Azak ve çevresini geri almanın fırsatını bekliyorduk. Bu durum beklediğimiz fırsatı ayağımıza kadar getiriyordu... Prut Seferi (1711) Deli Petro ELÇİNİN söylediklerini dinleyen Deli Petro kızgınlıktan daha bir dellendi. Öfkeyle dişlerini gıcırdattı: Vay demek Osmanlı savaş istiyor ha! Vay demek padişah bana kafa tuttu ha! Vay Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa kalabalık askeriyle üzerime geliyor ha! O zaman ne durursunuz? Çabuk sefer hazırlıkları tamamlansın. Osmanlı ile savaş zamanıdır. İki ordunun karşılaşması Prut ta gerçekleşti. Ruslara bir taraftan Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa nın ordusu saldırırken diğer yönden Kırım Hanı Devlet Giray ın askerleri yüklendi. İki ateş arasında kalan Ruslar, fare gibi kapana kısıldı. Bir tarafları Prut Bataklıkları, bir tarafta Kırım Hanı nın askerleri, bir tarafta Osmanlı askerleri bulunuyordu. Rus askerleri korkularını gider- 16 17
OSMANLI TARİHİ-VII OSMANLI TARİHİ-VII mek niyetiyle aralarında konuşmaya başladılar: Hişt oğlum, bu sefer yedik ayvayı! Sen öyle san benim cep telefonumdan internete giriliyor, şimdi bütün Avrupa yı ayağa kaldırıp Papa yı yardıma çağırıcam. Hıh! Burada cep telefonu çekmez ki! Hem boşuna heveslenme, Papa Bahama Adaları na tatile gitti. Üç haftadan önce gelmez. Ayrıca Bıktım artık yardıma çağıran çağırana! Bundan böyle herkes başının çaresine baksın! diye facebook a mesaj bırakmış. O zaman gerçekten hapı yuttuk. Dua edelim de bizimkiler barış teklif etsin. Askerlerin beklentileri gerçekleşmiş, çok zor durumda kalan Rus komutanları, Osmanlı Devleti ile anlaşmaya karar vermişti. Aslında gözlerinin yaşına bakmadan hepsini Prut Bataklıkları na sürmek vardı ya... Baltacı Mehmet Paşa, yeniçerilere pek güvenemediğinden anlaşma yapılmasına razı oldu. Bunun üzerine 1711 Prut Antlaşması yapıldı. Bu antlaşmaya göre; Azak ve çevresi Osmanlı ya geri verilecekti. Böylece Karadeniz yeniden Osmanlı Gölü haline geldi. Rusların Karadeniz e inme hayallerine yeniden darbe indirildi. Ruslar İstanbul da daimi elçi bulunduramayacaklardı. Böylece Rusya nın elçilik yoluyla içişlerimize karışması engellenmiş oldu. İsveç kralı serbestçe ülkesine dönebilecekti. 18 19