Evlendirme İşlemlerinde Belediyelerin Görev ve Yetkileri

Transkript

1 Hafize ZÜLÜFLÜ İçişleri Bakanlığı Mah. İd. Gn. Md. Şube Müdürü Evlendirme İşlemlerinde Belediyelerin Görev ve Yetkileri GİRİŞ Bilindiği gibi, 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Ordu, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van illerinde, sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyesi kurulmuş ve bu illerin il belediyeleri büyükşehir belediyesine dönüştürülmüştür. Yine aynı Kanunla mevcut 16 büyükşehir belediyesinden ondördü olan Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Konya, Mersin, Sakarya ve Samsun büyükşehir belediyelerinin sınırları il mülki sınırı olarak genişletilmiştir. Yukarıda sayılan illere bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılmış, köyler mahalle olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katılmıştır. Keza, sınırları il mülki sınırı olan İstanbul ve Kocaeli Büyükşehir Belediyeleri il mülki sınırları içerisinde bulunan köylerin tüzel kişiliği kaldırılarak bağlı bulundukları ilçe belediyesine mahalle olarak katılmıştır. Bu düzenlemeler neticesinde, yeni kurulan büyükşehir belediyelerimizin başkanlarına verilen nikah kıyma yetkilerinin devredilip devredilemeyeceği veya ne şekilde yerine getirileceğine dair tereddütler meydana geldiği görülmektedir. Bu nedenle, bu yazıda büyükşehir ve diğer belediyelerde belediyelere verilen evlendirme yetkilerinin ne şekilde kullanılacağı yasal dayanakları ile birlikte ele alınacaktır. YASAL DÜZENLEMELER 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Madde 174- Anayasanın hiçbir hükmü, Türk toplumunu çağdaş uygarlık seviyesinin üstüne çıkarma ve Türkiye Cumhuriyetinin laiklik niteliğini koruma amacını güden, aşağıda gösterilen inkılap kanunlarının, Anayasanın halkoyu ile kabul edildiği tarihte yürürlükte bulunan hükümlerinin, Anayasaya aykırı olduğu şeklinde anlaşılamaz ve yorumlanamaz: Şubat 1926 tarihli ve 743 sayılı Türk Kanunu Medenisiyle kabul edilen, evlenme akdinin evlendirme memuru önünde yapılacağına dair medeni nikah esası ile aynı kanunun 110 uncu maddesi hükmü; 4721 sayılı TÜRK MEDENİ KANUNU I. Başvuru makamı Madde 134- Birbiriyle evlenecek erkek ve kadın, içlerinden birinin oturduğu yer evlendirme memurluğuna birlikte başvururlar. 40

2 Evlendirme memuru, belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memur, köylerde muhtardır. II. Şekli Madde 135- Başvuru, evlenecekler tarafından yazılı veya sözlü olarak yapılır. III. Belgeler Madde 136- Erkek ve kadından her biri, nüfus cüzdanı ve nüfus kayıt örneğini, önceki evliliği sona ermiş ise buna ilişkin belgeyi, küçük veya kısıtlı ise ayrıca yasal temsilcisinin imzası onaylanmış yazılı izin belgesini ve evlenmeye engel hastalığının bulunmadığını gösteren sağlık raporunu evlendirme memurluğuna vermek zorundadır. IV. Başvurunun incelenmesi ve reddi Madde 137- Evlendirme memuru, evlenme başvurusunu ve buna eklenmesi gereken belgeleri inceler. Başvuruda bir noksanlık görürse bunu tamamlar veya tamamlattırır. Başvurunun usulüne uygun olarak yapılmadığı veya evleneceklerden birinin evlenmeye ehil olmadığı ya da evlenmeye yasal bir engel bulunduğu anlaşılırsa, evlenme başvurusu reddolunur ve durum evleneceklere yazıyla hemen bildirilir. V. Redde itiraz ve yargılama usulü Madde 138- Evleneceklerden her biri evlendirme memurunun ret kararına karşı mahkemeye başvurabilir. İtiraz, evrak üzerinde incelenip kesin karara bağlanır. Ancak, mutlak butlan sebeplerinden birinin bulunduğuna ilişkin ret kararlarına karşı açılan davalar, basit yargılama usulüyle görülür. Evlenme töreni ve tescil I. Koşulları 1. Evlenme izni Madde 139- Evlendirme memuru, evlenme koşullarının varlığını tespit ederse veya ret kararı mahkemece kaldırılırsa, evleneceklere evlenme gün ve saatini bildirir veya isterlerse evlenme izni belgesini verir. Evlenme izni belgesi, verildiği tarihten başlayarak altı ay içinde evleneceklere herhangi bir evlendirme memuru önünde evlenebilme hakkı sağlar. 2. Evlenmenin yapılamaması Madde 140- Evlenme koşullarının bulunmadığının anlaşılması veya belgelerin verilmesinden başlayarak altı ayın geçmesi hâlinde, evlendirme memuru evlenme törenini yapamaz. II. Yapılışı 1. Tören yeri Madde 141- Evlenme töreni, evlendirme dairesinde evlendirme memurunun ve ayırt etme gücüne sahip ergin iki tanığın önünde açık olarak yapılır. Ancak, tören evleneceklerin istemi üzerine evlendirme memurunun uygun bulacağı diğer yerlerde de yapılabilir. 2. Törenin şekli Madde 142- Evlendirme memuru, evleneceklerden her birine birbiriyle evlenmek isteyip istemediklerini sorar. Evlenme, tarafların olumlu sözlü cevaplarını verdikleri anda oluşur. Memur, evlenmenin tarafların karşılıklı rızası ile kanuna uygun olarak yapılmış olduğunu açıklar. 3. Aile cüzdanı ve dinî tören Madde 143- Evlenme töreni biter bitmez evlendirme memuru eşlere bir aile cüzdanı verir. Aile cüzdanı gösterilmeden evlenmenin dinî töreni yapılamaz. Evlenmenin geçerli olması dinî törenin yapılmasına bağlı değildir. Yönetmelik Madde 144- Evlenme işlemi, evlenme kütüğü, evlenmeye ilişkin yazışma ve evlenme ile ilgili diğer konular yönetmelikle düzenlenir sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu Madde 18- Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri şunlardır: j) Gerektiğinde bizzat nikâh kıymak. Evlendirme Yönetmeliği ( tarihli ve sayılı Resmi Gazete) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Yönetmelik, evlendirme işlemlerini yürütecek görevlilerin tesbitine ve bunların yetkilerine, evlendirmeye esas olacak dosyaların düzenlenmesine evlenmeye itiraza, evlenmenin yapılmasına, tören yerlerine, evlendirme daire ve memurlarının denetlenmesine dair esas ve usuller çerçevesinde evlendirme işlemlerinin nüfus hizmetlerinin bütünlüğü içerisinde yürütülmesini sağlamak amacıyla düzenlenmiştir. Genel Müdürlüğün Görev ve Yetkileri Madde 3- Evlendirme işlemleri, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce düzenlenir. Genel Müdürlük, evlendirme işlemlerinin Medeni Kanun la getirilen temel kurallara ve bu Yönetmelik esaslarına uygun olarak yürütülmesini sağlar, iş ve işlemleri düzenler, takip eder, denetler ve denetlettirir. Bu amaçla Genel Müdürlük, Bakan onayı ile gerekli tedbirleri alır ve uygulamasını sağlar. MEVZUAT 41

3 İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlerinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları Madde 4- İl nüfus ve vatandaşlık müdürleri, evlendirme işlemlerinin il seviyesinde eksiksiz olarak ve mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesini sağlar, bu amaçla gereken her türlü tedbiri alır, takip eder ve denetler. Nüfus ve vatandaşlık müdürleri bu görevlerin mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesinden dolayı valiye karşı sorumludurlar. İlçe Nüfus Müdürlerinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları Madde 5- İlçe nüfus müdürleri, evlendirme işlemlerinin ilçe seviyesinde eksiksiz olarak ve mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesini sağlar, takip eder ve denetler. İlçe nüfus müdürleri bu görevlerin mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesinden dolayı kaymakama karşı sorumludurlar. Evlendirme Memurluğunun Görev, Yetki ve Sorumlulukları Madde 6- Kendilerine ilgili makamlarca evlendirme yetki ve görevi verilen evlendirme memurluğunun, birbirleri ile evlenmek isteyen kadın ve erkeğin evlenmeye dair müracaatlarını kabul etmek, mevzuatın öngördüğü şekilde evlenme dosyasını hazırlamak, evlenmeyi yapmak, aile cüzdanı düzenleyip vermek, evlenmenin nüfus kütüklerine tescilini sağlamak, evlenme kütüğü ve dosyalarını iyi bir şekilde muhafaza etmek, denetim yapmak isteyen yetkililere gerekli kolaylığı göstererek ve bu yetkililerce istenen kütük, dosya ve belgeleri denetime hazır halde bulundurmakla görevlidirler. Evlendirme memurları bu görevlerinden dolayı nüfus müdürlerine karşı sorumludurlar. Belediye personeli arasından görevlendirilen evlendirme memurlarının belediye başkanına karşı olan sorumlulukları saklıdır. Evlendirme Memurları Madde 7- (Değişik: 16/11/ /11269 K.) Evlendirme memuru, belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memur, köylerde muhtardır. Bakanlık il nüfus ve vatandaşlık müdürlüklerine, nüfus müdürlüklerine ve ilgili dış temsilciliklere evlendirme memurluğu görev ve yetkisi verebilir. Eşlerden birinin yabancı olması halinde evlendirmeye belediye evlendirme memurlukları ile nüfus müdürleri yetkilidir. Evlendirme Memurluğu Görev ve Yetkisinin Verilmesinde Usul Madde 8- (Değişik: 16/11/ /11269 K.) Nüfus idarelerine evlendirme memurluğu yetki ve görevi verilmesi halinde, il nüfus ve vatandaşlık müdürü, ilçe için ilgili kaymakamlığın da görüşünü alarak evlendirme memurluğu yetkisi verilecek personeli ismen tespit edip valinin onayına sunar ve ilgili nüfus idaresine bildirir. İl nüfus ve vatandaşlık müdürleri ile ilçe nüfus müdürleri bu halde başkaca bir onaya lüzum kalmaksızın evlenme yapmaya yetkilidirler. Evlendirme memurluğu yetki ve görevi, tebliği tarihinden itibaren yeni görevliye geçer. Evlendirme memurluğu görev ve yetkisi belediye başkanınca bizzat kullanılabileceği gibi görevlendireceği üst düzey personel tarafından da kullanılabilir. Bakanlık gerektiğinde bu Yönetmeliğin 7 nci maddesinde belirtilen yetkilerini kısmen veya tamamen il valiliğine de devredebilir. Yetki Sınırı Madde 9- (Değişik birinci fıkra: 16/11/ /11269 K.) Bu Yönetmelik hükümlerine göre kendilerine evlendirme memurluğu yetkisi verilen görevlilerin bu yetkileri; büyükşehir belediye başkanları ile büyükşehir içindeki belediye evlendirme memurlukları için büyükşehir belediye hudutları, diğer belediye başkanları veya görevlendirecekleri memurlar için yetki alanında bulunan il, ilçe ve belde belediye hudutları, muhtarlar için o köy hudutları ile sınırlıdır. Nüfus memurlarına birden fazla köy veya kasabada ya da bütün ilçede evlendirme memurluğu görev ve yetkisi verilebilir. Müracaat Madde 16- (Değişik birinci fıkra: 28/7/ /5996 K.) Birbirleriyle evlenecek kadın ve erkeğin, içlerinden birinin oturduğu yer evlendirme memurluğuna birlikte müracaat etmeleri esastır. (Mülga ikinci fıkra : 29/12/ /7126 K.) (Ek fıkra : 16/11/ /11269 K.) Yerleşim yeri köy olan ve yabancı uyruklu kişilerle evlenecek Türk vatandaşları, yerleşim yerlerinin belediye evlendirme memurluklarına ya da o yerin nüfus müdürlüğüne müracaat edebilirler. 42

4 (Mülga dördüncü fıkra : 29/12/ /7126 K.) Müracaatta Usul Madde 18- Müracaat, kadın ve erkek veya onların vekillerince örneğine uygun olarak düzenlenmiş ve imza edilmiş olan beyanname ile yapılır. (Mülga ikinci fıkra : 29/12/ /7126 K.) (Mülga üçüncü fıkra : 29/12/ /7126 K.) Müracaat sırasında taraflar fotoğraflı nüfus cüzdanlarını göstermek zorundadırlar. Fotoğraflı nüfus cüzdanı gösterilmediği takdirde evlendirme memuru müracaatı kabul etmez. Müracaat sözlü olarak da yapılabilir. Bu takdirde sözlü müracaat evlendirme memuru huzurunda beyannameye geçirilerek taraflarca imzalanır. Evlendirme memurları tarafından da imzalar tasdik edilir. Evlenme bildirimi de yazılı hale getirilmediği sürece diğer işlemlere başlanılamaz. İmza Atamayanlar ve Bedeni Eksiklikleri Olanlar Madde 19- (Değişik : 16/11/ /11269 K.) Evlenmek için müracaat edenlerden imza atamayanlar olduğu takdirde, imza edeceği yerlere sol elinin işaret parmağının izi alınır. Varsa kendi adına kazılı bulunan mührü de basılır. Sol el işaret parmağının bulunmaması halinde parmak izi sırası; başparmak, orta parmak, yüzük parmağı ve küçük parmak şeklindedir. Eğer sol elinin parmakları eksikse, parmak izi sırasına göre mevcut olan parmağın izi alınır. Sol elin olmaması halinde sağ el için, sol elde belirtilen işlem uygulanır ve bu durum beyanname üzerinde açıklanarak evlendirme memurunca imza edilip mühürle tasdik edilir. Sağır ve dilsizlerin evlenmeye dair isteklerini özel işaretlerle belirlemeleri iradelerini açıklamaları manasına gelir. Gerek müracaat sırasında ve gerekse tören sırasında ihtiyaç duyulduğu takdirde, bu özel işaretlerden anlayanlar aracılığıyla işlem sonuçlandırılır. Bu gibi hallerde aracılık yapanların da imzaları alınır. Evlenme Dosyalarında Bulunacak Belgeler Madde 20- (Değişik : 16/11/ /11269 K.) Evlenme dosyasına aşağıdaki belgeler konulur: a) (Değişik : 29/12/ /7126 K.) Beyanname (İzin belgesi talebinde evlenme izin belgesi iki örnek olarak düzenlenir.). b) (Mülga: 29/12/ /7126 K.) c) Resmî veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarından alınacak sağlık raporu/resmi sağlık kurulu raporu. ç) Rıza belgesi. d) Vesikalık fotoğraf. e) Nüfus kayıt örneği veya evlenme ehliyet belgesi. Sağlık raporu alınmaması durumunda evlenme yapılamaz. Sağlık raporuyla ilgili usul ve esaslar, sağlık alanındaki değişen ve gelişen şartlar da dikkate alınmak suretiyle Sağlık Bakanlığınca yayımlanacak genelgeyle belirlenir. Akıl hastalarının evlenmelerinde tıbbi sakınca bulunmadığı resmi sağlık kurulu raporuyla belgelendirilir. (Değişik: 29/12/ /7126 K.) Yaşlarının küçüklüğü veya kısıtlama sebebiyle evlenmeleri ana, baba veya vasinin rızası ya da hakimin iznine bağlı olanlar, müracaat sırasında beyannameye bunların rızalarını gösterir belgeyi ya da hakimin izin belgesini eklemek zorundadır. Rıza belgeleri ana, baba veya vasi tarafından bizzat evlendirme memurunun huzurunda imzalanarak imza tasdiki evlendirme memuru tarafından yapılabileceği gibi, rıza gösteren şahısların imzalarının yetkili merciler tarafından tasdik edilmiş olması şartı ile rıza belgeleri imzalı olarak da sunulabilir. Ana ve babadan birinin ölmüş olması halinde sağ olan veya boşanma halinde velayet verilmiş olan tarafın imzası yeterlidir. Rıza belgesi vasi tarafından imza edildiği takdirde vasi tayinine dair mahkeme kararı istenir ve dosyaya eklenir. (Değişik: 29/12/ /7126 K.) Fotoğrafın, renkli ve ön cepheden baş açık, sivil giysilerle çekilmiş olması ve kişinin son halini göstermesi bakımından son altı ay içerisinde çekilmiş olması gerekir. Kadınların alın, çene ve yüzleri açık olmak şartıyla başörtülü fotoğrafları da kabul edilir. Nüfus idarelerince aile kütük kayıtlarına dayanılarak düzenlenen ve kişinin tam künyesi ile nüfus açısından evlenmesine engel bir halinin bulunup bulunmadığını gösteren nüfus kayıt örnekleri evlenme ehliyet belgesi olarak kabul edilir. Evlendirme memuru, müracaat eden her Türk vatandaşından nüfus kayıt örneğini veya evlenme ehliyet belgesini ister ve dosyaya ekler; Kimlik Paylaşımı Sistemini kullanan evlendirme memurlukları nüfus kayıt örneğini veya evlenme ehliyet belgesini sistem üzerinden temin eder. Sadece nüfus cüzdanına göre evlenme yapılamaz. Yabancılar için, yetkili merkezi makamlarca veya o devletin yerel temsilcilikleri tarafından kişinin adını, soyadını, ana ve baba adı ile doğum tarihini ve evlenmesine engel MEVZUAT 43

5 halinin bulunup bulunmadığını gösterir şekilde düzenlenerek verilmiş ve usulüne göre tasdik edilmiş olan belge, evlenme ehliyet belgesi kabul edilir. Evlendirme memurluğunca belgelerin doğruluğundan şüphe edilmesi halinde, Bakanlık aracılığı ve Dışişleri Bakanlığı kanalı ile ilgili devletin temsilciğine gönderilmek suretiyle doğruluğu tevsik ettirilebilir. Vatansız, mülteci ve vatandaşlık durumu düzgün olmayanların evlenme ehliyet belgelerinin ise bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde belirtildiği üzere, kayıtların tutulduğu makamlarca, kişinin tam künyesi ile kayıttaki bilgilere göre evlenmesine engel halinin olup olmadığını belirtir şekilde ve tasdiklenmiş olması gerekir. Evlenme ehliyet belgelerinin asılları evlenme dosyasında saklanır. (Değişik: 29/12/ /7126 K.) Yabancıların, beyannamede beyan ettikleri adres esas alınır. Adrese ilişkin başka bir belge istenmez. Fahri konsolosluklarca düzenlenen belgelere dayanılarak işlem tesis edilmez. Müracaat Sırasında Yapılacak İşlemler ve İnceleme Madde 21- (Değişik : 29/12/ /7126 K.) Evlendirme memuru, evlenme talebine dair beyannamenin usulüne göre doldurulup imza edilip edilmediğini, evlenme ehliyet belgesi ile nüfus cüzdanı arasında bir fark olup olmadığını, bir fark varsa bu farklılığın şahısta hataya sebebiyet verecek nitelikte olup olmadığını, yaşlarının küçüklüğü veya kısıtlama sebebiyle ana, baba veya vasinin rızası ya da hakimin izninin zorunlu olduğu durumlarda rızanın veya hakim izninin, rıza belgesi vasi tarafından imzalanmışsa vasi tayinine dair mahkeme kararının bulunup bulunmadığını kontrol eder, varsa eksiklikleri tamamlar veya tamamlatır ve beyannamenin kaydını yaparak taraflara müracaat sırasına göre evlenmenin yapılacağı gün ve saati bildirir. Evlenmenin yapılabilmesi için evlenme kararının ilanına lüzum yoktur. Evlenme İzin Belgesi Madde 22- Dosyanın incelenmesi sonucunda evlenmelerine engel bir hallerinin bulunmadığı ve belgelerinin de tam olduğu tesbit edilen çiftlere istedikleri takdirde, beyannamenin izin belgesi bölümü onaylanarak verilir. Böyle bir belgeyi alan çiftler, yurt içinde ve yurt dışında evlendirmeye yetkili makam huzurunda, ayrıca bir dosya düzenlenmesine lüzum kalmaksızın evlenebilirler. Belge, verildiği tarihten itibaren 6 ay süre ile geçerli olup, bu husus belgede de gösterilir. (Değişik: 29/12/ /7126 K.) Bu belgeye dayanarak evlendirmeyi yapan yetkili makam, izin belgesini veren evlendirme memurluğuna, bu durumu 15 gün içinde bildirmekle görevlidir tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; kamu kaynaklarının etkili ve verimli kullanılması, yerel hizmetlerin dengeli dağılımının temin edilmesi, belediyeler tarafından sunulan hizmetlerde kalitenin artırılması, ihtiyaç duyulan nitelik, unvan ve sayıda personel istihdamının sağlanmasıdır. MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik belediyeler ve bağlı kuruluşları ile belediye ve il özel idarelerinin üye oldukları mahalli idare birliklerinde istihdam edilen memur, sözleşmeli personel, sürekli işçi ve geçici iş pozisyonlarında çalıştırılanları kapsar. MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte yer alan; a) Mahalli idareler: Belediye, belediye bağlı kuruluşları ile belediye ve il özel idarelerinin üye oldukları mahalli idare birliklerini, b) Meclis: Büyükşehir belediye meclisi, belediye meclisi ve mahalli idare birliği meclisini ifade eder. Belediye ve bağlı kuruluşları ile mahalli idare birlikleri kadro unvanları MADDE 7- (1) Alt gruplar itibarıyla belirlenen ve her alt grup için norm kadro standartları cetvellerinde öngörülen Ek-3 Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Kadro Unvanları Listeleri; ç) (IV) Sayılı Liste: İdari Personel Kadro Unvanları, olarak tespit edilmiştir. (2) (Değişik:RG-10/4/ ) Mahalli idareler kendi alt grupları için belirlenen kadro unvan listesinde yer alan memur ve sürekli işçi kadro unvanları dışında kadro unvanı kullanamaz ve bu unvanlar dışında yeni unvan ihdas edemez. MADDE 10- (1) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memur kadroları ile sürekli işçi kadroları bu Yönetmeliğe uygun olarak meclisler tarafından ihdas edilir. Memur kadrolarının ihdası için Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-5 Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Kadro Cetvellerinden (I) sayılı cetvel, sürekli işçi kadrolarının ihdası için ise (V) sayılı cetvel eksiksiz olarak doldurularak ihdas gerekçeleriyle birlikte meclise sunulur. Kadroların iptalinde de aynı usul uygulanır. Kadroların ihdas, iptal ve değişikliklerinde Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-5 Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Kadro Cetvellerinden (IV) ve (VII) sayılı cetveller düzenlenir. 44

6 Kadro değişikliği MADDE 11- (1) Boş memur kadrolarında sınıf, unvan ve derece değişikliği ile boş memur kadrolarının iptali ve dolu kadrolarda derece değişikliği meclis kararı ile yapılır. Boş kadro değişikliklerinde Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-5 Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Kadro Cetvellerinden (II) sayılı cetvel, dolu kadro değişikliklerinde ise (III) sayılı cetveli eksiksiz doldurularak değişiklik gerekçeleriyle birlikte meclise sunulur. (2) Birinci fıkraya göre kadroları değiştirilenlerin özlük hakları, değiştirilen yeni kadrolara atanma işlemleri tamamlanıncaya kadar eski kadro dereceleri esas alınarak ödenir. Yeni kadrolara atanma tarihi meclis karar tarihini takip eden aybaşını geçemez. Kadroların kullanımı MADDE 14- (1) Belediye ve mahalli idare birlikleri, bu Yönetmeliğe uygun olarak ihdas edilecek kadro ve pozisyonların kullanımında, 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesinin sekizinci fıkrasını göz önünde bulundurmak zorundadırlar. EK-3: BELEDİYE VE BAĞLI KURULUŞLARI İLE MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ KADRO UNVANLARI LİSTELERİ (IV) SAYILI LİSTE: İDARİ PERSONEL KADRO UNVANLARI EVLENDİRME MEMURU... DEĞERLENDİRME A- Büyükşehir Belediyelerinde evlendirme işlemleri Büyükşehir belediyelerinde evlendirme işlemlerine geçmeden önce ülkemizde büyükşehir belediyesi uygulamasına bakılacak olursa; büyükşehir kurulmasına dair yasal zemini 1982 Anayasasının 127 nci maddesinde yer alan Mahalli idareler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir. Kanun, büyük yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri getirebilir. Mahalli idarelerin belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacı ile, kendi aralarında Bakanlar Kurulunun izni ile birlik kurmaları, görevleri, yetkileri, maliye ve kolluk işleri ve merkezi idare ile karşılıklı bağ ve ilgileri kanunla düzenlenir. Bu idarelere, görevleri ile orantılı gelir kaynakları sağlanır. düzenlemesindeki Kanun, büyük yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri getirebilir hükmüdür. Bunu takiben 18 Ocak 1984 tarihli ve 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Yasa ile de, sınırları içerisinde birden fazla ilçe bulunan şehirlerde birer büyükşehir belediye meclisi ile birer ilçe meclisi kurulması ve hem büyükşehir, hem de ilçe belediyeleri için belediye başkanı seçilmesi hüküm altına alınmıştır. 23 Mart 1984 tarihli ve 195 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile de 2972 sayılı Kanunda tanımlanan büyükşehirlerin, büyükşehir belediyesi statüsünü kazanması sağlanmıştır. O tarihte, sınırları içinde birden fazla ilçe olan Ankara, İstanbul ve İzmir şehirleri bulunmakta iken, daha sonra bazı büyük il belediyelerinde ilçe kurulmak suretiyle büyükşehir belediyesi oluşturma yöntemi benimsenmiş, bu gelişmeleri daha sonra ilçe bulunma şartı olmadan, sınırları içinde Bakanlar Kurulunca alt kademe belediyesi oluşturularak büyükşehir kurulma yoluna gidilmiştir sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile alt kademe belediyesi kavramı İlk kademe belediyesi ne dönüştürülmüş olmakla birlikte, tarihli ve 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile ilk kademe belediyeleri ya bu beldelerde ilçe kurulmak ya da yakınındaki ilçe belediyelerine katılmak suretiyle kaldırılmış olup, tüzel kişilikleri Mart 2009 tarihinde yapılacak seçime kadar devam edecek, bundan böyle büyükşehir belediye sınırları içerisinde ilk kademe belediyesi değil, ilçe belediyesi bulunacaktır. Halen büyükşehir belediye sayısı; 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 30 olarak belirlenmiştir. Büyükşehir belediyelerinde ikili bir sisteme dayalı olarak bir büyükşehir belediyesi, bu sınırları içerisinde ise ilçe belediyeleri bulunmaktadır. Büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyelerinin görevleri, yetkileri ve sorumlulukları ayrı ayrı belirlenmiştir sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri başlıklı 18 inci maddesinde Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri şunlardır: j) Gerektiğinde bizzat nikâh kıymak. hükmü yer almaktadır. MEVZUAT 45

7 Bu hükümle, büyükşehir belediye başkanına gerektiğinde bizzat kendisi tarafından nikah kıyma görevi verilmiştir. Esasen, belediye başkanlarına evlendirme memuru yetkisi Türk Medeni Kanununun 134 üncü maddesinde yer alan Evlendirme memuru, belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memur, köylerde muhtardır. hükmü ile verilmiştir. Bu maddede görüleceği üzere belediye teşkilatı bulunan yerlerde belediye başkanı evlendirme memuru yetkisine sahip olduğu gibi, bu işi gerçekleştirmek üzere bir memur görevlendirebilecektir. Büyükşehir belediyelerinde, sınırı il mülki sınırı olan bir büyükşehir belediyesi, içerisinde de sınırları ilçe mülki sınırı olan ilçe belediyeleri mevcuttur. Bu durumda, büyükşehir belediye başkanı veya görevlendireceği memur büyükşehir belediye sınırları içerisinde, ilçe belediye başkanı ya da görevlendireceği memur da ilçe belediyesi sınırları içerisinde nikah kıymak ve evlendirme işlemlerini yürütmekle yetkili ve görevlidir. Evlendirme Yönetmeliğinin 9 uncu maddesinde de yetki sınırı, kendilerine evlendirme memurluğu yetkisi verilen görevlilerin bu yetkileri; büyükşehir belediye başkanları ile büyükşehir içindeki belediye evlendirme memurlukları için büyükşehir belediye hudutları, diğer belediye başkanları veya görevlendirecekleri memurlar için yetki alanında bulunan il, ilçe ve belde belediye hudutları ile sınırlıdır şeklinde tespit edilmiştir. Buna göre, Ankara Büyükşehir Belediye sınırları içerisinde Çankaya İlçe Belediyesi sınırları içerisinde ikamet edenler Büyükşehir Belediyesi Evlendirme Memurluğuna başvuru yapıp işlemlerini gerçekleştirebileceği gibi, Çankaya Belediyesine de müracaat ederek işlemlerini yaptırabilecektir. Zira, Çankaya Belediyesinin görev ve yetkileri Çankaya İlçe sınırlarını kapsamakta, Büyükşehir Belediyesinin görev ve yetkileri ise Çankaya Belediyesini de içine alan tüm il mülki sınırıdır sayılı Kanun ile gerektiğinde bizzat nikah kıyma yetkisi verilen büyükşehir belediye başkanlarının evlendirme memuru görevlendirip görevlendiremeyecekleri ve belediye bünyesinde evlendirme memurluğu birimi oluşturup oluşturamayacakları Gerek Türk Medeni Kanunu ile gerekse Evlendirme Yönetmeliği ile, evlendirme memuru olarak belediye başkanları veya bu işle görevlendirecekleri memurlar yetkilendirilmiştir. Belediye başkanları, büyükşehir olup olmadığına bakılmaksızın kendisine verilen görevleri teşkilatı ve personeli eliyle yürütmektedir. Örneğin, belediye alacaklarını takip etme görevini mali hizmetler birimi ve bu birimdeki personel eliyle yerine getirmektedir. Nikah kıyma görevi ise belediye başkanı tarafından bizzat yürütülebileceği gibi bu işle görevlendirdiği bir memur eliyle de görülebilecektir. Hatta, belediye başkanlarının evlendirme memuru görevlendirmeleri ve bu görevin belediye teşkilatından hangi birim altında yürütüleceğinin belirlenmesi gereklidir. Zira, evlendirme işlemlerine esas teşkil edecek belgelerin kontrolü, gerekli kayıtların tutulması bu memur tarafından yerine getirilecektir. Eğer belediye başkanı isterse, evlendirme memuru tarafından tamamlanan ve kontrol edilen belgeler çerçevesinde bizzat nikah kıyabilecektir. Konu hakkında İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünce Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne gönderilen 07/08/2015 tarihli ve sayılı yazı ile; İlgi yazınızda özetle; 5216 sayılı Kanun ile gerektiğinde bizzat nikah kıyma yetkisi verilen büyükşehir belediye başkanlarının evlendirme memuru görevlendirip görevlendiremeyecekleri ve belediye bünyesinde evlendirme memurluğu birimi oluşturup oluşturamayacakları hususunda görüş bildirilmesi istenilmektedir sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri başlıklı 18 nci maddesinde Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri şunlardır: a) Belediye teşkilatının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, beldenin ve belediyenin hak ve menfaatlerini korumak. j) Gerektiğinde bizzat nikâh kıymak. hükmü, Büyükşehir belediyesi teşkilâtı başlıklı 21 inci maddesinde Büyükşehir belediyesi teşkilâtı; norm kadro esaslarına uygun olarak genel sekreterlik, daire başkanlıkları ve müdürlüklerden oluşur. Birimlerin kurulması, kaldırılması veya birleştirilmesi büyükşehir belediyesi meclisinin kararı ile olur. Büyükşehir belediyesinde hizmetlerin yürütülmesi belediye başkanı adına onun direktifi ve sorumluluğu altında mevzuat hükümlerine, belediyenin amaç ve politikalarına, stratejik plânına ve yıllık programlarına uygun olarak genel sekreter ve yardımcıları tarafından sağlanır. hükmü, 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 1 inci maddesinde Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Ordu, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van illerinde, sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyesi kurulmuş ve bu illerin il belediyeleri büyükşehir belediyesine dönüştürülmüştür. hükmü, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 134 üncü maddesinde Birbiriyle evlenecek erkek ve kadın, içlerinden birinin oturduğu yer evlendirme memurluğuna birlikte başvururlar. Evlendirme memuru, belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memur, köylerde muhtardır. hükmü, Evlendirme Yönetmeliğinin 7 nci maddesinde Evlendirme memuru, belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle gö- 46

8 revlendireceği memur, köylerde muhtardır. Bakanlık il nüfus ve vatandaşlık müdürlüklerine, nüfus müdürlüklerine ve ilgili dış temsilciliklere evlendirme memurluğu görev ve yetkisi verebilir. Eşlerden birinin yabancı olması halinde evlendirmeye belediye evlendirme memurlukları ile nüfus müdürleri yetkilidir. hükmü yer almaktadır. Öte yandan; tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke Ve Standartlarına Dair Yönetmelik in EK-3: BELEDİYE VE BAĞLI KURULUŞLARI İLE MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ KADRO UNVANLARI LİSTELERİ nin (IV) SAYILI LİSTE: İDARİ PERSONEL KADRO UNVANLARI başlığı altında büyükşehir ayrımı yapılmaksızın bütün belediyelerde kullanılmak üzere EVLENDİRME MEMURU unvanına yer verilmiştir. Yukarıdaki mevzuat hükümleri çerçevesinde; büyükşehir belediye başkanlarınca bizzat nikah kıyılabileceği gibi, kıyılacak nikahlarla ilgili memur görevlendirebileceği, yapılacak nikah kıyma iş ve işlemlerini belediye teşkilatından bir birime görev olarak verebileceği değerlendirilmektedir. şeklinde görüş bildirilmiştir. B- Diğer Belediyeler Büyükşehir belediyesi ve büyükşehir ilçe belediyesi dışındaki diğer belediyelerin evlendirme işlemleri de aynı esas ve usullere göre yürütülmektedir. Diğer belediye dediğimiz, büyükşehir ve büyükşehir ilçe belediyesi dışında kalan il belediyeleri, ilçe belediyeleri ve belde belediyeleridir. Bu belediyelerde de kendi sınırları içerisinde evlendirme memuru, belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memurdur. Evlendirme Yönetmeliğinin 9 uncu maddesine göre; bu Yönetmelik hükümlerine göre kendilerine evlendirme memurluğu yetkisi verilen görevlilerin bu yetkileri; büyükşehir belediye başkanları ile büyükşehir içindeki belediye evlendirme memurlukları için büyükşehir belediye hudutları, diğer belediye başkanları veya görevlendirecekleri memurlar için yetki alanında bulunan il, ilçe ve belde belediye hudutları ile sınırlıdır. Birbirleriyle evlenecek kadın ve erkeğin, içlerinden birinin oturduğu yer evlendirme memurluğuna birlikte müracaat etmeleri esastır. Yerleşim yeri köy olan ve yabancı uyruklu kişilerle evlenecek Türk vatandaşları, yerleşim yerlerinin belediye evlendirme memurluklarına ya da o yerin nüfus müdürlüğüne müracaat edebilirler. Müracaat, kadın ve erkek veya onların vekillerince örneğine uygun olarak düzenlenmiş ve imza edilmiş olan beyanname ile yapılır. Müracaat sırasında taraflar fotoğraflı nüfus cüzdanlarını göstermek zorundadırlar. Fotoğraflı nüfus cüzdanı gösterilmediği takdirde evlendirme memuru müracaatı kabul etmez. Müracaat sözlü olarak da yapılabilir. Bu takdirde sözlü müracaat evlendirme memuru huzurunda beyannameye geçirilerek taraflarca imzalanır. Evlendirme memurları tarafından da imzalar tasdik edilir. Evlenme bildirimi de yazılı hale getirilmediği sürece diğer işlemlere başlanılamaz. Evlenme dosyasına aşağıdaki belgeler konulur: - Beyanname (İzin belgesi talebinde evlenme izin belgesi iki örnek olarak düzenlenir.). - Resmî veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarından alınacak sağlık raporu/resmi sağlık kurulu raporu. - Rıza belgesi. - Vesikalık fotoğraf. - Nüfus kayıt örneği veya evlenme ehliyet belgesi. Sağlık raporu alınmaması durumunda evlenme yapılamaz. Sağlık raporuyla ilgili usul ve esaslar, sağlık alanındaki değişen ve gelişen şartlar da dikkate alınmak suretiyle Sağlık Bakanlığınca yayımlanacak genelgeyle belirlenir. Akıl hastalarının evlenmelerinde tıbbi sakınca bulunmadığı resmi sağlık kurulu raporuyla belgelendirilir. Yaşlarının küçüklüğü veya kısıtlama sebebiyle evlenmeleri ana, baba veya vasinin rızası ya da hakimin iznine bağlı olanlar, müracaat sırasında beyannameye bunların rızalarını gösterir belgeyi ya da hakimin izin belgesini eklemek zorundadır. Rıza belgeleri ana, baba veya vasi tarafından bizzat evlendirme memurunun huzurunda imzalanarak imza tasdiki evlendirme memuru tarafından yapılabileceği gibi, rıza gösteren şahısların imzalarının yetkili merciler tarafından tasdik edilmiş olması şartı ile rıza belgeleri imzalı olarak da sunulabilir. Ana ve babadan birinin ölmüş olması halinde sağ olan veya boşanma halinde velayet verilmiş olan tarafın imzası yeterlidir. Rıza belgesi vasi tarafından imza edildiği takdirde vasi tayinine dair mahkeme kararı istenir ve dosyaya eklenir. Fotoğrafın, renkli ve ön cepheden baş açık, sivil giysilerle çekilmiş olması ve kişinin son halini göstermesi bakımından son altı ay içerisinde çekilmiş olması gerekir. Kadınların alın, çene ve yüzleri açık olmak şartıyla başörtülü fotoğrafları da kabul edilir. Nüfus idarelerince aile kütük kayıtlarına dayanılarak düzenlenen ve kişinin tam künyesi ile nüfus açısından evlenmesine engel bir halinin bulunup bulunmadığını gösteren nüfus kayıt örnekleri evlenme ehliyet belgesi olarak kabul edilir. Evlendirme memuru, müracaat eden her Türk vatandaşından nüfus kayıt örneğini veya evlenme ehliyet MEVZUAT 47

9 belgesini ister ve dosyaya ekler; Kimlik Paylaşımı Sistemini kullanan evlendirme memurlukları nüfus kayıt örneğini veya evlenme ehliyet belgesini sistem üzerinden temin eder. Sadece nüfus cüzdanına göre evlenme yapılamaz. Yabancılar için, yetkili merkezi makamlarca veya o devletin yerel temsilcilikleri tarafından kişinin adını, soyadını, ana ve baba adı ile doğum tarihini ve evlenmesine engel halinin bulunup bulunmadığını gösterir şekilde düzenlenerek verilmiş ve usulüne göre tasdik edilmiş olan belge, evlenme ehliyet belgesi kabul edilir. Evlendirme memurluğunca belgelerin doğruluğundan şüphe edilmesi halinde, Bakanlık aracılığı ve Dışişleri Bakanlığı kanalı ile ilgili devletin temsilciğine gönderilmek suretiyle doğruluğu tevsik ettirilebilir. Vatansız, mülteci ve vatandaşlık durumu düzgün olmayanların evlenme ehliyet belgelerinin ise bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde belirtildiği üzere, kayıtların tutulduğu makamlarca, kişinin tam künyesi ile kayıttaki bilgilere göre evlenmesine engel halinin olup olmadığını belirtir şekilde ve tasdiklenmiş olması gerekir. Evlenme ehliyet belgelerinin asılları evlenme dosyasında saklanır. Yabancıların, beyannamede beyan ettikleri adres esas alınır. Adrese ilişkin başka bir belge istenmez. Evlendirme memurlarınca mesai saatleri dışında ve ilçe içi, ilçe dışı semtlerdeki düğün salonu, restaurant vb. yerlerde kıyılan nikahlardan kurum ve nikah memuru için ücret alınıp alınamayacağı, alındığı takdirde görevli memura ücret ve yolluk ödenip ödenmeyeceği Konu hakkında İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü tarafından İstanbul Valiliğine gönderilen 07/12/2011 tarihli ve sayılı yazıda; Evlendirme memurlarınca mesai saatleri dışında ve ilçe içi, ilçe dışı semtlerdeki düğün salonu, restaurant vb. yerlerde kıyılan nikahlardan kurum ve nikah memuru için ücret alınıp alınamayacağı, alındığı takdirde görevli memura ücret ve yolluk ödenip ödenmeyeceği hususunda görüş isteyen ilgi yazınız incelenmiştir sayılı Belediye Kanununun 14 üncü maddesinde; Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; nikâh, meslek ve beceri kazandırma; hizmetlerini yapar veya yaptırır.. Belediyenin görev, sorumluluk ve yetki alanı belediye sınırlarını kapsar. Belediye meclisinin kararı ile mücavir alanlara da belediye hizmetleri götürülebilir hükmü, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 97 nci maddesinde Belediyeler bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye ye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir. hükmü, tarihli ve 85/9747 Evlendirme Yönetmeliğinin 7 nci maddesinde Evlendirme memuru, belediye bulunan yerlerde belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memur, köylerde muhtardır. hükmü, 26 ncı maddesinde Evlenme törenlerinin ilgili makamlarca bu iş için tahsis edilmiş olan resmi salon veya yerlerde yapılması esastır. Ancak tarafların isteği üzerine; a) İkametgahlarda, özel bina veya salonlarda, b) Tutuklu veya hükümlüler için cumhuriyet savcılığınca izin verilmesi üzerine ceza veya tutukevinde, c) Hastalar için baştabibin veya müdürün izin vermesi üzerine hastanelerde evlenme yapılabilir hükmü, 45 inci maddesinde Evlenme törenleri günlük çalışma saatleri içerisinde yapılır. Ancak, tarafların isteği üzerine çalışma saatleri dışında veya hafta sonu veya resmi tatil günlerinde özel yer ve salonlarda tören yapılabilir. hükmü yer almaktadır. Mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesi neticesinde; nikahların belediyece tahsis edilmiş yerlerde yapılmasının esas olduğu, ilgililerin isteği üzerine nikah için tahsis edilen yerler dışında nikah kıyılması halinde belediye meclisince belirlenecek miktarda ücret alınabileceği, mesai saatleri içinde kıyılan nikahlara görevlendirilen memurların ulaşımının sağlanması, mesai saatleri dışında görevlendirilen memurlara ulaşım giderinin yanısıra Bütçe Kanunlarında belirlenen fazla çalışma ücretinin ödenmesi gerektiği değerlendirilmektedir. Denilmiştir. SONUÇ Değerlendirme bölümünde ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, belediye teşkilatı bulunan yerlerde evlendirme memuru; belediye başkanı veya bu işle görevlendireceği memurdur. Bu çerçevede, evlendirme işlemlerine esas teşkil edecek bilgi ve belgeler evlendirme memuru tarafından tamamlandıktan sonra nikah bizzat belediye başkanı tarafından kıyılabileceği gibi, evlendirme memuru tarafından da kıyılabilecektir. Uygulamacılara yararlı olması dileğiyle!... 48