NİĞDE YERLEŞİM ALANI KİLLİ ZEMİNLERİN ŞİŞME POTANSİYELİNİN BELİRLENMESİ VE KİREÇ İLE İYİLEŞTİRİLMESİ. Serkan Ahmet CAN

Transkript

1

2 NİĞDE YERLEŞİM ALANI KİLLİ ZEMİNLERİN ŞİŞME POTANSİYELİNİN BELİRLENMESİ VE KİREÇ İLE İYİLEŞTİRİLMESİ Serkan Ahmet CAN YÜKSEK LİSANS TEZİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EYLÜL 2014

3 Serkan Ahmet CAN tarafından hazırlanan NİĞDE YERLEŞİM ALANI KİLLİ ZEMİNLERİN ŞİŞME POTANSİYELİNİN BELİRLENMESİ VE KİREÇ İLE İYİLEŞTİRİLMESİ adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından OY BİRLİĞİ ile Gazi Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalında YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir. Danışman: Prof. Dr. Nail ÜNSAL İnşaat Mühendisliği, Gazi Üniversitesi Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Yüksek Lisans Tezi olduğunu onaylıyorum... Başkan : Prof. Dr. Mehmet ÇELİK Jeoloji Mühendisliği, Ankara Üniveristesi Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Yüksek Lisans Tezi olduğunu onaylıyorum... Üye : Öğr. Gör. Dr. Erhan TEKİN İnşaat Mühendisliği, Gazi Üniversitesi Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Yüksek Lisans Tezi olduğunu onaylıyorum... Tez Savunma Tarihi: 29/09/2014 Jüri tarafından kabul edilen bu tezin Yüksek Lisans Tezi olması için gerekli şartları yerine getirdiğini onaylıyorum... Prof. Dr. Şeref SAĞIROĞLU Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü

4 ETİK BEYAN Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tez Yazım Kurallarına uygun olarak hazırladığım bu tez çalışmasında; Tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve dokümanları akademik ve etik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi, Tüm bilgi, belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu, Tez çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak gösterdiğimi, Kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, Bu tezde sunduğum çalışmanın özgün olduğunu, bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını kabullendiğimi beyan ederim. Serkan Ahmet CAN

5

6 iv NİĞDE YERLEŞİM ALANI KİLLİ ZEMİNLERİN ŞİŞME POTANSİYELİNİN BELİRLENMESİ VE KİREÇ İLE İYİLEŞTİRLMESİ (Yüksek Lisans Tezi) Serkan Ahmet CAN GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EYLÜL 2014 ÖZET Suya kısmen doygun ya da doygun olmayan killi zeminlerde su içeriğinde meydana gelen artışa bağlı olarak zeminde oluşan hacimsel artış şişme, bu davranışa sahip killer de şişen killer olarak tanımlanmaktadır. Şişen killer çeşitli mühendislik yapılarında önemli hasarlara neden olmaktadır. Yapılarda sonradan oluşacak ekonomik kayıpların önüne geçilebilmesi bakımından şişen killerin tespit edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması önem kazanmaktadır. Bu çalışmada, şişebilen zemin özelliği taşıdığı düşünülen Niğde ili yerleşim alanının farklı noktalarından alınan killi zeminlerin, şişme potansiyelinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yapılan değerlendirmeler neticesinde, inceleme alanının tamamında şişebilen killerin yer aldığı tespit edilmiştir. Tüm killerde düşük plastisite CL sınıfına giren kil belirlenmiştir. Alınan numunelerin muhtemel şişme yüzdesi ise % 1,5 ve % 0,5 olarak tespit edilmiştir. Hafif yapılar için risk oluşturabilecek, şişme potansiyeli belirlenen CL killere ağırlıkça farklı oranlarda (%1, %3, %5, %7, %9) kireç maddesi katılarak şişme yüzdelerindeki değişim incelenmiştir. Kireç yüzdesinin arttığı durumlarda şişme yüzdesinin önemli ölçüde azaldığı belirlenmiştir. Bilim Kodu : Anahtar Kelimeler : Şişen zeminler, şişme potansiyeli, kil, Niğde yerleşim alanı Sayfa Adedi : 206 Danışman : Prof. Dr. Nail ÜNSAL

7 v DETERMINATION OF THE SWELLING POTENTIAL OF NİĞDE CITY CLAYS AND STABILIZATION WITH LIME (M.Sc. Thesis) Serkan Ahmet CAN GAZİ UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES SEPTEMBER 2014 ABSTRACT The increase in volume due to the increase in water content of partially saturated or unsaturated clays is called swelling and clays that possess this behaviour is named as swelling clays. Swelling clays cause considerable damage on various engineering structures. Thus, to prevent future economic losses, it is important to locate the swelling clays and take the necessary measures. In this study, it is aimed to estimate the swelling potential of Niğde region clays, which are thought to have swelling clay properties. In the study area, all the clay from the clay of low plasticity "CL" in the classes is determined clays. The results indicate the presence of swelling clays. The samples, which can be classified as lowplasticity clays CL, were found to have percentage of swelling % 1,5 and % 0,5. CL clays which have swelling potential and which are of risk to light structures, the changes in swelling percentage were investigated after the addition of hydrated lime at different percentages by weight (1%, 3%, 5%, 7%,% 9). It was determined that, the swelling percentage decreased significantly when the lime percentage is greater. Bilim Kodu : Anahtar Kelimeler : Swelling soils, swelling potential, clays, Niğde city center Sayfa Adedi : 206 Danışman : Prof. Dr. Nail ÜNSAL

8 vi TEŞEKKÜR Bu çalışmanın her aşamasında yardımını esirgemeyen, önerileri ile bana yol gösteren, bilgi ve deneyimlerinden yararlandığım kıymetli hocam Prof. Dr. Nail ÜNSAL a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Arazi ve laboratuar çalışmalarım esnasında bilgi ve tecrübelerini benimle paylaşan İnş. Yük. Müh. Aydın GÖKÇE ye, yardımlarından ötürü çok teşekkür ederim. Aileme özellikle jeoloji mühendisi ablam Buket CAN, jeoloji mühendisi kardeşim Ceren CAN a ve eşim Dr. Ferda CAN a bana her daim destek oldukları, sevgi ve güvenlerini benden hiçbir zaman eksik etmedikleri için minnettarım.

9 vii İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET... ABSTRACT... TEŞEKKÜR... İÇİNDEKİLER... ÇİZELGELERİN LİSTESİ... ŞEKİLLERİN LİSTESİ... RESİMLERİN LİSTESİ... HARİTALARIN LİSTESİ... iv v vi vii x xi xii xiii SİMGELER VE KISALTMALAR... xiv 1. GİRİŞ KİLLER HAKKINDA GENEL BİLGİ Kil minerallerinin yapısı Kil mineralojisi ŞİŞEN KİLLERİN TANIMLANDIRILMASI VE SINIFLANDIRILMASI Şişme özelliğinin tanımlanması Şişme potansiyeli Şişme yüzdesi Şişme basıncı Şişen killerin sınıflandırılması KİLLERDE ŞİŞME DAVRANIŞI Killerin şişme davranışını etkileyen faktörler Killerin şişme potansiyeline etki eden zemin özellikleri... 19

10 viii Sayfa Killerin şişme potansiyeline etki eden çevresel faktörler Killerin şişme potansiyeline etki eden arazi gerilme koşulları Killerin şişme davranışını etkileyen zemin özellikleri İNCELEME ALANININ TANITILMASI Genel bilgiler Çalışma alanının jeolojisi, tektoniği ve hidrojeolojisi ARAZİ ÇALIŞMALARI Mevcut yapılarda gözlenen zemin şişmesinin neden olduğu düşünülen hasarlar Zemin numunelerinin alınması DENEYSEL ÇALIŞMALAR Minerolojik analizler Zemin mekaniği laboratuvar deneyleri Kil numuneleri şişme potansiyelinin ampirik eşitlikler ile hesaplanması ŞİŞME POTANSİYELİNE SAHİP KİLLERİN KİREÇ KATKI MADDESİ İLE İYİLEŞTİRİLMESİ İyileştirme malzemesi olarak kireç Kirecin tanımı Kirecin zemin iyileştirme mekanizması Çalışma kapsamında kullanılan kreçin özellikleri Yapılan deneyler ve uygulanan yöntem Kreç ile iyileştirmeye ait sonuçlar SONUÇ VE ÖNERİLER KAYNAKLAR EKLER... 57

11 ix Sayfa EK-1. Atterberg limitleri ve hidrometre verileri EK-2. Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri EK-3. Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri EK-4. Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları EK-5. Konsolidasyon (e-logp) grafiği ÖZGEÇMİŞ

12 x ÇİZELGELERİN LİSTESİ Çizelge Sayfa Çizelge 3.1. Şişme potansiyeli arazi ve laboratuvar deney sonuçları ile korelasyonu Çizelge 3.2. Plastisite indisine dayalı şişme potansiyeli sınıflandırılması [10] Çizelge 3.3. Hacim değişikliği, şişme basıncı ve hafif yapılardaki muhtemel hasarlar Arasındaki ilişki Çizelge 3.4. Şişme potansiyeli ile rötre limiti ve lineer rötre arasındaki ilişki [13] Çizelge 3.5. Şişen zeminlerin, kolloid içeriği, plastisite indisi ve rötre limitine bağlı olarak sınıflandırılması [19] Çizelge 3.6. Şişen zeminlerin, likit limiti plastisite indisi ve doğal emmesine bağlı olarak sınıflandırılması [10] Çizelge 4.1. Kil mineralleri için özgül yüzey alanı Çizelge 6.1. Sondaj çukurlarından numune alma yöntemi ve derinlikleri Çizelge 7.1. Numunelerin XRD yöntemiyle bulunan mineral içerikleri Çizelge 7.2. Zemin numuneleri üzerinde yapılan deney sonuçları Çizelge 7.3. Kil numuneleri içerisindeki kil, silt, kum dane çapı dağılım oranlarının değişim aralığı ve aritmetik ortalama değerleri Çizelge 7.4. Kil numuneleri için likit limit (LL), plastik limit (PL), plastisite indisi (PI) ve aktivite değişim aralıkları ile ortalama değerleri Çizelge 8.1. Çalışma kapsamında kullanılan sönmüş kirecin özellikleri Çizelge 8.2. Farklı numune ve kireç yüzdeleri için şişme yüzdesi değerleri... 50

13 xi ŞEKİLLERİN LİSTESİ Şekil Sayfa Şekil 3.1. Hacim değişimi, kolloid yüzdesi, plastisite indisi, rötre limiti ilişkileri [19]. 13 Şekil 3.2. Farklı sınıflama sistemlerinin karşılaştırılması [10] Şekil 3.3. Şişen zeminlerin sınıflandırılmasında kullanılan yerinde kuru birim hacim ağırlık likit limit abağı [20] Şekil 3.4. Plastisite indisi ve likit limite bağlı şişme potansiyeli kartı [21] Şekil 3.5. Kil yüzdesi ve plastisite indisine bağlı şişme potansiyeli kartı Şekil 3.6. Kil yüzdesi ve aktiviteye bağlı şişme potansiyeli kartı [20] Şekil 4.1. Kıvam limitleri gösterimi Şekil 4.2. Killerde muhtemel tane dizilim şekilleri Şekil 5.1. Niğde ortalama sıcaklık bilgileri Şekil 5.2. Niğde sıcaklık ve yağış tablosu Şekil 5.3. Thornthwaite metodu ile ile toprağın nem içeriğinin yıllık değişim grafiği. 33 Şekil 7.1. Numunelerin USCS sınıflandırma sisteminde kil cinsinin belirlenmesi Şekil 8.1. Farklı numune ve kireç yüzdeleri için şişme yüzdesi değerleri... 50

14 xii RESİMLERİN LİSTESİ Resim Sayfa Resim 6.1. Zemin şişmesinin neden olduğu hasarlar Resim 6.2. Zemin şişmesinin neden olduğu hasarlar Resim 6.3. Zemin şişmesinin neden olduğu hasarlar Resim 6.4. Spt ile numune alınması... 37

15 xiii HARİTALARIN LİSTESİ Harita Sayfa Harita 5.1. Niğde il, ilçe ve önemli yerleşim yerleri haritası Harita 5.2. Niğde ili jeoloji ve hidrojeoloji haritası Harita 5.3. Niğde deprem haritası Harita 6.1. Açılan sondaj çukurlarının haritada gösterimi... 39

16 xiv SİMGELER VE KISALTMALAR Bu çalışmada kullanılmış simgeler ve kısaltmalar, açıklamaları ile birlikte aşağıda sunulmuştur. Simgeler Açıklamalar A av C CL CH e eo Gs LL ML MH mv P Ps PL PI S SC SP wn wo wopt γn γd Kilin aktivitesi Sıkışma katsayısı Kil yüzdesi Düşük plastisiteli kil Yüksek plastisiteli kil Boşluk oranı Başlangıç boşluk oranı Özgül ağırlık Likit limit Düşük plastisiteli silt Yüksek plastisiteli silt Hacimsel sıkışma katsayısı Basınç Şişme basıncı Plastik limit Plastisite indisi Şişme yüzdesi Killi kum Şişme potansiyeli Doğal su muhtevası Başlangıç su muhtevası Optimum su muhtevası Doğal birim hacim ağırlık Kuru birim hacim ağırlık

17 xv Kısaltmalar Açıklamalar ASTM MTA SPT TS TSE USCS Amerikan test ve materyaller topluluğu Maden teknik arama Standart penetrasyon deneyi Türk standartı Türk standartları enstitüsü Birleştirilmiş zemin sınıflandırma sistemi

18

19 1 1. GİRİŞ Geoteknik mühendisliği yerin yüzeyi ve yüzeyine çok yakın, doğal malzemelerle ilgilenen bir bilim dalıdır. Binalar, karayolları, barajlar, köprüler ve buna benzer yapılar genellikle zemin üzerine inşa edilirler. Bu nedenle böyle mühendislik yapılarının yapılması ve yapı ömürleri süresince güvenli hizmet vermeleri için üzerine inşa edildikleri zeminlerin mühendislik özelliklerinin iyi bilinmesi önem arz etmektedir. Killerin suya kısmen doygun ya da doygun olmayanlarının su içeriğinde meydana gelen artışa bağlı olarak zeminde meydana gelen hacimsel artışa şişme, bu davranış tipine sahip killere de şişen killer denilmektedir [1]. Bu tür killerin göstermiş oldukları hacimsel artış engellendiğinde uyguladıkları basınca ise şişme basıncı adı verilmektedir. Killer su içeriklerinde artma sonucu şişme, su içeriğindeki azalmalar nedeniyle büzülme eğilimi gösterirler. Şişebilen zeminlerin yapılara olumsuz etkileri ancak 1930 lu yılların sonlarında anlaşılabilmiştir li yılların başlarında Amerika da hafif yapıların inşasında kullanılan çerçeve sistemleri ile yapılar belirgin çatlaklar oluşturmadan fazlaca tasman yapabilmekteydi lu yıllara gelindiğinde; tuğla, yapı malzemesi olarak çok geniş bir alanda kullanılmaya başlandı. Tuğla kullanılan yapılarda görülen çatlaklara, şişebilen zeminlerin bu duruma olan etkisinden habersiz, inşaat sırasındaki kalitesiz işçiliğin ve yapı temelinin köşesindeki oturmaların neden olduğu ilk başlarda düşünülmüştür. Yapılarda meydana gelen deformasyonların büyük bölümü zemin hareketlerinden kaynaklanmaktadır. Zeminlerin şişme özelliklerinden kaynaklanan temel altı hareketleri, üzerindeki hafif yapının elemanlarının çatlamasına, yapı estetiğinin ve işlevselliğinin bozulmasına vb. istenmeyen durumların oluşmasına sebebiyet vermektedir. Şişen zeminler: mineralojik, kimyasal vb. özelliklerine ve çevresel etkilere bağlı olarak değişik şişme yüzdesi ve şişme basıncı değerlerine sahiptirler. Eğer bu şişme basıncı, zemin üzerine etkiyen inşaat yükünü aşarsa, zeminde oluşacak şişme önemli temel hareketlerine ve yapısal sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, üzerine inşaat yapılacak zeminin şişme potansiyelinin bilinmesi, gerekli önlemlerin önceden alınabilmesi için son derece önemlidir.

20 2 Dünyanın pek çok ülkesinde özellikle yarı kurak iklimin yaşandığı bölgelerdeki zeminlerde şişme-büzülme yaygın olarak gözlenmektedir. Şişen zeminler dünyanın neredeyse her yerinde bulunabilir. Gelişmemiş ülkelerde şişmeden kaynaklanan zemin problemleri henüz fark edilmemiş olabilir ve şişen killerin tespit edildiği bölge sayısının dünyadaki yapılaşmaya paralel olarak artacağı beklenilmektedir [1]. Ülkemizde ise şişebilen killi zeminler ile ilgili en önemli problemler inşaa edilen hafif su yapılarında görülmüş ve genellikle Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamında yer alan sulama inşaatlarında yaşanmıştır [1]. Türkiye de şişen zeminlerden kaynaklanan ekonomik kayıpların belirlenmesine yönelik çalışmalar henüz yapılmadığından bu tür hasarlar hakkında net bir şey söylemek mümkün olmamakla beraber Amerika Birleşik Devletlerinde şişebilen zeminlerin hafif yapı ve karayolu kaplamalarında neden olduğu maddi hasarın, ülke çapındaki su baskınlarından, kasırga, hortum ve depremlerden kaynaklanan maddi hasarın iki katından daha fazla olduğu belirtilmektedir [2]. Ülkemizde şişebilen killi zeminlerin, Anadolu'nun bazı kesimlerinde geniş bir alana yayıldığı dikkate alındığında, hızlı artan kentleşme ve yapılaşmaya bağlı olarak bu tür problemli zeminlerin daha ayrıntılı incelenmesi gereği doğmaktadır. Bu incelemelerin daha sonradan oluşacak ekonomik kayıpların önüne geçilebilmesinde önemli bir etken olacağı unutulmamalıdır. Niğde il merkezinin bazı mahallelerinin şişme davranışı gösterebilecek killi zeminler üzerinde yer alması ve bölgedeki hafif yapıların bu tür killer üzerinde gelişmesi üzerine, bölge killerinin şişme potansiyelinin belirlenmesi amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışma alanının muhtelif yerlerinden alınan örselenmiş zemin numuneleri üzerinde şişme potansiyelini belirlemek için laboratuvar deneyleri yapılmıştır. Elde edilen deney sonuçları, şişme potansiyelinin tespitine yönelik çeşitli araştırmacılar tarafından geliştirilmiş abak ve formüller ile kıyaslanmıştır.

21 3 Yapılan çalışmalar: Bayoğlu (1995) tarafından yapılan çalışmada silt ve kil içermeyen kumdan, kum yüzdesi sıfır olan silt-kil karışımlarına kadar geniş dane dağılımı ele alınmıştır. Karışımlarda ince malzeme oranı baz alınmış, karışımlardaki oranların değişiminin kayma dayanımına ve sıkışma ile oturma özelliklerine etkisi araştırılmıştır. İnce malzeme oranı %5, %15, %35, %50, %75 ve %100 olan 6 karışım üzerinde yapılan drenajlı direk kesme deneyleri sonuçlarına göre, %50 lere kadar kayma dayanımı açıları genel olarak dereceler arasında değişmiş ve yüzdenin artmasıyla beraber ufak bir düşme görülmüştür. %50 den sonra ise açılardaki azalma çok belirginleşerek, 10 derece düzeyine kadar düştüğü çalışmada belirtilmiştir. %35, %50, %75, %100 oranında ince malzeme içeren zeminlerde yapılan drenajsız üç eksenli basınç deneylerinin sonuçlarına göre ise kayma dayanımı açıları yakın değerler verip ince malzeme oranından bağımsız bir davranış gösterilmiştir [3]. Angın (2005) tarafından yapılan çalışmada, kil zemine belirli oranlarda atık çamur ilave edilmiş ve deneyler neticesinde; katkı oranının arttıkça geçirimlilik katsayılarının ve şişme basıncı değerlerinin azaldığı gösterilmiştir [4]. Uzer (2006) tarafından yapılan çalışmada, şişme yüzdesi ve şişme basıncının hesaplandığı A ve B metotları arasında çıkan deneysel veriler üzerinden karşılaştırma yapmışlardır. Çalışma sonucunda, aşırı şişme özelliği gösteren zeminler üzerinde inşaat yapacak uygulayıcıların; arazideki koşullara ve yapılacak yapının özelliklerine göre A Yöntemi ve/veya B yöntemi değerlerini kullanarak tasarım yapmaları, mümkünse bir modelleme yaptıktan sonra uygulama aşamalarına geçmelerinin en doğru yaklaşım olacağını belirtmişlerdir [5]. Durmuş (2007) tarafından yapılan çalışmada, düşük plastisiteli kil numunelerine ince ve orta dane boyuttaki kum belirli oranlarda katılarak kayma parametrelerini incelenmiştir. Yapılan çalışma sonucunda; orta boyuttaki kum katılan numunelerdeki içsel sürtünme açısı, ince boyutta kum katılan numuneye göre düştüğünü ifade etmişlerdir. Her iki boyuttaki kum içinde %25 kum + %75 kil karışımının (c) kohezyonunun düşürdüğü, %50 kum + %50 kil karışımının da ise bir miktar yükseldiği ve 24 olduğu belirtilmiştir. %75 kum + %25 kil karışımlarında ise kohezyonun en düşük değerleri aldığı ifade edilmiştir.

22 4 Yapılan çalışma sonucunda; numune içerisindeki kum miktarının artması ile bir noktadan sonra karışımda artık kum özelliklerinin baskınlaştığı görülmüştür [6]. Güven (2007) tarafından yapılan çalışmada, yüksek plastisiteli kile ince kum, orta kum ve kaba kum katılarak geoteknik özellikler incelenmiş ve kayma mukavemeti parametreleri belirlenmiştir. Belli boyuttaki kumların kil içerisinde miktarlarının artmasıyla kohezyon değerinin %25 arttığı, kum miktarını daha da artırmaya devam ettikçe kohezyon değerinde düşüş olduğu belirtilmiştir. Ayrıca yüksek plastisiteli kilde, kum miktarının artmasıyla optimum su muhtevasının düştüğü, kuru birim hacim ağırlığının da yükseldiği ifade edilmiştir [7]. Öztürkün (2009) yapmış olduğu çalışmada öğütülmüş kumun, kil zeminin şişme basıncı ve konsolidasyon parametrelerine etkisini araştırmıştır. Çalışma; laboratuar çalışması olup, arazi uygulamaları ile desteklenmiştir [8]..

23 5 2. KİLLER HAKKINDA GENEL BİLGİ 2.1. Kil Minerallerinin Yapısı En eski hammaddelerden olarak da tanımlanan kilin literatürüne baktığımızda ilk çalışmaların kilin minerolojik, kimyasal tanımlanması, farklı yapıdaki killerin sınıflandırılmaları, içyapısının aydınlatılması, sudaki şişme özelliğinin belirlenmesi ile ilgili olduklarını görmekteyiz [9]. Kil mineralinin yapısı iki tip atomik kristal yapıdan oluşur. Bunlardan biri oktahedral yapıda diğeri tetrahedral yapıdadır. Oktahedral yapı üçer oksijen ya da hidroksilden oluşan iki tabaka arasında iyice paketlenmiş katyon (alüminyum, demir ya da magnezyum) atomu modelidir. Bu yapı birimine gibsit adı verilir. Diğer yapı birimi (silika) tetrahedral yapıda olup kenarlarda oksijen atomu bulunan bir düzgün dört yüzlünün ortasına bir silisyum atomunun yerleşmiş halidir. Bu yapı SiO2 olarak ifade edilir. Kil minerallerinin kristal yapıları; bu temel birimlerin oluşturdukları örgü tabakalarının değişik kombinasyonlarla üst üste gelmeleri ile oluşur. Kil mineralleri bu oluşumlara göre de sınıflandırılırlar. Oluşan tabakalar bir tetrahedral, bir oktahedral ise 1:1 tabakalı, iki tetrahedral, bir oktahedral ise 2:1 tabakalı, iki oktahedral, bir tetrahedral ve bir oktahedral ise 2:1+1 tabakalı olarak adlandırılır. Tüm smektit grubunda olan killer gibi bentonitte 2:1 tabakalıdır. İki tetrahedral (silika) tabakası arasında bir oktahedral (gibsit) tabakası olan birim hücreye sahiptirler. Birim hücrelerin içlerindeki Si ve Al atomlarının bir kısmı doğada oluşum sırasında daha az değerlikli Fe +3, Mg +2, Fe +2, Li +2 gibi atomlarla yer değiştirebilirler (izomorf yer değiştirme) ve yapının elektriksel dengesinin bozulmasına, dolayısıyla + yük eksikliği oluşmasına neden olurlar. Bu nedenle yüzeyler negatif yüklüdür. Kenarlar ise kırık bağlardan dolayı oluşan negatif yük eksikliği nedeniyle pozitif yüklüdür. Birim hücreleri oluşturan yapraklar arasında kuvvetli iyonik bağlar olmasına rağmen birim hücrelerin oluşturduğu takabalar birbirlerine zayıf Van Der Walls bağlarıyla bağlıdır. Bu yüzden sulu ortamlarda su molekülleri ve organik moleküller tabakalar arasına kolayca girip birim hücrenin genişlemesine yani kilin şişmesine neden olabilirler. Birim hücreler

24 6 arasına giren moleküller birim hücrelerin birbirinden oldukça uzak ya da oldukça yakın yapılar oluşturmalarına neden olurlar. Negatif yüklü yüzeyler çevrelerinde bulunan katyonları adsorblarlar. Bu katyonlar elektriksel olarak nötrlenmeyi sağlarlar ve zayıf elektriksel kuvvetlerle tutunurlar. Adsorblanan bu katyonlar ortama eklenen başka katyonlarla yer değiştirebilirler. Bu yüzden bunlara değişebilir katyonlar denir. En çok görülen değişebilir katyonlar H +, Na +, K +, NH +4, Mg +2, Ca +2 ve Al +3 dir. Smektit grubunun doğal olarak oluşan tabakalar arası değişebilir katyonları genellikle Ca +2 genellikle iyonlarıdır. Değişebilir katyonlar tabakalar aralığında değil de tabaka yüzeylerinde olduklarından temel yapıda değişiklikler oluşturmazlar. Killerin değişebilen katyonlarının miktarı 100 gr kuru kil numunesi için ölçülür. Ölçüm birimi miliekivalanttır. Bentonit için değişebilen katyon kapasitesi miliekivalanttır. Kil minerallerinde bulunan değişebilir katyonların miktarı ve cinsi kilin birçok özelliğini ve kolloidalliğini etkiler. Bağıl nem, ph, spesifik iletkenlik, geçirgenlik, gözeneklilik, suda şişme kapasitesi, yeniden sıvılanma hızı, dağılım derecesi, partikül dağılımı gibi özellikler kilin net yük miktarına ve değişebilir katyonlarının cinsine bağlıdır. Tekrarlanan tabakalar arası mesafe, bazal boşluk olarak isimlendirilir. Kil numunelerinin şişme miktarı tabakalar arası mesafenin değişimi ile belirlenebilir [9] Kil Minerolojisi Kil mineralinin özellikleri: 19. yüzyıldan bu yana killer için birçok farklı tanımlamalar yapılmaktadır. Bunlar killere ait özelliklerden yola çıkılarak yapılan tanımlamalardır. Tane boyutu 0,002 mm den küçük ve plastik özellikle yapılar olarak tanımlanır. AIPEA (Association International Pour L etude des Argiles) terimler komitesinin son raporuna göre kil ve kil mineralleri ince taneli minerallerden oluşan ve toprağın doğal olarak meydana gelmiş kısmıdır. Kimyasal analizlerde killer silika, alumina, su ve bunlarla birlikte demir, alkali ve toprak alkalileri içerirler. Bazı killer kil minerali olmayan kuvars, kalsit, feldispat, prit, dolomit, opal, kristobalit gibi mineralleri ve amorf maddeleri de içerirler. Killeri kayalardan ayıran en önemli özellikleri, çok küçük kristallerden meydana gelmiş

25 7 olmalarıdır. En az bir boyutta çok küçük boyutlu olmasına karşın geniş yüzey alanlarına sahiptirler. Fiziksel olarak yüksek adsorbsiyon özelliğine sahiptirler. Bazı killer yüzeylerinde negatif yüklere sahiptirler. Killer tabakalı ya da lifli olmalarına ve kristal yapılarına göre sınıflandırılırlar. Önemli kil mineralleri smektit, illit, kaolin, holloysit, paligorsit dir [10]. Kil mineralleri başlıca üç ana gruba ayrılır [10]; a) Kaolinit Grubu Kil Mineralleri genelde şişme özelliği göstermezler. b) Mika-İllit Grubu Kil Mineralleri illit ve vermikülit içerirler. Şişebilen kil grubunda olmakla beraber, genelde önemli problemlere yol açmazlar. İllit mikaya benzer bir kil mineralidir. İllit ve vermikülit, zeminlerde yaygın olarak karşılaşılan kil minerallerindendir. İllit mineralinde, potasyum tarafından sağlanan tabakalar arası bağ, polar sıvıların mevcut olması durumunda, bazal mesafenin sabit kalmasına (şişmenin engellenmesine) yetecek kadar kuvvetlidir. c) Smektit Grubu Kil Mineralleri montmorillonitleri içerirler. Oldukça yüksek şişme özelliğine sahip olup, en çok problem yaratan kil mineralleridir. Bentonit ve montmorillonit: Bentonit, smektit grubu kil minerallerindendir. İlk kez ABD Wyoming Eyaleti Ford-Benton yakınında bulunan plastisitesi yüksek ve kolloidal yapı özelliği gösteren bir çeşit kile bentonit adı verilmiştir. Aynı özellikte başka bir kil Fransa nın Montmorillon bölgesinde bulunmuş ve montmorillonit adı verilmiştir. Bentonit %80 den fazlası montmorillonit olan kildir.

26 8

27 9 3. ŞİŞEN KİLLERİN TANIMLANMASI VE SINIFLANDIRILMASI 3.1. Şişme Özelliğinin Tanımlanması Suya kısmen doygun ya da doygun olmayan killi zeminlerde su içeriğinde meydana gelen artışa bağlı olarak zeminde meydana gelen hacimsel artış şişme olarak tanımlanmaktadır. Bu tür killerin göstermiş oldukları hacimsel artış engellendiğinde uyguladıkları basınca ise şişme basıncı adı verilmektedir [11] Şişme potansiyeli Şişme potansiyeli genelde zeminlerin şişme özelliğini ifade eden bir kavram olarak kullanılmaktadır. Literatürde, şişme potansiyelinin belirlenmesi ve tanımlanması açısından tam bir fikir birliği bulunmamaktadır. Bununla birlikte, şişme potansiyeli; genellikle, zeminlerin hem şişme yüzdesini hem de şişme basıncını kapsayan bir terim olarak kabul edilmektedir [11] Şişme yüzdesi Örselenmemiş veya laboratuvarda istenilen herhangi bir başlangıç koşulunda sıkıştırılarak hazırlanan zemin numunesinin, yük altında numunenin doygun hale gelinceye kadar su altında bırakılması sonucu hacminde meydana gelen artışın, başlangıç hacmine oranıdır [12]. Daha kısa tanımlamak gerekirse zemin numunesinde meydana gelen hacimsel artış yüzdesidir. Bu hacimsel artış yüzdesi iki şekilde tanımlanabilir. Birincisi; sabit ve küçük bir sürşarj yükü altında numune doygun hale gelirken, yanal deformasyonların engellenmesi (bir boyutlu ödometre koşullarında) durumunda meydana gelen düşey boy değişimidir. İkincisi ise; eksenel deformasyonların engellenmesi (üç eksenli koşullarında) durumunda, meydana gelen yanal çap değişimi şeklinde ifade edilmektedir [13].

28 Şişme basıncı Sridharan ve Choudhury [14] şişme basıncını, kilin su veya elektrolit absorbe etmesine izin verilmesi halinde, kil su sistemini istenen boşluk oranında tutmak için gerekli basınç olarak tanımlamışlardır. ASTM ise şişme basıncını, numunenin şişmesini engelleyecek ya da şişme tamamlandıktan sonra numuneyi eski haline (boşluk oranı, yükseklik) getirecek basınç olarak tanımlamıştır [15,16] Şişen Killerin Sınıflandırılması Zeminin şişme özelliği göstermesi için birleştirilmiş zemin sınıflama sisteminde (USCS) muhtemelen CH ya da CL sınıfına ait olması gerekmektedir (bununla beraber bazı ML, MH ve SC sınıfına dahil zeminler de şişebilmektedir). Şişme özelliğine sahip zeminler genellikle fissürlü, kırık ve cilalı yüzeylidir ve önceki şişme ve büzülmenin izlerini taşırlar [15,16]. Zeminlerin şişme potansiyelini tahmin etmek için birçok deney ve yöntem geliştirilmiştir. Bu yöntemler, genel olarak dolaylı (nitel) ve doğrudan (nicel) yöntemler olarak sınıflandırılmaktadır. Şişen killeri tanımlamak ve sınıflandırmak amacıyla likit limit, plastisite indisi, büzülme limiti, büzülme indisi, serbest şişme indisi, aktivite, kuru birim hacim ağırlık, başlangıç su muhtevası, katyon değiştirme kapasitesi, emme indisi, zeminin mineralojik özellikleri gibi parametreler kullanılarak korelasyona gidilmesi esasına dayanmaktadır. Bu korelasyonlar yaklaşık olup, ön değerlendirme safhasında fikir vermesi bakımından faydalıdır. Çeşitli araştırmacılar, şişen killerin şişme potansiyelinin dolaylı (nitel) olarak belirlenmesinde birçok korelasyon geliştirmişlerdir. Chen [1], şişme potansiyelini tahmin etmek için 200 nolu elekten geçen dane boyutunun ağırlıkça yüzdesi, likit limit ve SPT darbe sayıları arasında bir ilişkiye işaret etmiştir (Çizelge 3.1). Ayrıca buna ek olarak sadece plastisite indisine bağlı olarak da bir sınıflandırma önermiştir (Çizelge 3.2) [10,16]. Chen [1], kuru birim hacim ağırlıkları 15,7

29 11 ~ 17,2 kn/m 3 ve su muhtevaları 15-20% aralığında değişen, örselenmemiş zemin numunelerinin 6,9 kpa sürşarj altındaki şişme yüzdeleri için aşağıdaki eşitliği vermiştir. S=0,2558.e 0,0838.PI (3.1) Burada, S - Şişme yüzdesi (%), PI - Plastisite indisidir (%). Çizelge 3.1. Şişme potansiyeli arazi ve laboratuar deney sonuçları ile korelasyonu [10,16] Çizelge 3.2. Plastisite indisine dayalı şişme potansiyeli sınıflandırılması [10] Wayne vd. [17] hafif yapılardaki, şişen zeminlerin olumsuz etkilerini gözlemlemiş, hasar boyutu şişme yüzdesi ve şişme basıncı arasında ilişkiyi sınıflandırmışlardır (Çizelge 3.3).

30 12 Çizelge 3.3. Hacim değişikliği, şişme basıncı ve hafif yapılardaki muhtemel hasarlar arasındaki ilişki [17] Altmeyer [13] şişme potansiyelinin tahmin edilmesi için rötre limiti veya lineer rötrenin kullanımını önermiştir (Çizelge 3.4). Çizelge 3.4. Şişme potansiyeli ile rötre limiti ve lineer rötre arasındaki ilişki [13] Holtz ve Gibbs [18] tarafından verilen, örselenmemiş zemin numunelerindeki şişme davranışını belirleyen kriterler Çizelge 3.5 de, grafiksel gösterim ise Şekil 3.1 de verilmiştir. Çizelge 3.5. Şişen zeminlerin, kolloid içeriği, plastisite indisi ve rötre limitine bağlı olarak sınıflandırılması [18]

31 13 Şekil 3.1. Hacim değişimi, kolloid yüzdesi, plastisite indisi, rötre limiti ilişkileri [19] Büzülme ve şişme arasında nitel bir ilişkinin var olduğu inanışı, çeşitli araştırmacılar [17,18] tarafından rötre limitinin zeminin şişme potansiyelini gösteren bir parametre olarak kullanılmasına neden olmuştur. Bununla birlikte, literatürde şişme potansiyeli ile rötre limiti arasında güçlü ve tutarlı bir ilişkinin bulunmadığını gösteren bir çok çalışma mevcuttur [1,19,20]. Plastisite indisinin PI= 15% olması durumu için Holtz ve Gibbs, Seed ve Chen tarafından yapılan metotlar: 8,5%, 1,5% ve 1,0% gibi farklı hacim değişimlerini işaret etmektedir (Şekil 3.2). Araştırmacıların dikkate aldığı deney yöntemleri birbirleriyle benzerlik gösterse de, bu üç tahmini hacim değişim yüzdelerinin doğrudan kıyaslanması çok doğru olmaz, çünkü deneyde kullanılan örneğin durumu ve su içeriği sınırları önemli ölçüde farklılık göstermektedir. Holtz ve Gibbs [18] tarafından geliştirilen yaklaşımda havada kurutulmuş örselenmemiş zemin numunelerinin doygun hale gelmesi sırasında göstermiş olduğu hacim değişikliği dikkate alınmıştır ve 38 ayrı örnek üzerinde gerçekleştirilen deney sonuç verileri baz alınarak hazırlanmıştır. Seed ve diğerleri tarafından geliştirilen yöntemde ise örselenmiş zemin numuneleri üzerinde gerçekleştirilen deney sonuçları kullanılmıştır. Chen [1] ise yaptığı çalışmada, örselenmemiş ve doğal su içeriğinde şişmeye bırakılan zemin numunelerin deney sonuçlarını kullanmıştır [10].

32 14 Seed [19] standart proctor sıkılığında ve optimum su muhtevasından sıkıştırılmış killerin, 6,9 kpa sürşarj yükü altında şişme karakteristikleri üzerine yaptıkları çalışmada, aktivite ve kil boyutlu tanelerin yüzdesine dayanan bir abak geliştirmişlerdir. Seed, standart proctor sıkılığında ve optimum su muhtevasında sıkıştırılan, 6,9 kpa sürşarj yükü altında şişmeye bırakılan killerin şişme potansiyelinin belirlenmesinde Eş. 3.2 yi ve Seed [19] ayrıca Eş. 3.3 deki basit ampirik formülü vermiştir. Eş. 4.2 yalnızca %8 ~ %65 arasında kil içeren zeminler için geçerli olduğu ve hesaplanan değerin %33 lük bir hata payına sahip olduğu ifade edilmiştir [1,19]. S=3, A 2,44.C 3,44 (3,2) S=3, M.PI 2,44 (3,3) Burada, S - Şişme yüzdesi (%), A - Aktivite, C - Kil yüzdesi (%), M - Sabit, (Doğal zeminler için 60, yapay zeminler için 100) PI - Plastisite indisidir (%). Skempton, plastisite indisi ile kil yüzdesini, aktivite (A) olarak isimlendirilen tek bir parametrede birleştirmiştir (Eş. 3.4) [10,21]. A= PI / C (3,4) Burada, A - aktivite, PI - plastisite indisi, C - kil yüzdesidir.

33 15 Şekil 3.2. Farklı sınıflama sistemlerinin karşılaştırılması [10] Snethen [12] potansiyel şişme tahmininde kullanılan, yayımlanmış 17 farklı kriteri değerlendirmişlerdir. Bu değerlendirmenin sonucunda, likit limit ve plastisite indisinin, potansiyel şişmenin en iyi göstergesi olduğu sonucuna varmışlar ve şişen zeminlerin sınıflandırılmasında (zeminin kendi doğal jeolojik yükü altında) kullanılmak üzere Çizelge 3.6 da verilen likit limit, plastisite indisi ve doğal su muhtevasında zemin emme değişkenlerine bağlı tabloyu geliştirmişlerdir. Zemin emmesi, doymamış zeminlerde negatif boşluk basıncıyla ifade edilen, bağımsız efektif gerilme değişkenidir [10].

34 16 Şekil 3.3. Şişen zeminlerin sınıflandırılmasında kullanılan yerinde kuru birim hacim ağırlık likit limit abağı [19] Çizelge 3.6. Şişen zeminlerin, likit limit, plastisite indisi ve doğal emmesine bağlı olarak sınıflandırılması [10] Dakshanamurty ve Raman [20] zeminlerin şişme potansiyelinin tahmin edilmesinde plastisite abağından yararlanmışlardır (Şekil 3.4).

35 Şekil 3.4. Plastisite indisi ve likit limite bağlı şişme potansiyeli kartı [20] 17

36 18 Şekil 3.5. Kil yüzdesi ve plastisite indisine bağlı şişme potansiyeli kartı Şekil 3.6. Kil yüzdesi ve aktiviteye bağlı şişme potansiyeli kartı [19]

37 19 4. KİLLERDE ŞİŞME DAVRANIŞI Suya doygun olmayan bazı killi zeminlerin su emerek hacminin artması şişme olarak tanımlanmaktadır. Kil taneleri, yüzeylerinde negatif elektrik yükü olan, pozitif yüklü köşelere sahip plakacıklardır. Zemin suyu içerisindeki katyonların kil tabakasının yüzeyine elektriksel kuvvetler ile tutunmasıyla, negatif yükler dengelenmektedir. Elektriksel çekim kuvvetinin etki alanı hem negatif yüklerin hem de zemin suyunun elektro-kimyasal özelliklerinin bir fonksiyonudur. Van der Waals yüzey kuvvetleri ve kil kristali ile su molekülleri arasındaki adsorbsiyon kuvveti de bu çekim kuvvetini etkilemektedir. Bu iç elektro-kimyasal kuvvet sistemi dışardan uygulanan gerilmeler ve suyun kapilar gerilmesi ile dengede olmak zorundadır. Kapilar gerilme sıklıkla kılcal emme olarak adlandırılır. Şişme ise zemin-su sisteminde içsel gerilme dengesini bozan bir takım değişikliklerin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Sıvı miktarının veya kimyasal bileşimin değişmesi durumunda tane içindeki kuvvetlerde değişecektir. İç elektro-kimyasal kuvvet sistemi, zemin suyundaki kapiler gerilme (matris emme) ve dışarıdan uygulanan gerilmeler arasındaki denge bozulduğunda; denge yeniden sağlanıncaya kadar, taneler arası boşluk oranı değişir ve zeminde hacim değişikliği (şişme büzülme) meydana gelmektedir [10] Killerin Şişme Davranışını Etkileyen Faktörler Şişme davranışına etki eden faktörler aynı zamanda zeminin fiziksel özelliklerini de etkilemekte ya da bunlardan etkilenmektedir. Killerin davranışını etkileyen faktörler; zemin özellikleri, çevresel faktörler ve arazi gerilme durumudur Killerin şişme potansiyeline etki eden zemin özellikleri Kil mineralojisi Zemin hacminde değişikliğe neden olan en tipik kil minerali montmorillonitler ve vermikülitler ve bazı karışık tabakalı minerallerdir. İllit ve kaolinitler nadiren şişme

38 20 özelliği göstermektedirler ancak tane boylarının küçük olmasından dolayı hacim değişimine neden olmaktadırlar. Zemin içindeki suyun kimyası Katyon değerliği ile konsantrasyonu arttıkça şişme miktarı azalmaktadır. Örneğin; zemin suyu içerisindeki Mg+2 katyonları, Na+ katyonlarına nazaran daha düşük şişmeye neden olacaktır [22]. Zeminin emmesi Zemin emmesi, doymamış zeminlerde negatif boşluk basıncıyla ifade edilen, bağımsız efektif gerilme değişkenidir. Zeminin su emme kapasitesi: doygunluk, yerçekimi, boşluk oranı ve şekli, yüzey gerilimi ile zeminin ve suyun elektro-kimyasal özelliklerine bağlıdır. Belirli su muhtevasına sahip bir zeminin, boşluk suyunu adsorbe etme potansiyelini tanımlayan fiziksel bir özelliktir ve bu nedenle zeminlerin hacim değiştirme davranışıyla ilişkilidir. Başlangıç emme değerinin artmasıyla, toplam şişme miktarı artmaktadır. Plastisite Zemin davranışındaki belirli kritik aşamalardaki su içeriğini ifade eden kıvam limitleri (Şekil 4.1) şişme potansiyellinin değerlendirilmesinde pek çok araştırmacı tarafından kullanılmıştır. Şişebilen zeminlerin çoğunda, doğal su içeriği plastik limiti (PL) altındadır. Likit limit (LL) ve plastik limit (PL) arasındaki fark plastisite indisi (PI) olarak tanımlanmakta ve şişme potansiyeli hakkında ön bilgi vermektedir. Kuru şişen killer, kuru ve şişmeyen killere göre plastik hale gelmeden önce çok daha büyük miktarlarda su adsorbe edebilirler. Ayrıca, şişen killer genellikle, daha geniş bir su muhtevası aralığında plastik kalırlar, yani plastisite indisleri daha yüksektir [23].

39 21 Şekil 4.1. Kıvam limitleri gösterimi Zemin yapısı ve fabrik Tane diziliminin şişme üzerindeki etkisi, kil tipine bağlıdır. Sodyum montmorilloniti gibi yüksek şişme potansiyeline sahip killer için paralel tane oryantasyonu durumunda en büyük şişme gözlenir. Bununla birlikte, Seed ve Chan en büyük şişme basıncı ve hacim artışının rastgele ve flokülleşmiş tane dizilimi durumunda meydana geldiğini belirtmişlerdir. Çimentolaşmış partiküller ise daha az şişme gösterirler [24]. Killerde tane birleşmelerini; ayrışmış (kil taneleri yüz yüze dizilim göstermezler), kümelenmiş (birkaç kil tanesi yüz yüze dizilir ve kümelenir), topaklanmış (taneler köşe köşeye veya köşe yüze dizilir), topaklanmamış (taneler arasında bir bağlılık yoktur) olmak üzere kategorize edilir (Şekil 4.2).

40 22 Şekil 4.2. Killerde muhtemel tane dizilim şekilleri: (a) ayrışmış ve topaklanmamış (b) kümelenmiş ve topaklanmamış (c) Köşe yüz topaklanmış ve ayrışmış. (d) Köşe köşe topaklanmış fakat ayrık. (e)köşe yüz topaklanmış ve kümelenmiş. (f) Köşe köşe topaklanmış ve kümelenmiş. (g) Köşe yüz ve köşe köşe topaklanmış ve kümelenmiş [24, 25] Kuru birim hacim ağırlık Birim hacim ağırlığın daha yüksek olması genellikle birbirine daha yakın olan tane boşluklarına işaret eder. Bu da taneler arasında daha büyük itme kuvveti anlamına gelir ki, bu da daha yüksek bir şişme potansiyeli demektir [1]. Özgül yüzey alanı Özgül yüzey alanı, zeminin birim ağırlığının alanıdır ve genellikle m 2 /gr olarak ifade edilmektedir. Zeminin özgül yüzey alanı, tane boyutu dağılımı ve mineraloji tarafından kontrol edilir. Bu nedenle, zemin bileşimi ile ilgili bir sabittir ve içsel bir zemin özelliği olarak kabul edilebilir. Kil mineralinin boyutu küçüldükçe, özgül yüzey alanı ve bunun

41 23 sonucunda şişme potansiyeli artmaktadır. Çeşitli kil mineralleri için özgül yüzey alanı değerleri Çizelge 4.1 de verilmiştir. Çizelge 4.1. Kil mineralleri için özgül yüzey alanı Kil Minerali (Tabakalar arası bağlar) Paçacık boyutu d:çap, t:kalınlık, μ:mikron Özgül yüzey (m 2 /g) Katyon değişimi sığası (kütle eşdeğeri/100gr) Kaolinit (Güçlü hidrojen bağları) d= 0,3 ~ 3μ t= 1/10d~1/3d İllit (Güçlü potasyum bağları) d= 0,1 ~ 2μ t= 1/10d Montmorillonit (Zayıf Van der Waals bağları) d= 0,1 ~ 1μ t= 1/10d Killerin şişme potansiyeline etki eden çevresel faktörler Arazide gerçekleşebilecek şişmenin miktarı çevresel koşulların bir fonksiyonudur ve bunun sonucu olarak, sınıflarına göre aynı şişme potansiyeline sahip olabilen iki zemin, çok farklı miktarlarda şişme gösterebilir [19]. Su içeriğindeki değişikliklerin en fazla yaşandığı, genelde zemin profilinin yüzeyden itibaren birkaç metresinde çevresel faktörlerin etkisi, zemindeki su içeriğinin değişiminde önemli rol oynar. Aynı zamanda bu bölgelerdeki jeolojik gerilme de düşük olduğundan zemin, şişmeden kaynaklanan hareketlere karşı koyamamaktadır. Zemin profilinin yüzeye yakın, şişme ve büzülme olayının meydana geldiği kesim aktif zon olarak adlandırılmaktadır. Aktif zon lokasyondan lokasyona değişim göstermektedir. Buharlaşma ile yağış miktarındaki farklılıklar, önemli ölçüde zeminin su içeriğinde mevsimsel olarak meydana gelen dalgalanmaların derinliğini etkilemektedir. Mevsimsel

42 24 olarak en büyük şişme, kısa dönemli yağış periyotları ile yarı kurak iklimlerde meydana gelmektedir. Su tablasının sığ derinlikte olması ve su tablasında meydana gelen dalgalanmalar, zeminin su içeriğinde değişikliklere neden olmaktadır. Su içeriğinin değişmesine neden olan bir diğer faktör ise drenaj koşullarının değişmesi sonucu yapay olarak meydana gelen su birikintileridir ( Örnek: sızıntı yapan su tesisatları ). Bitki örtüsü de zemin su içeriğini etkileyen bir diğer faktördür. Bazı ağaçlar zemindeki suyu bünyelerine fazlaca almaları sonucu, lokal olarak zeminin büzülmesine neden olabilmektedir. Başlangıç su muhtevası Zemin numunesinin başlangıç su muhtevasının artması, hem şişme yüzdesinde hem de şişme basıncında azalmaya neden olmaktadır [26]. Aynı kuru birim hacim ağırlığa sahip numuneler için; başlangıç su muhtevasının artması sonucunda, başlangıç doygunluk derecesi de artacak ve zeminin su emme eğilimi azalacaktır. Bu nedenle başlangıç su muhtevası arttıkça, şişme yüzdesi azalmaktadır. Rötre limitinden düşük su muhtevaları için bu etki düşüktür. Rötre limitini aşan su muhtevalarında ise, su muhtevalarındaki artış sonucunda, şişme basıncı ve yüzdesindeki azalma daha belirgindir. Ayrıca, su muhtevasının, fabrik üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır ve fabrikteki değişimler sonucunda şişme davranışı da değişmektedir [27]. Chen [1] başlangıç su muhtevasındaki artışla şişmenin azaldığını ancak şişme basıncının su muhtevasından bağımsız olduğunu belirtmiştir.

43 Killerin şişme potansiyeline etki eden arazi gerilme koşulları Aşırı konsolide bir zemin, aynı boşluk oranına sahip ancak normal konsolide olmuş bir zemine nazaran daha fazla şişme eğilimindedir. Laboratuar ortamında zemin numunesinin yeniden ıslatılıp kurutulması şişmeyi azaltmaktadır fakat bu işlem belli sayıda tekrarlandığı takdirde şişme bu durumdan etkilenmeyecektir [22]. Arazi şartları ve zemin profili Bir zemindeki başlangıç gerilme durumunun, şişme potansiyeline sahip tabakaların yeri ve kalınlığının, zeminin şişmesi üzerinde önemli etkileri vardır. Eğer şişebilen zeminin altında şişme özelliği göstermeyen bir malzeme yer alıyorsa ya da şişebilen zemin sığ derinlikteki anakaya üzerinde yer alıyorsa, o zaman çok daha az bir hareket meydana gelecektir [25]. Yükleme Sürşarj yükünün büyüklüğü ve su içeriği bilinen bir zeminin hacminde ne kadar değişiklik meydana geleceğini etkiler. Dışarıdan uygulanan yük, taneler arası çekim kuvvetini dengelemek üzere etki eder ve şişmeyi azaltır [23]. Killerin şişme davranışını etkileyen arazi gerilme koşulları Şişme basıncı, uygulanan gerilme izine kuvvetli şekilde bağlıdır ve elde edilen sonuçlar farklı gerilme izleri için oldukça farklı olabilir. Aşırı konsolide bir zemin, aynı boşluk oranında fakat normal konsolide zeminden daha çok şişme özelliğine sahiptir. Doygun olmayan bir kilin ıslanması sonucunda; uygulanan gerilme değerine, gerilme tarihçesine ve emme değişimine bağlı olarak, şişme veya göçme meydana gelebilmektedir. Bu durum aktif kil mineralleri içeren yüksek oranda şişebilen killer için bile geçerlidir [25]. Örtü gerilmesi Zemine uygulanan sürşarj yükünün artmasıyla şişme miktarı azalmaktadır. Şişme basıncının ise uygulanan sürşarj yükünden bağımsız olduğu düşünülmektedir. Zeminin

44 26 küçük bir miktar şişmesine izin verilmesi halinde ise şişme basıncı önemli ölçüde azalmaktadır [28] Killerin Şişme Davranışını Etkileyen Zemin Özellikleri Değişik tipteki kil mineralleri, tabakalar arası bağlanmalarındaki değişiklikler nedeniyle farklı şişme potansiyelleri gösterirler. Smektit ve vermikülitler, ıslanma ve kuruma sonucunda büyük hacim değişimlerine neden olurlar. Bu hacim değişimleri, illitlerde orta, kaolinitlerde ise daha düşük seviyededir [22]. Zemin suyunun kimyasal bileşimi: Zemin suyunun kimyasal bileşiminde katyon değerliği ile konsantrasyon arttıkça şişme miktarı azalmaktadır. Örneğin; zemin suyu içerisindeki Mg +2 katyonları, Na + katyonlarına nazaran daha düşük şişmeye neden olacaktır [10]. İyonik konsantrasyonun artması sonucunda, ozmotik basınç farkında bir azalma meydana gelir. Böylelikle, çift tabaka bölgesindeki su dışarı çıkmaya başlar. Çift tabakadan suyun akışı, birim tabakalar arasındaki mesafenin azalmasına ve kilin sıkışmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, boşluk sıvısında iyonik konsantrasyonun azalması sonucunda kil şişmektedir. Boşluk sıvısında daha düşük değerlikli katyonların olması durumunda çift tabaka kalınlığı artmakta ve bu durum da zeminin şişmesine neden olmaktadır [29]. Bununla birlikte, boşluk suyundaki tuz konsantrasyonu da şişme potansiyelini azaltma eğilimindedir [12].

45 27 5. İNCELEME ALANININ TANITILMASI 5.1. Genel Bilgiler Niğde, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesinin güneydoğusunda ve Kapadokya bölgesinde yer alan merkezi Niğde kenti olan idari birimdir. Rakımı 1229 m olan Niğde ilinin 2011 yılı ADNKS'e göre nüfusu dür. Aksaray, Nevşehir, Kayseri ve Konya illerine komşu olan Niğde, güneyde Bolkar Dağları ile İçel ilinden, güneydoğu ve doğudan Aladağlar ın oluşturduğu doğal sınırlar ile de Adana ilinden ayrılır. Çamardı ve Ulukışla ilçeleri Akdeniz bölgesinde kalmaktadır ( Harita 5.1). Termal kaynakları, ören yerleri, zengin tarihi dokusu, doğal güzellikleri, dağ ve kış turizm olanakları kenti turizm merkezi yapan önemli unsurlardır. Konum: Niğde İç Anadolu bölgesi nin güney doğusundadir. Üç tarafı Toroslar ın genç kıvrım dağları ile çevrilidir. Güneyi Bolkarlar ve Aladağlar' ın kuzeye doğru kıvrımlanarak sokuldukları alan ile batısı ise Konya ovası ile birleşik Emen ovası sınırlanır. Matematiksel olarak 37 derece 25 dakika güney (S), 38 derece 58 dakika kuzey (N) paralelleri ile; 33 derece 10 dakika batı (W) ve 35 derece 25 dakika doğu (E) meridyenleri arasında yeralır. Kuzeybatıda Aksaray, kuzeyde Nevşehir, kuzeydoğuda Kayseri, batı ve güneybatıda Konya illeri ile komşu olan Niğde ili, güneyde Bolkar dağları ile Mersin, güneydoğu ve doğuda Aladağlar'ın oluşturduğu doğal sınırlar ile Adana illerinden ayrılır. Bu sınırlar içinde yaklaşık 779,522 hm 2 yüzölçümüne sahiptir. Kuzeyde Misli Ovası ve güneyde Bor Ovası dışında, son derece yüksek, dağlık ve akarsularca yarılmış arızalı bir görünüme sahiptir.

46 28 Harita 5.1. Niğde il, ilçe ve önemli yerleşim yerleri haritası İklim: Niğde'de Orta Anadolu'nun tipik kara iklimi görülür. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Yağışların kar hali kışın, yağmur haline ise ilkbaharda rastlanmaktadır. Sıcaklık: En sıcak ay ortalaması Temmuz ayına, en soğuk ay ortalaması ise Ocak ayına rastlar. Gerek mevsimler arasındaki sıcaklık farkı, gerekse gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkı, kara ikliminin en karakteristik örneğidir.

47 29 Niğde'de yapılan gözlemlere göre en yüksek ortalama sıcaklık 29,4 derece ile Temmuz ayına, en düşük ortalama sıcaklık ise -4,6 derece ile Ocak ayına rastlar (Şekil 5.1). Yağışlar: Niğde nin yıllık yağış ortalaması 330 mm'dir. Yağışın en fazla olduğu ay ortalama 47 mm ile Nisan, en az olduğu ay ise ortalama 4,5 mm ile Ağustos ayıdır (Şekil 5.2). Nemlilik: Niğde de ortalama nispi nem %56'dır. Nemin en fazla olduğu ay %80 ile Şubat, en düşük ay %28 ile Ağustos ayıdır. Şekil 5.1. Niğde ortalama sıcaklık bilgileri. Şekil 5.2. Niğde sıcaklık ve yağış tablosu

48 30 Coğrafi konum ve morfoloji: Çalışma alanımız İç Anadolu bölgesinin güney sınırında yer almaktadır. Bölge genel olarak engebeli ve dağlık bir yapıya sahiptir. Bölgede bulunan en önemli yükseklikler Hasan Dağı, Melendiz Dağı, İtulumaz Tepesi (2167 m.), Göbekli Dağ (1512 m.), Aşıgediği Tepe (2703 m.), Evliya Tepe (2105 m.), Atizi Tepe (2258 m.) ve Hurç Dağlarıdır. Ancak bölgedeki yerleşim alanları genelde bu dağların arasında kalan büyük vadiler üzerine kurulmuştur. Niğde İli ise Hasan Dağı ve Melendiz Dağının doğu yamaçlarına kurulmuş, gelişim doğu yönünde alüvyonlara ve kuzey batı yönlü volkanik birimlerin üzerine doğru olmuştur. Etüt alanı morfolojik olarak eğimi yaklaşık % 0-5 arasında değişen alüvyonlar üzerinde bulunmaktadır. Niğde İli ve çevresi coğrafi konum olarak İç Anadolu Bölgesinde yer almaktadır. Bölgede tipik İç Anadolu iklimi hüküm sürmektedir. Niğde Meteoroloji İstasyonunun verilerine göre, yılları arasında en düşük sıcaklık ortalaması -50 (Ocak 1993), en yüksek sıcaklık ortalaması 240 (Ağustos 1986) olarak tespit edilmiştir yılları arasında aylık nisbi nem ortalamaları ise % 45,2-74,3 arasında değişmektedir. Aylık ortalama yağış miktarı kg/m2 arasındadır. En kurak ay olarak Ağustos, en yağışlı ay olarak da Ocak ayı tespit edilmiştir. Hakim rüzgar yönü ise genelde güney-kuzeydir. Havanın açık olduğu günlerin sayısı ortalama 162 gün, bulutlu günlerin sayısı 101 gün, yağışlı günler sayısı ise 81 gün olarak saptanmıştır Çalışma Alanının Jeolojisi, Tektoniği ve Hidrojeolojisi Çalışma alanı ve yakın civarının jeolojisi ve tektoniği: İncelene alanı içerisindeki Niğde Grubu birimi Kaledoniyen Hersiniyen ve Alp orojenik hareketlerinin etkisinde kalmış, dağ oluşumları, kıvrımlanmalar ve kırılmalar meydana gelmiştir. Kaledoniyen Hersiniyen orojenezleri sadece Niğde Grubu olarak tanımlanan ve tümü metamorfik olan birimleri, Alp orojenezi ise hem Niğde Grubuna ait birimleri, hem de tüm genç birimleri, hem de tüm genç birimleri etkilemiştir. Bu nedenle Niğde Grubuna ait birimlerle genç birimlerin yapısal özellikleri farklıdır. Niğde Grubuna ait birimler, bir yandan tektonik evrimlerini tamamlarken bir yandan da tektonizmaya paralel olarak metamorfizmaya uğramıştır. Genç birimler de ise metamorfizma, tektoniğe değil, yersel

49 31 olarak volkanizmaya bağlı olarak gelişmiştir. İnceleme alanının tabanında, Pliyokuvaterner yaşlı melendiz dağı volkanitleri bulunmaktadır. Alt Pliyosen yaşlı proklastikler (Tm), başlıca tüf ve tüf breşinden meydana gelmektedir. Orta seviyelerde yer alan Pliyosen yaşlı aglomera üyesi (Tnd), camsı tüf, lapilli-blok boyutunda lav parçaları içeren tüften oluşmaktadır. Üst seviyelerde yine Pliyosen yaşlı andezit andezitikbazaltlar gelmektedir. Melendiz dağı volkanitlerinin, pomza lapillilerini içeren camsı külden oluşan Hasandağı külleri (Qh) ile bunun üzerine gelen Gösterli bazaltı (Qβ) yer almaktadır. Tüm birimlerin üzerine güncel olarak da oluşumunu sürdüren yer yer tutturulmuş silt, kum, çakıl ve blok boyutlu malzemelerden oluşan yamaç molozu (Qym) ile ova kesimini oluşturan ve tutturulmamış çakıl, kum, silt ve kilden oluşan alüvyon (Qal) gelmektedir. İnceleme alanını etkileyen yapısal unsurlar, ovanın hidrojeolojik karakterlerinin gelişmesinde etkili olmuştur. (Harita 5.2). Çalışma alanı ve yakın civarının hidrojeolojisi: İnceleme alanında alüvyon, çakıldan kile kadar değişen boyuttaki gevşek kırıntılardan oluşmuş olup filtre ile borulanmış seviyeler akifer özelliğindeki birimleridir. Akiferin üst kesimini oluşturan kumlu ve çakıllı seviyelerin kalınlığı ve devamlılığı kuzeyden güneye doğru azalmakta, tane boyutu küçülmekte ve dolayısıyla geçirimliliği azalmaktadır (Harita 5.2). İnceleme alanı yeraltı suyu beslenimi yağış, yüzeysel akış ve yeraltından içe akışla (yanal beslenme ), boşalım ise, suni boşalım, kaynaklar ve yeraltından dışa akışla (yanal boşalım) olmaktadır [30]. İnceleme alanının Thornthwaite metodu ile potansiyel ve gerçek evapotranspirasyon hesaplamaları yapılmıştır. Hesaplamalar, Niğde ilinde (37 o N enlemi), yılları arasında ölçülen aylık ortalama hava sıcaklığı ve yağış verilerini kullanarak gerçekleştirilmiştir. Bu hesaplamalara ek olarak Niğde ili hidrolojik bilançosu çıkartılmıştır. Ayrıca potansiyel evapotranspirasyon diyagramı oluşturulmuştur [30]. Thornthwaite formülüne göre yörede, Şubat ortasından Mart ortasına kadar su fazlası, Mayıs ortasından Ekim ortasına kadar su noksanı görülmektedir (Şekil 5.2) [30].

50 32 Harita 5.2. Niğde ili jeolojisi ve hidrojeolojisi [30]

51 33 Şekil 5.3. Thornthwaite metodu ile toprağın nem içeriğinin yıllık değişim grafiği [30] Depremsellik: İnceleme alanı sismik yapı itibariyle Tuz Gölü ve Ecemiş fay zonlarının yakınında bulunmaktadır (Harita 5.3). Harita 5.3. Niğde deprem haritası

52 34

53 35 6. ARAZİ ÇALIŞMALARI Niğde ili yerleşim alanında, arazi yapısı ve daha önceki jeolojik çalışmalar dikkate alınarak belirlenmiş muhtelif lokasyonlardan zemin etüt firmaları aracılığıyla şişme potansiyeli yüksek olabilecek yerlerden SPT ile numuneler alınmıştır. Alınan SPT numunelerinden belirli bir kısmı Gazi Üniversitesi MMF Geoteknik Laboratuvarlarında incelemeye alınmıştır. Geri kalan kısmı zemin firmaları kendi analizleri için kullanmışlardır. Araştırma için alınan numuneler çok olmamakla birlikte şişme potansiyeli için önemli deneylerin yapılmasına olanak sağlamıştır. SPT numuneleri için lokasyon seçiminde daha önce yapılmış zemin etüt raporları incelenmiş ve şişme potansiyelinin olabileceği yerler seçilmiştir. Seçimlere ek olarak 2 farklı bölgede 7 sondaj çukuru açılmış ancak şişme potansiyeli olan killer belirlenememiştir (Harita 6.1). Çalışma alanında ayrıca, hafif yapılardaki (yol, kaldırım, bahçe duvarı, az katlı binalar vb.) mevcut hasarlara ilişkin incelemelerde bulunulmuş ve zeminin şişme özelliğinin bu duruma etkisi irdelenmiştir (Resim 6.1), (Resim 6.2), (Resim 6.3) Mevcut Yapılarda Gözlenen Zemin Şişmesinin Neden Olduğu Düşünülen Hasarlar İnceleme alanında, zemin şişmesinin neden olduğu hasarlar tek katlı binalarda ve özellikle bahçe duvarlarında kendini göstermektedir. Gözlenen hasarların büyük bir kısmı duvarlarda çatlama şeklinde gelişmiştir. Yapılarda görülen çatlakların, temel altındaki zeminin üzerindeki yüke bağlı olarak farklı miktarda şişmesinin bir sonucu olduğu düşünülmektedir.

54 36 Resim 6.1. Zemin şişmesinin neden olduğu hasarlar 1 Resim 6.2. Zemin şişmesinin neden olduğu hasarlar 2 Resim 6.3. Zemin şişmesinin neden olduğu hasarlar 3

55 Zemin Numunelerinin Alınması İnceleme alanında, temel alt kotlarının genelde çok derinde olmadığı yaklaşık derinliklerin 1,5 3 m olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle, zemin üst yüzeyinden 1,5 3 m derinlikten numune alınmaya özen gösterilmiştir (Çizelge 6.1). İnceleme alanlarının yeraltı su seviyesi 6,5-7 m olduğu görülmüş ve numune alımında yeraltı suyuna ulaşılmamıştır. Niğde ili yerleşim alanında toplamda 27 adet sondaj çukuru açılmış olup, tamamından SPT ile numune alınmıştır (Resim 6.4). Resim 6.4. SPT ile numune alınması

56 38 Çizelge 6.1. Sondaj çukurlarından numune alma yöntemi ve derinlikleri Sondaj Çukuru No SPT İle Numune Alınması Derinlik SÇ-1 1,5 ~ 3,0 SÇ-2 1,5 ~ 3,0 SÇ-3 1,5 ~ 3,0 SÇ-4 1,5 ~ 3,0 SÇ-5 1,5 ~ 3,0 SÇ-6 1,5 ~ 3,0 SÇ-7 1,5 ~ 3,0 SÇ-8 1,5 ~ 3,0 SÇ-9 1,5 ~ 3,0 SÇ-10 1,5 ~ 3,0 SÇ-11 1,5 ~ 3,0 SÇ-12 1,5 ~ 3,0 SÇ-13 1,5 ~ 3,0 SÇ-14 1,5 ~ 3,0 SÇ-15 1,5 ~ 3,0 SÇ-16 1,5 ~ 3,0 SÇ-17 1,5 ~ 3,0 SÇ-18 1,5 ~ 3,0 SÇ-19 1,5 ~ 3,0 SÇ-20 1,5 ~ 3,0 SÇ-21 1,5 ~ 3,0 SÇ-22 1,5 ~ 3,0 SÇ-23 1,5 ~ 3,0 SÇ-24 1,5 ~ 3,0 SÇ-25 1,5 ~ 3,0 SÇ-26 1,5 ~ 3,0 SÇ-27 1,5 ~ 3,0

57 Harita 6.1. Açılan sondaj çukurlarının haritada gösterimi 39

58 40

59 41 7. DENEYSEL ÇALIŞMALAR Killerinin şişme potansiyelinin belirlenmesine yönelik inceleme alanından alınan numuneler üzerinde birtakım laboratuar deneyleri yapılmıştır. Bu deneyler, minerolojik analizler ve zemin mekaniği laboratuar deneyleri olmak üzere iki grupta sınıflandırılabilir. Minerolojik analizler: X-Ray difraksiyon analizleri: çalışma alanı kilinin, minerolojik özelliklerini saptamak için minerolojik incelemeler yapılmıştır. Zemin mekaniği laboratuvar deneyleri: Likit limitin tayini, plastik limitin tayini, hidrometre analizi ile dane çapı dağılımının bulunması ve ödometre deneyi Yapılan tüm laboratuvar deneyleri ASTM ve TS standartlarında gerçekleştirilmiştir [31,32,33] Mineralojik Analizler Zeminlerin mineralojik karakteristiklerinin belirlenmesinde en sık kullanılan yöntemlerden biri X-ray difraksiyon (XRD) analizleridir. X-ray difraksiyon analizleri, her kristal fazının kendine özgü bir X-ray difraksiyon modeli (paterni) olduğu prensibine dayanmaktadır. Çalışma alanından alınan zemin numunelerinden bir tanesinde X-ray difraksiyon analizi yapılmıştır. Çizelge 7.1 de sonuçlar verilmiştir. Çizelge 7.1. Numunelerin XRD yöntemiyle bulunan mineral içerikleri Sondaj Çukuru Mineraller SÇ-8-1,5m Kuvars (% 41) Anorthit (% 20) Montmorillonit (% 11) Piemontit (% 9) Kalsit (% 10) İllit (% 5) Sodalit (% 4)

60 Zemin Mekaniği Laboratuvar Deneyleri Niğde il merkezinin 20 farklı yerinden alınan 40 numunede yapılan deneylerde numunelerin CL sınıfına ait olduğu ortaya çıkmıştır. Şekil 7.1 de tüm numunelerin sınıfı belirtilmiştir. Niğde il merkezinin 7 farklı yerinden alınan 14 numune şişme potansiyeli olmamasından dolayı deney dışı bırakılmıştır. CL sınıfına ait numunelerin dane çapı dağılımı hidrometre deneyi ile yapılmış ve grafik gösterimleri ve sonuçları EK-1 ve EK-3 te gösterilmiştir. CL sınıfına ait zemin numuneleri üzerinde yapılan deney sonuçları toplu halde Çizelge 8.1 de gösterilmiştir. Kil numuneleri içerisindeki kil, silt, kum dane çapı dağılım oranlarının değişim aralığı ve aritmetik ortalama değerleri ile kil numuneleri için likit limit (LL), plastik limit (PL), plastisite indisi (PI) ve aktivite değişim aralıkları ile ortalama değerleri Çizelge 7.2 ve Çizelge 7.3 te gösterilmiştir. Şekil 7.1. Numunelerin USCS sınıflandırma sisteminde kil cinsinin belirlenmesi

61 43 Çizelge 7.2. Zemin numuneleri üzerinde yapılan deney sonuçları Numune Adı Kap Ağırlığı Kap+Islak Kap+Kuru W % Dane Çapı Dağılımı (%) Kıvam Limitleri Kil Silt Kum LL PL PI Aktivite Zemin Sınıfı 1--1,5 58,68 553,69 413,49 39, ,29 20,38 22,91 0,67 CL ,39 612,17 491,36 28, ,87 21,27 22,59 0,55 CL 2--1,5 61,72 404,01 320,32 32, ,58 22,29 23,29 0,5 CL ,17 587,93 476,05 27, ,54 21,58 20,96 0,47 CL 3--1,5 59,21 306,64 243,63 34, ,51 22,12 23,37 0,52 CL ,61 349,98 300,53 20, ,6 20,75 24,85 0,55 CL 4--1,5 62,72 421,74 357,69 21, ,65 20,47 21,18 0,47 CL ,91 435,99 355,35 27, ,62 19,69 33,92 0,75 CL 5--1,5 61,59 439,75 374,76 20, ,8 20,71 26,08 0,58 CL ,96 384,33 300,34 35, ,62 20,26 25,35 0,56 CL 6--1,5 61,66 337,56 285,64 23, ,86 20,67 21,19 0,59 CL ,36 598,46 480,01 28, ,84 21,63 23,2 0,6 CL 7--1,5 60,87 467,36 379,19 27, ,76 20,49 23,27 0,49 CL ,28 492,14 397,11 28, ,2 20,27 23,92 0,51 CL 8--1,5 62,26 632,12 508,05 27, ,49 22,07 22,42 0,45 CL ,36 575,33 450,81 31, ,58 20,74 21,84 0,49 CL 9--1,5 57,91 735,32 603,97 24, ,25 20,93 23,31 0,5 CL ,89 635,38 509,52 27, ,97 20,53 24,44 0,54 CL ,81 666,15 526,41 30, ,52 22,06 20,46 0,68 CL 11--1,5 58,61 637,03 509,91 28, ,49 20,82 24,67 0,54 CL ,91 676,51 545,27 26, ,07 21,19 24,89 0,54 CL 12--1,5 59,65 443,76 343,92 35, ,14 21,02 25,12 0,55 CL ,03 541,02 425,61 31, ,06 21,64 25,43 0,58 CL 13--1,5 62,79 462,15 358,68 34, ,09 21,32 23,78 0,57 CL ,66 356,93 278,08 36, ,77 21,56 26,22 0,56 CL 14--1,5 62,17 533,55 413,31 34, ,04 21,03 28,01 0,61 CL ,72 529,52 421, ,86 22,87 22,99 0,58 CL 15--1,5 61,59 369,24 285,92 37, ,21 21,39 22,83 0,52 CL ,72 479,33 379,91 31, ,96 20,21 23,76 0,55 CL 16--1,5 59,21 610,11 462,37 36, ,25 25,75 0,57 CL ,36 469,47 358,12 37, ,95 29,05 0,63 CL 14--1,5 61,61 459,75 375,21 26, ,69 20,34 26,34 0,75 CL ,87 515,26 403,14 32, ,3 20,4 27,9 0,59 CL 18--1,5 58,28 396,53 316,18 31, ,77 20,8 26,97 0,57 CL ,91 361,85 289,49 31, ,84 20,58 28,25 0,61 CL 19--1,5 58,68 474,66 372,92 32, ,89 21,66 26,24 0,57 CL ,96 443,62 344,06 35, ,5 21,82 25,69 0,56 CL 20--1,5 61,39 470,25 388, ,72 21,94 22,78 0,48 CL ,24 496,14 401,89 27, ,15 19,97 24,19 0,5 CL

62 44 Çizelge 7.3. Kil numuneleri içerisindeki kil, silt, kum dane çapı dağılım oranlarının değişim aralığı ve aritmetik ortalama değerleri Dane Çapı Değişim En Düşük En Yüksek Aritmetikortalama Kil % Silt % Kum % Çizelge 7.4. Kil numuneleri için likit limit (LL), plastik limit (PL), plastisite indisi (PI) ve aktivite değişim aralıkları ile ortalama değerleri Atterberg Limitleri Ve Aktivite En Düşük Değişim En Yüksek Aritmetik Ortalama LL % 41,659 55, ,8331 PL % 19, , ,0766 PI % 20, , ,7566 A 0, , , Skempton, killeri aktivite sayılarına göre, aktif olmayan (A<0,75), normal aktif (0,75<A<1,25) ve aktif (A>1,25) olmak üzere üç gruba ayırmayı önermiştir. Bu sınıflandırmada aktif killer en yüksek şişme potansiyeline sahiptirler [22]. İnceleme alanındaki killerin tamamı aktif olmayan grup içerisine girmektedir. Çizelge 3.1 de verilen Chen tarafından önerilen korelasyona göre, inceleme alanındaki killerin ortalama değerleri olan; 200 nolu elekten geçen malzeme oranı % 67, likit limit LL= % 46 alındığında, muhtemel şişmenin % 3 - %10, şişme basıncının kpa aralığında, şişme potansiyelinin yüksek olduğu görülmektedir. Çizelge 3.2 de verilen Chen tarafından önerilen korelasyona göre, inceleme alanındaki killerin ortalama plastisite indisi değeri PI=% 25 alındığında, şişme potansiyelinin ortayüksek olduğu görülmektedir. Şekil 3.4 de verilen abağa göre, inceleme alanındaki killerin ortalama değerleri olan; likit limit LL= % 46, plastisite indisi PI=% 25 alındığında, inceleme alanı killerinin orta oranda şişebilen zeminler sınıfına girdiği görülmektedir. Çizelge 3.6 da verilen korelasyona göre, inceleme alanındaki killerin ortalama değerleri

63 45 olan; likit limit LL= % 46, plastisite indisi PI=% 25 alındığında, potansiyel şişmenin >0,14 şişme derecesinin düşük olduğu görülmektedir. Şekil 3.5 de verilen abağa göre, inceleme alanındaki killerin ortalama değerleri olan;, plastisite indisi PI=% 25, kil içeriği (<0,002 mm) % 23 alındığında, şişme potansiyelinin orta olduğu görülmektedir. Şekil 3.7 de verilen abağa göre, inceleme alanındaki killerin ortalama değerleri olan; aktivite = 0,56, kil içeriği (<0,002 mm) % 23 alındığında, şişme potansiyelinin orta bölgede olduğu görülmektedir. Çizelge 3.1, Çizelge 3.2, Çizelge 3.6, Şekil 3.4, Şekil 3.5 ve Şekil 3.6 değerlendirmelerine göre zemin numune şişme potansiyelleri tüm sondaj çukurlarında aynı olduğu görülmektedir. Genel olarak tüm araştırma çukurlarında şişme potansiyeli orta olarak değerlendirilmektedir Kil numuneleri şişme potansiyelinin ampirik eşitlikler ile hesaplanması Eş. 3.1 de verilen formülasyona göre, inceleme alanındaki killerin ortalama değerleri olan; aktivite= 0,56, kil içeriği (<0,002 mm) % 23 alındığında, numunenin standart proctor sıkılığında ve optimum su muhtevasında sıkıştırılması, 6,9 kpa sürşarj yükü altında şişmeye bırakılması durumun için şişme potansiyeli %0,42 (S =3, A2,44.C3,44 =0,42) olarak hesaplanmaktadır. Eş. 3.3 de verilen formülasyona göre, inceleme alanındaki killerin ortalama plastisite indisi değeri PI=% 25 alındığında, zeminin doğal olması durumu için şişme potansiyeli % 5,66 (S =3, M.PI2,44 =5,66) olarak hesaplanmaktadır. Yapılan hesaplamalarda tüm araştırma çukurlarında şişme potansiyelinin düşük olarak hesaplandığı görülmektedir.

64 46

65 47 8. ŞİŞME POTENSİYELİNE SAHİP KİLLERİNİN KİREÇ KATKI nnmaddesi İLE İYİLEŞTİRİLMESİ İnceleme alanından alınan zemin numuneleri arasında, hafif yapılar için risk oluşturabilecek, şişme potansiyeli belirlenen, CL sınıfı killerden farklı bölgelerden olmak üzere 4 adet numune alınmış, ağırlıkça farklı oranlarda kireç maddesi katılarak şişme basıncı ve şişme yüzdelerindeki değişim incelenmiştir. Kireç stabilizasyonu şişen zeminlerin iyileştirilmesinde çok sık kullanılan bir yöntemdir ve bu konuda gerek ulusal gerekse uluslararası alanda birçok çalışma yapılmıştır. Geoteknik literatüründe şişen killerin kireçle stabilizasyonunda kullanılması önerilen ağırlıkça kireç oranları yaklaşık olarak: CL killer için % 5 ~ 10, aralığında verilmiştir [34]. Şişme potansiyeline sahip killerin kireç maddesi kullanılarak şişme özelliklerinin iyileştirilmesi amaçlanan bu çalışmada, ağırlıkça farklı kireç katkı madde oranları (%1, %3, %5, %7, %9) seçilerek çalışmalar yapılmış ve kireç katkı oranının şişme yüzdesi - şişme basıncında meydana getirdiği değişim yorumlanmıştır. Şişme potansiyelinin azaltılmasına yönelik olarak kullanan kireç katkı maddesinin seçiminde, kireç hammaddesinin doğada bol miktarda bulunması ucuz ve kolay tedarik edilen bir malzeme olması, çevreyi olumsuz etkilememesi gibi özellikleri ana etkenlerdir İyileştirme Malzemesi Olarak Kireç Kirecin tanımı Kireç, kireç taşının çeşitli derecelerde ( C) pişirilmesi sonucu elde edilen, suyla karıştırıldığında, tipine göre havada veya suda katılaşma özelliği gösteren, beyaz renkli, inorganik esaslı bağlayıcı madde türüdür. Kireçtaşları, tabii kireçtaşı ve dolomitik kireç taşı olmak üzere iki çeşittir. Tabii kireç taşı, bileşiminde kütlece en az %90 oranında kalker (kalsiyum karbonat, CaCO3) bulunduran tortul bir kayaçtır. Dolomatik kireç taşı, bileşiminde kalsiyum karbonat (CaCO3) yanında kütlece %10-%35 oranında magnezyum karbonat (MgCO3) bulunduran tortul bir kayaçtır. Kirecin üretiminde pişirilme ve söndürme işlemi olmak üzere iki aşama vardır.

66 48 Pişirilme işlemi (kalsinasyon) CaCO3 CaO + CO2 Bu reaksiyon sonucunda meydana gelen CaO söndürülmemiş kalsiyum (kalker) kirecidir. CaO, parçalar haline getirilmiş tabii kireç taşının özel fırınlarda C sıcaklıkta kızdırılması suretiyle elde edilen ve su ile muamele edilmesi sonucu ısı açığa çıkararak söndürülmüş kalker kireci (Ca(OH)2, kalsiyum hidroksit) haline gelebilen bağlayıcı bir malzemedir. Kalkerden başka, CaCO3 ve MgCO3'u aynı zamanda bulunduran dolomit taşlarının da yüksek derecede pişirilmesi ile kireç elde edilir. Bu haldeki kireç CaO ve MgO'den oluşmaktadır. Bu durumda pişirilme işlemi aşağıdaki şekilde olmaktadır. x CaCO3 + y MgCO3 x CaO + y MgO + (x + y) CO2 Bu reaksiyon sonunda meydana gelen x CaO + y MgO söndürülmemiş dolomit kirecidir. CaO + MgO, parçalar haline getirilmiş dolomit kireç taşının özel fırınlarda C sıcaklıkta kızdırılması suretiyle elde edilen ve su ile muamele edilmesi sonucu ısı açığa çıkararak söndürülmüş dolomit kireci (Ca(OH)2 + Mg(OH)2, kalsiyum hidroksit+magnezyum hidroksit) haline gelebilen bağlayıcı bir malzemedir. Söndürülmemiş kalker kirecinin öğütülerek belirli inceliğe getirilmesi ilesöndürülmemiş toz kalsiyum (kalker) kireci, söndürülmemiş dolomit kirecinin öğütülerek belirli inceliğe getirilmesi ile söndürülmemiş toz dolomit kireci elde edilir. Söndürme işlemi Kireçler CaO halinde kullanılmazlar. Bunların su ile işlem görerek söndürülmeleri gerekir. Kirecin söndürülmesi bir hidratasyon olayıdır. Sönmemiş kirecin üzerine az miktarda su dökülünce bir süre sonra kireç parçasının kabardığı ve yavaş yavaş çatlayarak dağıldığı, aynı zamanda sıcaklık artışı ve buharlaşma görülür. CaO + H2O Ca(OH)2 + Isı

67 49 x CaO + y MgO + (x +y) H2O x Ca(OH)2 + y Mg(OH)2 + y Mg(OH)2 + Isı Reaksiyon sonunda elde edilen Ca(OH)2 (kalsiyum hidroksit) sönmüş kireçtir Kirecin zemin iyileştirme mekanizması Kireç, yüksek plastisiteli ve kil içeriği yüksek olan kohezyonlu zeminler için iyi bir iyileştirme katığıdır. Bunun nedeni, kil mineralleri ve kireç arasında meydana gelen reaksiyonlardır. Bu reaksiyonlar kısa vadeli ve uzun vadeli iyileşmeler sağlar. Kısa vadeli iyileşmeler, katyon değişimi sonucu, uzun vadeli iyileşmeler ise puzolanik reaksiyonlar sonucu olmaktadır. Kendi kendine bağlayıcılık özelliği çok az olan veya hiç olmayan ancak uygun rutubet şartlarında ve normal ortam sıcaklığında kireç ile reaksiyona girip bağlayıcı özelliği olan ürünler açığa çıkaran, ince toz halindeki silisli veya silisli ve alüminli maddelere puzolan denir. Kil, silisyum ve alüminyum kaynağı olduğundan puzolonik reaksiyon için iyi bir puzolandır Çalışma kapsamında kullanılan kirecin özellikleri Çalışma kapsamında, TS EN standardına uygun sönmüş kireç kullanılmıştır [35]. Çizelge 8.1. Çalışma kapsamında kullanılan sönmüş kirecin özellikleri [35] 8.2. Yapılan Deneyler ve Uygulanan Yöntem Etüvde kurutulan zemin numunelerine, ağırlıkça (%1, %3, %5, %7, %9) oranlarında sönmüş kireç katılarak karşımlar hazırlanmıştır. İncelenen zemin numuneleri - kireç karışımlarının şişme yüzdelerinin ve şişme

68 50 basınçlarının belirlenmesi amacıyla bir boyutlu ödometre deneyleri yapılmıştır [36]. Tüm numuneler üzerinde, sadece üst poroz blok ve yükleme başlığının oluşturduğu 1 kpa başlangıç sürşarj yükü uygulanmış ve klasik konsolidasyon deneyleri yapılmıştır. Deney sonrasında ring içerisindeki numune kurutularak tartılmış ve numunelerin istenilen başlangıç koşullarında hazırlanıp hazırlanmadığı kontrol edilmiştir. Her bir deney numunesine ait şişme yüzdesi, şişme basıncı değerleri ve konsolidasyon deneyinden elde edilen e-log p grafikleri Ek-3 ve Ek-4 de verilmiştir Kireç İle İyileştirmeye Ait Sonuç Çizelge 8.2 ve Şekil 8.1 incelendiğinde, tüm deney numuneleri için kireç yüzdesine göre şişme yüzdesinin önemli ölçüde azaldığı görülmektedir. Kireç oranının %3 ve fazlası olması durumunda şişme basıncının önemli oranda azaldığı görülmektedir. Çizelge 8.2. Farklı numune ve kireç yüzdeleri için şişme yüzdesi ve şişme basıncı değerleri Numune NO Zemin Sınıfı Kireç %0 Kireç %1 Kireç %3 Kireç %5 Kireç %7 Kireç %9 Şişme Yüzdesi % Şişme Yüzdesi % Şişme Yüzdesi % Şişme Yüzdesi % Şişme Yüzdesi % Şişme Yüzdesi % SÇ-3 CL 1,4 0,7 0,2 0,1 0,1 0,1 SÇ-5 CL 1,6 0,8 0,2 0,1 0,1 0,1 SÇ-11 CL 1,4 0,7 0,2 0,1 0,1 0,1 SÇ-13 CL 1,2 0,6 0,2 0,1 0,1 0,1 Ortalama 1,4 0,7 0,2 0,1 0,1 0, Kireç %0 Kireç %1 Kireç %3 Kireç %5 Kireç %7 Kireç %9 SÇ-3 SÇ-5 SÇ-11 SÇ-13 Şekil 8.1. Farklı numune ve kireç yüzdeleri için şişme yüzdesi değerleri

69 51 9. SONUÇ VE ÖNERİLER Niğde il merkezinin farklı şişme potansiyeli olabileceği düşünülen yerlerinden SPT ile alınan numunelerden yapılan deneysel çalışmalarda tüm lokasyonlarda şişme potansiyelinin olduğu çeşitli araştırmacılar tarafından geliştirilmiş abak ve formüller ile kıyaslanmış, killerinin şişme potansiyeli yorumlanmıştır. Kil sınıflandırma sisteminde CL olarak adlandırıldığı ve şişme potansiyelinin düşük-orta olduğu belirlenmiştir. Alınan deney numuneleri üzerinde yapılan nitel yöntemler sonucunda şişme potansiyelinin orta olduğu belirlenmiştir. Deneysel çalışma amacıyla açılan sondaj çukurlarının tamamında şişme potansiyeli görülmüştür. Niğde il merkezinden alınan deney numuneleri üzerinde belirli oranlarda kireçle iyileştirilme yapılmıştır. Kireç yüzdesinin arttırılmasıyla şişme yüzdesinin önemli ölçüde azaldığı görülmektedir. Kireç oranının minimum %5 olması durumunda şişme yüzdesinin önemli oranda azaldığı ve kireç oranın arttırılmasıyla şişme oranın %1 in altına indiği görülmektedir Şişme yüzdesini yüksek oranda azaltığından dolayı kireç oranının %5 olarak belirlenmesi tavsiye edilmektedir. İnceleme alanında %1,2 ve %1,6 oranında değişen yüzdelerde şişme potansiyeli görülmüş ve yapılan %3 oranında kireçle iyileştirmelerde şişme yüzdesinin %2, %5 oranında kireçle iyileştirmede şişme yüzdesinin %1 ve altına indiği belirlenmiştir. İnceleme alanında, şişme özelliği gösteren killerin üzerine teşkil edilecek hafif yapıların inşaası sırasında, yapım sonrası zemin şişmesinden kaynaklanacak olası hasarların engellenebilmesi için birtakım önlemlerin alınması gerekmektedir. Bunlar: temel altındaki şişen zeminlerin kaldırılması, şişen zeminlerin yapısının değiştirilmesi, inşaat sonrasında, yapı altındaki zeminin su içeriğinin kontrol altına alınması şeklinde sıralanabilir. Öneri niteliğinde olan bu yöntemler aşağıda ayrıntılı biçimde verilmiştir. Şişebilen zemin kalınlığı az olduğu durumlarda, şişen zemin kaldırılarak yerine şişme potansiyeli çok düşük uygun dolgu malzemesi sıkıştırılarak yerleştirilebilir. Şişen zeminlerin şişme potansiyeli, zeminin düşük kuru birim hacim ağırlığa sahip olacak şekilde, yüksek su muhtevasında (optimum su muhtevasının yaklaşık % 3-4 üzerinde) sıkıştırılması ile azaltılabilmektedir.

70 52 Yeraltı su seviyesi numune alınan bölgelerde 7m den derinde olduğundan dolayı şişmeye etkisi olmasa da inşaa edilecek derin temellerde yeraltı su seviyesi dikkate alınmalıdır. Şişen zeminlerin iyileştirilmesinde kireç stabilizasyonu çok sık kullanılan bir yöntemdir. Kirecin zemine eklenmesi, zeminin likit limit, plastisite indisi ve şişme özelliğini düşürür. Bu tür bir stabilizasyon, yüzeyden itibaren 1-1,5m derinliğe kadar ancak gerçekleştirilebilir. Yüksek kalsiyumlu sönmüş kireç veya dolomitik kireç stabilizasyonda kullanılabilmektedir. Şişen zeminlerin üzerine yapılacak yapılarda inşaata başlamadan önce ön ıslatma yapılarak zemin şişmesi sağlanarak yapıda sonradan oluşacak hasarlar engellenmiş olunabilir. Altyapı sistemlerinde şişen zeminlerin etkisi çok büyüktür. Bu sebepten dolayı alt yapı malzemeleri daha esnek ve şişme potansiyelinden etkilenmeyecek özelikte seçilmeli ve yerlerine uygun bir şekilde yerleştirilmelidir. Şişme potansiyeli bulunan zeminlerin üzerine inşa edilecek yapı temelleri şişme potansiyeli bulunan zeminin altına inilerek yapılması daha güvenli olacağı ve şişme sonucu oluşacak hasarlardan etkilenişi daha az olacağı göz önüne alınmalıdır. İnceleme alanında gerçekleştirilecek projelerde, yukarıda sıralanan önlemlerin hangisinin / hangilerinin uygulanıp uygulanmayacağı, ilgili projeye ait yapılacak ayrıntılı zemin etüdü neticesinde, projenin türüne ve alınacak önlemin maliyetine bağlı olarak belirlenmelidir. Niğde il merkezinden alınanan kil numuneleri üzerinde yapılan bu çaılşma sonuçları, Akyavaş B. (2003) ve Baykan S. (2002) tarafından yapılan çalışmayla ortak özelik göstermiş ve killerin CL sınıfına ait olduğu ve şişme yüzdelerinin benzer olduğu görülmüştür. Niğde il merkezinde yapılan deneysel çalışma çok kısıtlı bölgede yapılmış ve daha önceki zemin etüt raporlarına göre yapıldığı için şişme potansiyeli belirli bölgelerde görülmüştür. Şişme potansiyelinin Niğde il merkezinin tamamında görülüp görülemeyeceği, örnekleme sayısının artırılarak daha kapsamlı bir araştırmanın yapılmasıyla ortaya çıkacaktır.

71 53 KAYNAKLAR 1. Chen, F.H. (1975). Foundations on expansive soils. Elsevier Scientific Publishing Company. Amsterdam, Jones, D.E., Holtz (1973). Expansive soils the hidden disaster, ASCE, Bayoğlu, E. (1995). Kum-Kil Karışımlarının Kayma Dayanımı ve Sıkışabilme Özellikleri. ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi, Ankara, Angın, Z. ve Angın, A. (2005). Şişen Killerin Geoteknik Özelliklerinin İyileştirilmesi. Adana: Geoteknik Sempozyumu, Uzer, A. ve Olgun, M. (2006). Şişen Zeminler Üzerinde İki Farklı Deney Yöntemi Sonuçlarının Değerlendirilmesi, Teknik- Online Dergi, Durmuş, S. (2007). Düşük Plastisiteli Killi Kumların Kayma Direnci Parametrelerinin İncelenmesi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi, Sakarya, Güven, C. (2007). Yüksek Plastisiteli Bir Kilde Kum Miktarının Kayma Mukavemetine Etkileri. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi, Sakarya, Öztürk, Y. (2009). Gölbaşı (Ankara) yerleşim alanı killerinin şişme potansiyelinin belirlenmesi ve kireç ile iyileştirme. Gazi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi, Ankara, Brigatti, M. Ve Creme F. (1983). Kil Minerallerinin Tanımı. New York: Nelson, J.D. ve Miller, D. (1992). Expansive soils problems and practice in foundation and pavement. New York: 8-15, 40-57, Uzundurukan, S. (2006). Zeminlerin şişme özelliklerine etkiyen temel parametrelerin belirlenmesi ve modellenmesi,: Doktora Tezi, Sülayman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, Snethen, D.R. (1975). A review of engineering experiences with expansive soils in highway subgrades, U.S Army Eng. Waterways Exp. Sta., Report No. FHWA-RD-75-48, Altmeyer, W. T. (1955). Discussion of Engineering Properties of Expansive Clays, Journal of the Soil Mechanics and Foundations Division, ASTM, Sridharan, A., Choudhury, D. (2002). Swelling pressure of sodium montmorillonites, Geotechnique,

72 Murthy, V.N.S. (2002). Geotechnical engineering Principles and practices of soil mechanics and foundation engineering, Marcel Dekker Inc, Coduto, D.P. (1994). Foundation design principles and practices, Prentice Hall, New Jersey, Wayne A.C., Osman M.A. ve Elfatih M.A. (1984). Construction on expansive soils in Sudan, Journal of Construction Engineering and Management, ASCE, Holtz, W. G., Gibbs, H. J. (1956). Engineering Properties of Expansive Clays, ASCE Transactions, Seed H. B., Woodward R. J. ve Lungreen R. (1962). Predicting of swelling potential of compacted clays, Journal of Soil Mechanics and Foundation Division ASCE, Dakshanamurthy, V. ve Raman, V. (1973). A simple method of identifying expansive soil, Soils and Foundations, Skempton, A. W. (1953). The Colloidal Activity of Clay, Proceedings of the 3rd International Conference on Soil Mechanics and Foundation Engineering, Mitchell, J.K. (1976). Fundamentals of soil behaviour, John Wiley & Sons, Holtz, R.D. ve Kovacs. (1981). W.D. An introduction to geotechnical engineering, Prentice Hall, New Jersey: Seed, H.B., Chan, C.K. (1959). Structure and strength characteristics of compacted clays, Journal of Soil Mechanics and Foundation Division ASCE, Uzundurukan, S. (2006). Zeminlerin şişme özelliklerine etkiyen temel parametrelerin belirlenmesi ve modellenmesi, Doktora Tezi, Sülayman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, Basma, A. A. ve Al-Sharif, (1994). M. Treatment of expansive soils to control swelling, Geotechnical Engineering, Ohri, M.L. (2003). Swelling pressure of clays and its control, Nottingham: International Conference on Poblematic Soils, Gromko, G.J. (1974). Review of expansive soils, Journal of the Geotechnical Engineering Division, ASCE, Di Maio, C. (1996). Exposure of bentonite to salt solution: osmotic and mechanical effects, Geotechnique, 46(4), Güzel, A. (2001). Niğde ovasının hidrojeolojisi, Cumhuriyet üniversitesi mühendislik fakültesi dergisi, seri A- Yerbilimleri, s

73 ASTM D (1993). Standard Test Method for One-Dimensional Swell or Settlement Percent of Cohesive Soils, Annual Book of ASTM Standards, TS (2006). İnşaat mühendisliğinde zemin laboratuar deneyleri Bölüm 2: Mekanik özelliklerin tayini, Türk Standardları Enstitüsü, TS EN (2005). Yapı kireci - Bölüm 1: Tarifler, özellikler ve uygunluk kriterleri, Türk Standardları Enstitüsü, Nelson, J.D. and Miller, D. (1992). Expansive soils problems and practice in foundation and pavement, John Wiley & Sons, Inc., New York, 8-15, 40-57, TS EN (2005). Yapı kireci - bölüm 1: Tarifler, özellikler ve uygunluk kriterleri, Türk Standardları Enstitüsü, ASTM D (1993). Standard test method for one-dimensional swell or settlement percent of cohesive soils, Annual Book of ASTM Standards, Akyavaş, A. (2003). Niğde yöresi killerinin dispersif özellikleri, Doktora Tezi, Niğde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Niğde, Baykan, S. (2002). Niğde ve çevresi genel zemin özelliklerinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Niğde, 69.

74 56

75 EKLER 57

76 58 EK-1. Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-1-1,5m SÇ-1-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,44 10, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,62 73,84 71,25 26, ,34 75,68 72,57 30, ,65 71,95 68,24 38, ,58 74,05 70,54 39, ,17 76,05 71,46 49,408 W (%) 25 Vuruş 43,29 Plastik Limit Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,67 66,36 65,58 19, ,17 66,38 65,48 20, ,38 32,54 31,5 20,3125 W (%) Ortalama 20,381

77 59 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-1-3m SÇ-1-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,26 11, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 74,05 72,04 18, ,93 72,65 70,38 19, ,59 73,25 70,44 31, ,93 72,67 68,48 43, ,13 72,27 67,84 50,8611 W (%) 25 Vuruş 43,8743 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 24 26,13 31,27 30,37 21, ,38 32,68 31,58 21, ,26 31,47 30,55 21,4452 W (%) Ortalama 21,2752

78 60 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-2-1,5m SÇ-2-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,83 9, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 73,02 71,15 18, ,93 70,57 68,11 26, ,59 72,95 69,72 39, ,93 71,3 67,58 43, ,13 72,11 67,74 50,7549 W (%) 25 Vuruş 45,5889 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,67 68,88 67,56 22, ,17 67,37 66,25 22, ,38 31,02 30,17 22,4274 W (%) Ortalama 22,2952

79 61 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-2-3 m SÇ-2-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,15 10, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 73,25 71,02 22, ,93 72,54 69,44 29, ,59 74,25 70,88 36, ,93 71,36 67,65 42, ,13 72,69 68,25 48,6842 W (%) 25 Vuruş 42,5459 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 55 26,26 30,25 29,54 21, ,13 31,57 30,61 21, ,38 32,05 31,04 21,6738 W (%) Ortalama 21,5829

80 62 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-3-1,5m SÇ-3-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,36 9, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,17 72,3 70,12 24, ,74 70,38 67,07 39, ,65 74,08 70,48 40, ,62 74,19 69,02 49, ,61 75,25 69,88 64,9335 W (%) 25 Vuruş 45,50 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) , ,45 21, ,2 62,43 61,83 22, ,32 66,31 65,58 22,3926 W (%) Ortalama 22,120

81 63 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-3-3 m SÇ-3-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,86 9, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 74,04 71,85 20, ,93 72,09 69,78 21, ,59 75,81 71,85 38, ,93 73,68 69,14 44, ,13 73,12 68,59 47,8858 W (%) 25 Vuruş 45,6061 Plastik Limit Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 24 26,13 31,76 30,79 20, ,38 32,64 31,58 20, ,26 31,09 30,25 21,0526 W (%) Ortalama 20,7509

82 64 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-4-1,5m SÇ-4-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,94 10, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 73,65 71,17 24, ,93 72,69 69,74 27, ,59 73,3 70,45 32, ,93 71,59 68,01 39, ,13 73,09 68,54 48,3528 W (%) 25 Vuruş 41,659 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,85 67,06 66,17 20, ,2 65,36 64,34 19, ,32 69,24 68,04 20,979 W (%) Ortalama 20,4751

83 65 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-4-3m SÇ-4-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,17 10, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,62 70,02 68,82 16, ,34 73,35 71,43 21, ,65 78,25 73,04 36, ,58 72,02 68,52 50, ,17 78,98 72,89 56,8097 W (%) 25 Vuruş 49,621 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,05 64,82 64,22 18, ,17 65,02 64,35 21, ,63 61,06 60,35 19,086 W (%) Ortalama 19,6942

84 66 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-5-1,5m SÇ-5-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,19 11, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 71,11 69,19 23, ,13 72,25 68,94 33, ,59 71,69 68,86 38, ,93 73,05 68,64 45, ,75 70,58 66,99 49,5856 W (%) 25 Vuruş 46,8066 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 24 26,13 31,25 30,35 21, ,38 31,05 30,24 20, ,26 32,42 31,4 19,8444 W (%) Ortalama 20,7186

85 67 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-5-3 m SÇ-5-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,37 10, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 71,49 68,67 37, ,93 72,33 68,48 40, ,59 72,48 69,25 42, ,93 73,9 69,21 45, ,13 74,06 69,04 50,656 W (%) 25 Vuruş 45,62 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,67 68,02 67,01 18, ,17 67,31 66,25 20, ,38 32,14 31,14 21,0084 W (%) Ortalama 20,268

86 68 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-6-1,5m SÇ-6-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,17 11, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 72,09 70,25 20, ,93 71,21 68,62 26, ,59 73,21 69,94 39, ,93 71,57 67,84 41, ,13 72,35 68,15 46,5632 W (%) 25 Vuruş 41,8631 Plastik Limit Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 55 26,26 33,38 32,15 20, ,13 33,59 32,29 21, ,38 33,87 32,62 20,0321 W (%) Ortalama 20,6729

87 69 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-6-3 m SÇ-6-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,75 10, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 73,02 70,69 24, ,93 71,09 68,25 30, ,59 72,89 70,15 32, ,93 71,68 68,29 36, ,13 72,34 68,25 44,8465 W (%) 25 Vuruş 44,8465 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,05 64,78 64,11 21, ,17 66,04 65,18 21, ,63 62,04 61,08 21,573 W (%) Ortalama 21,6383

88 70 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-7-1,5m SÇ-7-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,94 6, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,61 72,42 70,17 26, ,34 71,38 69,08 34, ,66 71,47 67,97 37, ,58 70,35 67,76 41, ,16 71,03 68,29 44,6982 W (%) 25 Vuruş 43,7686 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,05 66,24 65,35 20, ,17 64,54 63,98 19, ,63 62,02 61,09 20,852 W (%) Ortalama 20,4928

89 71 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-7-3m SÇ-7-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,33 8, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,17 73,65 71,04 26, ,74 71,02 68,01 32, ,65 72,54 69,22 43, ,62 72,95 68,51 44, ,61 74,03 69,92 49,4585 W (%) 25 Vuruş 44,2028 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 24 26,13 32,44 31,38 20, ,38 33,69 32,45 20, ,26 33,46 32,25 20,2003 W (%) Ortalama 20,273

90 72 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-8-1,5m SÇ-8-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,88 10, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,62 73,62 71,31 23, ,34 72,61 70,32 28, ,65 70,56 67,33 37, ,58 71,65 68,62 43, ,17 73,91 70,19 46,384 W (%) 25 Vuruş 44,497 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 24 26,13 32,12 31,01 22, ,38 33,52 32,25 21, ,26 32,73 31,57 21,846 W (%) Ortalama 22,076

91 73 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-8-3 m SÇ-8-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,79 9, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,17 73,06 71,14 19, ,74 72,92 69,95 26, ,65 73,24 69,94 39, ,62 73,49 68,85 45, ,61 72,82 68,97 52,3098 W (%) 25 Vuruş 42,5819 Plastik Limit Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,05 66,34 65,45 20, ,17 66,38 65,46 21, ,63 62,79 61,74 20,5479 W (%) Ortalama 20,7401

92 74 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-9-1,5m SÇ-9-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,02 8, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 73,05 71,05 20, ,93 72,65 69,55 29, ,59 71,65 69,16 32, ,93 72,9 68,52 45, ,13 71,52 67,45 48,9183 W (%) 25 Vuruş 44,2526 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,85 67,05 66,13 21, ,2 66,36 65,11 21, ,32 66,91 66,14 20,1571 W (%) Ortalama 20,9343

93 75 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-9-3 m SÇ-9-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,69 9, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,62 71,25 69,52 21, ,34 70,89 68,88 30, ,65 72,05 68,12 41, ,58 70,69 67,88 44, ,17 71,62 68,68 45,1613 W (%) 25 Vuruş 44,9753 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,05 65,35 64,62 20, ,17 66,03 65,18 21, ,63 61,98 61,09 19,9552 W (%) Ortalama 20,5334

94 76 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-10-1,5m SÇ-10-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,02 11, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 72,65 70,54 22, ,93 71,92 69,01 28, ,59 73,08 70,07 35, ,93 72,11 68,02 44, ,13 73,01 68,25 52,193 W (%) 25 Vuruş 44,9945 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 55 26,26 32,11 31,07 21, ,13 33,05 31,84 21, ,38 32,41 31,35 21,328 W (%) Ortalama 21,3802

95 77 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-10-3m SÇ-10-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,14 12, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 73,06 70,95 21, ,93 72,54 69,55 28, ,59 74,32 70,94 36, ,93 71,6 67,82 42, ,13 73,16 68,41 51,185 W (%) 25 Vuruş 42,520 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,85 67,21 66,24 22, ,2 66,23 64,95 22, ,32 68,07 67,04 21,822 W (%) Ortalama 22,060

96 78 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-11-1,5m SÇ-11-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,26 11, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,62 74,21 71,97 21, ,34 72,65 69,85 37, ,65 73,62 69,37 39, ,58 73,87 69,63 52, ,17 74,09 69,53 61,9565 W (%) 25 Vuruş 45,4898 Plastik Limit Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,67 68,21 67,11 20, ,17 67,25 66,18 21, ,38 33,04 31,89 20,8711 W (%) Ortalama 20,8163

97 79 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-11-3 m SÇ-11-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,82 10, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 73,63 71,44 21, ,93 72,53 69,57 27, ,59 74,11 70,82 35, ,93 73,07 68,61 46, ,13 74,22 69,11 51,2024 W (%) 25 Vuruş 46,0744 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 55 26,26 33,04 31,85 21, ,13 34,09 32,72 20, ,38 33,11 31,92 21,4801 W (%) Ortalama 21,1857

98 80 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-12-1,5m SÇ-12-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,99 10, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 70,54 68,87 21, ,13 71,58 69,05 25, ,59 72,69 69,66 37, ,93 70,61 66,95 45, ,75 73,04 68,75 47,6667 W (%) 25 Vuruş 46,1436 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 24 26,1 31,25 30,35 21, ,35 32,68 31,57 21, ,67 66,35 65,55 20,6186 W (%) Ortalama 21,0198

99 81 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-12-3 m SÇ-12-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,67 9, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,17 74,25 71,62 25, ,74 72,32 68,97 32, ,65 74,05 70,57 39, ,62 71,66 67,57 45, ,61 74,34 69,81 55,2439 W (%) 25 Vuruş 47,062 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,05 67,12 66,01 22, ,17 67,12 66,07 21, ,63 62,14 61,18 21,0989 W (%) Ortalama 21,6355

100 82 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-13-1,5m SÇ-13-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,49 8, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,17 73,92 70,84 31, ,74 71,05 67,61 38, ,65 74,62 70,75 42, ,62 72,54 68,13 46, ,61 74,32 69,83 54,623 W (%) 25 Vuruş 45,091 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,85 66,3 65,52 21, ,2 64,98 63,94 21, ,32 69,07 67,91 20,751 W (%) Ortalama 21,315

101 83 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-13-3m SÇ-13-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,88 10, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 73,94 71,62 22, ,13 75,61 71,93 28, ,59 75,69 71,44 43, ,93 73,8 69,13 45, ,75 91,74 81,17 52,3464 W (%) 25 Vuruş 47,7732 Plastik Limit Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 24 26,13 30,04 29,35 21, ,38 29,4 28,87 21, ,26 29,37 28,81 21,9608 W (%) Ortalama 21,5582

102 84 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-14-1,5m SÇ-14-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,06 8, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,62 73,59 71,47 21, ,34 74,85 72,25 26, ,65 79,47 73,38 41, ,58 75,82 71,06 51, ,17 80,85 74,29 59,2013 W (%) 25 Vuruş 49,0385 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,05 65,48 64,71 21, ,17 67,58 66,46 21, ,63 61,38 60,56 20,8651 W (%) Ortalama 21,0251

103 85 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-14-3 m SÇ-14-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,42 7, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 72,89 70,88 20, ,93 74,25 71,39 22, ,59 77,25 73,56 32, ,93 75,12 70,03 45, ,13 72,25 68,04 47,2503 W (%) 25 Vuruş 45,8559 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 55 26,26 31,03 30,17 21, ,13 29,14 28,58 22, ,38 31,02 30,13 23,7333 W (%) Ortalama 22,8618

104 86 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-15-1,5m SÇ-15-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,93 9, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 74,32 71,99 21, ,93 73,65 70,78 24, ,59 74,2 71,35 29, ,93 72,69 68,92 37, ,13 74,38 69,25 50,6917 W (%) 25 Vuruş 44,2147 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 24 26,13 32,08 31,01 21, ,38 32,57 31,47 21, ,26 33,63 32,37 20,6219 W (%) Ortalama 21,3864

105 87 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-15-3 m SÇ-15-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,35 8, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 74,38 72,09 20, ,93 72,54 69,75 25, ,59 73,61 70,55 34, ,93 73,24 68,87 43, ,13 73,91 68,99 49,899 W (%) 25 Vuruş 43,964 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,05 68,04 66,87 20, ,17 68,68 67,41 20, ,63 62,41 61,44 20,166 W (%) Ortalama 20,207

106 88 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-16-1,5m SÇ-16-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,89 8, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,17 74,32 71,95 21, ,74 71,52 68,88 26, ,65 74,31 70,84 37, ,62 72,62 68,32 44, ,61 74,05 69,12 65,6458 W (%) 25 Vuruş 46,9946 Plastik Limit Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,17 66,66 65,69 21, ,85 67,32 66,37 21, ,32 69,05 67,87 21,2613 W (%) Ortalama 21,2464

107 89 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-16-3m SÇ-16-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,37 10, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,65 74,11 71,09 24, ,62 71,03 68,01 26, ,11 74,95 71,19 37, ,49 73,04 68,63 48, ,1 73,4 68,01 60,4938 W (%) 25 Vuruş 49,9987 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 55 26,26 31,32 30,44 21, ,13 32,65 31,54 20, ,38 33,3 32,09 21,1909 W (%) Ortalama 20,9204

108 90 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-17-1,5m SÇ-17-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,82 8, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,17 75,05 71,74 31, ,74 73,61 69,51 38, ,65 74,31 70,46 43, ,62 73,67 68,88 46, ,61 74,23 69,77 54,6569 W (%) 25 Vuruş 46,6862 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,67 67,02 66,11 20, ,17 66,78 65,85 19, ,38 32,57 31,51 20,6628 W (%) Ortalama 20,3434

109 91 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-17-3 m SÇ-17-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,88 6, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,62 74,52 72,19 22, ,34 75,98 72,85 29, ,65 74,02 69,65 39, ,58 75,35 70,75 50, ,17 72,61 69,21 48,2955 W (%) 25 Vuruş 48,2955 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,85 66,98 66,11 20, ,2 67,02 65,67 20, ,32 65,09 64,63 19,9134 W (%) Ortalama 20,4005

110 92 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-18-1,5m SÇ-18-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,91 5, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,17 74,37 71,02 34, ,74 72,68 68,67 40, ,65 73,02 69,45 45, ,62 71,52 67,01 53, ,61 73,47 68,81 64,722 W (%) 25 Vuruş 47,766 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,05 68,09 66,85 21, ,17 68,39 67,14 20, ,63 62,37 61,41 20,084 W (%) Ortalama 20,800

111 93 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-18-3 m SÇ-18-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,99 7, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,62 75,24 72,75 22, ,34 74,68 71,85 29, ,65 79,35 73,57 38, ,58 77,25 72,65 41, ,17 74,39 70,37 52,4762 W (%) 25 Vuruş 48,8354 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,67 66,58 65,77 20, ,17 66,04 65,22 21, ,38 33,01 31,91 19,697 W (%) Ortalama 20,5838

112 94 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-19-1,5m SÇ-19-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,79 8, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,16 76,87 73,75 24, ,93 76,32 72,27 30, ,59 74,89 71,42 35, ,93 71,06 67,25 45, ,13 70,88 66,75 54,1995 W (%) 25 Vuruş 47,8949 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 55 26,26 30,12 29,44 21, ,13 31,54 30,57 21, ,38 32,54 31,44 21,7391 W (%) Ortalama 21,6565

113 95 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-19-3m SÇ-19-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,93 8, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,62 89,92 84,58 23, ,34 82,12 78,16 28, ,65 80,75 74,74 37, ,58 83,74 77,2 41, ,17 85,83 77,75 53,1393 W (%) 25 Vuruş 47,5043 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,05 64,83 64,13 22, ,17 65,2 64,48 21, ,63 60,38 59,73 20,9677 W (%) Ortalama 21,8158

114 96 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-20-1,5m SÇ-20-1,5m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,11 9, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,35 71,88 69,84 19, ,62 69,28 66,68 25, ,11 73,61 70,58 31, ,49 71,26 67,34 43, ,1 71,86 65,81 52,4994 W (%) 25 Vuruş 44,7205 Plastik Limit Boş Kap Kap No Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) 24 26,1 30,62 29,79 22, ,35 30,67 29,88 22, ,67 65,02 64,44 20,9386 W (%) Ortalama 21,9372

115 97 EK-1. (devam) Atterberg limitleri ve hidrometre verileri SÇ-20-3 m SÇ-20-3m Dk Düşü Cm NO:40 Kalan NO:200 Kalan ,45 8, Derece Likit Limit Düşü Sayısı Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,58 76,36 73,25 26, ,35 70,14 67,85 35, ,58 72,72 69,45 41, ,62 71,48 68,46 44, ,59 71,04 67,74 53,659 W (%) 25 Vuruş 44,152 Plastik Limit Kap No Boş Kap Ağırlık Islak+Kap Kuru+Kap W (%) ,85 64,99 64,45 19, ,2 65,24 64,18 20, ,32 67,85 66,94 19,892 W (%) Ortalama 19,965

116 GEÇEN (%) 98 EK-2.Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-1-1,5m 100 HİDROMETRE METODU ASTM D #200 ELEME METODU #40 #10 1 1/4" 2" DANE ÇAPI (mm) KİL SILT KUM

117 GEÇEN (%) 97 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-1-3m 100 HİDROMETRE METODU ASTM D #200 ELEME METODU #40 #10 1 1/4" 2" DANE ÇAPI (mm) KİL SILT KUM

118 GEÇEN (%) 98 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-2-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

119 GEÇEN (%) 99 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-2-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

120 GEÇEN (%) 100 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-3-1,5m 100 HİDROMETRE METODU ASTM D #200 ELEME METODU #40 #10 1 1/4" 2" DANE ÇAPI (mm) KİL SILT KUM

121 GEÇEN (%) 101 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-3-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

122 GEÇEN (%) 102 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-4-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

123 GEÇEN (%) 103 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-4-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

124 GEÇEN (%) 104 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-5-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

125 GEÇEN (%) 105 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-5-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

126 GEÇEN (%) 106 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-6-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

127 GEÇEN (%) 109 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-6-3m 100 HİDROMETRE METODU ASTM D #200 ELEME METODU #40 #10 1 1/4" 2" DANE ÇAPI (mm) KİL SILT KUM

128 GEÇEN (%) 108 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-7-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

129 GEÇEN (%) 111 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-7-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

130 GEÇEN (%) 110 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-8-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

131 GEÇEN (%) 113 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-8-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

132 GEÇEN (%) 112 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-9-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

133 GEÇEN (%) 113 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-9-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

134 GEÇEN (%) 114 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-10-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

135 GEÇEN (%) 115 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-10-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

136 GEÇEN (%) 116 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-11-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

137 GEÇEN (%) 117 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-11-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

138 GEÇEN (%) 118 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-12-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

139 GEÇEN (%) 119 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-12-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

140 GEÇEN (%) 120 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-13-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

141 GEÇEN (%) 121 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-13-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

142 GEÇEN (%) 122 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-14-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

143 GEÇEN (%) 123 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-14-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

144 GEÇEN (%) 124 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-15-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

145 GEÇEN (%) 125 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-15-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

146 GEÇEN (%) 126 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-16-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

147 GEÇEN (%) 127 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-16-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

148 GEÇEN (%) 128 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-17-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

149 GEÇEN (%) 129 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-17-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

150 GEÇEN (%) 130 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-18-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

151 GEÇEN (%) 131 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-18-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

152 GEÇEN (%) 132 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-19-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

153 GEÇEN (%) 133 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-19-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

154 GEÇEN (%) 134 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-20-1,5m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

155 GEÇEN (%) 135 EK-2. (devam) Hidrometre metodu dane çapı dağılım eğrileri SÇ-20-3m ELEME METODU HİDROMETRE METODU ASTM D #200 # DANE ÇAPI (mm) #10 1 1/4" 2" KİL SILT KUM

156 EK-3. Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-1-1,5m SÇ-1-3m

157 139 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-2-1,5m SÇ-2-3m

158 140 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-3-1,5m SÇ-3-3m

159 141 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-4-1,5m SÇ-4-3m

160 142 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-5-1,5m SÇ-5-3m

161 143 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-6-1,5m SÇ-6-3m

162 144 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-7-1,5m SÇ-7-3m

163 145 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-8-1,5m SÇ-8-3m

164 146 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-9-1,5m SÇ-9-3m

165 147 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-10-1,5m SÇ-10-3m

166 148 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-11-1,5m SÇ-11-3m

167 149 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-12-1,5m SÇ-12-3m

168 150 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-13-1,5m SÇ-13-3m

169 151 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-14-1,5m SÇ-14-3m

170 152 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-15-1,5m SÇ-15-3m

171 153 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-16-1,5m SÇ-16-3m

172 154 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-17-1,5m SÇ-17-3m

173 155 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-18-1,5m SÇ-18-3m

174 156 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-19-1,5m SÇ-19-3m

175 157 EK-3. (devam) Atterberg limitleri likit limit dağılım eğrileri SÇ-20-1,5m SÇ-20-3m

176 158 EK-4. Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:3-%0 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Sondaj / kuyu No Numune Adı Derinlik Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.44 Ring + kuru numune SK-3 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 %0 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı ,50-3,00 Şişme Sonu N. Yüksekliği Ho 1.44 Uygulanan Tasman Tasman Farkı Numune Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Epsilon Basınç Yüksekli Yüksekliği Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf) (kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

177 159 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:3-%1 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.44 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-3 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %1 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu N. Yüksekliği Ho 1.45 Uygulanan Tasman Tasman Farkı Numune Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Epsilon Basınç Yüksekli Yüksekliği Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf) (kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

178 160 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:3-%3 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.44 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-3 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.67 Numune Adı %3 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu N. Yüksekliği Ho 1.49 Uygulanan Tasman Tasman Farkı Numune Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Epsilon Basınç Yüksekli Yüksekliği Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf) (kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

179 161 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:3-%5 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.44 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-3 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.67 Numune Adı %5 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu N. Yüksekliği Ho 1.46 Uygulanan Tasman Tasman Farkı Numune Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Epsilon Basınç Yüksekli Yüksekliği Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf) (kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

180 162 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:3-%7 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.44 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-3 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.66 Numune Adı %7 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu N. Yüksekliği Ho 1.53 Uygulanan Tasman Tasman Farkı Numune Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Epsilon Basınç Yüksekli Yüksekliği Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf) (kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

181 163 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:3-%9 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.44 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-3 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %9 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu N. Yüksekliği Ho 1.50 Uygulanan Tasman Tasman Farkı Numune Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Epsilon Basınç Yüksekli Yüksekliği Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf) (kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

182 164 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:5-%0 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.43 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-5 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %0 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.45 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi 1.6

183 165 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:5-%1 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.44 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-5 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %1 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.51 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

184 166 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:5-%3 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.45 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-5 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.67 Numune Adı %3 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.53 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

185 167 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:5-%5 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.47 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-5 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.67 Numune Adı %5 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.47 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

186 168 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:5-%7 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.45 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-5 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.66 Numune Adı %7 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.52 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

187 169 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:5-%9 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.44 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-5 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.66 Numune Adı %9 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.67 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

188 170 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:11-%0 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.50 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-11 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %0 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.64 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi 1.4

189 171 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:11-%1 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.46 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-11 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.66 Numune Adı %1 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.49 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

190 172 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:11-%3 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.46 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-11 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %3 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.51 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

191 173 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:11-%5 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.46 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-11 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.67 Numune Adı %5 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.62 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

192 174 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:11-%7 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.46 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-11 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %7 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.57 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

193 175 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:11-%9 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.47 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-11 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %9 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.58 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

194 176 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:13-%0 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.45 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-13 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %0 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.68 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

195 177 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:13-%1 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.46 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-13 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %1 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.46 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

196 178 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:13-%3 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.47 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-13 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %3 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.50 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

197 179 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:13-%5 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.47 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-13 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %5 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.44 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

198 180 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:13-%7 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.46 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-13 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %7 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.49 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

199 181 EK-4.(devam) Konsolidasyon şişme yüzdeleri ve deney sonuçları (SÇ:13-%9 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI KONSOLIDASYON DENEYI HESAPLAMA FOYU Ring Çapı cm 6.00 Ring + yaş numune Ring Yüksekliği cm 2.46 Ring + kuru numune Sondaj / kuyu No SK-13 Ring Ağırlığı gr Özgül ağırlık 2.68 Numune Adı %9 Kireç Ring Alanı cm Numunenin kuru Ağırlığı Derinlik 1,50-3,00 Şişme Sonu Yüksek Ho 1.47 Uygulanan Tasmanasman Far Numune Epsilon Boşluk Boşluk Boşluk Basınç Sıkışma Es Basınç Yüksekli Yüksekli Oranı Oranı Artışı Katsayıs Hacimse 1/Mv (kgf/cm²) (cm) (cm) (cm) (h/ho) (cm) (%) (kgf/cm²) (cm²/kgf)( cm²/kgf)(kgf/cm²) ŞİŞME YÜZDESİ TAYİNİ Dial gauge 1/100 mm Küçük İbre: Büyük İbre: Başlangıç Okuması Nihai Okuma Şişme Miktarı Şişme Yüzdesi

200 182 EK-5. Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:3-%0 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No Numune Adı Derinlik SK-3 %0 Kireç 1,50-3,00

201 183 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:3-%1 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No Numune Adı Derinlik SK-3 %1 Kireç 1,50-3,00

202 184 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:3-%3 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No Numune Adı Derinlik SK-3 %3 Kireç 1,50-3,00

203 185 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:3-%5 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No Numune Adı Derinlik SK-3 %5 Kireç 1,50-3,00

204 186 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:3-%7 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No Numune Adı Derinlik SK-3 %7 Kireç 1,50-3,00

205 187 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:3-%9 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No Numune Adı Derinlik SK-3 %9 Kireç 1,50-3,00

206 188 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:5-%0 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu NoSK-5 Numune Adı %0 Kireç Derinlik 1,50-3,00

207 189 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:5-%1 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu NoSK-5 Numune Adı %1 Kireç Derinlik 1,50-3,00

208 190 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:5-%3 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu NoSK-5 Numune Adı %3 Kireç Derinlik 1,50-3,00

209 191 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:5-%5 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu NoSK-5 Numune Adı %5 Kireç Derinlik 1,50-3,00

210 192 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:5-%7 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu NoSK-5 Numune Adı %7 Kireç Derinlik 1,50-3,00

211 193 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:5-%9 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu NoSK-5 Numune Adı %9 Kireç Derinlik 1,50-3,00

212 194 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:11-%0 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-11 Numune Adı %0 Kireç Derinlik 1,50-3,00

213 195 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:11-%1 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-11 Numune Adı %1 Kireç Derinlik 1,50-3,00

214 196 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:11-%3 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-11 Numune Adı %3 Kireç Derinlik 1,50-3,00

215 197 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:11-%5 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-11 Numune Adı %5 Kireç Derinlik 1,50-3,00

216 198 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:11-%7 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-11 Numune Adı %7 Kireç Derinlik 1,50-3,00

217 199 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:11-%9 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-11 Numune Adı %9 Kireç Derinlik 1,50-3,00

218 200 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:13-%0 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-13 Numune Adı %0 Kireç Derinlik 1,50-3,00

219 201 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:13-%1 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-13 Numune Adı %1 Kireç Derinlik 1,50-3,00

220 202 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:13-%3 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-13 Numune Adı %3 Kireç Derinlik 1,50-3,00

221 203 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:13-%5 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-13 Numune Adı %5 Kireç Derinlik 1,50-3,00

222 204 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:13-%7 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-13 Numune Adı %7 Kireç Derinlik 1,50-3,00

223 205 EK-5. (devam) Konsolidasyon (e-logp) grafiği (SÇ:13-%9 kireç) GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI JEOLOJİ VE KAYA MEKANİĞİ LABORATUVARI Log P - e GRAFİĞİ Sondaj / kuyu No SK-13 Numune Adı %9 Kireç Derinlik 1,50-3,00

224 206 ÖZGEÇMİŞ Kişisel Bilgiler Soyadı, adı : CAN, Serkan Ahmet Uyruğu : T.C. Doğum tarihi ve yeri : , Niğde Medeni hali : Evli Telefon : 0 (535) Faks : 0 (312) serkan.can@saglik.gov.tr Eğitim Derece Yüksek lisans Eğitim Birimi Gazi Üniversitesi /İnşaat Mühendisliği Mezuniyet tarihi Devam Ediyor Lisans Gazi Üniversitesi / İnşaat Mühendisliği 2009 Lise Niğde Anadolu Lisesi 2003 İş Deneyimi Yıl Yer Görev Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Uzman 2012-Devam Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Mühendis Yabancı Dil İngilizce Hobiler Futbol

225 GAZİ GELECEKTİR...