YENİ TUNUS YENİ F I R S AT L AR
INVEST IN TUNISIA
Rakamlarla TUNUS 2013 Nüfus Ortalama Yaşam Süresi Başkent Resmi Dil Genel olarak kullanılan diller Para Birimi Döviz Kuru (2013) Zaman Dilimi İklim : 10.9 milyon : 75 yıl : Tunus : Arapça : Fransızca, İngilizce, İtalyanca ve Almanca : Tunus Dinarı (TND) : 1 TND = 0.463 Euro = 0.615 USD : GMT+1 : Akdeniz, kışın 12 C, yazın 30 C (ortalama) Kaynak: Ulusal İstatistik Ensitütüsü GSMH : 76.569,900 TND milyon (güncel fiyatlar) Büyüme Hızı : 2.6% Kişi Başına Gelir : 7.152,900 TND İhracat Tutarı : 35.287,000 TND milyon (güncel fiyatlar) İthalat Tutarı : 42.320,000 TND milyon (güncel fiyatlar) Kaynak: Kalkınma ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı Doğrudan Yabancı Yatırım Yeni Oluşturulan İstihdam : 1.815,000 TND milyon : 9.715 kişi yeni iş gücü Kaynak: FIPA- Tunisia, 2014 01
Yeni TUNUS, cazip bir yatırım merkezi TUNUS A INANAN BAZI BÜYÜK GRUPLAR: KANITLANMIŞ REKABET GÜCÜ Doing Businnes 2014 yıllık raporunda Tunus 189 ülke arasında 51. sırada gösterilmiştir, aynı zamanda Kuzey Afrika ülkeleri arasında en ön sırada yer almaktadır. Doing Business Sıralaması Ekonomiler Sıralama Almanya 21 Fransa 38 TUNUS 51 İspanya 52 İtalya 65 Türkiye 69 Romanya 73 Fas 87 Mısır 128 Cezayir 153 Kaynak: Doing Business Report 2014, Smarter Regulations for Small and Medium-Size Enterprises, Dünya Bankası DIREK YABANCI YATIRIM İLGISI Tunus a doğrudan yabancı yatırım ilgisi yeni bir olgu değildir, 1970 li yılların başında Avrupalı şirketler Tunus da şirketler kurarak yatırımlarına başlamıştırlar. O günden bu yana 3.162 yabancı sermayeli şirket kurulmuş, 330.000 adet yeni iş gücü ve istihdam sağlanmıştır. Bu şirketler Avrupa nın güneyindeki ülkelerdeki gibi cazip ve çekici yatırım fırsatları bulmuşlar ayrıca kendileri için sağlanan kolaylıklardan istifade etmişlerdir. Doğrudan yabancı yatırımlarda sektörel dağılım 2013 (enerji dışında) Tunus Milyon Dinar (TND) AEROLIA, AKZO NOBEL, ASTEEL, AUTOLIV, AVENTIS SANOFI, BAXTER, BENETTON, BG, BIC, BNP, CROWN CORK, DANONE, DRÄXLMAIER, ELECTROLUX, ESSO, FAURECIA, FRAM, GENERAL ELECTRIC, GM, GROUPE BPCE, HAIER, HEINEKEN, HENKEL, HUTCHINSON, JOHNSON CONTROLS, KASCHKE, KBE ELEKTROTECHNIK, KROMBERG & SCHUBERT, LACROIX ELECTRONICS, LATECOERE, LEAR CORPORATION, LEONI, LUCENT TECHNOLOGIES, MICROSOFT, MIROGLIO, NESTLE, ORANGE, PFIZER, PHILIPS, PHOENIX, RIEKER, SAFRAN, SCANIA, SEWON, SIEMENS, SIOEN, SOCIETE GENERALE, SOMFY, ST MICROELECTRONICS, STREAM, SUMITOMO, TELEPERFORMANCE, THOMSON MULTIMEDIA, TOTAL, TOYOTA TSUSHO, UNILEVER, VALEO, VAN DE VELDE, VAN LAACK, VOLVO, YAMAICHI ELECTRONICS, YAZAKI, YURA CORPORATION, ZODIAC, 3 SUISSES 02 Kaynak: FIPA- Tunisia, 2014
Yeni New TUNUS, TUNISIA, dünyaya always open açık to the outside BÖLGESEL VE ULUSLARARASI ENTEGRASYON Tunus 1995 yılından bu yana Dünya Ticaret Organizasyonunun kurucu üyesidir. AKDENIZ DEKI JEOSTRATEJIK KONUMU Avrupaya bir saatden daha az ayrıca Orta Doğu şehirlerine üç saatten daha kısa bir zamanlık uçuş süresi ile Tunus 800 milyon potansiyel müşterilik bir pazara ulaşmak isteyenlerin tercih edeceği bir destinasyondur. Tunus a ait 1.300 km lik sahil kıyısı ise ülkeyi doğal olarak dış dünyaya açmaktadır. FDI açısından bakıldığında, ülkede gerçekleştirilen ihracat rakamları toplam GSMH nın %46 sına ulaşmıştır. AVRUPA BIRLIĞI ILE İLERI VE AYRICALIKLI ORTAKLIK STATÜSÜ Avrupa Birliği üyesi ülkeler Tunusun en büyük ticari ortağıdır. Birlik ile 1995 yılında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması ardından 2012 Kasım ayında Tunus ayrıcalıklı ortak statüsüne yükseltilmiştir. Bu statü ile Tunus lehine bazı ticari avantajlar sağlanmıştır, Avrupa Birliği ile yapılan ekonomik anlaşmalar ile Tunus un Avrupa pazarına ihracatının artırılması hedeflenmiştir. Tunus 52 adet çifte vergilendirme nin önlenmesi anlaşması imzaladı ayrıca karşılıklı yatırımların teşvik ve koruma amacıyla 54 adet anlaşma imzalamıştır. Tunus bölgesel ve uluslararası arenadaki önemine istinaden ülkeler arası çift taraflı veya çok taraflı ticaret anlaşmaları imzalamıştır; Örnek olarak: Türkiye ile çift taraflı serbest ticaret anlaşması; 2004 yılından beri EFTA ülkeleri ile serbest ticaret anlaşması; Tunus 2004 yılında Agadir Serbest Ticaret anlaşmasını Ürdün, Mısır ve Fas ile imzaladı. Ayrıca Libya, Mısır, Fas, Ürdün ve Irak ile Serbest Ticaret anlaşması oluşturmak için çift taraflı anlaşmalar imzaladı. Tunus aynı zamanda International Center for Settlement of International Disputes (ICSID) üyesidir ve son dönemde (Mayıs 2012) the Declaration of the Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) üyesi olmuştur. BÖLGESEL MERKEZ Tunus, Libya ve Cezayir gibi komşu ülkelerin pazarlarında da operasyonlarını büyültmek isteyen yatırımcılar için ayrıcalıklı ve önemli bir bölgedir. Libya halihazırda Tunus un Avrupa Birliğinden sonra ikinci büyük ticari ortağıdır. 03
Yeni TUNUS, gelişmiş network ağı Bizerte Tabarka Béja Jendouba El Kef Kasserine Gafsa Tozeur Kébili Büyük şehirlerde Karayolu Yapım aşamasında karayolu Karayolları Demiryolu Liman Havaalanı Tunus Kélibia Nabeul Zaghouan Hammamet Siliana Enfidha Sousse Kairouan Monastir Mahdia El Djem Sidi Bouzid Sfax Skhira Gabès Jerba Zarzis Mednine Tataouine SÜREKLI GELIŞEN ALTYAPI Tunus da 9 adet uluslararası havalimanı bulunmaktadır. En büyük havaalanı ise Tunus Carthage dır. 100 farklı havayolu şirketi haftalık olarak Tunus dan Avrupa ya 2.000 den fazla uçuş gerçekleştirmektedir. Denizyolları altyapısı ise 7 ticari liman ve 1 adet petrol terminalinden oluşmaktadır. Karayolu ağı olarak ülke çapında 20.000 km asfalt yol ve 360 km otoban yol bulunmaktadır. 2.167 km lik demiryolu ağı bütün ülkeyi kaplamaktadır. ÖZELLIKLI ENDÜSTRIYEL BÖLGELER Tunus un: Farklı yerleşim bölgelerine yayılmış olan teknoloji parklarına ek olarak 10 adet operasyonel rekabetçi endüstriyel kümeler (Ariana, Borj Cédria, Sidi Thabet, Sousse, Sfax, Monastir, Bizerte, Gafsa, Gabès and Médenine) ve 2 adet programlanmış kümesel bölge ve 15 adet iletişim ve telekomünikasyon teknolojilerinde uzmanlaşmış cyberpark bulunmaktadır; Yüksek kalite ile ekonomik a k t i v i t e l e r e h i z m e t v e r e n 2 operasyonel park : Bizerte Park (Tunus havaalanına 60 km uzaklıkta) Bizerrtın şehir limanında yer alır. Zarzis ise Djerba havaalanına yarım saatlik bir mesafede yer almaktadır; El Mghira da (Tunus un banliyösü) havacılık sektörüne hizmet amaçli teknolojik bir park bulunmaktadir; Ayrıca ülke çapına dağılmış 100 adet sanayi bölgesi bulunmaktadır. GELIŞEN TELEKOMÜNIKASYON NETWORK U Tunus ta her çeşit ileri network ağı bulunmaktadır, yerleşik yabancı firmalar mevcut bu ağlar ile bütün dünya ile düşük maliyetli iletişim kurabilmektedirler. Tunus un iletişim ağı Akdeniz bölgesindeki en gelişmiş iletişim ağı olarak kabul edilebilir. Yüksek, hızlı, çok fonksiyonlu bu ağ telefon trafiğini, interneti ve mültimedya aplikasyonlarını uygun fiyatlarla kullanabilme imkanı sağlar. 04
Yeni New TUNUS, TUNISIA,, Kabiliyetler always Havuzu open to the outside GELIŞEN EĞITIM SISTEMI Tunus ta eğitim ücretsiz olup isteyen herkes bundan faydalanabilmektedir. Genç Tunusluların %99 ü okulludur. Tunus hükümeti bütçenin %20 ini eğitime ayırmıştır. 337.000 öğrenci (%62.3 kız) Tunus geneline dağılmış olan 198 yüksek eğitim kurumunda eğitim görmektedirler. Ayrıca farklı ekonomik sektörleri kapsayan 1.000 den fazla eğitim merkezi (özel ve kamu ya ait) 140.000 öğrenciye yüzlerce farklı alanda eğitim imkanı sağlamaktadı. Tunus ta, ortalama bir mühendis in brüt maaşı 600 ve uzman teknik elemanın maaşı ise 350 kadardır. Askeri ücret ise 130 civarındadır. YÜKSEK POTANSIYELLI GENÇ MEZUNLAR HAVUZU Her yıl 70.000 in üzerinde eğitimli ve birden çok yabancı dil bilen yeni mezun iş gücüne katılmaktadır. Mezunların %35 i mühendislik, bilgisayar, iletişim ve diğer teknik bölümlerden mezun olmaktadır. Her yıl 6.000 den fazla mühendis mezun olmaktadır. İş gücünde Bilim adamı ve Mühendis Müsaitliği 1 : düşük durumu, 7 : geniş yer Sıralama Ülke Değer 22 TUNUS 4.8 24 Fransa 4.8 29 İtalya 4.7 39 Fas 4.5 53 Türkiye 4.4 56 Mısır 4.4 Kaynak: the Global Competitiveness Raporu, 2013-2014. WEF Ekibimizin içerisinde yer alan ve tüm birimlerimizde çalışan herkese ve tüm kadrolarımıza güveniyoruz, elemanlarımız bizlere yüksek bağımlılık duygusu ile çalışmaktadırlar. Bu ise sosyal iletişimin, ilerlemeye verilen teşviğin ve fikirlere verilen önemin en doğal sonucudur. Sn. Gaby LOPEZ, ZODIAC EQUIPEMENTS TUNISIA Direktörü, AR-GE BECERILERI Mart 2013 Birçok uluslararası firma Tunus ta uzmanlık merkezleri açmışlardır: ST MICROELECTRONICS, ACTIA, ALCATEL, LEONI, KROMBERG & SCHUBERT, SAGEM, SIEMENS and ZODIAC EQUIPEMENTS TUNISIA gibi şirketler yüzlerce Tunuslu mühendise ve yöneticiye iş imkanı sağlamaktadır. 05
Yeni TUNUS, arzu edilen uygun iş ortamı TUNUS TA SUNULAN YATIRIM TEŞVIKLERI Çok yönlü teşvik sistemi şunları kapsamaktadır: Tarımsal projelerde elde edilen kar vergisinden 10 yıllığına muafiyet, İhracattan elde edilen vergi oranı %10 a düşmüştürimposition, İhracat ve kalkınmada öncelikli bölgelerde yatırımcılar için çeşitli vergi teşvikleri bulunmaktadır, bunlar içersinde ihracat ve tarımsal proje karlarından 10 yıllık vergi muafiyeti ve bölgesel gelişme bölgelerinde alanın öncelik durumuna göre 5 ile 10 yıl arasında değişen vergi muafiyeti bulunmaktadırdes, Bölgesel kalkınma alanlarında, sanayi projeleri, turizm ve tarım projeleri için yatırım primleri; Bölgesel kalkınma alanlarında işverenin, sosyal güvenlik pirim ödeme katkıları ve altyapı giderleri sübvansiyonu; Sürekli eğitim maliyetlerinin %25 ine ve ilk eğitim maliyetlerinin %50 sine kadar mesleki eğitim sübvansiyonu; Çevre koruma, teknoloji ve Ar-Ge gelişimi, bölgesel veya tarımsal kalkınma yatırımları için sübvansiyon sağlanması ELVERIŞLI BIR YATIRIM IÇIN DÜZENLENEN ÇERÇEVE Tunus yasaları aşağıda belirtilen maddeleri garanti eder: Birçok sektörde yatırım özgürlüğü; Basit yerleşim prosedürleri; Ülke genelinde ihracata yönelik iş yapan şirketlerin tümü, serbest bölge statüsünde değerlendirilmekte olup ithalat ve ihracatlarda her türlü kolaylık sağlanmaktadır; Fikri mülkiyeti korumae; İşe alım prosedürlerindeki esneklik; Tunus dinarının güncel olarak diğer paralara çevrilebilmesi 06
Yeni New TUNUS, TUNISIA, köklü always modernlik open to the outside EFSANELEŞMIŞ TUNUS BARIŞSEVERLIĞI VE MISAFIRPERVERLIĞI Tunus her zaman barışseverliği ön planda tutan ve Punic Savaşlarına kadar savaşı bilmeyen bir ülkedir. Arap baharını başlatan da ülke olan Tunus barışçıl bir şekilde 14 Ocak 2011 yılında Yasemin Devrimini gerçekleştirmiştir. Bu devrim bir çok alanda dünyaya örnek olmuştur. Tunuslular tarihte birçok başarılı medeniyetinde mirasçılarıdır: Berberiler, Fenikeliler, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Türkler, Fransızlar. Bu uygarlıklardan misafirperverlik, tolerans gibi asil değerler ayrıca yaratıcılık ruhu ve başarıya adanmışlık gibi ulvi değerler miras kalmıştır. MUTLU BIR YAŞAM ORTAMI Ilıman iklimi ve çeşitlilik arz eden mimarisi ile Tunus yabancı yatırımcıların rahat bir şekilde yaşayabilecekleri ve kendilerini evlerinde gibi hissetmeleri için bütün gerekli yasam standartlarını sunmaktadır: Uygun fiyatlı modern ve lüks evleri bulunan mahalleler; Farklı ticari markaların yer aldığı ve çeşitli ürünlerin bulunduğu alışveriş merkezleri; Çesitlilk arz eden özel ve kamusal eğitim altyapısına ilaveten Yabancı okullar (Fransız,Kanada, İngiliz ve Amerikan okulları); Profesyonel düzeyde sunulan sağlık hizmetleri modern ve uzmanlaşmış kliniklerin sunduğu yüksek düzeydeki sağlık hizmeti ayrıca Tunus a gelen yabancı hasta sayısını arttırmaktadır; Çeşitli spor branşlarında gelişmiş bir spor altyapısı; Değerli bir arkeolojik miras; Birçok uluslararası festival; Önemli bir turizm altyapısı. ÖNCÜ BIR TOPLUM Modernliği ve geleneği mükemmel bir şekilde birleştiren Tunus, her zaman toplumun kendi kaderini belirlemesinde öncü olmuştur. Tunus aşağıdaki gelişmeleri yaşayan ilk Arap ülkesidir: 1846 yılında köleliğin kaldırılması; 1861 yılında taslak anayasanın hazırlanması; 1956 Personel Status Code a göre kadın haklarını garanti altına alınması; 1957 yılında kadınlara seçme; seçilme hakkı. 07
Yeni TUNUS, gelecek vaat eden bir ülke Tunus her zaman yabancı yatırımcılar için tercih edilen bir destinasyon olmaktadır. Aşağıda belirtilen güncel yeni düzenlemeler sayesinde daha da fazla fırsat sunulmaktadır: Son dönemde hazırlanan ve Tunus ulusal kurucu meclisinden geçen yeni anayasa Tunus toplumunun farklı siyasi düşüncelerine sahip çoğulcu demokrasiye inanan bay ve bayanların katılımı ile hazırlanmış olup bu yönü ile Arap dünyasında örnek teşkil edmektedir, anayasaya göre insanlar eşit ve hürdürler; Demokratik kurumları inşa etme ülkenin tüm bölge ve toplumsal sınıfları arasında servetin doğru,şeffaf ve eşit dağılımına dair esasları kuvvetlendirmeye ek olarak her türlü keyfi uygulamaları yok etme;karar verme noktasında merkezi olmaktan uzak tutarak kuvvetlendirme ile uyumlu kamusal işlerin yönetimini kuvvetlendirmenin yanında çoğulculuğa, eşitliğe, hürriyete ve siyasi hayata sivil toplumun tüm katmanlarının katılımına dayanır; Büyük projelerin başlaması altyapı ve sürdürülebilir gelişmenin yanı sıra üretim endüstrisine ve insan gelişimine de verilen önem doğrudan yabancı yatırımın gelmesine bununla birlikte kamusal ve özel ortaklıkların oluşmasına ortam sağlamaktadır; Finans, yenilenebilir enerji sağlık ve diğer alanlarda yabancı yatırımlara yeni sektörler açılması... Tunus: Dünya için ilham kaynağı. Sn. Jim Yong KIM, Dünya Bankası Başkanı, Ocak 2013 Tunus örneği, reform arayan toplumlar için bi model niteliğindedir. Sn. Ban KI-MOON, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, Ocak 2014 08
baskı 2014 GRAFİK TASARIM
LONDRA KÖLN BRÜKSEL PARIS MILANO İSTANBUL MADRIT TUNUS Foreign Investment Promotion Agency Rue Salaheddine El Ammami Centre Urbain Nord, 1004 Tunis-Tunisia Tel.: (216) 71 752 540 Faks: (216) 71 231 400 E-posta: fipa.tunisia@fipa.tn www.investintunisia.tn TOKYO FIPA-Brüksel fipa.brussels@investintunisia.be FIPA-Köln fipa.cologne@investintunisia.de FIPA-İstanbul fipaturkey@mail.com FIPA-Londra fipa.london@investintunisia.org.uk FIPA-Madrit fipa.madrid@investintunisia.es FIPA-Milano fipa.milan@investintunisia.it FIPA-Paris fipa.paris@investintunisia-org.fr FIPA-Tokyo fipa_tokyo@tunisia.or.jp INVEST IN TUNISIA