Ayrıntı: 994 Yakın Tarih Dizisi: 21. Tek Yola Sığmayan Devrim İbrahim Çelik. Yayıma Hazırlayan Esra Kahraman. İbrahim Çelik, 2016

Transkript

1 İBRAHİM ÇELİK 1962 yılında Artvin-Borçka da doğdu. İlkokulu Taraklı ilköğretim okulunda, ortaokulu Borçka ortaokulunda okudu yılında lise eğitimini Murgul Lisesi nde yaparken, faşistlerin okula düzenlediği bir saldırı sonucu çıkan çatışmadan dolayı kaçak duruma düştü. O tarihten sonra Karadeniz bölgesinde, Devrimci Yol saflarında aktif olarak mücadele etti. 7 Haziran 1981 tarihinde Samsun da düzenlenen bir operasyonla yakalanarak tutuklandı. Samsun, Amasya, Erzurum, Erzincan, Kırklareli cezaevlerinde kaldı yılında Erzincan Askeri Cezaevi nden tahliye oldu. İstanbul da yaşıyor, evli ve bir çocuğu var.

2 Ayrıntı: 994 Yakın Tarih Dizisi: 21 Tek Yola Sığmayan Devrim İbrahim Çelik Yayıma Hazırlayan Esra Kahraman İbrahim Çelik, 2016 Bu kitabın tüm yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Kapak Fotoğrafı Erzurum Cezaevi nde Siyasi Tutuklular Kapak Tasarımı Gökçe Alper Dizgi Kâni Kumanovalı Baskı ve Cilt Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) Sertifika No.: Birinci Basım: Mayıs 2016 İkinci Basım: Mayıs 2016 Üçüncü Basım: Mayıs 2016 Baskı Adedi 1000 ISBN Sertifika No.: AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) Faks: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr twitter.com/ayrintiyayinevi facebook.com/ayrintiyayinevi instagram.com/ayrintiyayinlari

3 Tek Yola Sığmayan Devrim İbrahim Çelik

4 YAKIN TARİH DİZİSİ Keşke Bir Öpüp Koklasaydım Eylem Delikanlı-Özlem Delikanlı Fırtınalı Denizin Yolcuları Sedat Göçmen Kitabı Söyleşi: İlbay Kahraman Bitmeyen Yolculuk Oğuzhan Müftüoğlu Kitabı Söyleşi: Adnan Bostancıoğlu Gezi, İsyan, Özgürlük Sokağın Şenlikli Muhalefeti Derleyen: Kemal İnal Fişlemenin Kısa Tarihi Hüseyin Aygün Fırtınalı Denizin Kıyısında Şansal Dikmen Kitabı Söyleşi: Derviş Aydın Akkoç Arap İsyanları Güncesi Can Ertuna Domatesi Çiçek Sananlar Gökçen Başaran İnce Devrimcilik Güzel Şey Be Kardeşim Melih Pekdemir Erikler Çiçek Açınca Nurhak ı Hatırlamak A. Tuncer Sümer Kitabı Enis Rıza & Ebru Şeremetli İlle de Mavi Adnan Keskin Devrimciler Ölmez 10 lardan Biri: Sinan Kâzım Özüdoğru Kitabı Derleyen: Füsun Özbilgen Bizi Güneşe Çıkardılar Aysel Sağır Direniş, Sürgün ve Ölüm Günleri Ersin Ergün K. & Harun Korkmaz Osman Zeybek & Tarık Uygun Bir Zamanlar Mülkiye Savaş Dizdar Sinança Şirin Cemgil Sinan Cemgil i Anlatıyor Şirin Cemgil Cepheden Anılar Orhan Savaşçı nın THKP-C Anıları Söyleşi: İlbay Kahraman Devrimcilerin Filistin Günlüğü Yaşayanlar Anlatıyor Oktay Duman Keşiş in Torunları Dersimli Ermeniler Kâzım Gündoğan

5 Fırtınalı Denizin Yolcuları na...

6

7 İçindekiler Önsöz...11 Devrimin Başpehlivanı, Devrimin Güleç Yüzlü Delikanlısı...11 Çocukluk...15 Küçük Eşkıyanın Büyük Avı Deliği Bulamayınca...21 Çakma Reis!...24 Havanın Ayarını Bozan Ay!...25 Mikrofonda Şiir Okumak!...26 Heves Kursakta Kalır!...28 Murat 124 Kadar Değerimiz Yok!...30 Adım Başı Ceza Yazılırsa!...33 Mücadeleye İlk Adım...36 İlk Direniş...36 CHP den Tek Yol Devrim e...38 İşçi Köylü İttifakı...40 Dayağı Göze Almak!...42 Kaçaklık Yılları...44 Devrim Yolu Sarp ve Dikenlidir...44 Sır Tutmanın Hemşincesi!...52 Baş Aşçı...54 Yumurtanın Sarısı...57 Odun Bitince...58 Zaafını Belli Etmeyeceksin!...59 Aslolan Etkin Olmak...60 Başpehlivan!...62 Kuduz...64 Gerilla Gerektiğinde Ekmek Arası Tırtıl Yer!...68 Kesmece Bunlar...70 Bari Adınızı Yazmayın!

8 Uyuz...73 Parti Kurulmuş Haberimiz Yok!...76 Mekap lı Halk Desteği!...77 Telafi Operasyonu...79 Açık Faşizmle Hesaplaşma...82 Vefalı Teyze...83 Elmas Hanım ın Misafirleri...85 Kesekâğıdı İmalatı...86 Eski Mahzen...90 Kira Kontratında Olmayan Görevler...92 Bir Vazonun Yıllarca Hatırı Vardır...93 Başsız Gövde...94 Cezaevi Yılları...96 Tarzanlar...96 Yalancının Mumu...97 Halk Çocukları(!)...99 Yemek Ya da Kötek Hayalle Kâbus Karışınca! Babamın Parasını Nasıl Yersiniz? Bit Yarışı Bundan Her Bok Olur! Katibe Bak! Faşistin Cinsten Anladığı(!) Satranca Yeni Kurallar Yalan Makinesi Kalas Ne İşe Yarar? Muhbir! Acemilik! Hoş Geldin Dayağı! Devrimciler Merdivenden Düşerse, Faşist de Düşer Hafik Kaymakamı Yat Kâzım Yat! Şakanın Böylesi! Görüşme Çilesi! Heyecanı Diline Vurunca Faşizm Helvası İmamın Sarığı! Ah, Bir Görsem! Tavlahane Ailelere Moral(!) Serbestlik Bol Geldi! Ardahanlının Sopası

9 Saldırıya Karşı Kenetlenme Sırtlanların Arasındaki Geyik! Teneke Tuvalet! Toplu İshal! Tabutluk Toplu Gösteri! Üç Gün Neyse de! Tünel İki Fırt Sınırı Erzurum un Ahlaklı Sağcıları(!) Devrimi Yapsaydınız! Rahmetlinin Kılıcı Heyet Şive Bilmeyince! Şive İnceltmeye Gelmez! Kel Dana! Dalgınlığın Böylesi Faşist Ordunun Şavşat ta Ne İşi Var? Farklı Bir Yargıç! Sihirli Değnek Zurnanın Son Deliği Sol Darbe! Güvenli Yer Kalmadı! Kaplanın Ağzındaki Yavru! İshalden de öte! Camış Savunması! Bölge Karmaşası Mide Tankı Tahtakurusu Şiiri Parmak Yerine Burun Dev-Genç Bu mudur? İnce Memet California da Şah Mat! İşkenceyi Paylaşmak! Adam Başına Bir Lider! Güve ya da Soğuk! Güven Sınavı! Kan Parası Şiirin Açıklaması Bir Lisan, Bir İnsan İki Tür İşkenceci! Bu İşte Bir Terslik Var! Dörtyola Sığmayan Tek Yola Sığar mı?

10 Reçel Sefası! Acı Biberle İmtihan Allah ını Seven Sosyalistler Fitnet in Marifetleri Açlık Başa Vurunca! Ezanın Şifresi Canlı Pankart Bıyık Direnişindeki Bıyıksız! Temizlik İdeolojiden Gelir! Doktor Mengele nin Kobayları Özlem Postası! Basketbolu Bilen Oynar! Ne Çok Baban Varmış! Sınır Tanımayan Muhalifler Ben Babasıyım da! Çocuk Katili Cunta Tüp Parasına Tuvalet Zafer Çığlığı Bir Koğuş İki Hasan Fotoğraflar

11 Önsöz Devrimin Başpehlivanı Devrimin Güleç Yüzlü Delikanlısı İlk olarak kim söylemiş bilmiyorum: Gülmek, devrimci bir eylemdir. Bu laf adeta İbrahim Çelik için söylenmiş. Ölümle burun burunayken gülmek... Çok kritik ve tehlikeli bir eyleme hazırlanırken arkadaşlarını güldürebilmek... Kaçaklığında yaşadığı yokluk ve yoksullukla dalga geçebilmek... Açlık grevlerinde kahkahayla doyabilmek... İşkencede direnirken, mahpuslarda yıllarını geçirirken bir gram pişmanlık hissetmeden inatla gülümseyebilmek... Bunlar direnmek değilse nedir? Bence bunlar devrimciliğin en saf ve güzel halidir. *** Memleketin kan revan günlerinde, kaçağa düşmüş bir delikanlı olarak tanıdım İbrahim i. Devrim yapmaya karar verdiğimizde hepimiz çok gençtik, tecrübesizdik, heyecanlıydık. Çoğumuz 20 li yaşlarda çok büyük sorumluluklar alarak hayalimizdeki ülkeyi kurmak için mücadeleye atılmıştık. İbrahim bizden de gençti; onu Trabzon daki bir bekâr evinde tanıdığımda daha 16 yaşındaydı ve polis tarafından aranıyordu! Bir grup silahlı faşist, okuduğu liseyi basmış, İbrahim de bir grup solcu arkadaşıyla onlara direnmişti. Ancak o zamanlarda sıkça yaşandığı gibi polis faşistlerin değil, İbrahim lerin peşine düşmüştü. 11

12 İbrahim Çelik İbrahim kendisi kaşınmıştı aslında! Devrimin sarp ve engebeli yolu na bilerek ve isteyerek girmişti. Devrimcilerin yoğun olduğu Borçka da ortaokulu bitirdikten sonra, Burası kurtarılmış bölge sayılır. Ben en iyisi Murgul a gideyim, orayı kurtarayım dememiş olsaydı belki de bu kitapta anlattığı hiçbir şey yaşanmayacaktı. Dedim ya, biz de gençtik ama İbrahim bizden çok daha gençti. Onunla ilk tanıştığımız zamanlarda, yaramazlık yapan küçük kardeşim gibi görüyor ve öyle seviyordum. Hatta, yaptığımız güreşlerde onu sevindirmek için mahsustan yeniliyordum! Ama o küçük kardeş, çok kısa sürede benim Karadeniz bölgesindeki en atak, en cesur, en sıkı, en güvenilir yoldaşlarımdan biri oldu. Bir düşünün, siz 16 yaşındayken ne yapıyordunuz? Ya da çocuğunuz 16 yaşındayken neler yapıyor? İbrahim o yaşta devrim yapmaya çalışıyordu. Hem de bunu oyun oynar gibi değil, 1978 li yılların sert koşullarında, hayatını ortaya koyarak yapıyordu. Karadeniz, Devrimci Yol un en kitlesel şekilde örgütlendiği ve faşizme karşı mücadelenin en sert yürütüldüğü bölgeydi. Bugünden geçmişe bakıldığında, Türkiye de sosyalist mücadelede önemli bir yeri vardır Karadeniz in. Bu başarıda en büyük pay, İbrahim gibi sosyalizmin neferi olmuş yoldaşlarımızındır. Bu arkadaşlarımızın birçoğu gencecik yaşlarında, bir sevgiliye elleri değmeden yaşamlarını yitirdi. İbrahim gibileri de uzun yıllarını cezaevinde geçirmek zorunda kaldı. İbrahim sıcak mücadelenin içindeyken de, işkence ve cezaevinde de zorluklara gülerek direnenlerdendi. İbrahim i tanıyanlar bilir, onun hikâyelerini dinleyen insanların gülerken gözünden yaşlar gelir... Bu kitaptaki anıları okurken, çoğu zaman kahkahalarla güldüm, kimi zaman da yüreğim burkuldu. İbrahim aslında yalnızca kendi anılarını aktarmamış, devrimciliğin en mütevazı, en samimi, en saf ve en güler yüzlü halini de anlatmış. İbrahim benim 30 küsur yıllık yoldaşım. Ama aynı zamanda ilk tanıdığım küçük kardeşim. Dedim ya, kendisi çok esprilidir; olayları yaşarken de anlatırken de hep mizahi yaklaşır. Benimle yaptığı ve yenildiğimi iddia ettiği güreş 12

13 Tek Yola Sığmayan Devrim olayını da böyle anlatmış. Öte yandan, Melih Pekdemir in Devrimcilik Güzel Şey Be Kardeşim kitabındaki bir yazıyı hatırlatıp, Şimdi objektif olalım, Oğuzhan Müftüoğlu nu, Nasuh Mitap ı, Ali Alfatlı yı, Taner Akçam ı ve Melih Pekdemir i yan yana koyalım; yanlarına da Sedat Göçmen i koyalım, sizce Sedat Göçmen i hangisi yenebilir? diye sormuş... Kendisine buradan yanıt vereyim; İbrahimciğim, işte herkesin önünde kabul ediyorum: Devrimci Yol un başpehlivanı sensin. Sen hepimizi yenersin! Sedat Göçmen 13

14

15 Çocukluk Küçük Eşkıyanın Büyük Avı yılında Artvin in Borçka ilçesinin Taraklı köyünde dünyaya gelmişim. Köyümüz, Çoruh Nehri vadisindeki dağlardan birinin yamacına dağılmış yedi mahalleden oluşuyordu. Bizim mahallemiz dağın dibinde, Çoruh Nehri nin kıyısında birbirine uzak toplam altı haneden oluşan bir mahalleydi. Çocukluğum bu mahallede geçti. Son derece hareketli, biraz muzip, gereğinden fazla cesur bir çocuktum. Ben kendimi böyle tanımlasam da çevrem buna pek katılmaz ve çok yaramaz olduğumu da ekler. Hatırlamadığım yaşlarda yaptığım yaramazlıkları anlattıklarında, pek de haksız olmadıklarını anladım. Annemin köyü olan Ambarlı köyü ile bizim köyün arasındaki mesafe üç dört kilometre civarında olduğundan, yürüyerek rahatlıkla gidilip gelinebiliyordu. Bu gidiş gelişlerde bizim köyle Ambarlı köyü arasında yer alan Ambarlı nın mahallesi Dampal dan geçerdik. Tek başına gidecek yaşta olmadığımdan genellikle annemle birlikte giderdim. Dampal da yol boyunca birileriyle mutlaka karşılaşılır ve kısa da olsa ayaküstü bir sohbet edilmeden geçilmezdi. Çocukla ilgilenmemiş olmamak için, benimle de ilgilenirlerdi. Bir gün dedemlere giderken, Dampal da yol kenarında inekleri otlatan iki kadınla karşılaştık. Ne var ne yok, nasılsınız? dedikten sonra kadınlardan biri bana yöneldi, sarılıp öptü; biraz geri çekilip dikkatlice bakmaya başladı. Kadın gözlerini benden ayırmadan anneme, Nazmiye, bizim yolumuzu kesip haraç alan bu muydu? sorusunu yöneltti. Ben bunun pek iyi bir şey olmadığını anladım ve hemen annemin 15

16 İbrahim Çelik arkasına saklandım. Annem de; O zaman çok küçüktü, artık öyle şeyler yapmıyor teyzesi diye savunma yapınca, benim sıkıntım biraz daha arttı. Oradan bir an önce uzaklaşmak için annemi çekiştirmeye başladım. Kadınlardan uzaklaşınca anneme, neden bahsettiklerini sordum. Bizim köye ve devamındaki köylere yol geldiğinde beş yaşındaydım. Öncesinde, patikadan geniş, yani kağnı arabalarının geçebileceği genişlikte bir yol vardı. Artvin in genelinde olduğu gibi arazi çok dik ve kırıktır. Yol, bazen uçurumların üstünden, bazen de sarp kayalıkların altından geçerek ilerler. Bizim evin yüz metre ilerisinde büyük kayaların altından geçen dar bir geçit vardı. Evimizin önünden devam eden yol, bu geçitten diğer köylere uzanırdı. Evin üst tarafından bir patika da sözünü ettiğim geçitteki kayaların üst tarafına giderdi. Ben de bu patikadan kayalıkların olduğu yere çıkar, kaldırabildiğim büyüklükteki taşları kayaların üstünde önüme yığar; örümcek misali avımı beklemeye başlarmışım. Gelenler erkekse saklanır, kadınsa ortaya çıkar ve taşları elime alıp, şeker verenin geçmesine izin verirmişim. Annem bunları anlattıktan sonra, annemi Dampal daki kadınlarla sohbet etmeden geçmeye zorlardım ama pek başarılı olamazdım. Her seferinde biriyle karşılaşırdık ve söz kısa sürede benim eşkıyalığıma gelirdi. Nazmiye, yolumuzu kesen buydu değil mi? Bir türlü kandıramazdık, yanımızda şekerimiz yoksa geçmek mümkün değildi. Geçebilmek için geri döner annene haber verirdik, seni oradan alırdı da öyle geçerdik. Bir diğeri, Ben hep tedbirliyimdir, şekersiz yola çıkmazdım derdi. Kadınların birçoğu bu olayı bildiğine göre, bir dönem, bildiğiniz eşkıyalık yapmışım. Babam karayollarında greyder operatörü olarak çalışıyordu. O zamanlar bu tip meslekler çok önemliydi. Bir diğer operatör Halit Amca (Özkan) ile babam kardeş gibiydiler. Çocuklarıyla en az amca çocukları kadar yakındık. Bu iki meslektaşın operatör doktor kadar havaları vardı. Ne de olsa Hopa ve Artvin arasındaki yolların cerrahı babamla Halit amcaydı. Evimiz Çoruh Nehri vadisinde nehre yüz elli metre kadar bir mesafede olduğundan, Çoruh Nehri yle iç içe bir çocukluk yaşadım diyebilirim. Yaz mevsiminin kavurucu sıcakları başlayınca, tek çare Çoruh tu. Serinlemek için girdiğimiz 16