SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE ERZURUM 2013

SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE ERZURUM 2013 Palandöken (18 Kasım 2014 tarihinde düzeltilmiştir) TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE ERZURUM 2013 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Turkish Statistical Institute

SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE 2013 ERZURUM İstatistiki veri ve bilgi istekleri için Bilgi Dağıtım Grubu Tel: + (312) 410 02 15-410 02 44 Faks: + (312) 417 04 32 Yayın istekleri için Döner Sermaye İşletmesi Tel: + (312) 425 34 23-410 05 96-410 02 85 Faks: + (312) 417 58 86 Yayın içeriğine yönelik sorularınız için TÜİK Erzurum Bölge Müdürlüğü Tel: + (442) 235 20 15 Strl. Faks: + (442) 234 40 32 İnternet http://www.tuik.gov.tr E-posta bilgi@tuik.gov.tr Yayın No 4296 ISSN 1307-0894 Bu yayınla ilgili ortaya çıkabilecek düzeltmeler Kurum web sayfasında verilecektir. Türkiye İstatistik Kurumu Yücetepe Mah. Necatibey Cad. No: 114 06100 Çankaya-ANKARA / TÜRKİYE Bu yayının 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu na göre her hakkı Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına aittir. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz. Bu yayında kullanılan kapak resmi Songül CÖMERT tarafından temin edilmiştir. ISBN 978-975-19-6125-9 Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara Tel: +(0312) 387 09 25 * Faks: +(0312) 418 50 82 Eylül 2014 MTB: 2014-0441 - 50 Adet

Önsöz ÖNSÖZ Türkiye İstatistik Kurumu, ülkemizin ekonomik, sosyal, demografik ve kültürel yap s ile ilgili idari kay t, say m ve araşt rmalardan elde ettiği bilgileri, başta kamu kurum ve kuruluşlar ve araşt rmac lar olmak üzere kamuoyunun kullan m na sunmaktad r. Yay nlar, tutarl l k, zamanl l k, şeffafl k ve gizlilik ilkeleri çerçevesinde kaliteli veri üretimi ve hizmet sunumu ilkelerine göre haz rlanmaktad r. Dünyada ve ülkemizde istatistiki bilgiye duyulan ihtiyac n her geçen gün artmas na paralel olarak, üretilen istatistiklerin iyileştirilmesi, geliştirilmesi, bölgesel istatistiklerin toplanmas, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yap lmas, bölgesel politikalar n çerçevesinin belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi ne uygun karş laşt r labilir istatistiki veri taban oluşturulmas amac yla, ülke genelinde İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas (İBBS) tan mlanm ş, bu kapsamda Kurumumuzun Bölge Teşkilatlar n n güçlendirilmesi ve daha fonksiyonel hale getirilmesi için gereken altyap kurulmuştur. Yerel düzeyde kalk nma projeleri üretildikçe, veriye olan talep de artacakt r. Bu yay nda yer alan bölgesel veriler İBBS ye göre s n fland r lm şt r. Bölgesel düzeyde ayr nt l verilerin üretilmesi, kay tlara dayal verilerin geliştirilmesine bağl d r. Ulusal kay t sisteminin güncel olarak sürdürülmesi için TÜİK taraf ndan yürütülen faaliyetler devam etmektedir. Bölgesel düzeyde veri talebinin yüksekliği göz önünde bulundurularak haz rlanan bu yay n, değişik zamanlarda yay nlanan resmi istatistikler bir araya getirilerek, her aşamadaki karar al c ve kullan c lara kolayl k ve zaman tasarrufu sağlayacakt r. Ayn zamanda bölge yöneticilerinin verdikleri hizmetteki gelişmeleri ve eksiklikleri tesbit etmek amac yla, üretilen verileri göstergelere dönüştürerek karar almada kolayl k sağlayacak, İBBS ye göre Erzurum ilinin bilgilerini içermektedir. Ayr ca yay nda, kullan c lar n karş laşt rma yapabilmelerini sağlamak üzere TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) 2. Düzeyde bölge biriminin göstergelerine de yer verilmektedir. Yay n n tüm kullan c lara kolayl k sağlamas n ve faydal olmas n dilerim. Birol AYDEMİR Başkan Birol AYDEMİR Başkan III

İçindekiler İÇİNDEKİLER Sayfa Önsöz İçindekiler Aç klama Genel Bilgiler III V IX XI 1. Temel Göstergeler 1 İBBS 2. düzey Grafik 1.1 Kişi baş na Gayri Safi Katma Değer, 2011 7 1.2 TÜFE-Bir önceki y l n ayn ay na göre değişim oran (%), 2013 7 1.3 Çal şan say lar n n Türkiye toplam içindeki pay, 2011 8 1.4 Maaş ve ücretlerin Türkiye toplam içindeki pay, 2011 8 Tablo 1.1 İBBS 2. düzey (26 bölge) kişi baş na gayri safi katma değer, 2011 9 1.2 İBBS 2. düzey (26 bölge) TÜFE göstergeleri 10 1.3 İBBS 2. düzey (26 bölge) sanayi ve hizmetler sektörü göstergeleri, 2011 11 İBBS 3. düzey Grafik 1.5 Nüfus, 2013 12 1.6 İl ve ilçe merkezleri, belde ve köyler nüfusunun toplam nüfus içindeki oran, 2013 13 1.7 Nüfus yoğunluğu, 2013 14 1.8 Y ll k nüfus art ş h z, 2012-2013 15 1.9 Toplam yaş bağ ml l k oran, 2013 16 1.10 Net göç h z, 2012-2013 17 1.11 Kaba evlenme h z, 2013 18 1.12 Kaba doğum h z, 2013 19 1.13 Bebek ölüm h z, 2013 20 1.14 İthalat, 2013 21 1.15 İhracat, 2013 22 1.16 Yüz bin kişi baş na düşen hastane yatak say s, 2012 23 1.17 Öğretmen baş na düşen öğrenci say s (ilkokul), 2013/'14 24 1.18 İlkokulda net okullaşma oran, 2013/'14 25 1.19 Ortaöğretimde (lise) net okullaşma oran, 2013/'14 26 1.20 Bitkisel üretim değeri, 2013 27 1.21 Canl hayvanlar değeri, 2013 28 1.22 İşsizlik oran, 2013 29 1.23 Hizmet sektöründe istihdam edilenlerin oran, 2013 30 1.24 Kişi baş na toplam elektrik tüketimi, 2012 31 1.25 Belediyelerde kişi baş na temin edilen günlük su miktar, 2012 32 1.26 Bin kişi baş na otomobil say s, 2013 33 1.27 Onbin araç baş na kaza say s, 2013 34 1.28 Is tma sistemi kat kaloriferi olan hanehalk oran, 2011 35 1.29 İllere göre mutluluk düzeyi, 2013 36 1.30 İllere göre umut düzeyi, 2013 37 Tablo 1.4 İBBS 3. düzey (81 il) nüfus ve göç göstergeleri, 2013 38 1.5 İBBS 3. düzey (81 il) demografi göstergeleri, 2013 42 1.6 İBBS 3. düzey (81 il) d ş ticaret göstergeleri, 2013 46 1.7 İBBS 3. düzey (81 il) sağl k göstergeleri, 2012 48 1.8 İBBS 3. düzey (81 il) eğitim göstergeleri, 2013/'14 50 1.9 İBBS 3. düzey (81 il) tar m göstergeleri, 2013 52 1.10 İBBS 3. düzey (81 il) işgücü göstergeleri 54 1.11 İBBS 3. düzey (81 il) elektrik tüketim göstergeleri,2012 56 1.12 İBBS 3. düzey (81 il) çevre göstergeleri, 2012 58 1.13 İBBS 3. düzey (81 il) ulaşt rma göstergeleri 60 1.14 İBBS 3. düzey (81 il) nüfus ve konut araşt rmas göstergeleri, 2011 62 1.15 İBBS 3. düzey (81 il) konut sat ş göstergeleri, 2013 66 1.16 İBBS 3. düzey (81 il) mutluluk düzeyi, 2013 68 1.17 İBBS 3. düzey (81 il) umut düzeyi, 2013 70 V

İçindekiler Sayfa 2. Ekonomik ve Sosyal Yap 72 Tablo 2.1. Nüfus ve Demografi 2.1.1 İl ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, 2011-2013 83 2.1.2 İlçe, belediye ve köy say s, 2011-2013 83 2.1.3 Yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, 2011-2013 84 2.1.4 Yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukar yaştaki nüfus), 2011-2013 86 2.1.5 Okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus (6 ve daha yukar yaştaki nüfus), 2011-2013 87 2.1.6 Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukar yaştaki nüfus), 2011-2013 88 2.1.7 İllerin ald ğ göç, verdiği göç, net göç ve net göç h z, 2008-2013 90 2.1.8 Annenin yaş grubuna göre doğumlar, 2009-2013 90 2.1.9 Cinsiyete göre doğumlar, 2009-2013 91 2.1.10 Ortalama evlenme yaş ve ortalama ilk evlenme yaş, 2009-2013 91 2.1.11 Yaş grubuna göre evlenmeler, 2009-2013 92 2.1.12 Yaş grubuna göre boşanmalar, 2009-2013 93 2.1.13 Evlilik süresine göre boşanmalar, 2009-2013 94 2.1.14 Yaş grubuna göre ölümler, 2009-2013 94 2.1.15 Daimi ikametgaha göre seçilmiş ölüm nedenlerinin dağ l m, 2010-2013 95 2.1.16 Yaş grubu ve cinsiyete göre intiharlar, 2009-2013 96 2.1.17 İlçelere göre il ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, 2013 97 2.1.18 İlçe, yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, 2013 98 2.1.19 İlçe, okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus ( 6 +yaş ), 2013 102 2.1.20 İlçe, bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus ( 15 +yaş ), 2013 104 2.1.21 İlçe, yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15+ yaş), 2013 108 2.1.22 İlçelere göre ortalama hanehalk büyüklüğü,2013 110 2.1.23 İkamet edilen ilçeye göre nüfusa kay tl olunan il, 2013 111 2.1.24 İlçe ve cinsiyete göre doğumlar, 2013 117 2.1.25 İlçe, cinsiyet ve yaş grubuna göre evlenmeler, 2013 118 2.1.26 İlçe ve cinsiyete göre ölümler, 2013 119 2.1.27 İlçe, cinsiyet ve yaş grubuna göre ölümler, 2013 120 2.1.28 İlçe ve cinsiyete göre intiharlar, 2013 122 2.2. Milli Gelir 2.2.1 Cari fiyatlarla bölgesel gayrisafi katma değer (iktisadi faaliyet kollar na göre temel fiyatlarla), 2007-2011 123 2.3. Fiyat ve Endeksler 2.3.1 Tüketici fiyatlar değişim oranlar (2003=100), 2011-2013 124 2.4. D ş Ticaret 2.4.1 Ekonomik faaliyetlere göre ihracat (ISIC, Rev.3),2009-2013 125 2.4.2 Ekonomik faaliyetlere göre ithalat (ISIC, Rev.3),2009-2013 126 2.5. İş İstatistikleri 2.5.1 İş kay tlar na göre girişim say lar, 2013 127 2.5.2 Mali arac kuruluş istatistikleri, 2008-2012 128 VI

İçindekiler Sayfa 2.6. İnşaat 2.6.1 Kullanma amac na göre yap lacak yeni ve ilave yap lar, (Yap ruhsatlar na göre), 2013 129 2.6.2 Kullanma amac na göre tamamen veya k smen biten yeni ve ilave yap lar, (Yap kullanma izin belgelerine göre), 2013 130 2.7. Enerji 2.7.1 Kullan m yerlerine göre elektrik tüketimi, 2008-2012 131 2.8. Ulaşt rma 2.8.1 Motorlu kara taş tlar, 2009-2013 132 2.8.2 Y l içinde devri yap lan motorlu kara taş t say s, 2011-2013 132 2.8.3 Trafik kazalar,2009-2013 133 2.8.4 Yol uzunluklar,2009-2013 134 2.8.5 Kullan lan yak t türüne göre motorlu kara taş t say s, 2009-2013 135 2.8.6 Hava meydanlar nda iniş-kalk ş yapan uçak say s ile iç ve d ş hatlarda taş ma,2009-2013 136 2.9. Eğitim 2.9.1 Eğitim seviyesine göre okul, öğretmen ve öğrenci say lar, 2009/'10-2013/'14 137 2.9.2 Öğretmen baş na düşen öğrenci say lar, 2009/'10-2013/'14 139 2.9.3 Yükseköğretim kurumlar nda kendi biriminde görevli öğretim eleman say s, 2008/'09-2012/'13 139 2.9.4 Yükseköğretim kurumlar nda önlisans ve lisans düzeyinde öğrenci say lar, 2008/'09-2012/'13 140 2.10. Sağl k 2.10.1 Hastane ve yatak say s, 2008-2012 141 2.10.2 Sağl k personeli say s, 2008-2012 141 2.11. İşgücü 2.11.1 Kurumsal olmayan nüfusun y llara göre işgücü durumu (15+ yaş), 2011-2013 142 2.11.2 İstihdam edilenlerin sektörel dağ l m (15+ yaş), 2011-2013 142 2.11.3.İş arama süresine göre işsizler (15+ yaş), 2011-2013 143 2.11.4 Eğitim durumuna göre işgücü, işsiz, istihdam durumu (15+ yaş), 2011-2013 143 2.11.5 İstihdam edilenlerin y llara göre işteki durumu (15+ yaş), 2011-2013 144 2.11.6 İşgücüne dahil olmayanlar n y llara göre işgücüne dahil olmama nedenleri (15+ yaş), 2010-2013 144 2.12. Tar m 2.12.1 Tar m alan kullan m, 2009-2013 145 2.12.2 Tah llar ve diğer bitkisel ürünlerin hasat edilen alan, 2009-2013 146 2.12.3 Tah llar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarlar, 2009-2013 147 2.12.4 Sebzelerin üretim miktarlar, 2009-2013 148 2.12.5 Meyvelerin üretim miktarlar, 2009-2013 149 2.12.6 Seçilmiş ürünlerde örtü alt sebze ve meyve üretim miktarlar,2009-2013 150 2.12.7 Niteliklerine göre örtü alt tar m alanlar, 2009-2013 151 2.12.8 Organik bitkisel üretim (geçiş süreci dahil),2009-2013 151 2.12.9 Canl hayvanlar, 2009-2013 152 2.12.10 Süt ve bal üretimi, 2009-2013 152 2.12.11 Tar msal üretim değeri, 2009-2013 153 2.12.12 Seçilmiş tar msal alet ve makine say lar, 2009-2013 154 2.12.13 İlçelere göre tar m alan kullan m, 2013 155 2.12.14 İlçelere göre seçilmiş tah l ve diğer bitkisel ürünlerin üretimi, 2013 156 2.12.15 İlçelere göre seçilmiş sebze ürünleri üretimi, 2013 156 2.12.16 İlçelere göre seçilmiş meyve ürünleri üretimi, 2013 157 2.12.17 İlçelere göre seçilmiş örtü alt ürünlerin üretimi, 2013 158 2.12.18 İlçelere ve niteliklerine göre örtü alt tar m alanlar, 2013 159 2.12.19 İlçelere göre seçilmiş tar msal alet ve makineler, 2013 160 2.12.20 İlçelere göre hayvansal üretim, 2013 161 VII

İçindekiler Sayfa 2.13. Çevre 2.13.1 Belediye su istatistikleri, 2004-2012 162 2.13.2 Belediye at ksu istatistikleri, 2004-2012 162 2.13.3 Belediye at k istatistikleri, 2004-2012 163 2.13.4 Belediyelerin çevresel harcamalar, 2007-2012 163 2.13.5 İçme ve kullanma suyu şebekesi ve ar tma tesisi ile hizmet verilen belediye say s ve nüfusu, 2010-2012 164 2.13.6 Kaynaklar na göre belediyeler taraf ndan içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağ t lmak üzere çekilen su miktar, 2010-2012 164 2.13.7 Belediyelerin içme ve kullanma suyu ar tma tesisi mevcut durumu, 2010-2012 165 2.13.8 Kanalizasyon şebekesi ve ar tma tesisi ile hizmet verilen belediye say lar ve nüfusu, 2010-2012 165 2.13.9 Al c ortamlar na göre kanalizasyon şebekesinden deşarj edilen at ksu miktar, 2010-2012 166 2.13.10 At ksu ar tma tesisleri, 2010-2012 166 2.13.11 Bertaraf yöntemine göre belediye at k miktar, 2010-2012 167 2.13.12 İlçelere göre belediyelerin çevresel harcamalar, 2012 167 2.14. Turizm 2.14.1 Giriş, ç k ş kap lar n n bağl olduğu il ve ulaş m yoluna göre giriş ve ç k ş yapan vatandaşlar, 2009-2013 2.14.2 Giriş, ç k ş kap lar n n bağl olduğu il ve ulaş m yoluna göre giriş ve ç k ş yapan yabanc lar, 2009-2013 168 169 2.15. Kültür 2.15.1 Halk kütüphanesi, kitap ve yararlanma say s, 2008-2012 170 2.15.2 Sinema salonu, gösteri ve seyirci say s, 2008-2012 171 2.15.3 Tiyatro salonu, gösteri ve seyirci say s, 2007/'08-2011/'12 172 2.16. Seçim 2.16.1 Milletvekili genel seçimi, seçmen ve oy bilgileri, 2011 173 2.16.2 Yaş ve cinsiyete göre seçmen profili, 2014 174 2.16.3 İlçelere göre milletvekili genel seçimi sonuçlar, 2011 175 2.17. Adalet 2.17.1 Türlerine göre ceza infaz kurumu say s, 2008-2012 176 2.17.2 Suçun işlendiği yerleşim yeri ve eğitim durumuna göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, 2008-2012 177 2.17.3 Suçun işlendiği yerleşim yeri ve suç türüne göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, 2008-2012 178 2.17.4 Geliş nedenine göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, 2008-2012 179 2.17.5 İsnat edilen suç türüne göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, 2008-2012 180 2.18. Hanehalk Tüketim Harcamalar 2.18.1 Harcama türlerine göre hanehalk tüketim harcamas n n dağ l m (%), 2008-2012 181 Ek 1. Veri kaynaklar 182 2. İlgili bilgilere ulaşmak için... 183 VIII

Açıklama 1. Giriş AÇIKLAMA Bölgesel düzeyde kullan c talebi dikkate al narak seçilen belirli değişken ve göstergelerden oluşan bu çal şma, kullan c lar n bölgesel veriye daha kolay ulaşabilmesi amac yla haz rlanm şt r. Ayr ca grafiklerle verinin daha kolay anlaş labilmesi amaçlanm şt r. 2. Kapsam En fazla mevcut son beş referans dönem verileri içerilmektedir. TRA1 2. düzey bölgesi ve TRA11 3. düzey ili olan Erzurum un yan nda, İBBS 2. düzey (26 bölge) ve İBBS 3. düzey (81 il) göstergeleri kapsanmaktad r. Verilerin son güncelleme tarihi 01/07/2014 tür. 3. Veri Kaynaklar Verilerin önemli bir k sm Türkiye İstatistik Kurumunun çal şmalar ya da ilgili kurumlarla yap lan işbirliği ile elde edilmiştir. Bir bölümü ise ilgili kurumlar n yay nlar ndan olduğu gibi al nm şt r. İlk k s mda bu verilerden yararlan larak göstergeler hesaplanm şt r. 4. S n flamalar Bölgesel istatistiklerin toplanmas, geliştirilmesi, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yap lmas, bölgesel politikalar n belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi ne uygun, karş laşt r labilir istatistiki veri taban oluşturulmas amac yla ülke çap nda İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas tan mlanm şt r. Bu s n flamada iller 3. Düzey olarak tan mlanm ş; ekonomik, sosyal ve coğrafi yönden benzerlik gösteren komşu iller ise bölgesel kalk nma planlar ve nüfus büyüklükleri de dikkate al narak 1. Düzey ve 2. Düzey olarak grupland r lmak suretiyle hiyerarşik İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas yap lm şt r. Buna göre: 1. Düzey: 2. Düzey Bölge Birimlerinin grupland r lmas sonucu tan mlanm ş olup, 12 adettir. 2. Düzey: 3. Düzeydeki komşu illerin grupland r lmas sonucu tan mlanm ş olup, 26 adettir. 3. Düzey: İl düzeyinde 81 adet İstatistiki Bölge Birimi yer almaktad r. Her il bir İstatistiki Bölge Birimini tan mlamaktad r. S n flamaya ilişkin ayr nt l bilgi İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas tablosunda verilmektedir. Simge ve K saltmalar... Bilgi elde edilememiştir - Bilgi yoktur * Bilgi geçicidir c Gizli veri 0 Kullan lan birimin yar s ndan azd r TL Türk Liras $ ABD Dolar İBBS İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas TÜFE Tüketici Fiyat Endeksi GSKD Gayri Safi Katma Değer 2012/ 13 01/10/2012 ile 31/09/2013 aras ndaki öğrenim dönemi 2010/ 11 2010 da başlayan ve 2011 de biten tiyatro sezon y l ISIC Rev.3 Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararas Standart Sanayi S n flamas CPA Faaliyetlere Göre Ürünlerin İstatistiki S n flamas MWh 1 000 000 watt saate eşdeğer enerji birimi KWh 1 000 watt saate eşdeğer enerji birimi NACE Avrupa Topluluğu nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki S n flamas IX

Açıklama İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas (İBBS) 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey TR1 İstanbul TR10 İstanbul TR100 İstanbul (Zonguldak, TR811 Zonguldak (Tekirdağ, TR211 Tekirdağ TR81 Karabük, TR812 Karabük TR21 Edirne, TR212 Edirne Bart n) TR813 Bart n TR2 Bat K rklareli ) TR213 K rklareli Bat (Kastamonu, TR821 Kastamonu Marmara ( Bal kesir, TR221 Bal kesir TR82 Çank r, TR822 Çank r TR22 Çanakkale ) TR222 Çanakkale TR8 Karadeniz Sinop) TR823 Sinop TR31 (İzmir) TR310 İzmir (Samsun, TR831 Samsun (Ayd n, TR321 Ayd n Tokat, TR832 Tokat TR32 Denizli, TR322 Denizli TR83 Çorum, TR833 Çorum Muğla) TR323 Muğla Amasya) TR834 Amasya TR3 Ege (Manisa, TR331 Manisa (Trabzon TR901 Trabzon Afyonkarahisar, TR332 Afyonkarahisar Ordu, TR902 Ordu TR33 Kütahya, TR333 Kütahya Doğu Giresun, TR903 Giresun Uşak) TR334 Uşak TR9 Karadeniz TR90 Rize, TR904 Rize (Bursa, TR411 Bursa Artvin, TR905 Artvin TR41 Eskişehir, TR412 Eskişehir Gümüşhane) TR906 Gümüşhane Bilecik ) TR413 Bilecik (Erzurum, TRA11 Erzurum Doğu ( Kocaeli, TR421 Kocaeli TRA1 Erzincan, TRA12 Erzincan TR4 Marmara Sakarya, TR422 Sakarya Bayburt ) TRA13 Bayburt TR42 Düzce TR423 Düzce TRA Kuzeydoğu (Ağr, TRA21 Ağr Bolu, TR424 Bolu Anadolu Kars, TRA22 Kars Yalova ) TR425 Yalova TRA2 Iğd r, TRA23 Iğd r Bat TR51 ( Ankara) TR510 Ankara Ardahan ) TRA24 Ardahan TR5 Anadolu ( Konya, TR521 Konya (Malatya, TRB11 Malatya TR52 Karaman) TR522 Karaman Elaz ğ, TRB12 Elaz ğ TRB1 ( Antalya, TR611 Antalya Bingöl, TRB13 Bingöl TR61 Isparta, TR612 Isparta Ortadoğu Tunceli ) TRB14 Tunceli TRB Burdur) TR613 Burdur Anadolu (Van, TRB21 Van TR62 (Adana, TR621 Adana Muş, TRB22 Muş TR6 Akdeniz Mersin) TR622 Mersin TRB2 Bitlis, TRB23 Bitlis TR63 (Hatay, TR631 Hatay Hakkari ) TRB24 Hakkari Kahramanmaraş TR632 Kahramanmaraş (Gaziantep, TRC11 Gaziantep Osmaniye) TR633 Osmaniye TRC1 Ad yaman, TRC12 Ad yaman TR71 (K r kkale, TR711 K r kkale Kilis ) TRC13 Kilis Aksaray, TR712 Aksaray (Şanl urfa, TRC21 Şanl urfa Niğde, TR713 Niğde TRC Güneydoğu TRC2 Diyarbak r ) TRC22 Diyarbak r Orta Nevşehir, TR714 Nevşehir Anadolu (Mardin, TRC31 Mardin TR7 Anadolu K rşehir) TR715 K rşehir Batman, TRC32 Batman TR72 (Kayseri, TR721 Kayseri TRC3 Ş rnak, TRC33 Ş rnak Sivas, TR722 Sivas Siirt) TRC34 Siirt Yozgat) TR723 Yozgat Toplam 12 26 81 X

Genel Bilgiler GENEL BİLGİLER Tarihçe Erzurum'un bilinen ilk ad Doğu Roma (Bizans) İmparatoru II.Theodosios' a (408-450) izafe edilen Theodosiopolis' ti, şimdiki Erzurum' un yerinde kurulmuştu. IV. as r sonuna doğru Roma imparatorluğu s n rlar içine al nm ş ve 415 tarihinde Theodosios' un emriyle Şark Ordular Kumandan Anatolius taraf ndan kurulmuştur. Urfal Mateos' a göre bu şehir Garin m nt kas nda F rat' n kaynağ na yak n bir yerde bulunuyordu. Belazurî. bölgeye hakim olan Ermenyakos' un ölümü üzerine yerine geçen Kali adl kar s taraf ndan kurulduğu için Araplarda Kalikala (Kali' nin ihsan ) ad n vermişlerdir. Belazuri Kalîkala' y dördüncü Ermeniyye şehirleri aras nda sayar ve Ermeniyye şehirlerinden biri olarak kabul eder. X. as r İslam coğrafyac lar Kalikala şehri hakk nda bize malumat vererek, doğuda ev eşyas n n en önemlisi say lan Kali (hal )n n burada yap ld ğ n ve ad n bu şehirden alm ş olduğunu kaydetmektedirler. Hudud alalam' n yazar bu şehrin müstahkem bir kalesi bulunduğunu ve her taraftan gelen gazilerin buray nöbet tutarak koruduklar n ve şehirde tüccarlar n çok olduğunu bildirmektedir. Bugünkü Erzurum ad ise, Erzen' in Selçuklular taraf ndan fethedilmesi üzerine ahalisinin Theodosiopolis' e (Kalikala=Karin) göç etmelerine müteakip bu şehre Erzen ve Türk hâkimiyetinin ilk safhalar nda bu ad n sonuna, Meyyafarikin (Silvan) ile Siirt aras ndaki Erzen' den ay rmak ve Anadolu'ya ait olduğunu belirtmek üzere Rum kelimesi ilave edilerek, Erzen al-rum denilmesinden kaynaklanm şt r. Selçuklular taraf ndan Erzurum'da bas lm ş paralar n üzerinde şehrin ad Arzan al-rum şeklinde yaz lm şt r. Erzurum ve çevresi özellikle son Kalkolitik ve Eski Tunç çağ ndan itibaren yoğun iskana ve siyasi olaylara tan k olmuştur. Bunun sebebi en eski çağlardan beri önemli ticari ve askeri yollar n kavşak noktas nda yer almas, zengin akarsu kaynaklar n bünyesinde bulundurmas ve doğal savunma zeminine sahip olmas d r. Çevredeki sert iklim şartlar na rağmen dağ silsileleri ve akarsu boylar ndaki verimli ovalar tar ma ve bilhassa hayvanc l ğa uygun bir ortam oluşturmuştur. Karaz, Pulur ve Güzelova kaz lar n n tan kl ğ nda, yaklaş k alt bin y ldan beri çevredeki yaşama biçiminin devam ettiği söylenebilir. Bölgede M.Ö. IV. binden itibaren çok kuvvetli bir kültür birliğinin olduğu da ortaya ç km şt r. İstanbul Hükümeti, İtilaf Devletleri'nin bask lar sonucu, Anadolu'da asayişi sağlamak amac yla ordu müfettişlikleri teşkil etti. Bu tasar gereğince. Doğu Anadolu' da ki 9. Ordu Müfettişliğine Mustafa Kemal Paşa tayin edildi. Mustafa Kemal Paşa' ya verilen talimata göre, Trabzon, Erzurum, Sivas, Van Vilayetleriyle Erzincan ve Canik müstakil livalar na gereken emirleri verebileceklerdir. Mustafa Kemal Paşa' ya verilen bu geniş talimattan da anlaş lacağ üzere, O' nun görevi yaln zca Samsun ve havalisindeki asayişsizliğe son vermenin ötesinde idi. Anadolu' ya ayak basar basmaz yapmaya başlad ğ işlerde bunu ortaya koymaktad r. Mustafa Kemal Paşa 3 Temmuz 1919'da Erzurum'a geldi, ilk karş lama merasimi Erzurum'un bat s nda on yedi kilometre uzakl ktaki Il ca' da yap ld. Mustafa Kemal Paşa Erzurum'a gelişinin ertesi günü 4 Temmuz'da Erzurum Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni ziyaret etti. Mustafa Kemal Paşa, 5 Temmuz 1919'da yak n arkadaşlar ile bir toplant yapt. Toplant ya Karabekir Paşa, Rauf Bey, Eski Vali Münir, Süreyya, Ordu Müfettişliği Kurmay Başkan Kaz m, Kurmay Binbaş Hüsrev, Binbaş Refik, M.Müfit Beyler kat lm şlard. Toplant da bulunanlar, Mustafa Kemal Paşa' ya sonuna kadar yard m edeceklerine, onu lider olarak kabul ettiklerine dair söz verdiler. Erzurum Kongresi, 23 Temmuz - 7 Ağustos 1919 tarihleri aras nda Erzurum'da toplanan kurultayd r. Kongreye çoğunluğu işgal alt ndaki 5 doğu ili Trabzon, Erzurum, Sivas, Bitlis ve Van'dan gelen 62 delege kat lm ş; 2 hafta süren kongrede al nan kararlar Kurtuluş Mücadelesi'nde izlenen çizgide önemli ölçüde belirleyici olmuştur. Erzurum kongresi bölgesel bir kongre olmas na rağmen tüm ulusu etkileyecek kararlar al nm şt r. Kongreyi geçici başkan olarak Erzurum delegelerinden Hoca Raif Efendi açm ş; yoklaman n ard ndan yap lan oylamada Mustafa Kemal Paşa kongre başkanl ğ na getirilmiştir. Asl nda 10 Temmuz'da XI

Genel Bilgiler başlamas öngörüldü. Fakat delegelerin bir bölümünün gelememesinden ötürü 23 Temmuz'a ertelendi. ErzurumKongresi'nde al nan kararlar: Milli s n rlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. Her türlü yabanc işgaline ve müdahalesine karş millet hep birlikte direniş ve savunmaya geçecektir. İstanbul Hükümeti vatan n bağ ms zl ğ n sağlayamazsa geçici bir hükümet kurulacakt r. Bu hükümet milli kongre taraf ndan seçilecektir. Kongre toplanmam ş ise, bu seçimi Temsilciler Kurulu yapacakt r. Kuva-yi Milliye'yi etkili, milli iradeyi hakim k lmak esast r.az nl klara siyasi hakimiyetimizi ve sosyal dengemizi bozacak ayr cal klar verilemez. Ancak bu vatandaşlar n canlar, mallar ve rzlar her türlü sald r dan korunacakt r.manda ve himaye kabul olunamaz.milli irade ve toplanan ulusal güçler padişahl k ve halifelik makam n kurtaracakt r.mebuslar Meclisi'nin derhal toplanmas na ve hükümetin yapt ğ işlerin milletçe kontrolüne çal ş lacakt r.sömürgecilik amac taş mayan devletlerden teknik, sanayi ve ekonomik yard m kabul edilebilir. Coğrafi Durum İki coğrafi bölgede topraklar bulunan Erzurum İlinin arazi büyüklüğü, yaklaş k 25 355 km² kadar tutar. Bu topraklar n kuzey kesimi yani İspir, Narman, Oltu, Olur, Pazaryolu, Tortum ve Uzundere İlçelerinin topraklar, Karadeniz Bölgesinin Doğu Karadeniz s n rlar içinde kalmaktad r. Ancak bu kesim, İl topraklar n n yaklaş k %30 luk bir pay n oluşturur. Geriye kalan %70 gibi önemli bir pay, Doğu Anadolu Bölgesi dahilinde yer al r. İl, arazi büyüklüğü bak m ndan, s rayla Konya, Sivas ve Ankara İllerinden sonra, Türkiye nin 4. büyük ili konumundad r. Yeryüzü Şekilleri: Erzurum İli, genel olarak yüksek arazilerden oluşur. Örneğin platolar n deniz düzeyine göre yükseklikleri 2 000 m. yi bulur, bunlar n üstünde yer alan dağlar n yükseklikleri ise, 3000 m. ve daha yüksektir. Platolar ve dağlar aras nda, yükseklikleri yaklaş k 1 500 ila 1 800 metrelere ulaşan depresyon ovalar yla oluklar yerleşmiştir. Karasu-Aras Dağlar n n baz dağ kütleleri, Erzurum İli arazisini güneyde engebelendirmiştir. Bunlar n en önemlileri, Erzurum kenti ve Erzurum ovas (825 Km²) güneyinde yer almakta olan Palandöken Dağlar (Büyük Ejder 3 176 m.) ve Pasinler Ovas (540 km²) güneyinde yer alan Şahveled Dağlar (Çakmak Dağ 3 063 m.) olup, Bingöl Dağlar n n kuzey yar s da yine Erzurum İli s n rlar içinde kalmaktad r. İl topraklar n kuzeyden engebelendirmiş olan dağlarsa, Kuzey Anadolu Dağlar n n ikinci s ras na bağl yükseltilerdir. Bunlar n başl calar, İspir ve Erzurum aras nda yer alan Mescit Dağlar (en yüksek nokta 3 239 m.), onlar n doğusundaki Kargapazar Dağlar (Dumlu Dağ 3 169 m.) ve bir k sm Kars ili s n rlar içinde kalan Allahuekber dağlar d r. Söz konusu edilen bu kuzey ve güneydeki dağlar n aras na, iki önemli depresyon ovas yerleşmiştir. Bunlar Erzurum Kentinin de kenar nda kurulmuş olduğu Erzurum ovas ve Hasankale ovas olup, her iki ovay birbirinden, 2 030 m. yükseklikteki Deveboynu beli ay r r. Bunlardan Erzurum ovas n n en alçak kesimi 1 850 m. Hasankale ovas n nki ise, 1 650 m. kadard r. Asl nda bunlar birer ova özelliği gösterirler. İklim Özellikleri: İl arazisinin büyük çoğunluğunda, karasal iklim özellikleri egemendir. K şlar uzun ve sert, yazlar k sa ve s cak geçer. İl topraklar n n kuzey kesimlerinde, yüksekliği yaklaş k 1000 ila 1500 metrelere inen vadi içleriyle çukur sahalarda iklim, büyük ölçüde sertliğini yitirir. Erzurum il merkezindeki meteoroloji istasyonunda 1929 dan bu yana gözlem yap lmaktad r. Yaklaş k 70 y l bulan gözlem sonuçlar na göre, ilde en soğuk ay ortalamas, -8,6 C, en s cak ay ortalamas 19,6 C, en düşük s cakl k -35 C ve en yüksek s cakl k ise, 35 C olarak ölçülmüştür. Y ll k yağ ş tutar 453 mm. kadard r. En az yağ ş k ş devresinde düşer. Bu devrenin yağ şlar kar biçiminde olup, kar yağ şl gün say s 50 ve kar örtüsünün yerde kal ş süresi ise 114 gün kadard r. En yağ şl devre ilkbahar ve yaz mevsimleridir. Doğal Bitki Örtüsü: İl arazisinde egemen doğal bitki örtüsü, step formasyonudur. Orman örtüsü, pek yayg n değildir. Bu örtünün alt s n r, 1900-2000 metrelerde başlamakta ve üst s n r, 2 400 metrelerde son bulmaktad r. Başl ca orman örtüsü alanlar, Oltu, Olur ve Şenkaya ilçelerindeki sar çam ve meşe ormanlar yla, Erzincan-Aşkale s n rlar nda rastlanan meşe ormanlar d r. İl arazisinin %60 tan biraz fazlas steplerle kapl d r. Bu doğal bitki örtüsü, yer yer keven topluluklar yla verimsiz hale gelse de, geniş alanlarda mera hayvanc l ğ na uygun verimli çay rl klar durumundad r. XII

Genel Bilgiler Akarsular: İl topraklar n n doğu yar s, Hazar akaçlama Havzas içinde kal r. Bu kesimin sular n, Aras Irmağ toplar. Bat kesimi ise, Basra Körfezi akaçlama alan nda, kuzey kesimi de Karadeniz akaçlama havzas nda kal r.bat kesimi sular n Karasu, kuzey kesimininkini ise, Tortum ve Oltu çaylar n n birleşmesiyle oluşan Çoruh rmağ toplar. Göller: İlde doğal göller azd r. Yapay göller ise, yeni yeni oluşmaktad r. İlin en önemli doğal gölü, Tortum çay üzerinde oluşmuş, bir heyelan-sed gölü olan, Tortum gölüdür. Asl nda bu göl, yönetim olarak, 1997 de ilçe merkezi yap lan Uzundere ilçesi yönetim s n rlar içinde kal r. Alan yaklaş k 8 km² kadar olan bu göl, kuzey bat da yer alan Kemerli dağ ndan heyelan yoluyla kayan kütlelerin, Tortum çay n n yatağ n t kamas yoluyla oluşmuştur. Bu nedenle çay n eski yatağ değişmiş ve önünde yüksekliği 48 metreyi bulan ünlü doğa harikas Tortum (Uzundere) Çağlayan oluşmuştur. Gölün sular, 1963 y l nda faaliyete geçen ve 1 km kadar kuzeydeki alçak bir boğazda kurulmuş olan Tortum santral n çal şt rmaktad r. Fazla sular ise, serbest ak şa b rak larak, Tortum çağlayan n oluşturmaktad r. Yapay göller aras nda Serçeme çay üzerinde yer alan Kuzgun baraj (10.3 km²), Lezgi suyu üzerindeki Palandöken Göleti (22 km²), Lezgi, Pisyan Dereleri üzerinde Çat Baraj (220,5 km²), T mar Çay üzerinde Demirdöven Baraj (1,45 km²), Aras rmağ üzerinde Söylemez baraj (46,3 km²) başl calar olarak burada hat rlanabilirler. İdari ve Sosyo-Ekonomik Durum İdari yap : Erzurum da merkez ilçeler dahil 20 ilçe bulunmaktad r. Nüfus: Erzurum ilinin nüfusu, 2013 Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi sonuçlar na göre 766 729 dur. Alan: Kuzeydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan Erzurum, 25 355 kilometrekare lik (göl dahil) yüzölçümü ile Türkiye yüzölçümünün %3,2 sine denk gelmektedir. İlin öne ç kan özellikleri Ekonomik: Erzurum da ekonomik hayat n temelini tar msal faaliyetler oluşturmaktad r. Erzurum un sanayisi istenilen seviyeye gelmemiştir. İlki 1968 tarihli Bakanlar Kurulu karar yla kurulan Erzurum 1.Organize Sanayi Bölgesi 126 hektar alan olup 117 sanayi parselinden oluşmuştur. Erzurum ilinin (15+ yaş) işsizlik oran 2013 y l için %6,6, (15+ yaş) işgücüne kat lma oran %50 ve (15+ yaş) istihdam oran %46,7 dir. Erzurum ili s n rlar içerisinde önemli miktarda bak r, kurşun, çinko, diyatomit, jips yataklar n n yan s ra krom, manganez, manyezit, mermer, perlit, şelit gibi maden rezervleri de bulunmaktad r. Bunlar n d ş nda Oltu ilçesindeki üst Kretase yaşl birimlerde siyah renkli, parlak, organik kökenli ve süs eşyas olarak kullan lan, ad n da Oltu ilçesinden alan oltu taş ilin bir diğer doğal zenginlik kaynağ olarak göze çarpmaktad r. Oltu taş ile ilgili ilçede gelişmiş bir sektör bulunmaktad r. Oltu Meslek Yüksek Okulunda da buna ilişkin bilimsel çal şmalar yap lmaktad r. Erzurum ili 2013 y l nda toplam tar msal alan 359 407 ha d r. Bu alan n 357 839 hektar toplam işlenen tar m alan, geri kalan ise uzun ömürlü bitkiler alan d r. Erzurum ili k rm z et, yumurta ve koyun sütü gibi hayvansal ürünler üretiminde de başta gelen illerden birisidir. Turizm: Erzurum, iklim özellikleri, coğrafi konumu, zengin doğal kaynaklar ve tarihi, kültürel değerleri ile önemli bir potansiyele sahiptir. XIII

Genel Bilgiler Erzurum kent merkezinde 2011 UNIVERSIADE oyunlar nedeniyle yap lan tesisler k ş turizminin çeşitlenmesinde önemli imkânlar sağlamaktad r.k ş sporlar na imkan sağlayan ana unsur, kent merkezinin güneyinden doğu-bat yönünde 76 km. kuzey güney yönünde ise 25km. uzanan s radağlar d r. Dağlar n yükseklik kuşağ 2200-3176 m.'dir. K ş Sporlar ve K ş Turizmi hareketleri bak m ndan Türkiye'nin birinci derecede önemli ve öncelikli kayak alanlar aras nda yer alan Palandöken Dağlar kayak sporu ve k ş turizmi hareketleri aç s ndan uluslararas bir istasyon özelliği taş maktad r. Erzurum'da 3 bölge kayak merkezi. (Palandöken Kayak Merkezi, Gez Yaylas K ş Sporlar Merkezi ve Konakl Bölgesi) olarak önem arz etmektedir. K ş turizminin yan nda Eko turizm(doğa ve su sporlar ), Tarih, Kültür ve İnanç Turizmi, Termal ve Sağl k Turizmi, Sporcu ve gençlik kamplar ve Kongre Turizmi yap lmaktad r. Sosyal: İl ve ilçe merkez nüfusunun toplam nüfusa oran %100'dür. İl merkezi nüfusu 394 684 dür. Erzurum ilinde genç nüfusun ağ rl ğ dikkat çekicidir. 2013 y l nda il nüfusunun %48,39 u 25 yaş n alt ndad r. 25-65 yaş aras nüfus toplam nüfusun %44,12 sini, 65 yaş üstü nüfus toplam nüfusun %7,49 unu oluşturmaktad r. Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi verilerine göre ilin kilometrekareye 30 kişi olan nüfus yoğunluğu, 100 olan ülke nüfus yoğunluğunun alt ndad r. Erzurum ili 2013 y l y ll k nüfus art ş h z -14,8 dir. Ayn y lda 6 yaş üzeri nüfus için okuryazarl k oran %93,1 dir. 2011-2012 y llar için Erzurum ilinin -21,42 net göç h z ile göç verdiği anlaş lmaktad r. Kültürel: Erzurum ili çok çeşitli uygarl klara sahne olmuş, zengin doğal kaynaklar ve tarihi, kültürel değerleri ile önemli bir potansiyele sahiptir İl merkezinde 4 (Erzurum Arkeoloji Müzesi, Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi, Atatürk Evi Müzesi ve 23 Temmuz Kongre Salonu) müze, il ve ilçelerde birçok tarihi eser bulunmaktad r. XIV

Temel Göstergeler 1. TEMEL GÖSTERGELER Bu bölümde bölgedeki gelişmelere ait temel göstergeler İBBS 2. düzey (26 bölge) ve İBBS 3.düzey (81 il) ayr m nda verilmiştir. Kişi baş na göstergeler hesaplan rken her bir düzey için ilgili y la ait Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi (ADNKS) sonuçlar kullan lm şt r. ADNKS ye göre il, ilçe, belediye, köy ve mahalle nüfuslar belirlenirken: Nüfus ve Vatandaşl k İşleri Genel Müdürlüğü (NVİGM) taraf ndan, ilgili mevzuat ve idari kay tlar uyar nca Ulusal Adres Veri Taban 'nda yerleşim yerlerine yönelik olarak yap lan idari bağl l k, tüzel kişilik ve isim değişiklikleri dikkate al nmaktad r. Bu kapsamda, 6360 ve 6447 say l kanunlar ile düzenlenen ve bu kanunlar uyar nca ilk mahalli idareler genel seçimlerinde yürürlüğe girecek olan idari bağl l k ve tüzel kişilik değişiklikleri ile 5393 say l Yasa'n n 8 inci ve 11 inci maddelerine göre al nan ve söz konusu Kanun gereğince ilk mahalli idareler seçimlerinde uygulanacak olan birleşme ve kat lmalar, belediye ve köy tüzel kişiliğinin kald r lmas na ve bir beldenin köye dönüştürülmesine dair kararlar, Yüksek Seçim Kurulu Başkanl ğ 'n n 421 say l Karar na istinaden, NVİGM taraf ndan 1 Aral k 2013 tarihi itibar yla Ulusal Adres Veri Taban 'na yans t ld ğ için, 2013 ADNKS sonuçlar belirtilen değişiklikleri içermektedir. Tan m ve Kavramlar Y ll k nüfus art ş h z :İki say m tarihi aras ndaki dönemde her 1000 nüfus için y ll k artan nüfustur. Y ll k nüfus art ş h z, doğal art ş bağ nt s ile hesaplanmaktad r; P n+t = P n * e rt Burada; P n P n+t e r t : n tarihindeki (dönembaş ndaki) nüfusu, : n+ttarihindeki (t y lsonra) nüfusu, : Logaritmay, : Y ll k nüfus art ş h z n, :İki tarih aras ndaki süreyi (y lolarak) göstermektedir. İki say m y l nüfuslar n n birbirine oranlanmas yoluyla elde edilen rakamsal değerler, oransal değerler olup, y ll k nüfus art ş h z n ifade etmemektedir. Y ll k nüfus art ş h z Microsoft Excel program nda aşağ daki formül kullan larak da hesaplanabilmektedir: = (LN (SonrakiSay m / ÖncekiSay m) / (ikisay my l aras ndakifark))*1 000 Örnek: = (LN(2013 ADNKS nüfusu / 2012 ADNKS nüfusu) / (İki ADNKS dönemiaras ndakiy lfark ))*1000 = (LN(76 667 864 / 75627384)/(1))*1 000 = 13,7 Nüfus yoğunluğu: Bir kilometrekareye düşen nüfustur. Nüfus yoğunluğu hesaplan rken göller hariç yüzölçümü verileri kullan lm şt r. Net göç: Belirli bir ilin ald ğ göç ile verdiği göç aras ndaki farkt r. Belirli bir ilin ald ğ göç verdiğinden fazla ise net göç pozitif, verdiği göç ald ğ göçten fazla ise göç negatiftir. 1

Temel Göstergeler Net göç h z : Göç edebilecek her bin kişi için net göç say s d r. m (.i-i.) = [(M.i -M i. )/(P i,t+n -0,5*(M.i -M i. ))]*k m (.i-i.) : Net göç h z M.i : Ald ğ göç M i. : Verdiği göç M.i - M i. : Net göç P i,t+n : i'nin t+n zamandaki daimi ikametgah nüfusu İ : Göçün incelendiği alan K : Sabit say (k=1 000) Örneğin; Erzurum ilinin, 2012-2013 döneminde ald ğ göç 23 398, verdiği göç 39 997, toplam nüfus 766 729 dur. 2012-2013 dönemine ilişkin net göç h z n hesaplamak için; m (Erzurum) = [(23 398-39 997)/( 766 729-0,5*(23 398-39 997))]*1 000 m (Erzurum) = -21,42 olarak bulunur. Yaş: Kişinin bitirmiş (tamamlam ş) olduğu yaşt r. Daha önceki y llarda, kişilerin bitirmiş olduğu yaş bilgisi bir y l 365 gün olarak dikkate al narak hesaplanm şt r. 2013 ADNKS yaş hesab nda ise, önceki y llardan farkl olarak art k y llar göz önünde bulundurulmuştur. Art k y l, Miladi takvimde 366 gün olan, yani diğer y llara göre bir gün uzun olan y llara verilen add r. Bu fazladan gün 29 Şubat olarak dört y lda bir uygulan r. Cinsiyet oran : Her 100 kad n için erkek say s d r. Cinsiyet oran = (P E /P K )*100 P E : Erkek nüfus P K : Kad n nüfus Toplam yaş bağ ml l k oran : 15-64 yaş grubundaki her 100 kişi için 0-14 ve 65 ve daha yukar yaş gruplar ndaki kişi say s d r. (0-14 yaştaki nüfus)+(65 ve daha yukar yaş grubundaki nüfus) Toplam yaş bağ ml l k oran = --------------------------------------------------------------------------- * 100 (15-64) yaştaki nüfus Brüt okullaşma oran : İlgili öğrenim türündeki tüm öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. A: Toplam öğrenci say s B: Teorik yaş grubundaki toplam nüfus A Brüt okullaşma oran = ----- x 100 B Net okullaşma oran : İlgili öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. A: Teorik yaş grubundaki öğrenci say s B: Teorik yaş grubundaki toplam nüfus A Net okullaşma oran = ----- x 100 B 2

Temel Göstergeler Kaba evlenme h z : Belli bir y l içinde her bin nüfus baş na düşen evlenme say s d r. KEH E = 1000 N KEH E N : Kaba evlenme h z : Evlenme say s : Y l ortas nüfus Kaba boşanma h z : Belli bir y l içinde her bin nüfus baş na düşen boşanma say s d r. KBH B = 1000 N KBH B N : Kaba boşanma h z : Boşanma say s : Y l ortas nüfus Ortalama ilk evlenme yaş : Belli bir y l içinde ilk kez evlenen çiftlerin ortalama evlenme yaş d r. Ortalama ilk evlenme yaş erkek ve kad n için ayr hesaplanmaktad r. Y = N i= 1 N y i Y: Ortalama ilk evlenme yaş y i : ilk kez evlenen i. kişinin yaş N: ilk kez evlenen kişi say s Kaba doğum h z : Belli bir y l içinde her 1000 nüfus baş na düşen doğum say s d r. KDH = N D 1000 KDH D N : Kaba doğum h z : Doğum say s : Y l ortas nüfus Toplam doğurganl k h z : Bir kad n n, doğurgan olduğu dönem boyunca (15-49 yaşlar aras nda) yaşayacağ ve belirli yaşa özel doğurganl k h z n takip edeceği varsay m alt nda doğurabileceği ortalama canl doğan çocuk say s d r. 45 49 = TDH i= 15 19 Di N i 5 3

Temel Göstergeler TDH D i N i : Toplam doğurganl k h z : i. yaş grubundaki doğum say s : i. yaş grubundaki y l ortas kad n nüfus Kaba ölüm h z : Belli bir y l içinde her 1000 nüfus baş na düşen ölüm say s d r. Ö KÖH = 1000 N KÖH Ö N : Kaba ölüm h z : Ölüm say s : Y l ortas nüfus Bebek ölüm h z : Belli bir y l içinde her 1000 canl doğum baş na düşen bebek ölüm say s d r. BÖ BÖH = 1000 D BÖH BÖ D : Bebek ölüm h z : Bebek ölüm say s : Canl doğum say s İhracat: Bir ülkede yerleşik kişi ve kurumlar n diğer ülkelere mal satmas d r. İthalat: Bir ülkede yerleşik kişi ve kurumlar n diğer ülkelerden mal sat n almas d r. Gayrisafi katma değer (GSKD): Bir bölgede yerleşik ekonomik birimlerin belli bir dönemde bu bölgedeki ekonomik faaliyetleri sonucunda ürettikleri mal ve hizmetlerin (ç kt ) üretim değerinden, bu üretimde bulunabilmek için kulland klar mal ve hizmetler (ara tüketim) değerinin ç kar lmas sonucu elde edilen değerdir. GSKD (temel fiyatlarla) = Ç kt (temel fiyatlarla) - Ara Tüketim (al c fiyatlar yla) Bölgesel kişi baş gayrisafi katma değer: Cari fiyatlarla bölgesel gayri safi katma değerin y l ortas bölge nüfus tahminine bölünmesi ile elde edilen değerdir. Hesaplanan bu değerin ithalat ağ rl kl ortalama dolar kuruna bölünmesi ile dolar değeriyle kişi baş bölgesel gayri safi katma değere ulaş lmaktad r. Yerel birim:coğrafi olarak tan mlanan bir yerdeki mal ve hizmetlere ilişkin faaliyetleri ya da bunlar n bir k sm n yürüten bir birimdir. Yerel birim, girişimin; büro, mağaza, büfe, fabrika, atölye, maden ocağ, şantiye, otel, lokanta, kafe, okul, hastane, depo gibi yerleşik olan bölümüdür. Yerel birim, bu yerde bir veya daha çok kişinin, tam süreli veya k smi süreli olarak çal şmas ile girişim için ekonomik faaliyet yürütür. Girişim merkezinin bulunduğu yer ile yard mc faaliyet yürüten birimlerin her biri ayr ayr yerel birimdir. Çal şan say s : Ücretle çal şanlar n y ll k ortalama say s na iş sahibi ve ortaklarla, ücretsiz çal şan aile fertlerinin ve ç raklar n y ll k ortalama say s n n eklenmesi ile bulunur. İstihdam Oran : İstihdam n, kurumsal olmayan çal şma çağ ndaki nüfus içindeki oran d r. İşgücüne kat lma oran : İşgücünün kurumsal olmayan çal şma çağ ndaki nüfus içindeki oran d r. 4

Temel Göstergeler İşsizlik oran : İşsiz nüfusun toplam işgücü içindeki oran d r. Maaş ve ücretler: Bir işveren taraf ndan, yan nda ücret, maaş, yevmiye karş l ğ çal şan kişiye, çal şmas karş l ğ nda yap lan nakdi (para) veya ayni (mal) ödemelerin toplam olarak tan mlan r. Maddi mallara ilişkin brüt yat r m: Referans dönemi süresince tüm maddi mallara (arazi, makine ve teçhizat, mevcut bina ve yap larda, inşaatlarda ve binalardaki büyük tadilatlar) yap lan yat r md r. Trafik kazas : Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla arac n kar şt ğ ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanm ş olan olayd r. Belediyelerde kişi baş na çekilen günlük su miktar : Belediyeler taraf ndan içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağ t lmak üzere temin edilen günlük ortalama su miktar n n, içme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusuna oran d r. İçme ve kullanma şebekesi ile dağ t lmak üzere çekilen y ll k toplam su miktar n n (litre olarak) şebeke ile hizmet verilen nüfusa ve 365 e bölünerek kişi baş su miktar hesaplanmaktad r. Örneğin; Toplam çekilen içme suyu miktar (m 3 /y l) İçme ve kullanma suyu şebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusu 930 825 055 13 710 512 ise, İçme suyu miktar =[930 825 055 (m 3 /y l) *1000 (litre/m 3 )/ 365 (gün/y l)] = 2 550 205 630(litre/gün) Kişi baş çekilen günlük su miktar = [2 550 205 630 (litre/gün)/13 710 512 (kişi)] = 186 litre/kişi-gün olarak hesaplan r. Nüfus ve Konut Araşt rmas : 2011 Nüfus ve Konut Araşt rmas, Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi nden elde edilemeyen; hanehalk özellikleri, işgücü, istihdam ve işsizlik, göç ve göç nedeni, engellilik ile bina ve konut nitelikleri gibi bilgileri sağlamak amac yla yap lm şt r. Bu araşt rma; 2 Ekim 2011 tarihini referans gün kabul ederek, 3 Ekim-31 Aral k 2011 tarihleri aras nda, örnekleme yöntemiyle seçilmiş say m bölgelerindeki yaklaş k 2,2 milyon hanenin yan s ra kurumsal yerlerde bulunan kişilerle yap lm şt r. Araşt rmada yaklaş k 9 milyon kişi ile yüz yüze görüşmegerçekleştirilmiştir. Araşt rmada, ülkemizde ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlar ile yabanc uyruklu kişiler kapsanm şt r. Ancak, alt aydan k sa süreli ülkemizde bulunan (örneğin yurt d ş nda ikamet edip, tatilini Türkiye de geçiren) T.C. vatandaşlar kapsam d ş nda tutulmuştur. Hanehalk : Aralar nda akrabal k bağ bulunsun ya da bulunmas n ayn konutta yaşayan bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluktur. Konut d ş nda bir adres biriminde (işyeri, otel, pansiyon, misafirhane vb.) birlikte yaşayan kişiler de hanehalk olarak değerlendirilmiştir. Nüfus ve Konut Araşt rmas nda "Bir konut bir hanehalk teşkil eder." yaklaş m kullan lm şt r. Ayn konutta yaşayan herkes (kirac, çal şan, arkadaş vb.) ayn hanehalk n n üyesi kabul edilmiştir. 5

Temel Göstergeler Bina: Bir veya birden fazla konut ya da işyeri birimini kapsayan bir tavan veya çat yla örtülmüş temelden tavana kadar uzanan d ş duvarlar ile kaplanm ş, ikamet, sanayi, ticaret, eğitim ve diğer çeşitli kullan mlara tahsis edilen müstakil bir yap d r. Binalar, ikamet amaçl ve diğer (ikamet amaçl olmayan) olarak iki kategoriye ayr lmaktad r. Net kullan m alan bak m ndan en az yar s ikamet amac yla kullan lan binalar (boş konutlar, yazl k/mevsimlik konutlar, kap c daireleri dahil) ikamet amaçl binalar olarak tan mlan r. Bina kat say s : Bodrum, zemin, normal ve çat katlar dahil toplam kat say s d r. Cadde seviyesinin alt nda yer alan katlar da toplam kat say s na dahildir. Bina inşa y l : Binan n nihai olarak bitirildiği veya fiilen ikamete aç ld ğ y ld r. Konut: Bir hanehalk n n yaşayabilmesi için inşa edilmiş, düzenlenmiş veya dönüştürülmüş; binan n tamam n kapsayan veya binan n ayr bir bölümünde bulunan, oda veya oda grubundan ve uzant lar ndan (koridor, giriş gibi) oluşan bir ev veya apartman dairesidir. Borulu su sistemi: Su şebekesi veya su deposu gibi özel bir sisteme boru ile bağl olan ve akarsu sağlayan (çeşme, musluk gibi) sistemdir. Tuvalet: Dört taraf kapal, ayr bir kap s bulunan, insan d şk s n n ve kirli sular n plastik, beton, toprak vb. maddelerden yap lm ş bir boru yoluyla ana kanala, foseptik çukura veya lağ m borular na ak t ld ğ yerdir. Banyo: Dört taraf kapal olan, ayr bir kap s bulunan, kirli sular n akmas için bir yolu (gideri) bulunan, y kanmaya tahsis edilmiş ve tüm vücudun y kanmas na uygun yerdir. Yaşam Memnuniyeti Araşt rmas : Mutluluk: Ac,keder ve zd rab n yokluğu ve bunlar n yerine sevinç, neşe ve tatmin duygular n n varl ğ yla karakterize edilen durum; hayattan genel olarak memnun olma halidir. Memnuniyet: İhtiyaçlar n ve isteklerin karş lanmas ndan doğan tatmin duygusudur. Umut düzeyi: Anket kapsam nda görüşülen bireylerin çok umutlu, umutlu, umutlu değil ve hiç umutlu değil kategorileri itibariyle umut düzeylerinin derecelendirmeleridir. 6

Temel Göstergeler 7

Temel Göstergeler 8

Temel Göstergeler 1.1 İBBS 2. düzey (26 bölge) kişi baş na gayri safi katma değer Kişi baş na gayri safi katma değer 2011 ($) S ra 9 244 - TR10 İstanbul 13 865 1 TR21 Tekirdağ, Edirne, K rklareli 12 029 5 TR22 Bal kesir, Çanakkale 8 954 8 TR31 İzmir 11 443 6 TR32 Ayd n, Denizli, Muğla 8 668 9 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 8 283 11 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 12 126 4 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 13 138 2 TR51 Ankara 12 259 3 TR52 Konya, Karaman 7 118 13 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 10 122 7 TR62 Adana, Mersin 7 232 12 TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 5 904 19 TR71 K r kkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, K rşehir 7 087 14 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 6 675 16 TR81 Zonguldak, Karabük, Bart n 8 536 10 TR82 Kastamonu, Çank r,sinop 6 594 18 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 6 762 15 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 6 652 17 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 5 901 20 TRA2 Ağr, Kars, Iğd r, Ardahan 4 001 25 TRB1 Malatya, Elaz ğ, Bingöl, Tunceli 5 820 21 TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 3 515 26 TRC1 Gaziantep, Ad yaman, Kilis 4 952 22 TRC2 Şanl urfa, Diyarbak r 4 282 24 TRC3 Mardin, Batman, Ş rnak, Siirt 4 689 23 9

Temel Göstergeler 1.2 İBBS 2. düzey (26 bölge) TÜFE göstergeleri (%) S ra (%) S ra 7,4-7,49 - TR10 İstanbul 7,48 13 7,89 5 TR21 Tekirdağ, Edirne, K rklareli 7,5 12 8,24 2 TR22 Bal kesir, Çanakkale 7,46 14 7,86 6 TR31 İzmir 7,94 4 7,27 19 TR32 Ayd n, Denizli, Muğla 7,29 22 6,92 25 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 6,98 24 7,29 18 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 7,62 8 7,49 14 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 7,79 6 7,94 4 TR51 Ankara 7,54 11 7,74 9 TR52 Konya, Karaman 7,84 5 7,43 16 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 7,65 7 7,24 20 TR62 Adana, Mersin 7,45 15 7,72 10 TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 7,36 18 6,92 25 TR71 K r kkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, K rşehir 8,44 2 7,80 7 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 7,4 16 7,45 15 TR81 Zonguldak, Karabük, Bart n 7,6 9 7,67 11 TR82 Kastamonu, Çank r,sinop 7,33 20 6,97 24 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 7,33 20 7,39 17 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane Bir önceki y l n ayn ay na göre değişim oran (Aral k 2013/Aral k 2012) 12 ayl k ortalamalara göre değişim oran (2012-2013)/(2011-2012) 7,34 19 7,51 13 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 8,04 3 7,67 11 TRA2 Ağr, Kars, Iğd r, Ardahan 6,63 25 7,15 23 TRB1 Malatya, Elaz ğ, Bingöl, Tunceli 7,4 16 7,75 8 TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 7,22 23 7,22 21 TRC1 Gaziantep, Ad yaman, Kilis 8,51 1 9,08 1 TRC2 Şanl urfa, Diyarbak r 7,55 10 8,09 3 TRC3 Mardin, Batman, Ş rnak, Siirt 6,58 26 7,20 22 10

Temel Göstergeler 1.3 İBBS 2. düzey (26 bölge) sanayi ve hizmetler sektörü göstergeleri, 2011 Yerel birim say lar n n Türkiye toplam içindeki pay Çal şan say lar n n Türkiye toplam içindeki pay Maaş ve ücretlerin Türkiye toplam içindeki pay Maddi mallara ilişkin brüt yat r mlar n Türkiye toplam içindeki pay (%) S ra (%) S ra (%) S ra (%) S ra 100,0-100,0-100,0-100,0 - TR10 İstanbul 24,2 1 30,0 1 38,1 1 31,5 1 TR21 Tekirdağ, Edirne, K rklareli 2,4 17 2,6 10 2,5 10 2,4 10 TR22 Bal kesir, Çanakkale 2,5 16 1,8 17 1,3 18 1,6 16 TR31 İzmir 6,1 3 6,4 3 6,7 3 4,6 6 TR32 Ayd n, Denizli, Muğla 5,0 4 3,9 8 2,7 8 2,2 11 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 3,9 9 3,3 9 2,6 9 2,4 9 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 4,8 6 5,9 4 6,4 5 6,7 4 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 4,4 8 5,3 5 6,4 4 7,1 3 TR51 Ankara 6,6 2 8,8 2 10,2 2 14,3 2 TR52 Konya, Karaman 2,9 13 2,3 14 1,6 14 1,6 14 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 4,9 5 4,3 6 3,4 6 3,6 7 TR62 Adana, Mersin 4,6 7 3,9 7 3,0 7 3,4 8 TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 3,2 12 2,5 11 1,8 12 4,7 5 TR71 K r kkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, K rşehir 1,8 19 1,2 20 0,9 21 0,7 22 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 2,7 15 2,5 13 2,0 11 2,1 13 TR81 Zonguldak, Karabük, Bart n 1,3 22 1,2 21 1,4 17 1,2 18 TR82 Kastamonu, Çank r,sinop 0,9 25 0,7 25 0,5 24 1,2 19 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 3,3 11 2,3 15 1,5 15 1,6 15 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 3,4 10 2,5 12 1,7 13 1,2 17 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 1,0 24 0,8 24 0,6 23 0,7 24 TRA2 Ağr, Kars, Iğd r, Ardahan 0,8 26 0,4 26 0,2 26 0,7 20 TRB1 Malatya, Elaz ğ, Bingöl, Tunceli 1,7 20 1,4 19 0,9 20 0,7 23 TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 1,3 21 0,8 23 0,4 25 0,4 26 TRC1 Gaziantep, Ad yaman, Kilis 2,8 14 2,3 16 1,4 16 2,2 12 TRC2 Şanl urfa, Diyarbak r 2,2 18 1,8 18 1,1 19 0,7 21 TRC3 Mardin, Batman, Ş rnak, Siirt 1,2 23 0,9 22 0,6 22 0,6 25 Not. 1. "Finans ve Sigorta faaliyetleri" ile "Bilgi ve iletişim faaliyetleri" içinde yer alan Programc l k ve yay nc l k faaliyetleri kapsam d ş d r. 2. Rakamlar yuvarlamadan dolay toplam vermeyebilir. 11

Temel Göstergeler 12

Temel Göstergeler 13

Temel Göstergeler 14

Temel Göstergeler 15

Temel Göstergeler 16

Temel Göstergeler 17

Temel Göstergeler 18

Temel Göstergeler 19

Temel Göstergeler 20

Temel Göstergeler 21

Temel Göstergeler 22

Temel Göstergeler 23

Temel Göstergeler 24

Temel Göstergeler 25

Temel Göstergeler 26

Temel Göstergeler 27

Temel Göstergeler 28

Temel Göstergeler 29

Temel Göstergeler 30

Temel Göstergeler 31