Yıl: 5, Sayı: 17, Haziran 2018, s

Transkript

1 Arş.. Gör. Dr.Korkmaz ŞEN Bitlis Eren Üniversitessi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, Dr. Öğr. Üyesi Hekim TAY Fırat Üniversitesi Türkçe Eğitimi Bölümü, Bitlis Eren Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, ÇANAKKALE-LÂPSEKİ MERKEZİNDE BULUNAN OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI Özet Bu çalışma, Çanakkale ili Lâpseki İlçe merkezinde bulunan Osmanlı dönemi mezar taşlarını kapsamaktadır. Tarihi belge niteliğindeki bu taşlar M ile 1917 yılları arasına tarihlenmektedirler. Şahideli mezar taşları olup kronolojiye göre sıralanmışlardır. Transkripsiyonları başta olmak üzere yazı stili ve tipolojileri ortaya konmuştur. Her geçen gün yok olmaya ve tahrip olmaya açık olan bu tarihi vesika niteliğindeki taşların Sanat Tarihi içerisindeki yeri ve önemi vurgulanmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çanakkale, Lâpseki, Mezar Taşı, Osmanlı Abstract OTTOMAN PERIOD GRAVESTONES FAUND İN ÇANAKKALE- LÂPSEKI TOWN CENTER This study deals with the gravestones of the Ottoman period in Çanakkale Province Located in the district center of Lâpseki. These gravestones, which are historical documents, are dated between 1739 and The gravestones have been ordered according to the chronology. Mainly transcription, writing style and

2 typology have been revealed. These gravestones have been exposed to destruction and destruction day by day. Besides that, the place and importance of these gravestones in art history have been emphasized. Keywords: Çanakkale, Lâpseki, Gravestones, Ottoman GİRİŞ Lâpseki, Çanakkale İli nin 33 km. doğusunda, Çanakkale Çardak beldesinin de 4 km. batısında yer almaktadır. Doğusunda Biga, kuzeyinde Çan İlçesi, güneyinde Çanakkale Boğazı ve boğazın karşı kıyısında Gelibolu İlçesi yer almaktadır. 513 Çanakkale Lâpseki İlçesinin Haritadaki konumu Antik dönemde Pityousa (Strabon, 2000, s ) olarak adlandırılan yörenin daha sonra Lampseke (Lampsakos) diye adlandırıldığı rivayet edilmektedir. Efsaneye göre; Lampsakos un kralı Mandrom a hizmet eden, Fobus ve Blebusus olan Phokaia / Foçalı iki kardeş vardı. Kral Mandrom bu iki kardeşi Foçalı göçmen kabilesini göndermek üzere görevlendirir. Bu esnasında göçmenler, Berykoslar denen yerlilerin saldırısına uğrayınca, kral iki kardeşi ölümle cezalandırır. Bunun üzerine kralın kızı Lampseke araya girerek iki kardeşin hayatını kurtarır. Bu nedenle göçmenler Lampseke ye bir tanrı gibi taparlar ve sonradan ele geçirdikleri, eskiden Pityousa olarak bilinen yere kızının adını verirler (Umar, 1991, s. 111).

3 Evliya Çelebi ise, isminin kurulduğu yer ile alakalı olduğunu belirtmiştir. Burası deniz kıyısından uzaktaki seki bayır üzerinde incirli ormanlık bir alandır. Halk dilinde de incire lop denilmektedir. Bundan dolayı incirli seki ismiyle anılan bölge buradan aktarılıp lop seki den meşhur Lâpseki ye dönüşmüştür (Çelebi, I. 404). Kuruluşu M.Ö 7.Yüzyıla kadar eskiye gitmekte olan yöre, bir süreliğine Perslerin işgalinde kalmış, daha sonra Atina ve Spartalıların işgaline uğramış, M.Ö. 4 yüzyılın ikinci yarısından itibaren ise Büyük İskender ve onun ölümünden sonra da komutanlarından Lysimachos un yönetimine kalmış ve M.Ö arasında da ise Bergama Krallığı na bağlanmıştır (Umar, s. 127; Körpe, 2008, s. 385; Uysal, 2013, s, 150). Devamında Roma, Romanın da M.Ö 395 yılında ikiye bölünmesiyle Bizans hâkimiyetine geçmiş ve 14.yy başlarına kadar Bizans hâkimiyetinde varlığını sürdürmüştür (Türker, 2006, s. 614; Uysal, s. 150). 14. yüzyılın başlarında Karesi Beyliği nin ülkesi, Orhan Gazi zamanında Osmanlı topraklarına katılmış, Orhan Gazi tarafından oğlu Süleyman Paşa ya ikta olarak verilmiştir. Gazi Süleyman Paşa nın Rumeli ye akınlarından itibaren Türklerin burayı Rumeli ye geçiş güzergâhı olarak kullanmaları Haçlılar tarafından tespit edilmiş, Osmanlı yı Rumeli den uzaklaştırmak için Bizans ve Haçlı donanması 1359 da Çanakkale Boğazı na inerek Lâpseki ye çıkarma yapmışlardır. Burada gerçekleştirilen mücadelede Osmanlıların zaferi ile neticelenmiştir. Böylece Türklerin Avrupa da kalmaları kesinleşmiştir. (İnalcık, 2010, s. 150) yüzyılda Biga sancağına bağlı bir kaza merkezi olduğu görülmektedir (Uysal, s. 152). İdari açıdan kaza merkezi konumunu sonraki yüzyıllarda da koruyan Lâpseki; Osmanlı idarî yapısındaki değişikliklere bağlı olarak yıllarında Hüdâvendigâr eyâletine bağlanan Biga livasının kazalarından birini oluşturmaktaydı yılından itibaren Cezâyir-i Bahr-i Sefîd eyâletine dahil edilen Biga sancağı; 20. yüzyılın başından itibaren Kal a-i Sultâniye vilâyetine bağlanmıştır (Öden, 2007, s. 200). İncelemeye konu olan Osmanlı Dönemine ait mezar taşlarının yer aldığı yörede Klasik ve Bizans dönemine ait devşirme malzeme ile birlikte çok sayıda Türk-İslam dönemine ait tarihi eserler bulunmaktadır (Uysal, s ; 2006, s ; Şen, 2016, s. 52). Konumuzu oluşturan mezar taşları Çanakkale/Lapseki ilçe merkezinde yer almaktadırlar. Genel olarak buradaki mezar taşı formları şahide şeklindedirler. Şahideler de başlıklarına göre farklı tiplere ayrılmaktadırlar. Başlıkları incelediğimizde öncelikle cinsiyetlerine göre alt tiplere ayrılmaktadırlar. Bayan mezar taşı başlıkları daha çok bitkisel motifli, üçgen ve yuvarlak kemerli başlıklıdır. Bununla birlikte boyun kısımları erkek mezar taşlarına oranla daha uzundur. Erkek mezar taşı başlıkları 2007 yılında Sanat Tarihi Uzamanı Murat AKIN ile birlikte yerinde ölçüm ve fotoğraflanması yapılmıştır. Günümüzde bütün taşlar yerinde olmayabilir. Taşların içiçe olmaları sebebiyle bazı çekimler istenilen açıdan olamamıştır. Yardımlarından dolayı Murat AKIN a teşekkür ederim.

4 ise sarıklı, kavuklu, fesli veya tarikat aidiyeti ile meslek gruplarını belirtmektedir (Laqueur, 1997; Çal, 2007; Şen, 2010). 1 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Mustafa مرحوم مصطفى روحیچون الفاتحه سنه ۱۱۵۲ Merhum Mustafa ruhu içün el-fatiha Sene 1152 Anlamı: Rahmetli Mustafa nın ruhu için Fatiha h.1152 Tanımı: 0.72 x0. 26 m. ölçülerinde, gövde kısmı dikdörtgen olup sivri kemer formlu bir başlık ile son bulmaktadır. Alçak kabartma tekniğiyle yapılmıştır. Yazılar düzensiz bir kartuş içerisinde verilmiştir. Herhangi bir süslemesi yoktur. Miladi 1739 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği:Kayır Mümin Salih مرحوم قیر مؤمن صالح آغانك روحیچون الفاتحه سنه ۱۱۵۷ Merhum Kayır Mümin Salih Ağanın ruhu içün el-fatiha Sene 1157 Anlamı: Rahmetli Salih Ağanın ruhuna fatiha sene h.1157 Tanımı: 0.70 x 0.20 m. Ölçülerinde dikdörtgen gövdeli katibi başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay iki silme ile üç satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1744 tarihlidir. Yaklaşık 20 cm. yakınında başka mezar taşı olduğundan cepheden çekim yapılamamıştır.

5 3 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Muhammed مرحوم محمد روحیچون فاتحه سنه ۱۱۷۳ Merhum Muhammed ruhu içün fatiha Sene 1173 Anlamı: Rahmetli Muhammed için Fatiha sene h.1173 Tanımı: 0.42 x 0.14 m. ölçülerinde olup dikdörtgen formlu bir mezar baş taşıdır. Birbirine paralel üç silme ile dört satıra ayrılmaktadır. Alçak kabartma tekniği ile yapılan mezar taşının baş kısmı kırılmıştır. Herhangi bir süslemesi yoktur. Celi-sülüs kitabelidir. Miladi 1759 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği: Zeyneb Kadın مرحوم زينب قادين روحونه فاتحه سنه ۱۱۷۵ Merhum Zeyneb Kadının ruhuna fatiha Sene 1175 Anlamı: Rahmetli Zeynep kadının ruhuna fatiha sene h.1175 Tanımı: üçgen başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay iki silme ile üç satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1761 tarihlidir.

6 5 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Hatice مرحوم خاطیجه روحنه فاتحه سنه ۱۱۷۶ Merhum Hatice Ruhuna fatiha Sene 1176 Anlamı: Rahmetli Hatice ruhuna Fatiha sene h.1176 Tanımı: Ortalama 0.72 x 0.42 m. ölçülerinde üçgen başlıklı şahide taşıdır. Gövde alttan üste doğru genişlemektedir. Birbirine paralel düz yatay iki silme ile üç satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1762 tarihlidir. 6 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Şamlı kızı Saliha Havace 517 شاملى على كريمسى مرحومه صالحه حواجه روحنه فاتحه سنه ۱۱۱۸ Şamlı Ali kerimesi merhume Saliha havece ruhuna fatiha sene 1181 Anlamı: Şamlı Ali kızı rahmetli Saliha havace ruhuna Fatiha sene h.1181 Tanımı: Ortalama 0.76 x 0.26 m. ölçülerinde tepelik kısmı kırık bayan şahide taşıdır. Alttan üste doğru genişlemektedir. Sağdan sola doğru hafif eğimli bir birine paralel iki silme ile üç satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1767 tarihlidir.

7 7 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Molla Fatıma مرحومه فاطمه منال قادن روحنه فاتحه سنه ۱۱۸۸ Merhume Fatıma Monla kadın ruhuna fatiha Sene 1188 Anlamı: Rahmetli Molla Fatıma ruhuna fatiha sene h.1188 Tanımı: 0.90 x 0.18 m. ölçülerde dikdörtgen gövdeli başlığı kırık bayan mezar baş taşıdır. Birbirine paralel düz yatay iki silme ile üç satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1774 tarihlidir. Yerinden sökülmüş gelişigüzel yerde durmaktadır No lu Mezar Taşı: Kimliği: Fatoş Kadın مرحومه فاطوش قادن روحنه فاتحه سنه ۱۱۹۲ Merhume Fatoş Kadın ruhuna Fatiha sene 1192 Anlamı: Rahmetli Fatoş un ruhuna fatiha sene h.1192 Tanımı: 0.50 x 0.25 m. ölçülerinde üçgen başlıklı şahide taşıdır. Gövde alttan üste doğru hafifçe genişlemektedir. Birbirine paralel düz yatay iki silme ile üç satıra ayrılmıştır. Yazı alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1778 tarihlidir. Şahideler iç içe girdiğinden istenilen açıdan fotoğrafı çekilememiştir.

8 9 No lu Mezar Taşı: Kimliği: İsmail Ağa Kızı Şerife Hatun يعقوب السید اسمعیل آغا كريمه سى مرحومه خاتون شريفه خاتون روحنه فاتحه سنه ۱۱۹۲ Yakub esseyid İsmail Ağa Kerimesi Merhume Şerife Hatun ruhuna fatiha sene 1192 Anlamı: İsmail ağanın kızı rahmetli Şerife hatun ruhuna fatiha sene h.1192 Tanımı: 0.69 x 0.34 m. ölçülerinde üçgen başlıklı şahide taşıdır. Gövde alttan üste doğru hafifçe genişlemektedir. Sağdan sola doğru eğimli birbirine paralel üç silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1778 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği: Bereket oğlu Mustafa مرحوم بركت اوغلو مصطفى روحنہ فاتحہ سنه ۱۱۹۸ Merhûm bereket Oğlu Mustafa ruhuna fatiha Sene 1198 Anlamı: Bereket oğlu Mustafa nın ruhuna fatiha sene h.1198 Tanımı: 0.51 x m. ölçülerinde, dikdörtgen gövdeli şahide taşıdır. Başlık kısmı ve birinci satırın sol tarafı hafif kırılmıştır. Birbirine paralel üç sıra silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1784 tarihlidir.

9 11 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Ahmet Efendi مرحوم و مغفور احمد افندى روحیچون فاتحه سنه ۱۱۹۹ Merhum ve mağfur Ahmet Efendi ruhu içün fatiha Sene 1199 Anlamı: Rahmetli Ahmed Efendi ruhu için fatiha sene h No lu Mezar Taşı: Tanımı: 0. 87x0.31 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli katibi başlıklı bir şahide taşıdır. Yatay birbirine paralel düz üç silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1874 tarihlidir. Kimliği: Emine Tuti 520 بو هو آغامز گیتى جنة بقى يا خیر قالدى آيرسنك ياننه منال افندي زاده كريمه سى مرحومه امینه توتى روحنه فاتحه سنه ۱۲۰۱ Bu hu ağamız gitti cennet bekaya Hayrı kaldı ayrısının yanına Monla efendi zade kerimesi merhume Emine Tuti ruhuna fatiha Sene 1201 Anlamı: Bu fani ağamız gitti sonsuz cennete. Ondan geriye hayrı kaldı. Monla Efendi zade kızı rahmetli Emine Tuti ruhuna Fatiha sene h.1201 Tanımı: Ortalama 0.88 x 0.32 m. ölçülerinde üçgen başlıklı bir şahide taşıdır. Gövde alt taraftan üste doğru hafifçe genişlemektedir. Birbirine paralel yatay düz beş silme ile altı satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1878 tarihlidir.

10 13 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Sarı Halil Dayı مرحوم و مغفور صاراى خلیل دائى يه روحنه الفاتحه سنه ۱۲۰۹ Merhum ve mağfur sarı Halil Dâî ye Ruhuna el-fatiha Sene 1206 Anlamı: Rahmetli sarı Halil ruhuna fatiha sene h.1206 Tanımı: 1.08 x0. 22 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay üç silmeyle dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1791 tarihlidir. Yerinden çıkarılmış gelişigüzel bir yere bırakılmıştır No lu Mezar Taşı: Kimliği: Süleyman Molla مرحوم منال افندى زاده السید سلیمان منالنك روحنه فاتحه سنه ۱۲۰۶ Merhum Monla Efendi Zade es-seyyid Süleyman mollanın ruhuna fatiha Sene 1206 Anlamı: Rahmetli Molla efendi Seyyid Süleyman Mollanın ruhuna fatiha sene h.1206 Tanımı: 0.71 x 0.20 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli katibi başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay üç silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1821 tarihlidir.

11 15 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Hanife Kadın ايلدم عزم بقايه رحلتى ايده بارى جمله میزه رحمتى مرحومه حنیفه قادنك روحنه فاتحه في رجب سنه ۱۲۰۷ Eyledim azm bekâya rihletî İde bârî cümlemize rahmetî Merhume Hanîfe kâdının Ruhuna fâtiha fî Receb Sene 1207 Anlamı: Sonsuzluğa doğru yolculuk yapmaya azmetti. Allah hepimize rahmet etsin. Merhume Hanife kadının ruhuna fatiha, Receb sene h Tanımı: 0.91 x 0.33 m. Ölçülerinde bir şahide taşıdır. Gövde alttan üste doğru genişlemektedir. Üçgen bir başlık ile son bulmaktadır. Birbirine paralel üç silme ile dört satıra ayrılmıştır No lu Mezar Taşı: Kimliği: Molla Efendi kızı Şerife Ümmi Gülsüm Hanım مرحوم منال افندى كريمه سى شريفه ام گلسم خانم روحنه فاتحه سنه ۱۲۰۹ Merhum monla efendi Kerimesi şerife Ümmü Gülsüm hanımın Ruhuna fatiha sene 1209 Anlamı: Rahmetli Molla Efendinin kızı Şerife Ümmi Gülsüm Hanım ruhuna fatiha sene h Tanımı: 0.75 x 0.17 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli başlık kısmı kırık şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay dört silme ile beş satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1794 tarihlidir.

12 17 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Sarı Beşir in oğlu Hacı Hüseyin مرحوم و مغفور صاريى بشیرنك اغلو الحاج حسین روحیچون الفاتحه سنه ۱۲۱۵ Merhum ve mağfur sarı Beşirinin oğlu el-hac Hüseyin ruhu içün el-fatiha sene 1215 Anlamı: Rahmetli Sarı Beşir in oğlu hacı Hüseyin ruhu için fatiha sene h Tanımı: 0.77 x 0.26 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay üç silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1800 tarihlidir No lu Mezar Taşı: - Kimliği: Hacı Muhammed Efendi مرحوم و مغفور منال افندى زاده الحاج محمد افندى روحیچون الفاتحه سیه ۱۲۱۹ Merhum ve mağfur Monla Efendi zade el-hac Muhammed Efendi ruhu içün el-fatiha sene 1219 Anlamı: Rahmetli Hacı Muhammed Efendi ruhu için el-fatiha sene h Tanımı: 0.76 x 0.21 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay üç silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1804 tarihlidir.

13 19 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Seyid Ali Efendi مرحوم و مغفور منال افندى زاده سید علي افندي نك روحیچون الفاتحه سنه ۱۲۱۹ Merhum ve mağfur Monla Efendi Zade seyid Ali Efendinin ruhu içün el-fatiha sene 1219 Anlamı: Rahmetli Molla Efendi oğlu Seyid Ali Efendinin ruhu için el-fatiha sene h Tanımı: 0.76 x 0.21 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay üç silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1801 tarihlidir. 20 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Seyid Osman Ağa منال افندى زاده ابراهیم آغانك اوغلو مرحوم و مغفور سید عثمان آغا روحنه فاتحه سنه ۱۲۲۱ Monla Efendi zade İbrahim Ağanın oğlu Merhum ve mağfur Seyid Osman Ağa Ruhuna fatiha Sene Anlamı: Molla Efendinin oğlu İbrahim Ağa nın oğlu rahmetli Seyid Osman Ağa ruhuna fatiha sene h Tanımı: 0.81 x 0.27 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel yatay düz dört silme ile beş satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1806 tarihlidir.

14 21 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Zeyneb Hatun احمد افندى نك... مرحومه و مغفوره زينب خاتون ورحونه فاتحه سنه ۱۲۲۱ Ahmed efendinin.. Merhume ve mağfure Zeyneb Hatun ruhuna fatiha Sene 1221 Anlamı: Rahmetli Zeyneb Hatun ruhuna fatiha sene h Tanımı: 0.71 x 0.26 m. ölçülerinde olup üçgen başlıklı bir şahide taşıdır. Gövde alttan üste doğru hafif genişlemektedir. Birbirine paralel düz yatay iki silme ile üç satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniği ile işlenmiştir. Miladi 1808 tarihlidir. 22 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Hayyar oğlu Hacı Ahmed 525 مرحوم و مغفور بو در حیار اوغلو حاج احمد روحنه فاتحه سنه ۱۲۲۲ Merhum ve mağfur Bu der Hayyar oğlu Hacı Ahmed Ruhuna Fatiha Sene 1222 Anlamı: Hayyar oğlu hacı Ahmed ruhuna fatiha sene h Tanımı: 0.79 x0. 23 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay dört silme ile beş satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1807 tarihlidir.

15 23 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Şerife Ümmi Hatun احمد بشہ نك اهلي مرحومه شريفه ام حان خاتون روحنه الفاتحه سنہ ۱۲۲۳ Ahmet Beşe nin ehli merhume Şerife Ümmühan Hatun Ruhuna el-fatiha Sene 1223 Anlamı: Ahmet Beşe nin ailesinden rahmetli Şerife Ümmehan Hatun Ruhuna Fatiha sene h Tanımı: 0.42 x 0.14 m. ölçülerinde, üçgen başlıklı bir şahide taşıdır. Gövde kısmı alttan üste doğru genişlemektedir. Birbirine paralel üç silme ile üç satıra ayrılmıştır. Herhangi bir süslemesi yoktur. Miladi 1759 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği: Hacı Muhammed Efendinin eşi Ümmihan هو الباقى منال افندى زاده حاجى محمد افندينك زوجه سى مرحومه امهان قادين روحنه فاتحه سنه ۱۲۲۴ Hüvel baki Monla efendi zade Hacı Muhammed Efendinin Zevcesi merhume Ümmihan Kadın ruhuna fatiha Sene 1224 Anlamı: O (Allah) sonsuzdur. Molla Efendi zade Hacı Muhammed Efendi nin Eşi merhume Ümmihan kadın ruhuna Fatiha sene h Tanımı: 0.68 x 0.26 m. ölçülerde dikdörtgen gövdeli üçgen başlıklı bir şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay beş silme ile altı satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1809 tarihlidir.

16 25 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Beşir in oğlu Hacı Hüseyin مرحوم و مغفور بشیريك اوغلو حاج حسین روحنه الفاتحه سنه ۱۲۲۵ Merhum ve mağfur Beşiri nin oğlu hacı Hüseyin ruhuna el fatiha sene 1225 Anlamı: Rahmetli Beşir in oğlu Hacı Hüseyin Ruhuna Fatiha sene h Tanımı: 0.78 x 0.28 m. ölçülerde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay üç silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1810 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği: Seyid İbrahim Ağa منال اوغلو اسماعیل آغا زاده مرحوم سید ابراهیم آغا روحنه فاتحه سنه ۱۲۲۶ Monla Oğlu İsmail Ağa zade merhum Seyid İbrahim Ağa Ruhuna fatiha Sene 1226 Anlamı: Molla oğlu İsmail Ağa oğlu rahmetli Seyid İbrahim Ağa ruhuna Fatiha sene h Tanımı: 0.53 x 0.21 m ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel yatay düz üç silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1811 tarihlidir. Mezar taşlarının iç içe olması nedeniyle cepheden fotoğrafı çekilememiştir.

17 27 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Seyid İsmail Ağa مرحوم منال افندى زاده سید عثمان آغا روحیچون فاتحه سنه ۱۲۲۹ Merhum Monla Efendi Zade Seyid İsmail Ağa Ruhu içün fatiha Sene 1229 Anlamı: Rahmetli molla Efendi oğlu Seyid İsmail Ağa ruhu için fatiha sene h Tanımı: 0.57 x0. 21 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay iki silmeyle üç satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1814 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği: İbrahim Ağa مرحوم و مغفور منال افندى جنت مكان ابراهیم آغا روحنه فاتحه سنه ۱۲۲۹ Merhum ve mağfur Monla Efendi Cennet mekân İbrahim Ağa Ruhuna fatiha Sene 1229 Anlamı: Rahmetli molla efendi mekanı cennet olsun İbrahim Ağa ruhuna fatiha sene h Tanımı: 0.44 x 0.22 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli şahide taşıdır. Tepelik kısmı kırılmış olup günümüze ulaşamamıştır. Birbirine paralel düz yatay üç silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1814 tarihlidir.

18 29 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Seyyid Mustafa يعقبك اوغغلو مرحوم سید مصطفى روحنه الفاتحه سنه ۱۲۳۲ Yakubun oğlu Merhûm Seyyid Mustafa ruhuna el-fatiha Sene 1232 Anlamı: Yakub un oğlu rahmetli Seyyid Mustafa ruhuna fatiha sene h Tanımı: 0.60 x 0.22 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı mezar baş taşıdır. Birbirine paralel düz yatay üç silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1817 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği: Seyit Halil هو الموت... نجالگنه طوىمیان مرادنه ارمین صاغرى به اوغلو سلیمان اوغلو مرحوم سید خلیل روحنه فاتحه سنه ۱۲۳۷ Hüvel mevt necalınına doymayan Muradına ermeyen Sağriba Oğlu Süleyman Oğlu merhum Seyit Halil ruhuna Fatiha sene 1237 Anlamı: O ölümdür. mradına ermeyen Sağriba oğlu Süleyman oğlu rahmetli Seyit Halil ruhuna fatiha sene h Tanımı: 0.75 x 0.25 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay beş silme ile altı satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1817 tarihlidir.

19 31 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Kabakçı oğlu Ahmed in oğlu Muhammed... باقى مرحوم و مغفور المحتاج ايلى رحمة الغفور قبا - قجى اوغلو احمديك اوغلو محمد يك روحنه الفاتحه سنه ۱۲۴۰ في شوال ۲۵ baki Merhum ve mağfur el-muhtac İla rahmeti l-ğaffur Kabakçı oğlu Ahmed in Oğlu Muhammed in ruhuna el-fatiha sene 1240 fi 25 Şevval Anlamı: sonsuz. Merhum ve mağfur el-ğaffur a (çok bağışlayıcı) muhtaç olan Kabakçı oğlu Ahmed in oğlu Muhammed ruhuna fatiha sene h Şevval 25 Tanımı: 0.62 x 0.23 m. ölçülerinde, dikdörtgen gövdeli bir şahidedir. Tepelik kısmı ile ilk satırın bir kısmına kadar olan kısım kırılmış olup günümüze ulaşamamıştır. Birbirine paralel beş silme ile altı satıra ayrılmıştır. Miladi 1825 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği: Şerife Kamile هو الحي الباقي فنا دن بقايه ايلدي رحلت ايده قبريني حق روضیه جنت مرحومه و مغفور لها الحاج على زاده السید الحاج سلیمان افندينك كريمئى محترمه لرى شريفه كامله مثالنك ورحیچون فاتحه سنه ۱۲۴۴ Hüvel hayyül baki Fenadan bekaya eyledi rihlet İde kabrini hak ravza-i cennet Merhume ve mağfurliha el-hac Ali zade es-seyyid el-hac Süleyman Efendinin kerime-i muhteremeleri Şerife kamile monlanın Ruhu içün fatiha Sene 1244 Anlamı: O (Allah) sonsuzdur. Fâni (dünya) den sonsuzluk yurduna yolculuk yaptı. Hakk mezarını cennet bahçesi eylesin. Merhume ve mağfiret edilen hacı Süleyman efendinin kızı Şerife Kamile Ruhu için fatiha sene h.1244 Tanımı: 1.42 x m. ölçülerinde olup dikdörtgen gövdelidir. Yazılar yatay silmeler ile birbirine paralel dokuz satıra ayrılmaktadır. Üçgen başlıklı, stilize edilmiş bitkisel bir tepelik ile son bulmaktadır. Alçak kabartma tekniğiyle yapılmıştır. Miladi 1828 tarihlidir.

20 33 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Sarıbaş oğlunun kızı Fatıma هو الباقى مرحوم و مغفور سارى باش اوغلو كريمه سى فاطمانك روحیچون فاتحه ۱۲۴ ا Hüvel baki Merhum ve mağfur Sarıbaş oğlunun kerimesi Fatıma nın ruhu içün Fatiha 1244 baş ağa Anlamı: O (Allah) ölümsüdür. Rahmetli Sarıbaş oğlunun kızı Fatıma nın ruhu için Fatiha sene h Tanımı: Ortalama 0.43 x 0.21 m. ölçülerinde üçgen başlıklı mezar baş taşıdır. Gövde alttan üste doğru genişlemektedir. Birbirine paralel düz yatay dört silme ile beş satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1828 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği: Hacı Süleyman Ağa هوالباقى فنادن بقايه ايلدى رحلت ايده قیرينى حق روضه جنت سارى باش اوغلو مرحوم الحاج سلیمان آغا روحیچون الفاتحه سنه ۱۲۵۲ Hüvel baki Fenadan bekaya eyledi rihlet İde kabrini Hakravza-i cennet Sarıbaş oğlu merhum el hac Süleyman Ağa Ruhu içün el-fatiha Sene 1252 Anlamı: O (Allah) ölümsüzdür. Yokluktan sonsuza doğru yolculuğa çıktı. Allah mezarını cennet bahçesi yapsın. Rahmetli Sarıbaş oğlu Hacı Süleyman Ağa Ruhu için el-fatiha sene h Tanımı: 0.84x0.35 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı mezar şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay beş silme ile altı satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1836 tarihlidir.

21 35 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Ahmed Beşir مرحوم و مغفور سید تاجى السید احمدى بشیر روحیچون الفاتحه سنه ۱۲۵ ۸ Merhum ve mağfur Seyyid tacı esseyid Ahmed-i Beşir ruhu içün El-fatiha sene 1258 Anlamı: Rahmetli Ahmed Beşir in ruhu için fatiha sene h Tanımı: 0.90 x 0.26 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı Başlıklı bir şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay üç silme ile dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1842 tarihlidir. 36 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Fatma Hanım 532 هو الباقي كل كرم ايله بني شاد ايله ذكر خیر ايله ياد ايله قبرمي نور ايله منور ايدوب بني بر فاتحه ايله بر دم يار ايله احمد آغانك كريمسي مرحومه و مغفر لها فاطمة خانم روحیچون رضاء هلل فاتحه سنه ۱۲۸۲ Hüvel baki Gel kerem ile beni şad eyle Zikir Hayr ile yad eyle Kabrimi nur ile minnur edüp Beni bir fatiha ile bir dem yar eyle Ahmet ağanın kerimesi merhume Ve mağfurliha Fatma hanım Ruhu içün ridâen lillâh fatiha Sene 1282 Anlamı: O (Allah) ölümsüzdür. Kul cömertliğinle beni mutlu et. Hayırlı zikir ile beni hatırla. Kabrimi nur ile nurlandırıp, Beni bir fatiha ile şimdi dost eyle. Ahmet Ağanın kızı rahmetli Fatıma Hanım Ruhuna Allah rızası için fatiha sene h Tanımı: Ortalama 0.83 x 0.34 m. Ölçülerinde olup sivri kemer formlu bir başlık ile son bulmaktadır. Gövde alttan üste doğru genişlemektedir. Sağdan sola doğru eğimli birbirine paralel yedi silme ile sekiz satıra ayrılmıştır. Alçak kabartma tekniği ile yazılar işlenmiştir. Miladi 1856 tarihlidir.

22 37 No lu Mezar Taşı: Kimliği:Nalbant Yakup Ustanın oğlu Mustafa çavuş هو الباقي خدا قیلمغلہ ہدايت اولدي يري جنت جوان ايکن فرمان اولنجہ ايتدي هجرت چون عزم ايتدي بقايہ بولہ عزت گر مکاني بیمثال لطفیلہ ايده حمت مرحوم نعلبند يعقوب اوستہ نك اوغلو مصطفی چاوش روحنہ فاتحہ في ۱٥ رجب سنہ ۱۲۸۳ Hüvel Baki Hüda kılmağla bidayet oldu yeri cennet Civan iken ferman olunca etdi hicret Çün azm etdi bekaya bula izzet Ger mekanı bimisal lütfüyle ide himmet Merhum Nalbant Yakup Ustanın oğlu Mustafa çavuş ruhuna el-fatiha fi 15 Receb sene 1283 Anlamı: O (Allah) sonsuzdur. Allah yerini cennet etsin. Emir gelince genç yaşta göçtü. Sonsuzluğa gitmeye azmetti, izzet (ikram/saygı) bulsun. Mekânına emsalsiz lütuf ile yardım etsin. Merhum nalbant Yakub Usta nın oğlu Mustafa Çavuşun ruhuna fatiha. 15 Recep Sene h Tanımı: 0.76 x 0.25 m. Ölçülerinde olup alttan yukarı doğru genişlemektedir. Sağdan sola doğru eğimli yedi silme ile sekiz satıra ayrılmıştır. Başlık kısmı kırılmış olup yerinde yoktur. Alçak kabartma tekniğiyle yazılar işlenmiştir. Miladi 1858 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği: Nalbant Yakub Usta الباقى مسكنم قل لطفنله يا خدى دار السالم مرحوم و نغفورله نعلبند يعقوب اوسته نك روحیچون الفاتحه في ۲۱ ج سنه ۱۲۸۴ el-bakî Meskenim kıl lütfünle Ya Huda Darüs selâm... Merhum ve mağfur leh Nalbant Yakub Ustanın ruhu içün el-fatiha fî 21 C Sene 1284 Anlamı: Sonsuzluk. Allah ım lütfunla yerimi selamet yurdu yap. Nalbant Yakup Ustanın ruhu için el-fatiha 21 C sene h de. Tanımı: 0.75 x 0.28 m.ölçülerinde, dikdörtgen gövdeli şahide taşıdır. Sağdan sola doğru eğimli birbirine paralel yedi silme ile sekiz satıra ayrılmıştır. Başlık kısmı kırılmış olup alçak kabartma tekniğiyle yapılmıştır. Miladi 1857 tarihlidir.

23 39 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Tahsildar Ahmet Ağanın kızı Ayşe Hanım آه من الموت بر كیهانجى ايكن آه ايشلمدن سولدم باغ جیهان ترك ايدوب و آالي جنتى بولدم... بن كول گي بي خانه دان اولوب گلدم تحصیلدار احمد آفانك كريمه سي عائیشه خانمك روحنه فاتحه سنه ۱۲۸۵ Ah minel mevt Bir keyhancı iken ah işlemeden soldum Bağı cihanı terk edüp ve alayı cenneti buldum Ben kul gibi hanedan olup geldim Tahsildar Ahmet Ağanın Kerimesi Ayşe Hanımın ruhuna fatiha Sene 1285 Anlamı: Ahh Ölüm. Bir keyhancı iken hiç şikayet etmeden soldum. Dünya bahçelerini terek edip cennet bayrağını buldum...ben kul gibi padişah olup geldim. Tahsildar Ahmet ağanın. Eşi merhume Ayşe Hanım ın ruhuna Fatiha sene h Tanımı: Ortalama 0.92 x 0.23 m. ölçülerindedir. Gövde kısmı alttan üste doğru genişlemektedir. Başlık kısmı kırılmış olup günümüze sadece boyun kısmı ulaşmıştır. Sağdan sola doğru eğimli, birbirine paralel silmeler ile sekiz satıra ayrılmıştır. Miladi 1848 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği: Nalbant Zade Ahmed Ağa هو الباقي گل افندم ناظر ايله مزارمن طاشنه عاقل ايسك غافل اولمه عقلنى آل باشنه صالوب گزم ايكن كور ناله قالدى باشم عاقبت اولمد تراب طاش ديكلدي باشم مرحوم نعلبند زاده احمد آغانك روحنه الفاتحه سنه ۱۲۹۹ Hüvel baki Gel efendim nazır eyle mezarımın taşına Akil isen gafil olma aklını al başına Salub gözüm iken kör nala kaldı başım Akıbeti olmadı turab taş dikildi başım Merhum Nalbant Zade Ahmed Ağanın Ruhuna fatiha Sene 1299 Anlamı: O (Allah) sonsuzdur. Gel benim mezarımın taşına bak oku. Akıllı isen gaflete düşme, aklını başına al. Serbest bir şekilde gezerken kör nala mahkum oldum. Sonu olmadı üstüme toprak serildi ve başıma da taş dikildi. Rahmetli Nalbant Ahmet Ağan nın ruhuna fatiha sene h Tanımı: 0.94 x 0.31 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli bir şahide taşıdır. Sağdan sola doğru eğimli birbirine paralel yedi silme ile sekiz satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Örfi destarlı başlık ile son bulmaktadır. Miladi 1882 tarihlidir.

24 41 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Kadir Ağa هو الباقى زيارتد مراد دعا بوكون بكا يارين سكا چاقر حسین آغا زاده قدير آغانك روحنه فاتحه سنه ۱۳۰۵ Hüvel baki Ziyaretde murad dua Bugün bana yarın sana Çakır Hüseyin Ağa zade Kadir Ağanın ruhuna Fatiha Sene 1305 Anlamı: O (Allah) sonsuzdur. Ziyaretin amacı duadır. Bugün bana yarın sana. Çakır Hüseyin Ağa Zade Kadir Ağanın ruhuna Fatiha sene h Tanımı: 0.78 x 0.23 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli örfi destarlı başlıklı şahide taşıdır. Birbirine paralel düz yatay beş silme ile altı satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1887 tarihlidir No lu Mezar Taşı: Kimliği: İsmail Fahrettin Efendinin Eşi Fatma Zehra Hanım هو الخالق الباقى ازمیر كاتب زاده لرندن... صدر عظامدن حسین میر عبدالقادر افندى مخدومى الپسکى نائبى استانبولى السید اسماعیل فخرالدين افند ينك كريمه سى شريفه فاطمه ذهرا خانم روحنه فاتحه سنه ۱۳۱۶ ج ۱۸ Hüvel hallekul baki İzmir katib zadelerinden Sadrazamdan Hüseyin Mir Abdulkadir Efendi mahdumi Lapseki naibi İstanbuli Seyyid İsmail Fahrettin Efendinin kerimesi Şerife fatıma Zehra hanım Ruhuna fatiha sene 18 C Anlamı: O (Allah) sonsuz yaratandır. İzmir katib Zadelerinden Sadrazam Hüseyin Mir Abdulkadir Efendi nin oğlu Lapseki vekili İstanbullu Seyyid İsmail Fahrettin Efendinin kızı Fatma Zehra Hanım Ruhuna Fatiha 18 Cemaziyelevvel sene h Tanımı: Ortalama 1.13 x 0.38 m. ölçülerinde bitkisel başlıklı bayan mezar baş taşıdır. Alttan üste doğru genişlemektedir. Birbirine paralel düz yatay yedi silme ile sekiz satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Tepelik kısmı bitkisel olup üç tane gül motifi yüksek kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Miladi 1898 tarihlidir.

25 43 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Ömer Ağa Kızı Tevhide هو الحى صغنوب دائرة غفرانه رحمت شاملة رحمانه وضع حمل ايلیرك غزم ايتدم ياورومى ترك ايده رك خو يتانه اوده چوق قالمادى كلدى كیدى مادرى قويننه كورستانه كنج بر والده قورنى ياتیورخاكده معصومانه اغاليه اغاليه زائر اوقوكچ هر زيارتده بو قبرستانه حاجى تحودجینك عمر اغا كريمه سى توحیده خانمك روحیچون هلل الفاتحه سنه ۱۳۳۶ Huvel hayy Sağnub dairet-i ğufrâna Rahmet şamilet-i rahmana Vazi haml eyleyerek azmettim Yavrumu terk ederek hu yatana Oda çok kalmadı geldi gitti mâ derî kuynuna gûristana Genç bir valide birde kûrinî yatıyor handa masumhane Ağlaya ağlaya zair.. oku geç her ziyarette bu kabristana Hacı Tevhidcî nin ömer ağa kerimesi Tevhide Hanımın ruhu içün lillahi el-fatiha Sene Anlamı: O (Allah) diridir. Merhamet dairesinden sığınıp, Rahman ın kuşatıcı rahmetiyle, azmedip yavrumu terk ederek gittim. O da çok kalmadı, geldi. Kabristanın koynuna gitti. Genç bir anne handa masumane derin bir uykuya dalmış. Ziyaretçi bu kabristanı her ziyaret ettiğinde ağlaya ağlaya oku geç. Hacı Tevhidecinin Ömer AğaUkızı Tevhide Hanım ın ruhuna Allah rızası için el-fatiha. Sene h Tanımı: 1.02x0.34 m. ölçülerinde bitkisel başlıklı şahide taşıdır. Alttan üste doğru genişlemektedir. Sağdan sola doğru hafifi eğimli birbirine paralel on üç silme ile on dört satıra ayrılmıştır. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. İlk satırın üst kısmı ters v şeklinde işlenmiştir. Bu silmenin her iki yanında ise birer Goncagül motifi dikkat çekmektedir. Tepelik kısmı ise ters durmuş akantus yaprağı motifi gibidir. Miladi 1918 tarihlidir.

26 44 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Hamit Usta nın kızı Asiye Hanım هو الباقي اداره احسان زاده حمید اووسته نك كريمه سى آسیه خانم روحیچون الفاتحه Hüvel baki.. İdare ihsan zade Hamit Ustanın kızı Asiye hanım ruhu içün el-fatiha Anlamı: O (Allah) sonsuzdur. Hamit Usta nın kızı Asiye Hanım ruhu için fatiha Tanımı: 0.91 x 0.35 m. ölçülerinde olup gövdesi alttan üste doğru genişlemektedir. Tepelik kısmı üçgen bir başlık ile nihayetlenmektedir. Hüvel baki yazısı başlık içinde damla motifi şeklinde bir kartuş içerisinde verilmiştir. Gövde kısmında üstten dua kısmına kadar olan alanda birbirine paralel beş silme ile dört satıra ayrılmıştır. Dua ve sene nin yazıları iki ayrı kartuş içerisinde verilmiştir. Yazılar alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir No lu Mezar Taşı: Kimliği: Yuşa oğlu Muhammed هو الباقى البسكى قضاسى اهالیسندك يونس... اوسطه...محمد قضا طبانجه وفات...روحنه فاتحه Hüvel Baki Lapseki Kazası Ahalisinden Yunus Usta. Muhammed Kaza Tabanca vefatı.. Ruhuna fatiha Anlamı: O (Allah) sonsuzdur. Labseki ilçesi Ahalisinden Yunus.usta Muhammed Kaza Tabanca vefat. Ruhuna fatiha Tanımı: 0.65 x0. 29 m. ölçülerinde, dikdörtgen gövdeli bir mezar taşıdır. Birbirine paralel beş silme ile yazılar altı satıra ayrılmaktadır. Kum taşından yapıldığı için yıpranmıştır. Alt tarafı kırık olup rastgele mezarlık alanına bırakılmıştır.

27 46 No lu Mezar Taşı: Kimliği: Yumak oğlu hacının Ailesinden Saliha Hatunun هذا قبر فنادن بقايه ايلدى رحلت ايده قبرنى حق روضه جنت يومق اوغلو حاجى نك اهلى مرحومه صالحه حاتون روحنه فاتحه Hâzâ kabir Fenâdan bekâya eyledî rihlet İde kabrinî hak ravza-i cennet Yûmak oğlu hacının Ehlî merhume sâliha Hatûn rûhunâ Fâtiha Anlamı: Bu kabirdir. Yokluktan sonsuzluğa doğru yolculuğa çıktı. Hak kabrini cennet bahçesi kılsın. Yumak oğlu hacının ailesinden rahmetli Saliha Hatunun ruhuna fatiha Tanımı: 0.63 x 0.42 m. ölçülerinde dikdörtgen gövdeli üçgen başlıklı mezar baş taşıdır. Birbirine paralel yatay düz beş silme ile altı satıra ayrılmıştır. Gövdenin alt kısmı kırılmış olup taş gelişigüzel yerde durmaktadır. 538 DEĞERLENDİRME ve SONUÇ Çanakkale Lâpseki ilçe merkezinde incelenen mezar taşlarından 20 tanesi bayan (1,4,5,6,7,8,9,12,15,16,21,23,24,32,33,36,39,42,44,46 No lu), 26 tanesi ise erkek (2,3,10,11,13,14,17,18,19,20,22,25,26,27,28,29,30,31,34,35,37,38,40,41,43,45 No lu) mezar baş taşıdır. Toplamda 46 adet mezar taşı yerinde incelenmiştir. En erken tarihlisi M (1 No lu) en geç tarihlisi ise M (43 No lu) tarihlidir. Üç şahidenin tarihi ise belirlenememiştir. (44, 45, 46 No lu) Mezarların tamamı şahideli olup başlıklarına göre çeşitlilik arz etmektedirler. Buradaki mezar taşları bölgedeki mezar taşlarıyla aynı özellikleri göstermektedir. Bayan mezar taşları üçgen başlıklı veya bitkisel bir tepelik ile son bulmaktadırlar. Erkek mezar taşları ise 3 adet kâtibi ( 2,11 ve 14 No lu) ve 15 adet örfi destarlı (13,17,18,19,20,22,25,26,27,29,30,34,35,40 ve 41 No lu) olmak üzere iki farklı başlık tipi ile vurgulanmışlardır. Fakat bazı şahidelerin başlıkları tahrip edildiğinden (3,10,16,28,31,37,38,39 ve 45 No lu) herhangi bir tipte değerlendirilememiştir (Çal, 2007, s ; Laqueur, 1997; Şen, 2016). Malzeme olarak 45 No lu şahide kum taşından yapılmış olup geri kalanların tamamı beyaz mermerden yapılmıştır. Yazıların hepsi alçak kabartma tekniğiyle işlenmiştir. Ancak 42 ve 43 No lu şahidelerin süslemeleri yüksek kabartma tekniğiyle yapılmışlardır. Kitabeler sülüs yazıyla yazılmıştır. İncelemeye konu olan şahidelerin mezar baş taşları olmaları sebebiyle süslemeye fazla yer verilmemiştir. Süslemeye özellikle ayak taşlarında yer verilen bir husustur. Bunun yanında 32, 42 ve 43 No lu mezar taşlarının başlıklarında bitkisel süslemelere yer verilmiştir. Konumu-

28 zu oluşturan şahidelerin süslemeleri barındırdığı bazı sembolik anlamları bulunmaktadır. Burada Goncagül ve sarık olmak üzere iki önemli motif ön plana çıkmaktadır. Goncagül motifi, yatanın bir bayan olduğunu ve genç yaşta vefat ettiğini veya ömrün kısalığını sembolize etmektedir. Sarık ise, kefeni her an ölümün olabileceğini ve bunun yanında sarığın sarılış şekline göre medfun kişinin sosyal statüsünü belirtmektedir. İncelenen mezar taşları, şahide formları, süslemeleri ve yazı stilleri açısından değerlendirildiğinde Batı Anadolu daki mezar taşlarının özelliklerini yansıtmaktadır. Cinsiyetleri başta olmak üzere sosyal statülerini belirtir biçimde sırasıyla başlık, boyun, gövde ve sap olmak üzere dört ana kısımdan meydana gelmektedirler. Dikdörtgen veya alttan üste doğru genişleyen gövdeli olmaları genel bir özelliktir (Eyice, 1996, s ; Çal, 2007, s ; Ülker, 1989 s ; Ertuğ,1999, s ; Acıoğlu, 2007, s , s. Atsal ve Semerci 2005, s. 5-6; Arbaş, 2002, s ; Tunçel 1989, s. 5; Şen, 2008, s. 109; Şen, 2010, s ). Kitabeler dikkat çekicidir. İlk satırı Hz. Allah ın El Hay La Yemut (Diridir, ölümsüzdür) olduğu vurgusunun yanı sıra, mezarı ziyaret edenleri uyaran Ah min-el mevt (Ah! Ölümden) son pişmanlık (son ah!) gibi ifadeler yer almaktadır. Devamında varsa ölüm sebebi, ölü hakkında temenni, kimliği, mesleği, lakabı ve ölüm tarihi yazılıdır. Araştırmamıza konu olan mezar taşlarının yazıları incelendiğinde burada yatanların sosyal statülerini görmek mümkündür. Özellikle Molla, Hanım, Kadın, Efendi, Seyyid, Hacı gibi sıfatların yanı sıra Sarı Baş gibi lakap ve Nalbant gibi meslek isimlerinin yazılı oldukları dikkat çeken başka bir husustur. 539 Özellikle Molla sıfatının bayanlar için de kullanıldığı görülmektedir. Bu durum bayanların da eğitim alanında önemli bir yerde durduğunu göstermesi açısından önem arz etmektedir. Buna benzer durum Lapsekinin 4 km. yakınında bulunan Çardak beldesindeki mezar taşlarında da görülmektedir (Şen, 2016, s ). KAYNAKLAR Acıoğlu, Y. (2007). Kilitbahir Cahidi Sultan Camii Haziersi, Uluslararası Türk Sanatı ve Arkeolojisi Sempozyumu: Prof. Dr. Oluş Arık ve Prof. Dr.Rüçhan Arık a Armağan, Mayıs 2007 Konya (Konya Kitabı X), H. Karpuz ve O. Eravşar (derl.), Arbaş, Hamit Çanakkale Yalı Camii Haziresi Mezar Taşları, Sanat Tarihi Dergisi XII, 2002, Atsal, Metin; Mehmet Ozan Semerci (2005), İzmir in Osmanlı Eserleri 1 Hazireler, il Kültür ve Turizm Müdürlüğü Kültür Yayınları, İzmir. Çal, H.(2007). Göynük(Bolu) şehri Türk Mezar Taşları, Vakıflar Dergisi, Çelebi, E. (2010). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Akkirman-Belgrad- Gelibolu-Manastır- Özü-Saraybosna-Slovenya-Tokat-Üsküp 5. Kitap, (Haz. Seyit Ali Kahraman), Yapı Kredi Yayınları, C. 1, İstanbul 404. Ertuğ, N. (1999), Osmanlı Mezar Taşları, Osmanlı, c.9, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara,

29 Eyice, S. (1996), Mezarlıklar ve Hazireler, İslam Dünyasında Mezarlıklar ve Defin Gelenekleri II, TTK Basımevi, Ankara, Günal Öden, Z. (2007). Lapseki İskan Yerleri ve İdarî Teşkilâtı Hakkında Bazı Notlar, Lapseki Sempozyumu 07 (23-24 Haziran 2007, Lapseki), Çanakkale, İnalcık, H. (2010). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar I Klasik Dönem ( ): Siyasal, Kurumsal ve Ekonomik Gelişim, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 40. Basım, İstanbul. Körpe, R. (2008). Troas Bölgesi nin Eski Çağ Tarihi, Çanakkale Tarihi, C.I, Ed.: M.Demir, Değişim Yayınları, İstanbul, Peter Laqueur, H.(1997).Hüve el-baki, İstanbulda Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları, Numune Matbaacılık, İstanbul. Strabon, (2000). Antik Anadolu coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV), (Çev. Adnan Pekman), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, Şen, K. (2008), Kilitbahir Cahidi Sultan Haziresi Mezar Taşlarında Sembolizm, Çanakkale İli Eceabat Değerleri Sempozyumu, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Yayınları, Boğaz Matbası, Çanakkale, Şen, K. (2010), Eceabat a Bağlı Bazı Merkezlerdeki Türk-İslam Dönemi Mezar Taşları(Yayımlanmamış Y. Lisans Tezi),Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale. Şen, K. (2016) Çanakkale-Çardak Gazi Yakup Bey Aile Mezarlığındaki Bir Grup Mezar Taşı, B.E.U. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 5, sayı 1, Tunçel, Gül (1989). Batı Anadolu Bölgesi nde Camii Tasvirli Mezar Taşları, Ankara. Türker, A.Ç. (2006). Bizans Döneminde Orta Boğaz Bölgesi ve Madytos, Çanakkale I: Savaşı ve Tarihi, Ed.: İ.G. Yumuşak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi yayını, İstanbul.2006, Umar, B. (1984). Türkiye Halkının İlkçağ Tarihi- II, Sergi Yayınevi, İzmir. Umar, B. (1991). Türkiye Halkının İlkçağ Tarihi 1-B, İlke Yayıncılık, Ankara. Uysal, A. O. (2013). Osmanlı Devrinde Lapseki ve Mimarlık Eserleri, Sanat Tarihi Dergisi, Cilt: XXII, sayı 2, Ekim 2013, Uysal, A. Osman.(2006). Lapseki/Çardak da Yakup Bey Külliyesi, Sevim Buluç Anı Kitabı, Çanakkale Onsekizmart Üniversitesi Yayını, Çanakkale, Ülker, N. (1989), İzmir Aliağa Camii Haziresi Mezar Kitabeleri(XVIII. Ve XX. Yüzyıl) VI. Araştırma Sonuçları Toplantısı, T.C. Kültür Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Başkanlığı, Ankara,