NURAN ALPTEKİN KEPENEK

Transkript

1 NURAN ALPTEKİN KEPENEK Nuran ve Cihan aradaki bir buçuk yıl yaş farkına karşın ikiz gibi büyüdüler. İlkokulu kendi köylerinde var olan iki odalı (sınıflı) bir okulda beraber okudular. Nuran Beşikdüzü Öğretmen Okulu nu bitirdiğinde Cihan lise 2. sınıfta okuyordu. Beraber aynı evi paylaşıp kardeşini okuturken Nuran evlilik nedeniyle ABD ye; Cihan suyun öteki ucu İstanbul a hukuk eğitimi için gitti. İlk ayrılık böyle başladı. Nuran, ABD den döndükten sonra eğitimini devam ettirdi. Öğretmenlik yaparken ve çocuklarını büyütürken, önce Gazi Eğitim Enstitüsü İngilizce Bölümü nü bitirdi ardından Hacettepe Dil Bilimi Bölümü ne girdi. ODTÜ İngilizce Dili Eğitimi Bölümü nde master yaptı. Evli ve iki çocukludur.

2 Ayrıntı: 1038 Yakın Tarih Dizisi: lardan Biri Bizum Cihan Cihan Alptekin Kitabı Nuran Alptekin Kepenek Yayıma Hazırlayan İlbay Kahraman Son Okuma Ahmet Batmaz Nuran Alptekin Kepenek, 2016 Bu kitabın tüm yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Kapak Fotoğrafı Cihan Alptekin Bursa Cezaevi (Nazım Hikmet in poz verdiği pencerede) Kapak Tasarımı Gökçe Alper Dizgi Kâni Kumanovalı Baskı ve Cilt Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) Sertifika No.: Altıncı Basım: Aralık 2016 Baskı Adedi 1000 ISBN Sertifika No.: AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) Faks: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr twitter.com/ayrintiyayinevi facebook.com/ayrintiyayinevi instagram.com/ayrintiyayinlari

3 10 lardan Biri Bizum Cihan Cihan Alptekin Kitabı Nuran Alptekin Kepenek

4 YAKIN TARİH DİZİSİ Bitmeyen Yolculuk Oğuzhan Müftüoğlu Kitabı Söyleşi: Adnan Bostancıoğlu Keşke Bir Öpüp Koklasaydım Eylem Delikanlı-Özlem Delikanlı Fırtınalı Denizin Yolcuları Sedat Göçmen Kitabı Söyleşi: İlbay Kahraman Domatesi Çiçek Sananlar Gökçen Başaran İnce Devrimcilik Güzel Şey Be Kardeşim Melih Pekdemir Erikler Çiçek Açınca Nurhak ı Hatırlamak A. Tuncer Sümer Kitabı Enis Rıza & Ebru Şeremetli İlle de Mavi Adnan Keskin Fırtınalı Denizin Kıyısında Şansal Dikmen Kitabı Söyleşi: Derviş Aydın Akkoç Devrimciler Ölmez 10 lardan Biri: Sinan Kâzım Özüdoğru Kitabı Derleyen: Füsun Özbilgen Bizi Güneşe Çıkardılar Aysel Sağır Direniş, Sürgün ve Ölüm Günleri Ersin Ergün K. & Harun Korkmaz Osman Zeybek & Tarık Uygun Bir Zamanlar Mülkiye Savaş Dizdar Sinança Şirin Cemgil Sinan Cemgil i Anlatıyor Şirin Cemgil Cepheden Anılar Orhan Savaşçı nın THKP-C Anıları Söyleşi: İlbay Kahraman Devrimcilerin Filistin Günlüğü Yaşayanlar Anlatıyor Oktay Duman Keşiş in Torunları Dersimli Ermeniler Kâzım Gündoğan Tek Yola Sığmayan Devrim Bir TKP/ML Sanığının Günlükleri Ali Türker Ertuncay Görülememiştir İbrahim Çelik Üç Devrimci Tiyatro Bir Meddah Anılar Erdoğan Akduman Muzaffer Oruçoğlu Anlatıyor Zavot dan Vartinik e Söyleşi: İbrahim Ekinci Yolculuk Sürer... Nuri Salman

5 Oy Cihan Bizum Cihan Çok Sevilen Unutulmaz Cihan

6

7 İçindekiler Önsöz...9 Birinci Bölüm / Çocuktu Ufacıktı...17 İkinci Bölüm / Suyun Öte Ucu İstanbul...45 Üçüncü Bölüm / 1967, Öğreniyoruz Çünkü Öğrenmeliyiz..52 Dördüncü Bölüm / 1968, Biliyoruz ve Görüyoruz...55 Beşinci Bölüm / 1969, Gün Doğdu Hep Uyandık...77 Altıncı Bölüm / 1970, Olanlar Gerçek mi?...97 Yedinci Bölüm / 1971, Nerede O Güzel Günler? Sekizinci Bölüm / Ve Kızıldere Dokuzuncu Bölüm / Sonrası Gözyaşı Onuncu Bölüm / 68 i ve 68 lileri Anlamak Onbirinci Bölüm / Cihan la Yaşantılar Onikinci Bölüm / Cihan a Özlem Şiirlerim Ekler Ek Ek Ek Ek-4-a Ek-4-b Ek Belgeler Fotoğralar Gazete Kupürleri Kaynakça Dizin

8

9 Önsöz Sevgili Cihan, Biliyorum bal gözler hep aradı bizi Maviye baktı aradı Yeşile baktı aradı Griye baktı Geceye baktı Karardı... Evet sevgili kardeşim, Senin acın ve hasretin kıyılarında büyüttüm Önder i ve Emek i O kıyılarda durdum düşündüm O kıyılarda sevdim O kıyılarda güldüm ağladım O kıyılarda didindim Yaşamaya çalıştım o kıyılarda... Cihan ı yazmayı yıllardır düşünüyordum. Her adım atışımda henüz onunla, onun yaşadıklarıyla yüzleşemiyeceğimi duyumsayıp bıraktım. Onunla ilgili her şeyi üstünkörü okudum. Onunla yaşamı şöyle ya da böyle paylaşanlardan hep uzak durdum. Ancak, 30 yıl sonra, onunla ve onun kısacık yaşamıyla yüzleşme cesaretini buluyorum. Bu çalışma ona bir borcumdu, ödemek istedim. Düşündüm... Bugün, Cihan ın, uğruna, inançla canını verdiği yurdunun, siyasetine, ekonomisine damgasını vuranların hepsi 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972 lerde Cihanlar ın karşısında, onlara saldıranlardır veya saldıranları saldırtanlardır. Onları, planlı programlı, ölümün kucağına atanlardır. Bugün çocuklarımızın çok sevdiği vatanın durumu nedir? Onları o yıllarda ölümün kucağına atanlar bugünlere kadar ülkeyi nasıl yönetmişlerdir? 9

10 Nuran Alptekin Kepenek O yıllarda bu gençler vatan hainliğine kadar uzanan her sözcükle suçlandılar. Vatan haini kimlerdir? Nâzım Hikmet in 1962 yılında yazdığı şiiri, bu soruyu o günün koşullarında en iyi yanıtlamaktadır.... Evet vatan hainiyim, siz vatanperversiniz, siz yurtseversiniz Ben yurt hainiyim, ben vatan hainiyim. Vatan çiftliklerinizse, Kasalarınızın ve çek defterlerinizin içindekilerse vatan, Vatan şose boylarında gebermekse açlıktan, Vatan, soğukta it gibi titremek ve sıtmadan kıvranmaksa yazın, Fabrikalarınızda al kanımızı içmekse vatan, Vatan, tırnaklarıysa ağalarınızın, Vatan, mızraklı ilmühalse, vatan polis copuysa, Ödeneklerinizse, maaşlarınızsa vatan, Vatan Amerikan üsleri, Amerikan bombası, Amerikan donanması topuysa, Vatan kurtulmamaksa kokmuş karanlığınızdan Ben Vatan hainiyim... Düşünüyorum... Atatürk ü ağızlarından hiç düşürmeden irticayı devlet içinde besleyip büyüterek Atatürkçü düşünceye ihanet edenler kimlerdir? Sıkıştıklarında Atatürk ün ilke ve devrimleriyle övünüp, işlerine geldiğinde o ilke ve devrimleri çiğneyenler kimlerdir? Milliyetçilik diye diye, ülke insanını koyun yerine koyarak, susturarak, en yetkin insanlarını bir yol edilgin kılarak, ülkenin geleceğiyle hiç umursamadan oynayanlar kimlerdir? Sadece edilgin kılmak değil, halkın parasıyla besledikleri ve hiç dokunamadıkları devlet üstü güçlerle onları yok edenler kimlerdir? Milliyetçiliğin arkasına sığınarak, paralarını kendi ülkelerinin bankalarına güvenmeyip başka ülkelerin bankalarında saklayanlar kimlerdir? Hazine arazilerini, ölülerine, dirilerine peşkeş çekenler kimlerdir? On yıllardır halkın parasıyla yakınlarını zengin edenler kimlerdir? Kendi küçük çıkarları için ülkenin varlığını yabancılara peşkeş çekenler kimlerdir? 10

11 Bizum Cihan Gelir dağılımında eşitsizliği ve toplumsal adaletsizliği bu kadar tırmandıranlar hangi sorumsuzlardır? Genç beyinleri kendi çıkarları doğrultusunda koşullandırıp birbirlerine kırdıranlar kimlerdir? Gençlerdir diyebilir misiniz? Vatan haini bu gençlerdir diyebilir misiniz? O yıllarda topuyla tüfeğiyle, ajanıyla, kontrgerillasıyla, MİT iyle CIA iyle 68 gençliğinin karşısında olanlar kimlerdir? Bu insanlar tarihin sayfalarında nasıl yer alacaklarını hiç düşündüler mi? Şili de cunta lideri Pinochet kaçacak delik bulamıyordu. Seçimle işbaşına gelen solcu, sosyal demokrat lider Allende yi öldürterek iktidara el koyan Pinochet tarih sayfalarına nasıl yazılacak dersiniz? Hitler tarih sayfalarına nasıl yazıldı. İspanya Franco dan, İtalya Mussolini den niçin utanmaktadır? Şu anda Pinochet Şili nin, Hitler Almanya nın, Franco İspanya nın ve Mussolini İtalya nın kara lekesidir Mart ve 12 Eylül paşaları ve siyasetçileri tarih sayfalarına nasıl yazılacak dersiniz? O yılların Devrimci gençliğinin suçu, öngörülü olmaları, beyinleri olduğu için düşünmeleri, gözleri olduğu için görmeleri, kulakları olduğu için duymaları, dilleri olduğu için konuşmaları ve yürekleri olduğu için, kanları damarlarında deli deli aktığı için düşündüklerini, gördüklerini, duyduklarını, konuştuklarını eyleme dönüştürmeleriydi. Düşünüyorum... Her zaman insanca çözümler varken neden insanca olmayan, hukuk dışı çözümler seçilmişti? Bu değerli beyinler niçin yok edildi? Basit çıkarlar, onların canından daha mı önemliydi? O çıkarlar, insani olan değerlerimizi, evrensel değerlerimizi ayaklar altına almaya değer miydi? Bir avuç insanın çıkarı on binlerce anayı, babayı kardeşi, eşi, sevgiliyi acının ve hasretin kıyısında yaşatmaya mahkûm etmekten daha mı önemliydi? Hangi nedenle olursa olsun, silaha sarılsalar bile ki kimseyi öldürmediler- banka soysalar bile ki özel çıkarları için soymamışlardır- sonuç bu mu olmalıydı? O beyinler Türkiye toplumuna kazandırılamaz mıydı? 11

12 Nuran Alptekin Kepenek Can Yücel bir şiirinde: Kuzu gibi olun diyorlar Büyüyüp ortaya çıkınca Koyun gibi gütmek için sizi... Birtakım güçlerden destek alarak, öldürüp yok ederek, baskı altına alarak, insanı koyun yerine koyarak, silahı kafalarına dayayarak, insani değerlerden uzak bir anlayışla bir ülkeyi yönetmek kolaydır. Gençlerini insan yerine koymadan yönetmek de çok kolaydır. Öylesini herkes yapabilir. Bu ülkede hiç kimse, birilerini, gençleri asmaları kesmeleri için oy verip yönetim koltuklarına oturtmaz. Siyasette başarı, insanı insan yerine koyarak, insan olmanın gereği olarak, paylaşarak, eşitlikçi ve insan değerlidir anlayışıyla ülkeyi yönetmektir. Toplum yöneticilerini böyle davranmaları için seçmektedir. Gelin başımıza, koltuklara oturun, yiyin, için, yatın, yakınlarınızı yedirin, ne yapıyorsunuz diyenleri içeri tıkın veya bir yol yok edin diye seçmiyorlar sizi. Düşünüyorum... İnsan evrenseldir. İnsanın baskı altına alınmadığı, eşitlikçi, adaletli insan onuruna uygun, insan doğasına saygılı, insanı özgürleştiren ve yaratıcılıklarını sınırlandırmayan, tam tersine geliştiren bir düzen kurulmadıkça dünyanın hiçbir yerinde mutluluk var olmayacaktır. Böyle bir düzen için insanın mücadelesi hiç bitmeyecektir... Çünkü bu mücadele insanın var olmasıyla başlamıştır. İnsan psikolojisini biraz irdelediğimizde görürüz ki böyle bir düzen özlemi dünyanın neresinde olursa olsun en çok yaşları arasında duyumsanır; cesaretin cesaret olduğu, özverinin özveri olduğu, duyguların çok içten yaşandığı yaşlardır bu yaşlar. Mustafa Kemal in her şeyi bir yana koyup kendini Cumhuriyet e adadığı yaşlardır bu yaşlar. Düşünüyorum... Dediler ki insan düşünen hayvandır.. Kuzuya saldıran kurt düşünmeden mi saldırmaktadır? Toprağın içinde böcekleri yemek için aranan kuş düşünmeden mi aramaktadır? Karnını 12

13 13 Bizum Cihan doyuracak olan hayvan en taze otu seçerken düşünmüyor mu? O halde insan düşünen hayvandır demek ne kadar doğrudur? İnsanı hayvandan ayıran özellik vicdan olmasın? Yani, her canın bir cananı olduğunu düşünebilme yetisi... Yani bu dünya herkesindir düşüncesi... Yani insan paylaştıkça insandır düşüncesi... Evet sevgili kardeşim, siz gerçekten cesaretliydiniz, özveriliydiniz ve yurtseverdiniz. Siz ülkenizi özgür ve onurlu bir ülke yapmak istediniz. Siz gerçekten kendi çıkarınızı -bırakın ülke çıkarının arkasına almayı- hiç düşünmeden yaptınız tüm yaptıklarınızı. Buna biz toplumun dürüst, onurlu, insanı insan yerine koymayı ilke edinmiş kesimi içtenlikle inanmaktadır. Fakat sevgili kardeşim, ölümle sonlanan hiçbir eylemi haklı çıkaramayız, kimse de çıkarmamalı. Yaşamak hakkınız olmaktan öte görevinizdi. Keşke siz de bu düşüncede olsaydınız! Bilseniz bugün çok sevdiğiniz ülkenizin, sizin yurtseverliğinize, dürüstlüğünüze, özverinize ve cesaretinize ne çok gereksinimi var! Oy Cihan Bizum Cihan ı yazmak isteyişimin temel nedeni, öncelikle Cihan dır; Cihan ı sevenlere, anlayanlara ve anlamak isteyenlere bir armağan bırakmaktır. Cihan ı anlatırken de, yapılmak istenen 68 Hareketi nin özünde bağımsızlık, özgürlük ve demokrasi gibi evrensel değerlere dayandığı gereğini sergilemeye çalışmaktır. O yılların gençliğinin ne denli büyük bir özveriyle, yaşamları ve gelecekleri pahasına, amaçladıkları Bağımsız ve Demokratik Türkiye nin olmazsa olmazlığını geleceğimiz olacak gençlere iletmeye çalışmaktır. Ne olursa olsun dürüst, erdemli, özverili ve yurtsever olmanın bir karşılığı olduğunu, bunların insan olmanın bir gereği olduğunu ve 68 Hareketi nin temelinin bunlar olduğunu vurgulamaktır. Cihan, kısa, fakat onurlu; acı ama yürekli; kimseye boyun eğmeden, daha güzel bir dünya için, canını ortaya koyarak; ve çok severek ve çok sevilerek yaşadı. Bize en önemli armağanı sözünü ettiğimiz bu insan değerleridir. Genel olarak Cihan ın yaşam öyküsünün anlatıldığı çalışma Cihan ın yaşamının Kızıldere de neden, niçin ve nasıl noktalandığı temeli üzerine oturtuldu. O yılların toplumsal ve ekonomik düzleminde, 68 hareketi nasıl gelişti ve

14 Nuran Alptekin Kepenek 68 in önderlerinin büyük bir kısmı nasıl yok edildi sorusuna cevap aranarak ele alındı. Birinci bölüm, Cihan ın doğup büyüdüğü çevrenin sosyal, ekonomik ve kültürel değişimi içinde Cihan olarak yazıldı. İkinci bölüm, yıl yıl Cihan ın katıldığı, katılmaktan öte, birçok kez de yönlendirdiği 68 bağımsızlık ve demokrasi mücadelesini ne pahasına yaptıkları anlatılmaktadır. Üçüncü bölüm, 68 i yaşayanların 68 i değerlendirmeleri oluşturuyor. Son bölüm, Cihan la ilgili çeşitli yayın organlarında yer alan yazılardan oluşmaktadır. Ayrıca ek olarak Cihan a Özlem şiirleri var. Cihan ı yazarken yaşamımı o kadar çok Cihan la paylaştım ki sevdiklerimi biraz yaşamımın dışında tutmak zorunda kaldım. Anlayışları için onlara teşekkür ederim. Kardeşlerimin katkılarına ayrıca teşekkürler. Yararlandığım kaynakların birçoğuna şu anda emekli olan TBMM Kütüphane Müdürü değerli Ali Rıza Cihan ın katkılarıyla ulaşabildim. Yardımları için teşekkür ediyorum. Oy Cihan Bizum Cihan ı, yaşamını acının ve hasretin kıyısında, gülüşlerine acı yüklenmiş olarak yaşamak zorunda olanlara, adamak istiyorum. * * * Kitabın Ayrıntı Yayınları ndaki ilk baskısı 1 Bizum Cihan adıyla, bazı yeni belgeler ve bilgilerle çıkıyor. Yeni fotoğraflar eklendi. Bu nedenle ikinci bir önsöz yazma gerekli oldu. Yeni belgeler ve bilgilerin bir bölümü İngiliz İstihbarat Servisi nin basına sızan birkaç gizli belgesi ve 30 Martlar da çıkan 68 i yaşayanların ve araştıran gazetecilerin yayınlarından oluşuyor. 68 li yıllarda, yüzlerce pırıl pırıl, ahlaklı, bilgili ve cesaretli gençlerimizi kaybettiğimizde biz, acıyı çok içten yaşayanlar, yüreğimizin derinliklerinde onlar boş yere öldüler gibi, kendimize bile açıklamaktan kaçındığımız bir duygunun içindeydik. Fakat yanıldığımızı şimdi daha iyi anlamaktayız. 1. Yeni bilgi ve belgelerle genişletilen bu kitap, daha önce Oy Cihan Bizum Cihan adıyla 2001 de 68 liler Vakfı Yayınları, 2004 te Ümit Yayıncılık, 2009 da Güncel Yayıncılık, 2010 da Karadeniz Kitap ve 2013 te Grifin Yayıncılık tarafından beş kez yayımlanmıştır. 14

15 Keşke yaşasalardı çığlığının yanı sıra şu düşünce içimizde oluştu: 68 mücadelesi daha geniş kesimlerce, özellikle yeni nesil gençlerce anlaşılmaya çalışılıyor ve onların doğruları ve yanlışları, nedenleriyle irdeleniyor, ölüm seçeneğini dışlayan yeni mücadele biçimleri geliştiriyorlar. Gezi bu düşünceyi doğrulayan en güzel örnektir. Onların boş yere ölmediklerinin en gerçek kanıtı şimdiki öğrenmeyi, düşünmeyi ve anlamayı, sevmeyi öğrenmeye çabalayan yeni gençliktir. Bugün bu gelişim bile gençlerimize çok görülmekte, düşünmeyi, öğrenmeyi, düşünce üretmeyi, giderek yaratıcılığı sağlayacak eğitim programları günbegün gündemin dışına çıkarılmaktadır. Gençlerimizin çok küçük yaşta Allah korkusu ve akıldışı bilgilerle beyinleri çalınmaktadır. Popüler kültür gençlerin beyinlerini esir almaktadır. Bu anlayışın içinde insanı insan yapan öğrenme arzusu, merak tutkusu, yeşiliyle, hayvanlarıyla insanlarıyla doğa sevgisi yoktur. Oluşması da olanaklı değildir. Bu noktadan hareketle, gençliğimizin işi çok zordur. İnsanın içinde varolan, engellenmezse, her türlü yaratıcılığın (bilim, sanat, kültür alanında) kapılarını açacak olan beyin özgürlüğünü gerçekleştirecek koşullar için birlikte, ayırımcılık yapmadan, doğa sevgisini öne çıkararak mücadele etmek birinci görevimiz olmalıdır. Bu kitabın tüm geliri Cihan ın hep özlemiyle yaşadığı doğduğu köyde (Öce-Ardeşen) onun anısını yaşatmak ve yapılacak düzenlemeler için harcanacaktır. Kitabın yeni baskısı için bana cesaret veren arkadaşım Muzaffer Aksoy a, yayınlarından yararlandığım, tüm dost 68 li yazarlara ve bana İngiliz İstihbarat Servisi nin raporlarını gönderen adını ve Cihan Alptekin den alan araştırmacı, sevgili Cihan Aksan a sonsuz teşekkürler. Değerli fotoğrafçı Yüksel Hançerli ye hem fotoğrafları için hem de yayınladığı, 1968 i özetleyen İstanbul 1968 albümü için teşekkürler. Kızıldere katliamı sonrası tutulan tespit ve keşif tutanaklarını 2 bana ulaştıran avukat arkadaşı Metin Cengiz e, ayrıca, kitabın yeni baskısını üstlenen Ayrıntı Yayınlarına ve yayına hazırlayan İlbay Kahraman a saygı ve sevgi. İngilizce metinleri daha 2. Ek-4a, Ek-4b. 15

16 Nuran Alptekin Kepenek anlamlı çevirebilmem için bana katkı sunan eşim Yakup Kepenek e; Son olarak düzenlemelerde yardımcı olan, Cihan amcalarına veya dayılarına sonsuz sevgi ve saygı duyan oğullarım Emek ve Önder e ve yeğenlerime ve de Cihan, Ela ve Ekin e yaşamıma kattıkları mutluluk için sonsuz teşekkürler. Nuran Alptekin Kepenek 4 Aralık