T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A İ S T İ N A F K A R A R I

Transkript

1 ÖZET : SY. KN. M.21 : Rücuen alacak davasının, belirsiz alacak davası olarak açılabileceği konusunda herhangi bir uyuşmazlık bulunmadığı, - BELİRSİZ ALACAK DAVASI : Belirsiz alacak davası olup olmadığının esasa girilmeden anlaşılması mümkün olmadığından, dava şartı yokluğundan davanın reddinin doğru olmadığı, - Talep sonucunun belirlenememesi iki halde olur: Tazminat miktarıve şeklinin hakimin takdir edeceği hallerde söz konusu olur ya da talep sonucunu belirleyebilmesi için ilgili bilgi ve belgelere sahip olamaz. - HUKUKİ SEBEP : Hakimin dava dilekçesinde davacının yazdığı hukuki nitelemelerle bağlı olmayıp, açılan dava türünün vasıflandırmasını kendisi yapacağı, T.C. İZMİR BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 10. HUKUK DAİRESİ DOSYA NO : 2017/1446 KARAR NO : 2017/1106 T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A İ S T İ N A F K A R A R I BAŞKAN : Ercan TURAN (29261) ÜYE : Hülya ÖZKAVALCI (35986) ÜYE : Ayşe BARUTCU (38173) KATİP : Reyhan ZENGİN (122615) İNCELENEN KARARIN

2 MAHKEMESİ : ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : NUMARASI : 2016/ /45 DAVACI : KURUMU BAŞKANLIĞI VEKİLİ : DAVALI : TARIM GIDA HAYV TUR ORMAN ÜR - DAVANIN KONUSU : Alacak (Sosyal Güvenlik Hukukundan Kaynaklanan) GEREKÇELİ KARARIN YAZILDIĞI TARİHİ : Asliye Hukuk (İş) Mahkemesinden verilen hükmün, istinaf başvurusu yoluyla incelenmesinin davacı SGK Başkanlığı vekili tarafından istenilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. İSTEM: Davalıya ait işyeri sigortalısının, tarihinde geçirdiği iş kazası sonucu ölümü nedeniyle oluşan ,96 TL Kurum zararının, fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak koşuluyla , TL'lik kısmının 5510 sayılı Yasanın 21. Maddesi uyarınca tazmini talep edilmiştir. YANIT : Dava dilekçesi davalı tarafa tebliğ edilememiş; tarihli oturumda davacı vekilinin adres araştırması istemine de değer verilmeksizin, dava dilekçesinin davalıya tebliği sağlanmadan karar verilmiştir. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ: "...Belirsiz alacak davası 6100 sayılı HMK'nın 107. Maddesinde tanımlanmıştır. Maddeye, madde gerekçesine ve özellikle Yargıtay'ın yerleşik uygulamalarına göre bir davanın belirsiz alacak davası şeklinde açılabilmesi için alacaklının dava açacağı miktar veya değeri tam ve kesin olarak belirlemesinin mümkün olmaması ya da bu durumun objektif olarak imkansız olması gerekir. Alacak belirli veya belirlenebilir ise belirsiz alacak davası açmakta hukuki yarar yoktur. (Yargıtay 22 HD, , 2014/3767 Esas, 2014/4758 Karar) Somut olayda kurum zararları kalemler halinde açık ve net olarak belirlenmiş olup belirsiz alacak davası açmak için gerekli şartlar oluşmamıştır. Ayrıca salt bilirkişi incelemesine gidilmesi belirsiz alacak davasının açılabilmesi için yeterli değildir. (Yargıtay 22 HD, , 2014/3767 Esas, 2014/4758 Karar) Hukuki yarar 6100 sayılı HMK'nın 114/h fıkrasında zikredilen bir dava şartıdır. Dava konusu zarar davacı kurumca net olarak tespit edilmiş olup belirsiz alacak davası açılmasında hukuki yarar yoktur. Bu durumda dava şartı eksikliğinin tamamlanması için davacıya süre verilmesine gerek olmadığı gibi süre verilmesi yoluyla eksik olan dava şartının tamamlanması da mümkün

3 değildir..." gerekçesine dayalı olarak, "Belirsiz alacak şeklinde açılan davanın Hukuki Yarar Yokluğu nedeniyle Usulden REDDİNE," karar verilmiştir. İSTİNAF NEDENLERİ: İstinaf kanun yoluna başvuran davacı kurum vekili, zarara neden olan kaza üzerinde etken davranışlar konusunda kesinleşmiş bir kusur tespiti bulunmadığını; ceza davasının halen derdest olduğunu; tazmini mümkün zarar miktarının tespitinin, kusur oranın belirlenmesine bağlı olduğunu; kusur oranınındaki değişime bağlı olarak gereksiz yargılama gideri ve vekalet ücreti yükü doğmasının muhtemel olduğunu; dava şartı yokluğu konusundaki mahkeme yaklaşımının yerinde olmadığını, dava şartı eksikliğinin tespiti halinde dahi giderilmesi için süre verilmesi gerektiğini beyanla, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir. GEREKÇE: 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353. Maddesinde, "(1) Ön inceleme sonunda dosyada eksiklik bulunmadığı anlaşılırsa; a) Aşağıdaki durumlarda bölge adliye mahkemesi, esası incelemeden kararın kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemeye veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği başka bir yer mahkemesine ya da görevli ve yetkili mahkemeye gönderilmesine duruşma yapmadan kesin olarak karar verir: 1) Davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması. 2) İleri sürülen haklı ret talebine rağmen reddedilen hâkimin davaya bakmış olması. 3) Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması veya mahkemenin görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış bulunması veyahut mahkemenin bölge adliye mahkemesinin yargı çevresi dışında kalması. 4) Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması. 5) Mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına, merci tayinine karar verilmiş olması. 6) Mahkemece, tarafların davanın esasıyla ilgili olarak gösterdikleri delillerin hiçbiri toplanmadan veya gösterilen deliller hiç değerlendirilmeden karar verilmiş olması..." düzenlemesine yer verilmiştir sayılı Yasanın belirsiz alacak ve tespit davasını düzenleyen 107. maddesinin gerekçesinde, "...belirsiz alacak veya tespit davası açıldıktan sonra yargılamanın ilerleyen aşamalarında, karşı tarafın verdiği bilgiler ve sunduğu delillerle ya da delillerin incelenmesi ve tahkikat işlemleri sonucu (örneğin, bilirkişi ya da keşif incelemesi sonrası) baştan belirsiz olan alacak belirli hale gelmişse, davacının, iddianın genişletilmesi yasağına tabi olmaksızın davanın başında belirtmiş olduğu talebini artırabilmesi benimsenmiştir... Davacı, söz gelimi bir tazminatın tahsili yerine alacağın miktarının ve borçlunun sorumlu olduğunun tespitini hedefleyen bir dava açabilir, açabilmelidir..." açıklamasına yer verilmiştir. "Bazı hallerde davacının talep sonucunu dava açarken tam olarak belirlemesi mümkün değildir. Yani davanın konusunun tutarı davacı tarafından tek taraflı olarak belirlenebilir nitelikte değildir; iki tarafın mutabakatı ya da yargılama yapılması gereklidir. Özellikle haksız fiilden doğan tazminat davalarında davacı dava açtığı sırada zararını tam olarak belirleyebilme imkanına sahip değildir...

4 Talep sonucunun belirlenememesi iki halde kabul edilmektedir. Birinci olarak davacının dava açarken talep sonucunu belirlemesi imkansızdır. Bu durum genellikle tazminat miktarı ve şeklinin hakimin takdir edeceği hallerde söz konusu olur (örneğin bkz. BK m. 42,2;47). İkinci hal ise, davacının dava açarken talep belirlemesinin kendisinden beklenemeyecek olmasıdır. Bu durum ise, davacının talep sonucunu belirleyebilmesi için ihtiyaç duyduğu belge ve bilgilerin davalı veya üçüncü kişide olması ya da bir uzman görüşü alınmasından sonra tazminatın miktarının belirlenebilecek olmasıdır."(h. Pekcanıtez, O.Atalay, M.Özekes, Medeni Usul Hukuku, Yetkin Yayınları, 12. Bası, sh ; ayrıca tazminat davalarının belirsiz alacak davasına konu olabileceği konusunda, H.Pekcanıtez, "Belirsiz Alacak Davası", Yetkin Yayınları, Ankara-2011, sh.83; E. Yılmaz, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Yetkin yayınları, Ankara 2012, sh. 734 vd.) Belirsiz alacak davasının açılabileceği durumlara ilişkin madde gerekçesi ve ögreti yakalşımında da belirtildiği üzere; tazmini gereken nihai tutarın, kusur oranları ve zarar tavan değeri yönünden incelemeye bağlı olarak hakim tarafından belirlendiği tazminat davaları ve bu kapsamda eldeki rücuan tazminat davası, belirsiz alacak davasının en temel örneğini oluşturmaktadır. Rücuan tazminat davalarının belirsiz alacak davasına konu edilmesinin mümkün olmadığı yönünde herhangi bir bilimsel görüş bulunmadığı gibi; konuya ilişkin davaların temyiz incelemesini gerçekleştiren Yargıtay 10. Hukuk Dairesi tarafından da bu yönde bir yaklaşım sergilenmemiş ve istinaf incelemesine konu kararı veren mahkeme tarafından aynı yönde verilen kararın kaldırılmasına ilişkin İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararında da bu yönde irdeleme yapılmıştır. Ayrıca, Kişinin hukuki korunma ihtiyacı olarak tanımlanan ve hakkına ulaşmak için mahkeme kararının gerekli olduğu durumda varlığı kabul edilen hukuki yararın, eda davalarında varlığı kural olarak kabul edilmekte olup; yasanın açık olarak belirlediği durumlar dışında açılan tespit davalarında ise, korunmaya değer güncel bir hukuki yararın varlığının ortaya konulması zorunluluğu bulunmaktadır. Belirsiz alacak davası, mahkemeden istenen hukuki korunmaya göre yapılan tasnifte eda davası kapsamında kalmakta olup; davanın açıldığı tarih itibariyle talep sonucunun tam olarak belirlenemeyişinin yarattığı belirsizlik nedeniyle tanınmış usuli bir olanak olarak yasal düzenlemeye konu edilmiştir. Mahkeme yaklaşımı yönünden irdelenmesi gereken diğer bir yön de, belirsiz alacak davasının nitelikleri ve hangi durumda açılabileceğinden öte; davacının belirsiz alacak davası olarak nitelediği bir davanın eda davası kapsamında kalmakla birlikte mahkemece belirsiz alacak davası olarak nitelenmemesi halinde verilmesi gereken karar noktasında toplanmaktadır. Davacının dava türüne ilişkin nitelemesi mahkeme yönünden bağlayıcı olmayıp, dayanılan hukuki olgular ve istenen hukuksal koruma kapsamında bu konunun nitelendirilmesi yargıcın başlıca görevleri arasında yer aldığından; dava dilekçesindeki dava türüne ilişkin yazım, kişinin mahkemeden hukuksal korunma isteme hakkını ortadan kaldırmamaktadır. Zira davacının alacak talebi mevcut olup, bunu istemedeki hukuki yarar dava türünün yazımına bağlı olarak ortadan kalkmamakta; böylesi bir durumda eda davası yerine tespit davası açılması halinde ve tespit istemi yönünden ortaya çıkan hukuki yarar tartışması, eda davası türleri arasında hukuki yarar tartışmasına yol açacak bir durum olmayıp, yargılamaya egemen olan ilkeler kapsamındaki usul ekonomisi ve usuli dürüstlük açısından irdelenebilecek bir konu olmakla

5 birlikte, dava şartı niteliğindeki hukuki yarar yokluğuna bağlı ve davanın usulden reddi yaptırımına tabi tutulabilecek bir durum olarak ortaya çıkmamaktadır. Eda davasına ilişkin dava dilekçesindeki yazıma karşın, davanın kısmi dava, belirsiz alacak davası veya alacağın tümünün konu edildiği bir eda davası olup olmadığı mahkemece belirlenecek bir durum olup; davanın hukuki yarar yokluğundan reddi yaklaşımının genel hukuk teorisiyle bağdaştırılması mümkün olmadığı gibi; dava dilekçesindeki tutardan daha az bir miktarın belirlenmesi halinde dahi hukuki yarar yokluğundan redde yol açacak ve hak arama özgürlüğünü zedeleyecek bir yaklaşımın benimsenmesi mümkün görülmemiş; HMK 109/2 maddesinde yer alan, "Talep konusunun miktarı, taraflar arasında tartışmasız veya açıkça belirli ise kısmi dava açılamaz." ibaresinin, tarih, 6644 sayılı Yasanın 4. maddesiyle yürürlükten kaldırılması da, mahkeme kararındaki yaklaşımın hukuksal dayanaktan yoksun olduğunu ortaya koyduğundan; iddia ve buna karşı ileri sürülen savunmanın dayanağı kanıt ve belgeler dosya kapsamına katılarak, toplanan kanıtların nelerden ibaret olduğu ve hükme dayanak alınan kanıtlar ile bu kanıtların üstün tutulma nedenleri ile adil yargılanma hakkının temel değerlerinden olan hukuki dinlenilme hakkına uygun olarak savunma ve kanıtlar yönünden değerlendirme içeren, hukuki denetime elveren bir gerekçeye dayalı hüküm oluşturulması gereğine aykırı biçimde oluşturulan ve aleyhine istinaf kanun yoluna başvurulan kararın, esası incelenmeksizin kaldırılmasına; davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemeye gönderilmesine, duruşma yapılmaksızın HMK 353/1- (a)-4, 6. maddesi uyarınca karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm fıkrası oluşturulmuştur. HÜKÜM: Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi'nin, kararının Kaldırılmasına, 2-Davanın yeniden görülmesi için, dosyanın mahkemesine iadesine. 3-İstinaf Kanun yolu yargılama giderlerinin, ilk derece mahkemesi tarafından kurulacak esasa ilişkin hükümde gözetilmesine, dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda tarihinde, oybirliğiyle kesin olarak karar verildi. Ercan TURAN Başkan Hülya ÖZKAVALCI Üye Ayşe BARUTCU Üye Reyhan ZENGİN Katip