YABANCI PARALARIN TÜRK PARASINA ÇEVRİLMESİ

Transkript

1 YABANCI PARALARIN TÜRK PARASINA ÇEVRİLMESİ I-MADDE METNİ: Yabancı Paraların Türk Parasına Çevrilmesi: Madde 12-Damga Vergisine tabi kağıtlarda yazılı yabancı paralar Maliye Bakanlığınca tayin ve ilan edilecek fiyat üzerinden Türk parasına çevrilerek ona göre Damga Vergisi alınır. İlgili tebliğler: 1,15,35 II-MADDENİN AÇIKLAMA VE YORUMU: A-YABANCI PARA CİNSİNDEN DÜZENLENEN KAĞITLAR: Maddede yapılan açıklamaya göre, damga vergisinin konusuna giren kağıtların yabancı para cinsinden düzenlenmesi mümkündür sayılı Borçlar Kanunu nun 99 uncu maddesinde: Ülke parası dışında başka bir para birimiyle ödeme yapılması kararlaştırılmışsa, sözleşmede aynen ödeme veya bu anlama gelen bir ifade bulunmadıkça borç, ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parasıyla da ödenebilir. Denilmiştir sayılı Türk Ticaret Kanunu nun 711 nci maddesinde: IV - Yabancı ülke parası ile ödeme (1) Poliçenin, ödeme yerinde rayici olmayan bir para ile ödeneceği şart koşulduğu takdirde, bedeli, vade günündeki değerine göre o ülke parasıyla ödenebilir. Borçlu, ödemede geciktiği takdirde, hamil poliçe bedelinin dilerse vade günündeki, dilerse ödeme günündeki kura göre ülke parasına dönüştürülerek ödenmesini isteyebilir. Hükmü benzer şekilde düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu hükümler uyarınca, yabancı para cinsinden vergiye tabi kağıt düzenlenmesi mümkündür. Ayrıca vergiye tabi kağıtların yabancı memleketlerde de yabancı para cinsinden düzenlenmesi de mümkündür. Bu kağıtların Türkiye de vergilenderilmesi ise Kanunun 1 inci maddesinde belirtilen şartlarda mümkün olmaktadır. Kanunun 12 inci maddesinde yapılan düzenlemeye göre, yabancı para cinsinden düzenlenen kağıtların vergilendirilmesi için, bu kağıtların, Türk lirasına çevrilmek suretiyle damga vergisine tabi tutulacaktır. Yabancı paraların Türk lirası karşılığı ise Maliye Bakanlığınca tayin ve ilan edilecek fiyat üzeinden hesaplanacaktır. Maliye Bakanlığı konu ile ilgili olarak kuru belirleyen en son 15 numaralı Damga Vergisi Genel Tebliğini yayınlamış ve daha sonra da, kağıtların Türk lirasına çevrilmesinde döviz satış kurunun uygulanacağı hususuna 35 numaralı tebliğle açıklık getirilmiştir. B-ESAS ALINACAK KUR: 1-Döviz Satış Kuru: Döviz işlemleri yapan kuruluşların döviz satmak için önerdikleri fiyat döviz satış kuru olarak tanımlanabilir. Damga vergisine tabi kağıtların ihtiva ettikleri bedel döviz cinsinden yazılmış ise bu dövizin Türk Lirasına çevrilmesinde hangi esasa göre hareket edileceğine dair 15, 35 ve 52 numaralı Damga Vergisi tebliğleri yayınlanmıştır. 15 numaralı damga vergisi tebliğinde : 1- Vergiye tabi kâğıtlarda yazılı yabancı paraların Türk parasına çevrilmesinde, Bu Tebliğ ekini teşkil eden listenin:

2 2 a) 1 ila 16 sıra numarasında belirtilen yabancı paraların Türk parasına çevrilmesinde, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nca saptanmış bulunan son satış kurunun esas alınması ve ayrıca anılan Bankaca yabancı para kurlarında bir değişiklik yapıldığı takdirde Bakanlığımız'ca yeniden bir tebliğ yapılması beklenmeksizin, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nca saptanarak, duyurulan döviz satış kurlarının vergilemede esas alınması. gerektiği belirtilmiştir. 35 numaralı damga vergisi genel tebliğinde belirtildiği gibi: 4) Vergiye tabi kağıdın yabancı para cinsinden düzenlenmesi halinde ise kağıt üzerinde yer alan dövizin, kağıdın düzenlendiği tarihteki T.C. Merkez Bankasınca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuruna göre bulunacak Türk Lirası karşılığı üzerinden damga vergisi hesaplanacaktır. Damga vergisi miktarının "azami tutarı" aşıp aşmadığı hususunun buna göre dikkate alınacağı da tabiidir. Yabancı paranın Türk lirası karşılığının bulunmasında, döviz satış kuru esas alınacaktır. 52 numaralı damga vergisi genel tebliğinde ise: Buna göre, genel bütçeli idareler ile kişiler arasında yabancı para cinsinden düzenlenecek ihale kararları dışındaki kağıtlara ait damga vergisinin, 44 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde belirtilen esaslar çerçevesinde, kağıdın düzenlenmesinden önce ödemenin yapıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınarak belirlenen matrah üzerinden hesaplanması ve kişiler tarafından makbuz karşılığı ödenmesi gerekmektedir. Bu durumda, sonradan imzalanmak suretiyle tekemmül eden kağıdın düzenlenme tarihi itibarıyla oluşacak kur farkları nedeniyle damga vergisi yönünden herhangi bir işlem tesis edilmeyecektir. 2-Yabancı Paraların Türk Lirası Karşılığının Bulunması: Yabancı para cinsinden düzenlenen kağıtlarda damga vergisi matrahının hesaplanması için esas kural, düzenlenen kağıtların, kağıtta belirtilen yabancı para tutarının düzenleme tarihinde geçerli olan döviz satış kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilmesidir. Bu şekilde bulunacak Türk Lirası tutarı da damga vergisinin matrahı olacaktır. Yabancı paranın Türk Lirasına çevrilmesinde en önemli husus, düzenleme tarihindeki döviz satış kurunun esas alınmasıdır. Bu husus V.U.K. daki vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihin belirlenmesine uygundur. Çünkü damga vergisinde vergiye doğuran olay kağıdın düzenlenme tarihinde meydana gelmektedir. O nedenle düzenlenme tarihinde matrahın belirlenmesi gerekmektedir. Matrahın belinlenmesinde düzenlenme tarihinde geçerli olan döviz kuru esas alınacağına göre, bu tarihteki geçerli olan hangi döviz kurunun dikkate alınacağına ilişikin olarak 15 Numaralı Damga Vergisi Genel tebliğine ekli listede yayınlanmıştır. Tebliğde belirtildiği gibi, 1 ila 16 sıra numarasında belirtilen yabancı paraların Türk parasına çevrilmesinde, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nca saptanmış bulunan son satış kurunun esas alınması ve ayrıca anılan Bankaca yabancı para kurlarında bir değişiklik yapıldığı takdirde Bakanlığımız'ca yeniden bir tebliğ yapılması beklenmeksizin, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nca saptanarak, duyurulan döviz satış kurlarının vergilemede esas alınması gerektiği belirtiği ifade edilmiştir. Tebliğ ekindeki listede bulunan üncü sıralarda yer alan yabancı paralar için ise 15 no.lu tebliğden sonra başka bir tebliğ yayınlanmamıştır. Ancak daha sonra yayınlanan 35 Seri No.lu Damga vergisi tebliğine göre, Vergiye tabi kağıdın yabancı para cinsinden düzenlenmesi halinde ise kağıt üzerinde yer alan dövizin, kağıdın düzenlendiği tarihteki T.C. Merkez Bankasınca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuruna göre bulunacak Türk Lirası karşılığı üzerinden damga vergisi hesaplanacaktır. C-KAĞITLARIN VERGİLENDİRİLMESİNDE DÜZENLENME TARİHİNDEKİ KUR ESAS ALINACAKTIR: 1-Yurt içinde Düzenlenen Kağıtlarda:

3 3 Bilindiği gibi, damga vergisinide vergiyi doğuran olay, kağıtların düzenlendiği anda dmeydana gelmektedir. O nedenle, yabancı paranın Türk Lirasına çevrilmesinde esas alınacak kur, kağıtların düzenlenme tarihindeki kurdur. Kağıtların damga vergisinin ödenmediğinin tespit halinde yapılacak ilave tarhiyat esnasında da düzenlenme tarihindeki kurun esas alınması gerekir. Teşvik mevzuatı gereğince damga vergisinden istisna tutulan kağıtların, istisna şartlarına uyulmadığı için damga vergisinin cezalı olarak geri alınmasında bu kağıtların düzenlenme tarihlerindeki kurun esas alınması gerekir. Tespitin yapıldığı tarihin esas alınması mümkün değildir. Konu ile ilgili Danıştay kararlarında, verginin yeniden tahakkuk ettirilmeyeceği, zamanında alınmamış olan verginin kağıdın düzenlenme tarihinde tahakkuk etmiş sayılması gerektiği, o nedenle gecikme zammı ile birlikte doğrudan ödeme emri ile istenebileceği kabul edilmektedir.( Danıştay 7 nci Dairenin tarih, E.1990/5943, K.1993/4181) 1 a-yabancı para cinsinden düzenlenen kağıtların damga vergisinin hesaplanmasında kağıtların düzenlenme tarihindeki döviz satış kurunun esas alınması gerekir: Konu ile ilgili olarak İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı nın tarih ve B.07.1.GİB / sayılı aşağıda belirtilen özelgesinde de aynı görüş ifade edilmiştir... NOTERLİĞİNE İlgi:.. ve.. sayılı yazınız. Yazınızda;.. İlçesi, Merkez Mahallesi,. Mevkiinde bulunan m2 yüzölçümlü taşınmaz üzerine gemi inşa-bakım-onarım ve havuzlama tesisleri yapılmasına ilişkin olarak Hazine ile Liman İnşaatı Gemicilik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. arasında düzenlenen Kullanma İzni Sözleşmesi nin damga vergisi ve harç karşısındaki durumu hakkında bilgi verilmesi istenilmektedir. 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde; Bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar damga vergisine tabidir. Bu Kanundaki kağıtlar terimi, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder. hükmüne yer verilmiştir. Aynı Kanunun 2 nci maddesinde; Vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine, devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhler de damga vergisine tabiidir. hükmü, 3 üncü maddesinde; Damga Vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir. hükmü mevcuttur. Kanunun 4 üncü maddesinde; Bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılır ve buna göre tabloda yazılı vergisi bulunur. Kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği üküm ve manaya bakılır. Mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınır. hükmü, 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında; Bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde Damga Vergisi en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınır. hükmü yer almaktadır. Kanunun 10 uncu maddesinde, damga vergisinin nispi veya maktu olarak alınacağı, nispi vergide kağıtların nev i ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli paranın maktu vergide kağıtların mahiyetlerinin esas alınacağı, belli para terimin kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade edeceği hükme bağlanmıştır. 1 ÖZBALCI a.g.e.176

4 4 Kanunun 12 nci maddesinde; Damga Vergisine tabi kağıtlarda yazılı yabancı paralar Maliye Bakanlığı nca tayin ve ilan edilecek fiyat üzerinden Türk parasına çevrilerek ona göre damga vergisi alınır. hükmüne yer verilmiştir. Kanunun 14 üncü maddesinde de; Kağıtların Damga Vergisi bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı nispet veya miktarlarda alınır. Şu kadar ki her bir kağıt için hesaplanacak vergi tutarı (1) sayılı tabloda yer alan sınırlamalar saklı kalmak üzere 800 bin Yeni Türk Lirasını aşamaz. hükmüne yer verilmiş olup, bu tutar tarihinden itibaren uygulanmak üzere ,20 YTL olarak belirlenmiştir. Aynı Kanuna ekli (1) sayılı Tablo nun I/A-1 fıkrasında, akitlerle ilgili belli parayı ihtiva eden mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknamelerin binde 7,5 oranında damga vergisine tabi olduğu belirtilmiştir tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 35 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Tebliği nin 4 üncü maddesinde; Vergiye tabi kağıdın yabancı para cinsinden düzenlenmesi halinde ise kağıt üzerinde yer alan dövizin, kağıdın düzenlendiği tarihteki T.C Merkez Bankası nca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuruna göre bulunacak Türk Lirası karşılığı üzerinden damga vergisi hesaplanacaktır. Damga Vergisi azami tutarı aşıp aşmadığı hususunun buna göre dikkate alınacağı da tabiidir. denilmektedir. Diğer taraftan 492 Sayılı Harçlar Kanunun 40 ıncı maddesinde; Noter harçlarını, harca mevzu işlemin yapılmasını isteyen kişiler ödemekle mükelleftirler. hükmü, 42 nci maddesinde de, Değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) tarifede yazılı değer veya ağırlık esastır. Menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesi mecburidir. hükmü yer almakta olup, Kanuna ekli 2 sayılı tarifenin I/1 pozisyonunda, muayyen bir meblağı ihtiva eden her nevi senet, mukavelename ve kağıtlardan beher imza için binde 0,90 oranında harç alınacağı, alınacak toplam harç tutarının 27,00 YTL dan az, ,10 YTL dan çok olamayacağı belirtilmektedir. Yazınız eki sözleşmenin incelenmesinden; sözleşmenin 4 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasında, söz konusu m2 yüzölçümlü alan üzerinde yapılacak yatırım tutarının en az ABD Doları olduğu belirtilmiştir. Bu itibarla,. İlçesi, Merkez Mahallesi, Mevkiinde bulunan m2 yüzölçümlü taşınmaz üzerine gemi inşa-bakım-onarım ve havuzlama tesislerinin yapılmasına ilişkin olarak Hazine ile Liman İnşaatı Gemicilik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. arasında düzenlenen Kullanma İzni Sözleşmesi nin, 49 yıllık toplam kullanma izni bedeli ile, ABD Doları yatırım tutarının, söz konusu sözleşmenin düzenlediği tarihteki T.C Merkez Bankası nca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuru ile çarpılmak suretiyle bulunacak tutarın kıyaslanarak en yüksek vergi ve harç alınmasını gerektiren tutar üzerinden binde 7,5 nispetinde damga vergisine ve yukarıda belirtilen miktar ve oranlarda harca tabi tutulması gerekmektedir. b-düzenlenecek kiralama sözleşmesine ait Damga Vergisine esas teşkil edecek miktarın; açık ve kapalı fabrika alanının kullanılan kısmının m2 si için günlük tutarının sözleşme süresi olan ay ile çarpımı sonucu bulunacak tutarın, sözleşmenin düzenlendiği tarih itibariyle kurun esas alınması suretiyle bulunur: Konu ile ilgili İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı, : tarih ve DMG: /477 sayılı aşağıda belirtilen özelgesinde de aynı şekilde görüş belirtilmiştir....vergi DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜNE İlgi : tarih ve... sayılı yazınız. İlgide kayıtlı yazınızda; Daireniz ödevlilerinden... vergi numarasında kayıtlı... SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. nin...san. VE TİC. LTD. ŞTİ. den kiraladığı işyerinin bulunduğu bu işyerinde yine bu şirkete ait vinç, (2) adet forklifi, makine parçalarını, takımlarını ve aparatlarını, kaynak makinesini, elektrikli el aletlerini, günlük ve saatlik olarak dolar (USD) cinsinden kiralamasına ilişkin olarak adı geçen şirketler arasında

5 5 düzenlenen kira sözleşmesine ait herhangi bir damga vergisi tahsilatının yapılmadığı belirtilerek, Müdürlüğünüzce yapılacak re sen damga vergisi tarhiyatında sözleşmedeki hangi tutarlar üzerinden hesaplanacağı hususunda Başkanlığımız görüşünün bildirilmesi talep edilmektedir. 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde; ''Bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisine tabidir. Bu Kanundaki kağıtlar teriminin, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder.'' 3 üncü maddesinde de; ''Damga Vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir. Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların Damga Vergisini kişiler öder.'' 4 üncü maddesinde ise; ''Bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılır ve buna göre tabloda yazılı vergisi bulunur. Kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammum ettiği hüküm ve manaya bakılır. Mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınır.'' 6 ncı maddesinde de; '' Bir kağıttan birbirinden tamamen ayrı birden fazla akit ve işlem bulunduğu takdirde bunların her birinden ayrı ayrı vergi alınacağı, Bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde Damga Vergisi, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınacağı,'' Hükümlerine yer verilmiştir. Diğer taraftan, Maliye Bakanlığınca yayımlanan tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 35 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliğinin 4 üncü maddesinde; ''Vergiye Tabi kağıdın yabancı para cinsinden düzenlenmesi halinde ise kağıt üzerinde yer alan dövizin, kağıdın düzenlendiği tarihteki T.C. Merkez Bankasınca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuruna göre bulunacak Türk Lirası karşılığı üzerinden damga vergisi hesaplanacaktır. Damga Vergisinin miktarının ''azami tutarı'' aşıp aşmadığı hususunun buna göre dikkate alınacağı da tabidir.'' Açıklamasına yer verilmiştir. Anılan Kanuna ekli (1) sayılı tablonun, (1/A-2) bendinde, Belli parayı ihtiva eden Kira mukavelenamelerinin (mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden) binde 1,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulacağı'' belirtilmiştir. Yukarıda belirtilen yasal hükümler ve sözleşme hükümleri göz önünde bulundurulduğunda...san. VE TİC. LTD. ŞTİ. ile...tic. LTD. ŞTİ. arasında düzenlenecek kiralama sözleşmesine ait Damga Vergisine esas teşkil edecek miktarın; açık ve kapalı fabrika alanının kullanılan kısmının m2 si için günlük 0,l0 USD tutarının sözleşme süresi olan 12 ay ile çarpımı sonucu bulunacak tutarın, sözleşmenin düzenlendiği tarih itibariyle T.C. merkez Bankasınca tespit ve ilan olunan cari döviz satış kuruna göre Türk Lirası na çevrilerek, Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-2 fıkra hükmü gereğince binde 1,5 nispetinde Damga Vergisine tabi tutulması gerekmektedir. 2-Yabancı Memleketlerde Düzenlenen Kağıtlarda: Yurt dışında yabancı para cinsinden düzenlenen kağıtların damga vergisinin hesaplanmasında esas alıncak kur açısından, yurt içinde düzenlenen kağıtlara göre farklılık arz etmektedir. İlgili bölümünde 1 inci maddenin açıklanmasında da belirttiğimiz gibi, yurt dışında düzenlenen kağıtların vergiye tabi tutulması için, bu kağıtların, yurt içinde resmi dairelere ibraz edilmeleri, üzerlerinde devir ve ciro işlemlerinin yapılması, yada hükmünden yararlanılması gerekmektedir. O nedenle, yurt dışında yabancı para cinsinden düzenlenen kağıtların damga vergisinin hesaplanmasında, resmi dairelere ibraz edildikleri, üzerlerinde devir ve ciro işlemlerinin yapıldığı ve hükmünden yararlanıldığı tarihteki cari döviz satış kurunun dikkate alınması gerekir. Ancak, yurt dışında Türk Lirası üzerinden düzenlenen kağıtların damga vergisi, bu kağıtların, yurt içinde resmi dairelere ibraz, devir ve ciro işleminin yapıldığı veya hükmünden yararlanıldığı tarihte doğduğundan bu tarihte vergilendirmesi yapılması gereklidir.

6 6 3-Zaman Aşımına Uğramış Kağıtlarda Esas Alınacak Kur: Vergiye tabi kağıdın damga vergisi ile cezasının zaman aşımına uğradıktan sonra, o kağıdın hükmünden yararlanılması durumunda, V.U.K. nun 114 üncü maddesi uyarınca, vergi alacağı yeniden doğmaktadır. Yabancı para cinsinden düzenlenen kağıtların vergi ve cezaların zaman aşımına uğradıktan sonra hükmünden yararlanılması durumunda, yeni kullanılan tarihteki kurun esas alınması gerekmektedir. Kur: 4-Kağıtlarda Düzenlenme Tarihinden Sonra Değişiklik Yapılması Durumunda Esas Alınacak Yabancı para cinsinden düzenlenen kağıtların, düzenlenme tarihinden sonra, değiştirilmesine, hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, bozulmasına veya devredilmesine ilişkin düzenlenen mektup ve şerhler de, düzenlenme tarihindeki kurun değil, bu işlemlerin yapıldığı tarihteki kurun esas alınarak vergileme yapılması gerekir. Örneğin yurt içinde yabancı para cinsinden düzenlenen ve düzenlenme tarihindeki kurun esas alınarak vergisi hesaplanan bir kredi sözleşmesinde, sonradan bir kefalet alınması durumunda, kefalet tutarının eklendiği tarihteki kur üzerinden Türk Lirasına çevrilmesi suretiyle bulunacak üzerinden hesaplanması gerekmektedir. 5-Döviz bazında yapılan sözleşmelerde kur farkından doğan ödemelerde yapılan sözleşmelerin ne şekilde vergilendirileceği:. Konu ile ilgili Maliye Bakanlığı İstanbul Defterdarlığı /3953 ve B.07.4.DEF / sayılı özelgesindeki görüşü aşağıda belirtilmiştir....a.ş. Genel Müdürlüğü İLGİ :.. Yazınızda, İşletme Müdürlüğünüzün malzeme alımlarında, firmalardan binde 7,5 sözleşme ve binde 4,5 karar pulu tahsil edildiği, malzeme alımlarının döviz bazında yapıldığı durumlarda sözleşmenin imzalandığı tarihte sipariş tutarının TCMB döviz satış kuru üzerinden TL ye çevrilerek, sözleşme ve karar pulu bedelinin de TL cinsinden tahsil edildiği, teslim süresi dikkate alınarak sipariş tutarının sabit olması durumlarında ödeme teslim tarihindeki TCMB döviz satış kuru üzerinden TL olarak hesap edildiği, sipariş tarihi ile ödeme tarihi arasındaki kur artışını dikkate alarak ödeme esnasında daha önce tahsil edilen sözleşme ve ihale kararı bedelinin eksik tahsil edildiği düşüncesiyle aradaki kur farkından doğan tutar üzerinden tekrar sözleşme ve karar pulu bedeli tahsil edildiği belirtilerek yapılan bu işlemin vergi mevzuatına uygun olup olmadığı konusunda bilgi verilmesi istenilmektedir. 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde; Bu Kanuna ekli (I) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisine tabidir. Bu Kanundaki kağıtlar terimi yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek belgeleri ifade eder. hükmü yer almaktadır. Aynı Kanunun 3 üncü maddesinde Damga Vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu, resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların damga vergisini kişilerin ödeyeceği belirtilmiştir. 12 nci maddesinde de, Damga Vergisine tabi kağıtlarda yazılı yabancı paraların Maliye Bakanlığınca tayin ve ilan edilecek fiyat üzerinden Türk parasına çevrilerek Damga Vergisi alınacağı hükmü yer almaktadır. Diğer taraftan; 15 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Tebliğinin 1/a fıkrasında, yabancı paraların Türk parasına çevrilmesinde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca saptanmış bulunan son satış kurunun esas alınması ve ayrıca anılan bankaca yabancı para kurlarında bir değişiklik yapıldığı takdirde Bakanlıklarınca yeniden bir tebliğ yapılması beklenmeksizin T.C Merkez Bankasınca saptanarak duyurulan döviz satış kurlarının vergilemede esas alınması gerektiği belirtilmiştir. Bu itibarla, müdürlüğünüzün malzeme alımlarına ilişkin malzeme miktarı sabit döviz cinsinden düzenlenen sipariş sözleşmesi ve ihale kararındaki döviz bedeli tutarının T.C. Merkez Bankası nca saptanan

7 7 son satış kuru esas alınarak Türk Parası na çevrilerek sözleşmenin binde 7.5 nispetinde ihale kararının da binde 4.5 nispetinde damga vergisine tabi tutulduktan sonra bilahare yapılan ödemelerden dolayı doğan kur farklarının damga vergisine tabi tutulmaması gerekir. D-MERKEZ BANKASI GÖSTERGE NİTELİĞİNDEKİ KURLAR NASIL BELİRLENMEKTE VE NE ZAMAN İLAN EDİLMEKTEDİR? Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından her iş günü saat da gösterge niteliğinde kurlar belirlenmektedir. Söz konusu kurlar Amerikan doları döviz satış fiyatı esas alınarak hesaplanmaktadır. 1-Gösterge Niteliğindeki Kurların Belirlenme Esasları: 1 Nisan 2002 tarihinden itibaren Merkez Bankasınca her iş günü saat arasında aşağıdaki tabloda gösterilen saatlerde toplam 6 defa, bankalararası döviz piyasasında 1 ABD doları karşılığında TL kotasyon veren bankaların alım ve satım fiyatlarının ortalamalarının ortalaması tespit edilmektedir. Bu şekilde tespit edilen 6 ortalamanın aritmetik ortalaması Merkez Bankasınca saat itibarıyla belirlenen gösterge niteliğindeki 1 ABD doları döviz satış kuru olmaktadır. Uluslararası piyasalardaki çapraz kurlar da, aşağıdaki tabloda belirtilen saatlerde tespit edilerek ve ABD doları dışında Merkez Bankasınca ilan edilmekte olan diğer döviz kurları söz konusu çapraz kurların aritmetik ortalamaları esas alınarak hesaplanmaktadır. Döviz alış kurları döviz satış kurlarının döviz cinslerine göre farklılaşan oranlarda iskonto edilmesi yöntemi ile hesaplanmaktadır. Efektif alış kurları hesaplanırken döviz alış kurları belli marjlar dahilinde azaltılmakta, efektif satış kurları hesaplanırken ise, döviz satış kurları belli marjlar dahilinde artırılmaktadır. 2-Kur Ortalamaları Hesaplama Saatleri: Birinci Ortalama İkinci Ortalama Üçüncü Ortalama Dördüncü Ortalama Beşinci Ortalama Altıncı Ortalama Kamuoyunu bilgilendirmek açısından, yukarıdaki tabloda yer alan saatlerde belirlenen bankalararası döviz piyasasında 1 ABD doları karşılığında TL kotasyon veren bankaların alım ve satım fiyatlarının ortalamalarının ortalamaları ile USD/EUR çapraz kurları, ertesi iş günü Merkez Bankası İnternet sitesinde "Piyasa Verileri bölümünde ilan edilmektedir. Her iş günü saat 15:30 itibarıyla hesaplanan Merkez Bankası gösterge niteliğindeki döviz ve efektif alış satış kurları gerekli kontroller yapıldıktan sonra İnternet sitesinde ( 16:00-16:30 saatleri arasında güncellenmekte ve ertesi gün Resmi Gazete de yayımlanmaktadır. 3-Merkez Bankası Tarafından İlan Edilen Gösterge Niteliğindeki Kurlar Hangi Esasa Göre Kullanılmalıdır? Söz Konusu Kurların Tatillerde Geçerliliği Nedir: Merkez Bankasınca her iş günü saat 15:30 da gösterge niteliğinde kurlar belirlenmekte ve ertesi gün Resmi Gazete'de yayımlanmaktadır. Ancak, bu kurlar hiçbir kişi ve kurumu bağlamamakta, belirlendikleri günü takip eden iş günü Merkez Bankasının bazı gişe işlemlerinde ve muhasebe amaçlı olarak kullanılmaktadır. Merkez Bankası dışındaki gerçek ve tüzel kişiler arasındaki işlemlerde hangi kurun uygulanacağı hususu ise tamamen bu kişilerin kendi iradelerindedir. Diğer taraftan resmi tatiller, hafta sonları ve yarım gün çalışılan günlerde gösterge kur belirlenmemektedir. Örnek: 17 Nisan 2009 tarihinde $ dolarlık bir sözleşme düzenlenmiş olsun. Bu sözleşmenin damga vergisinin hesaplanması şu şekilde yapılacaktır: 16 Nisan 2009 Günü Saat 15:30'da Belirlenen Gösterge Niteliğindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kurları bir gün sonraki 17 Nisan 2009 tarihli Resmi gazetede ilan edilmektedir. Bu

8 8 tarihte resmi gazetede ilan edilen 1 Doların döviz satış kuru, 1$ = TL.dir. Bu kur bir gün sonra yani 17 Nisan 2009 tarihinde uygulanması öngörülen kurdur. Sözleşmenin düzenlendiği tarihteki kur, aynı tarihte resmi gazetede ilan edilen döviz satış kurudur. Yani bir gün önce T.C.M.B ca belirlenen döviz satış kurları bir gün sonraki resmi gazetede ilan edilmektedir. Uygulanması gereken kur bu kurdur. Bu aynı zamanda sözleşmenin düzenlendiği tarihte uygulanması gereken kurdur. Resmi gazetede ilan döviz satış kuru 17 nisan 2009 tarihinde ilan edilen resmi gazetedeki kur olduğuna göre, olduğuna göre bu sözleşmenin TL değeri ( x1.6027=) TL.binde 7,5 oranını uygularsak ( x%0 7,5=) 1.202,02 TL.