5. Aşağıda bir deniz ekosisteminde gözlenen dört canlı türünden. (Cevap A) (Cevap B) Çözüm Yayınları. (Cevap E)

Transkript

1 Ekoloji / Ekosistem Ekolojisi ve Biyomlar - 1 BÖLÜM 03 Test Aşağıdaki ekolojik birimlerden hangisi diğerlerini kapsar? A) Biyosfer B) Ekosistem C) Komünite D) Popülasyon E) Habitat Dünya üzerinde canlıların yaşadığı alanların tümü biyosfer (ekosfer) olarak adlandırılır. Bu nedenle biyosfer diğer ekolojik birimlerin tümünü kapsar. 5. Aşağıda bir deniz ekosisteminde gözlenen dört canlı türünden oluşan bir besin zinciri gösterilmiştir. Tek hücreli yeşil alg Midye İskorpit Somon balığı Buna göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) Madde ve enerji akışını tek hücreli yeşil alg başlatır. B) Tek hücreli yeşil algin ürettiği besinin tümü somon balığına aktarılmaz. C) Midyenin biyokütlesi iskorpitin biyokütlesinden fazladır. 2. Bir ortamın toprağında bulunan tüm mikroorganizmaların bir nedenden dolayı yok olması orman ekosisteminde; I. besin zincirlerinin uzaması, II. madde ve enerji akışının hızlanması, III. üretici ve tüketicilerin sayı ve çeşidinin azalması değişimlerinden hangilerine neden olabilir? A) alnız I B) alnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III Toprakta bulunan tüm mikroorganizmaların bir nedenden dolayı yok olması orman ekosisteminde madde ve enerji akışının aksamasına dolayısıyla üretici ve tüketici sayısı ve çeşidinin azalmasına buna bağlı olarakda besin zincirlerinin küçülmesine neden olur. D) Deniz suyundaki ağır metallerin somon balığının dokularında bulunma oranı, tek hücreli yeşil alge göre daha azdır. E) Tek hücreli yeşil algin toplam sayısı iskorpitin toplam sayısından fazladır. Besin zincirinde üreticilerden son tüketicilere doğru biyolojik birikim artar. Dolasıyla deniz suyundaki ağır metallerin somon balığının dokularında bulunma oranı, tek hücreli yeşil alge göre daha fazladır. 6. Üçüncül tüketici İkincil tüketici Birincil tüketici Üreticiler Bir besin zincirine ait yukarıdaki piramit; 3. Aşağıdakilerden hangisi bir ekosistem örneğidir? A) Doğu Karadeniz Bölgesinde yaşayan otçul memeliler B) Ege Denizi ndeki kıkırdaklı balıklar C) Bolu Dağındaki Kızılçamlar D) Manyas Kuş Cenneti ndeki Balıkçıl kuşlar I. biyolojik birikim, II. biyokütle, III. toplam birey sayısı, IV. depolanan enerji değişkenlerinden hangileri için kullanılabilir? E) Sakarya Nehri A, B ve D komünite, C popülasyon örneğidir. E ise ekosistem örneğidir. A) alnız I B) I ve II C) II ve III D) III ve IV E) II, III ve IV Soruda verilen piramit, biyokütle, toplam birey sayısı ve depolanan enerji için kullanılabilir. Biyolojik birikim üreticilerden son tüketiciye doğru artış gösterir. 4. Bir ekosistemde aşağıdaki durumlardan hangisinin gerçekleşmesi ekosistemdeki tüm bireylerin sayıca azalmasına neden olur? A) Ortamdaki CO 2 miktarının optimum düzeyde sabit tutulması B) Saprofit canlıların sayısal artış göstermesi C) Üretici canlıların sayıca azalma göstermesi D) Son tüketicilerin aşırı artış göstermesi E) I. cil tüketici canlıların sayıca artış göstermesi Bir ekosistemde üretici canlıların sayıca azalma göstermesi doğrudan ya dolaylı olarak tüm biyotik faktörlerin sayıca azalmasına neden olur. 7. Aşağıda azot döngüsünde görev alan B 1, B 2 ve B 3 bakterilerinin görev aldığı dönüşüm basamakları verilmiştir. B Organik atık 1 bakterisi Amonyak B Amonyak 2 bakterisi Nitrat B Nitrat 3 bakterisi Serbest azot Buna göre hangi bakteri türlerinin etkinliği sonucu oluşan ürün, bitkiler tarafından topraktan alınarak azotlu organik bileşik üretiminde kullanılabilir? A) alnız B 1 B) alnız B 2 C) B 1 ve B 2 D) B 1 ve B 3 E) B 2 ve B 3 Bitkiler azot gereksinimlerini topraktan nitrat tuzları şeklinde karşılar. 71

2 Test A 2. B 3. E 4. C 5. D 6. E 7. B 8. D 9. E 10. C 11. C 12. D 8. Bir ekosistemde yer alan farklı canlı grupları arasındaki beslenme ilişkisi aşağıda gösterilmiştir. K M N 11. Aydınlık ortamda bulunan bir canlının bulunduğu ortamdaki oksijen ve karbondioksit miktarındaki değişim grafikte gösterilmiştir. Madde miktarı Z L Şekilde K, L, M ve N ile simgelenenler farklı bitki türleri olduğuna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A), birincil tüketicidir. B) ve Z hem etçil hem otçul beslenir. C) T ekosistemin son tüketicisidir. D) ve Z aynı trofik düzeyde yer alır. E) ve Z besin için rekabete girebilir. Z, ile de beslendiği için ile aynı trafik düzeyde yer almaz. T Oksijen Karbondioksit Zaman Bu canlı ile ilgili, I. Ototrof beslenme tipine sahiptir. II. Besin üretimini kemosentezle gerçekleştirir. III. Karbon döngüsünde etkinlik gösterir. yargılarından hangileri kesin olarak doğrudur? I Karbondioksiti kullanan bir canlı atotroftur. Ancak bu canlının fotoototrofmu yoksa kemoototrofmu olduğu kesin olarak belirlenemez. Ototrof canlılar karbon döngüsünde etkinlik gösterir. 9. Bir ekosistemde; I. ışık enerjisinin kimyasal enerjiye çevrilmesi, II. atmosferdeki O 2 ve CO 2 oranlarının dengelenmesi, III. madde ve enerji akışının sağlanması olaylarından hangileri gerçekleşebilir? A) alnız I B) alnız II C) alnız III 12. Ekosistemdeki madde ve enerji akışı aşağıdaki şemada özetlenmiştir. Güneş ışığı Bitkiler I. trofik düzey D) I ve II E) I, II ve III Bir ekosistemde verilen olayların tamamı gerçekleşebilir. 10. Ekolojik denge halinde olan bir ekosistemde t anından itibaren nitrifikasyon bakterilerinin sayısında artış gözleniyor. Bu duruma bağlı olarak ortamdaki değişimler ile ilgili çizilen, Ölüm ve artıklar Ölüm ve artıklar Ölüm ve artıklar Ayrıştırıcılar Otçullar II. trofik düzey Etçiller III. trofik düzey Buna göre ekosistemde yer alan canlılar arasındaki madde ve enerji akışı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 72 grafiğinde yerine; I. karbondioksit miktarı, t Zaman A) Bitkiler ışık enerjisini fotosentezle kimyasal bağ enerjisine dönüştürür. B) Canlılar arasındaki madde ve enerj akışı beslenme yoluyla gerçekleşir. II. amonyak miktarı, III. N 2 gazı miktarı niceliklerinden hangileri yazılabilir? D) I ve III E) I, II ve III Nitrifikasyon bakterileri; kemosentetik nitrik ve nitrat bakterileridir. Bu bakterilerin faaliyetine bağlı olarak karbondioksit ve amonyak miktarı azalır. C) Ayrıştırıcılar ekosistemin tüm canlı gruplarıyla etkileşim halindedir. D) Bir trofik düzeyden diğerine aktarılan maddelerin tamamı enerjiye dönüştürülür. E) Ekosistemin alt trofik düzeylerindeki enerji verimliliği üst trofik düzeylerinden daha fazladır. Bir trafik düzeyden diğerine aktarılan maddelerin tamamı enerjiye dönüştürülmez. Bu maddelerin bir kısmı sindirilemez ve dışarı atılır.

3 Ekosistem Ekolojisi ve Biyomlar - 2 BÖLÜM 03 Test İnci kefalleri Van Gölünde metre derinliğe kadar yayılış gösteren bir canlı türüdür. Buna göre yukarıdaki Van Gölü hangi ekolojik kavramı ifade eder? A) Popülasyon B) Komünite C) Biyosfer Van gölü bir göl ekosistemidir. D) Ekosistem E) Ekolojik Niş 4. Ekosistemdeki azot döngüsü sırasında; I. fotoototrof, II. kemoototrof, III. saprofit canlı gruplarından hangilerinin etkinliği sonucu topraktaki azot tuzu miktarı azalır? Ekosistemdeki azot döngüsü sırasında fotoototrof, kemoototrof ve saprofit canlı gruplarının etkinliği gözlenir. Kemoototrof ve saprafitlerin etkinliği ile topraktaki azot tuzları artarken, fotootroflar topraktaki azot tuzlarını azaltır. 2. Bir ormanın zemininde yaşayan otsu bir bitkinin biyokütlesi; I. topraktaki su ve mineral miktarı, II. ormanda yaşayan birincil tüketicilerin sayısı, III. ortama ulaşan ışık şiddeti ve süresi faktörlerinden hangilerine bağlı olarak değişebilir? Üreticilerin yapısında yer alan organik maddeler onların biyokütlelerini oluşturur. Verilen faktörlerden tamamı bu biyokütleyi etkiler. 5. Bir ekosistemde otçul hayvan türlerinden birinin soyu tükenirse bu ekosistemde; I. otçul hayvanlar arasında besin rekabetinin azalması, II. etçil hayvanlar arasında besin rekabetinin artması, III. bitki tür çeşitliliğinin değişmesi, IV. ekosisteme bağlanan enerji miktarının azalması durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I, II ve III E) II, III ve IV Otçul hayvan türlerinden birinin soyu tükenirse otçul hayvanlar arasında besin için rekabet azalırken, etciller arasında besin için rekabet artar. 3. Bitki Çekirge Kurbağa ılan Atmaca 6. b c g a d Ayrıştırıcı f e ukarıdaki besin zinciri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Bitkiler ışık enerjisinden doğrudan yararlanır. B) Ekosisteme ışık enerjisi olarak giren enerjinin bir kısmı ısı enerjisi olarak ekosistemi terk eder. C) Atmaca sayısındaki azalma kurbağaya aktarılan enerji miktarını artırır. D) Çekirgeden kurbağaya aktarılan enerji, yılandan atmacaya aktarılan enerjiden fazladır. E) Ekosistemdeki enerji akışı sırasında enerji dönüşümleri gerçekleşir. Atmaca sayısındaki azalmasının kurbağaya aktarılan enerjiye etkisi yoktur. ukarıda bir besin ağı gösterilmiştir. Oklar; a, b, c, d, e, f ve g ile simgelenen canlılar arasındaki besinin aktarım yönünü gösterdiğine göre besin ağındaki canlılar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru olabilir? A) b ve c nin toplam biyokütlesi, e ve f nin toplam biyokütlesinden fazladır. B) e ve f üreticilerdir. C) a ve g hem birincil hem ikincil tüketici olarak beslenir. D) b birincil tüketicidir. E) d nin vücut büyüklüğü c den fazladır. Kendisine besin aktarımı olmayan e ve f canlıları üreticidir. Bunun dışındaki ifadeler doğrulanamaz. 73

4 Test D 2. E 3. C 4. A 5. A 6. B 7. B 8. D 9. B 10. A 11. B 7. Aşağıda bir ekosistemdeki 7 türü içeren besin ağı şematize edilmiştir. Türler arasındaki oklar bu ekosistem içindeki beslenme ilişkilerini göstermektedir. T 4 T Bir ekosistemdeki besin piramidi aşağıda verilmiştir. Üçüncül tüketiciler T 7 T 6 İkincil tüketiciler T 2 T 1 T 3 Buna göre bu besin ağındaki türlerden hangilerinin sayısının aşırı azalması, T 1 türüne ait bireylerin sayısında en fazla oranda azalmaya neden olur? A) T 2 ve T 3 B) T 4 ve T 5 C) T 6 ve T 7 D) T 2 ve T 4 E) T 3 ve T 5 T 4 ve T 5 türlerine ait birey sayısı aşırı azalırsa T 6 ve T 7 türlerinin birey sayısı artar ve daha fazla sıyada T 1 türüne ait bireyle beslenirler. 8. Bir su ekosisteminde son tüketici olan balıkçıl kuşlarda zincirin diğer üyelerine göre aşağıdakilerden hangisinin daha az olması beklenir? A) Vücut ağırlığı B) Enerji kaybı Birincil tüketiciler Üreticiler Bu piramitte yer alan canlıların konumlarının belirlenmesinde aşağıdaki özelliklerden hangisi etkili olur? A) İhtiyaç duyulan besinlerin karşılanma durumu B) Besin maddelerinden enerji elde etme çeşidi C) İçinde bulunduğu ekosistem tipi D) Metabolik faaliyetlerinde kullandığı enerji çeşidi E) Sahip olduğu hücre sayısı Piramette yer alan canlıların piramitteki konumlarının belirlenmesinde ihtiyaç duydukları besini karşılama biçimleri etkili olur. C) Zararlı madde birikim oranı D) Biyokütle E) Organizasyon derecesi Üreticiden son tüketiciye doğru biyokütle azalır. Vücut büyüklüüğ, enerji kaybı, biyolojik birikim artar. 11. Aşağıda bir ekosistemdeki farklı besin zincirlerinin oluşturduğu besin ağı verilmiştir. 9. Doğadaki azot döngüsünün bir bölümü aşağıda şematize edilmiştir. Otçul Tilki Şahin ılan Baykuş 74 Azot tuzları T NH 3 Protein Şemaya göre aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez? A) ve T türü inorganik maddelerden organik madde sentezi yapabilir. B) T türü sadece karanlık ortamda azot tuzlarını oluşturabilir. C),, Z ve T türleri aynı zamanda karbon döngüsünde de etkinlik gösterir. D) Z türü hücre dışı sindirim yapabilir. E) ve Z türü heterotrof beslenir. T kemosentetik nitrifikasyon bakterisi, Z saprofit canlı, bitki, heterotrof bir canlıdır. Kemosentetik canlılar hem karanlık hem de aydınlık ortamda kemosentez yapabilir. Z Tavşan Kurbağa Fare ot Serçe Çekirge Bu besin ağı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir? A) Besin ağındaki tüm besin zincirleri ot ile başlar. B) Besin ağındaki tüm besin zincirlerinin son tüketicisi şahindir. C) Fare, çekirge ve tavşan aynı trofik düzeyde yer alır. D) Baykuşların kurbağa ile beslenmesi durumunda elde edecekleri enerji miktarı, fare ile beslenmesi durumunda elde edecekleri enerji miktarından azdır. E) Baykuşlar hem ikincil hem de üçüncül tüketicidir. Besin ağı incelendiğinde tüm besin zincirlerinin son tüketcisinin şahin olmadığı görülür. Bazı besin zincirlerinde tilki son tüketicidir.

5 Ekosistem Ekolojisi ve Biyomlar - 3 BÖLÜM 03 Test Canlılarda gözlenen; I. inorganik maddelerden organik besin sentezleme, II. organik besinlerden enerji üretme, III. kendine özgü proteinleri sentezleme, IV. hücre dışı sindirim gerçekleştirme özelliklerinden hangileri ototrof, çürükçül ve parazit beslenen canlıların tümünde görülür? A) alnız II B) I ve II C) II ve III D) III ve IV E) I, II ve IV Ototrof, çürükçül ve parazit beslenen canlıların tümü organik besinlerden enerji elde eder, kendilerine özgü proteinleri sentezler. Ancak inorganik maddelerden organik besin sentezleme çürükçül ve parazitlerde, hücre dışı sindirim gerçekleştirme parazitlerde görülmez. 2. Bir biyomda aşağıdaki canlı ikililerinden hangisi kesinlikle bir arada bulunmaz? A) Tilki - Fare B) Çekirge - ılan C) Çam - Plankton 5. Bir ekosistemdeki besin zincirinde, aralarında doğrudan beslenme ilişkisi bulunan K, L ve M canlıları ile ilgili bazı özellikler aşağıda verilmiştir. M canlısının sayıca artışı K canlısının sayıca azalmasına neden olur. K canlısının sayıca azalması, L canlısının sayıca artmasına neden olur. L canlısı otçuldur. Buna göre K, L ve M canlıları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) K, L ve M canlıları arasında biyokütlesi en fazla olan L dir. B) K ve L canlıları arasında av avcı ilişkisi vardır. C) L, besin piramidinin birinci basamağında yer alır. D) K, L ve M heterotrof olarak beslenir. E) L birincil tüketicidir. Verilenlere göre aralarında doğrudan beslenme ilişkisi bulunan K, L ve M canlıları K - L - M şeklinde sıralanır Ancak L otçul bir canlı olduğundan l. cil tüketicidir ve besin piramidinin ikinci basamağında yer alır. D) Balina - Köpek balığı E) Liken - Misk öküzü Çam iğne yapraklı orman biyomuna plankton su biyomlarına özgü bir canlıdır. 3. Bir su ekosisteminde yaşayan türünün soyunun tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olmasının nedeni; I. yaşadığı suyun kirlenmesi, 6. Bir ekosistemde gerçekleşen karbon döngüsünün bir bölümü aşağıda şematik olarak gösterilmiştir. CO 2 Fosil yakıtlar Fosilleşme II. besin kaynaklarının azalması, III. aşırı ve kaçak avlanma faktörlerinden hangileri olabilir? Bir su ekosisteminde yaşayan türünün soyunun tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olma nedeni verilenlerden tümü olabilir. 4. oğun şekilde erozyona maruz kalmış bir bölgede; I. canlı çeşitliliğinde azalma, II. yağış rejiminde değişme, III. madde döngülerinde aksama, IV. canlı sayısında azalma durumlarından hangileri gözlenebilir? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I, II ve III E) I, II, III ve IV oğun şekilde erozyona maruz kalmış bir bölgede canlı sayısı ve çeşitliliğinde azalma, madde döngülerinde aksama ve yağış rejiminde değişme gözlenebilir. Organik besin Şemada ve ile sembolize edilen olayların; I. fotosentetik, II. kemosentetik, III. saprofit, IV. holozoik canlılar tarafından gerekleştirilme durumlarına göre gruplandırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) I ve II II ve IV B) III ve IV I ve II C) I, II ve III I ve II D) I, II, III ve IV I ve II E) I ve II I, II, III ve IV olayını (solunum) l, ll, lll ve lv. canlı grupları, olayını (besin sentezi) l. ve ll. canlı grupları gerçekleştirebilir. 75

6 Test C 2. C 3. E 4. E 5. C 6. D 7. E 8. A 9. C 10. D 7. Aşağıdaki şemada ekosistemdeki azot döngüsü gösterilmiştir. Atmosferdeki serbest Azot VI Üreticiler Azot bağlayıcı bakteriler Nitrat I V Nitrit III IV II Tüketiciler Saprofitler Amonyak Şemadaki numaralandırılmış canlı ve olaylar ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) IV ve V numaralı olaylar nitrifikasyon olarak tanımlanır. B) VI. numaralı olay denitrifikasyon olarak tanımlanır. 9. Aşağıda, yeryüzünün farklı alanlarında yayılış gösteren karasal biyom tiplerinin yıllık ortalama yağış ve sıcaklık değerlerine göre hazırlanan iklim diyagramı verilmiştir. ıllık ortalama sıcaklık ( C) Z ıllık ortalama yağış miktarı (cm) Verilen iklim diyagramında yayılış alanları gösterilen biyom tipleri ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? T P C) III. numaralı canlılar I ve II numaralı canlıların azotlu artık maddelerini ayrıştırır. D) IV ve V numaralı olaylar kemosentetik canlılar tarafından gerçekleştirilir. E) II ve III numaralı canlılar besin zincirinin aynı trofik düzeyinde bulunur. lv. ve V. olaylar amonyağın kemosentetik bakteriler tarafından nitrit ve nitrat tuzları şeklinde toprağa bağlanmasıdır. Bu olay nitrifikasyon olarak tanımlanır. Vl. olay topraktaki nitrat tuzlarının ayrıştırılarak azotun gaz şeklinde tekrar atmosfere verilmesidir. Bu olay denitrifikasyon olarak tanımlanır. ll ve lll. numaralı canlıların beslenme biçimleri farklı olduğundan besin zincirinin farklı trafik düzeyinde yer alırlar. 8. Aşağıda sıcaklık ve nem değişimine bağlı bitki örtüsünün dağılımı ve sıklığındaki değişim verilmiştir. Kutup A) Çöl biyomu B) Kuzey kozalaklı orman biyomu C) Z Otlak biyomu D) T Ilıman geniş yapraklı orman biyomu E) P Tropikal orman biyomu Z ile gösterilen tundra biyomudur. 10. Aşağıdaki şemada, bir kara ekosisteminde bulunan ve besin zincirinin farklı halkalarını oluşturan, ve Z türlerine ait etkileşim gösterilmiştir. Tundra türüne ait canlılar Gölge ormanı Ilıman iklim ormanı Kozalak ormanı Mevsimlik orman Çayır Azalan nem Savan Çöl Çöl Ekvator Azalan sıcaklık Besin + O 2 türüne ait canlılar CO 2 Besin O 2 Z türüne ait canlılar 76 Buna göre, I. Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe karmaşık besin zincirleri oluşur. II. Sıcaklık ve yağış arttıkça biyolojik etkinlik artar. III. Kozalak ormanlarının biyokütlesi tundraların biyokütlesinden daha fazladır. ifadelerinden hangileri yanlıştır? Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe canlı çeşitliliği azalır. Dolayısıyla daha az karmaşık besin zincirleri gözlenir. Buna göre, ve Z türleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir? A) Canlı türlerinin biyokütleleri arasındaki ilişki > > Z şeklindedir. B) türünden türüne aktarılan enerji, türünden Z türüne aktarılan enerjiden fazladır. C) Z türüne ait canlılar ikincil tüketicidir. D) Ortamda oluşabilecek kimyasal kirlilikten en fazla türü etkilenir. E) türüne ait canlılar ototrof özellik gösterir. Şemaya göre türü üretici, türü otçul tüketici, Z türü etcil tüketicidir. Bu durumda ortamda oluşabilecek kimyasal kirlilikten en fazla Z türü etkilenir.

7 Komünite ve Popülasyon Ekolojisi - 1 BÖLÜM 03 Test Ekolojik birimlerden olan ekosistem; I. farklı popülasyonlara sahip olma, II. abiyotik ve biyotik etmenlerin bir araya gelmesiyle oluşma, III. zamana bağlı olarak değişim gösterebilme özelliklerinden hangileri ile diğer bir ekolojik birim olan komüniteden ayırt edilebilir? D) I ve III E) II ve III Ekosistem canlı ve cansız çevrenin etkileşim içinde olduğu bir bütünü ifade eder. Komünite ise belirli bir alanda yaşayan ve birbiriyle etkileşim içinde olan popülasyonların meydana getirdiği canlı topluluğudur. 4. Bir ekosistemde bulunan K, L ve M canlı türleri arasındaki simbiyotik ilişkilerle ilgili olarak; K türünün birey sayısının artmasının hem L hem de M türünü olumlu etkilediği M türünün birey sayısının azalmasının K türünü olumlu etkilediği L türünün birey sayısının artmasının K türünü etkilemediği tespit edilmiştir. Buna göre, I. K ve L arasında kommensalizm ilişkisi vardır. II. K ve M arasında parazitizm ilişkisi vardır. III. L ve M arasında mutualizm ilişkisi vardır. yorumlarından hangileri yapılabilir? 2. Heterotrof bir bakterinin aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması bu bakterinin parazit yaşam sürdüğünü kanıtlar? A) Monomer organik maddeleri bulunduğu ortamdan alması B) Polimer besinlerin bulunduğu ortamda çoğalamaması C) İnorganik maddelerden organik madde sentezi yapabilme D) Hücre dışına sindirim enzimleri salgılayabilmesi E) Işıksız ortamda varlığını sürdürememesi Heterotrof bir bakteri polimer besinlerin bulunduğu ortamda çoğalamıyorsa bu besinleri hidroliz edecek enzimlere sahip değildir. anı parazittir. D) I ve III E) II ve III Verilenlere göre K ile L arasında kommensalizm, M ile K arasında parazitizm ilişkisi olduğu yorumu yapılabilir. Ancak L ile M arasında mutualizm ilişkisi olduğu yorumunu yapmayı sağlayacak bir veri bulunmamaktadır. 5. Bir orman ekosisteminde yer alan tilki ve fare popülasyonlarında birey sayısı değişim grafiği aşağıda verilmiştir. Birey sayıları Grafiğe göre, Fare Tilki Zaman I. Tilki ile fare arasında av avcı ilişkisi vardır. II. Ekosistemdeki tilki sayısındaki aşırı azalma, fare popülasyonunun aşırı büyümesine neden olur. III. Fare ve tilki popülasyonu arasında besine dayalı rekabet ilişkisi gözlenir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) alnız III 3. Bir ekosistemde gerçekleşen aşağıdaki değişimlerden hangisi bir otçul hayvan popülasyonunu diğerlerine göre farklı yönde etkiler? A) Rekabet ettiği türlerin yoğunluğunun artması B) Ortamdaki su kaynaklarının azalması C) İçe göç sonucu bölgeye etçil beslenen yeni canlı türlerinin gelmesi D) Ölümle sonuçlanan salgın hastalıkların ortaya çıkması E) Ortamdaki bitki çeşitliliğinin artmasına bağlı olarak besin kaynaklarının zenginleşmesi A, B, C ve D deki durumlar otcul hayvan popülasyonunu olumsuz etkiler. Ortamdaki bitki çeşitliliğinin artmasına bağlı olarak besin kaynaklarının zenginleşmesi otcul hayvan popülasyonunu olumlu etkiler. D) I ve II E) II ve III Grafiğe göre l. ve ll. ifadeler doğrudur. Verilen grafik rekabet grafiği değildir. 6. Belirli bir popülasyonda bir çift alelle kalıtılan bir karakter için homozigot genotipe sahip bireylerin heterozigot genotipe sahip bireylere oranı aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilebilir? A) p2 q 2 B) p q C) p2 + q 2 2pq 2pq D) q 2 E) p2 2pq Hamozigot bireylerin frekansı p 2 + q 2 heterozigot bireylerin frekansı 2pq ile ifade edilir. Buna göre homozigot genotipe sahip bireylerin, heterozigat genotipe sahip bireylere oranı p 2 + q 2 2pq ile ifade edilebilir. 77

8 Test B 2. B 3. E 4. C 5. D 6. C 7. E 8. C 9. B 10. A 7. Aşağıda bir popülasyonun çeşitli faktörlere bağlı olarak dengelenme mekanizması verilmiştir. 9. Aşağıda aynı komünitede bulunan, ve Z memeli hayvan popülasyonlarının yaşama alanları şematize edilmiştir. Doğumlar artar. Popülasyon büyür Çevre direnci azalır. Denge Çevre direnci artar. 7 Z Buna göre, Popülasyon küçülür. Doğumlar azalır. I. Çevre direncinin artması ya da azalması popülasyonun denge mekanizması üzerinde belirleyici etkiye sahiptir. II. Büyüyen popülasyonlarda çevre direnci artar, doğumlar azalır, popülasyon dengeye ulaşır. III. Küçülen popülasyonlarda çevre direncinin azalması doğumların artmasıyla sonuçlanır. ifadelerinden hangileri doğrudur? Popülasyonun dengelenme mekanizması ile ilgili ifadelerden tümü doğrudur. Bu şemayla ilgili olarak; I. 4 numaralı bölgedeki ekolojik niş çeşitliliği, 1 numaralı bölgedekinden fazladır. II. 6 numaralı bölgedeki türler arası rekabet 7 numaralı bölgedekinden fazladır. III. 2 numaralı bölgedeki tür içi rekabet 1 numaralı bölgedekinden fazladır. IV. 5 numaralı bölgenin popülasyon yoğunluğu 6 numaralı bölgeden fazladır. yargılarından hangileri söylenebilir? A) alnız I B) I ve II C) III ve IV D) I, II ve III E) I, III ve IV Şemaya göre 4 numaralı bölge, ve Z memeli hayvan popülasyonlarının tümünü bulundurduğundan bu bölgenin ekolojik niş çeşitliliği 1 numaralı bölgeden fazladır. 6 numaralı bölgede ve Z popülasyonlarına ait canlılar bulunurken 7 numaralı bölgede sadece Z popülasyonununa ait bireyler bulunur. Bu nedenle 6 numaralı bölgede türler arası rekabet 7 numaralı bölgeden daha fazladır. 8. Aşağıda üç farklı simbiyotik yaşam örneği gösterilmiştir. türü türü Z türü T türü Belirli bir t zaman sürecinde P 1 ve P 2 popülasyonlarının birey sayısındaki değişim aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir. K P türü R türü L 78 + O M Buna göre K, L ve M simbiyotik yaşam örneklerindeki canlıların birbirinden ayrılması durumunda bu ayrılıktan olumsuz etkilenecek türler aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir? + : fayda sağlama : zarar görme O : etkilenmeme A),, Z, T B), T, P, O C),, Z, P D), Z, T, O E),, T, M K birlikteliğinde ve, L birlikteliğinde Z, M birlikteliğinde P ayrılıktan olumsuz etkilenir. P 1 t Zaman P 2 t Zaman Buna göre P 1 ve P 2 popülasyonları ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur? A) P 1 popülasyonunda birey sayısı çevre direncine bağlı olarak sınırlanır. B) P 2 popülasyonunu çevresel faktörlerdeki değişimden etkilenmez. C) P 2 popülasyonunda büyüme hızı sürekli olarak artar. D) P 1 popülasyonunda birey sayısı aritmetik diziler şeklinde artış gösterir. E) P 2 popülasyonu çevre direncinin maksimum olduğu bir ortamda bulunmaktadır. P 1 popülasyonu S tipi P 2 popülasyonu J tipi büyüme eğrisine sahiptir. Buna göre P 1 popülasyonunda birey sayısı çevre direncine bağlı olarak sınırların yorumu yapılabilir.

9 Komünite ve Popülasyon Ekolojisi - 2 BÖLÜM 03 Test Aşağıdakilerden hangisi parazit bitkilerin tümü için geçerlidir? A) Konağa zarar verme B) Gelişmiş kök sistemine sahip olma C) Konağın organik besinlerini kullanma D) Fotosentezle organik besin sentezleyebilme E) Sadece su ve mineral ihtiyacını konak canlıdan karşılama Parazit bitkiler gelişmiş kök sistemine sahip değildir. C tam parazit, D ve E yarı parazit bitkilerin özelliğidir. Tüm parazit bitkiler üzerinde yaşadıkları konağa zarar verir. 4. Aynı ekosistemde yaşayan iki farklı popülasyon için; I. ekolojik nişlerinin aynı olması, II. birinin diğerinin besini olması, III. üreme dönemlerinin aynı olması, IV. yoğunluklarının farklı olması durumlarından hangileri gözlenebilir? A) alnız I B) I ve II C) III ve IV D) I, II ve III E) I, II, III ve IV Aynı ekosistemde yaşayan iki farklı popülasyon için verilen durumlardan tümü gözlenebilir. 2. Aşağıda dört farklı canlı türü arasındaki etkileşim gösterilmiştir. 5. Aşağıda bir popülasyona ait birey sayısının zamana bağlı değişim grafiği verilmiştir. Z T + O + Etkileşimde fayda sağlama (+), zarar görme ( ), etkilenmeme (O) ile ifade edildiğine göre; I. in sayısının azalması; T yi olumsuz, yi olumlu etkiler, II. T nin sayısının azalması; yi olumlu, Z yi olumsuz etkiler. III. nin sayısının azalması; ve Z yi olumsuz, T yi olumlu etkiler. açıklamalarından hangileri doğrudur? D) I ve III E) I, II ve III ve arasında mutualizm, ile Z arasında parazitizm, ile T arasında parazitizm ve ile T arasında kommensalizm ilişkisi vardır. T t 1 t 2 t 3 t 4 Zaman Grafiğe göre aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir? A) Popülasyonun büyümesi t 1 de negatiftir. B) t 2 de popülasyonun büyüklüğünde değişme olmamıştır. C) t 3 sonunda popülasyonun yoğunluğu maksimuma ulaşmıştır. D) t 4 te tür içi rekabet artmış olabilir. E) t 3 sonunda çevre direnci maksimum değerdedir. Popülasyonun büyümesi t 1 de negatif değerde olamaz çünkü birey sayısında artış gözlenmiştir. 6. Aşağıdaki grafikte P 1 ve P 2 türlerinin popülasyon yoğunlukları ile hayatta kalma ilişkileri gösterilmiştir. Hayatta kalma oranı P 1 türü P 2 türü Popülasyon yoğunluğu Bu grafiğe göre, 3. Aşağıdakilerden hangisi canlılar arasındaki simbiyotik ilişki örneklerinden biri değildir? A) Bal arılarının bal özü toplarken çiçek polenlerini yayması B) Kurbağanın larval dönemde tek hücreli alglerle beslenmesi C) Bağırsak solucanlarının konukçudan ihtiyaç duyduğu besinleri elde etmesi D) Bazı bakterilerin insan bağırsağında B ve K vitamini üretmesi E) Liken birlikteliğinde algin ürettiği besini mantarla paylaşması İki farklı türün yarar veya zarar görecek şekilde birarada yaşamalarına ortak yaşam, simbiyotik yaşam denir. Kurbağaların larval dönemde tek hücreli alglerle beslenmesinde bu şekilde bir ilişki yoktur. I. P 1 popülasyonunda, popülasyon yoğunluğunun belirli bir değerin üzerine çıkması hayatta kalmayı olumsuz yönde etkiler. II. P 2 popülasyonunda, popülasyon yoğunluğu arttıkça hayatta kalma zorlaşır. III. P 2 popülasyonunda, popülasyon yoğunluğunun belirli bir değerin altına düşmesi hayatta kalmayı olumlu yönde etkiler. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? Grafik incelendiğinde verilen yargılardan tümüne ulaşılabilir. 79

10 Test A 2. B 3. B 4. E 5. A 6. E 7. D 8. E 9. B 10. C Aşağıdaki tablo, belirli bir alanda, uzun yıllar boyunca bitki örtüsündeki değişime paralel olarak, alanda bulunan kuş türlerinin süksesyonunu göstermektedir. Zaman (yıl) Baskın tür Ekin Ot Çalı Çam Meşe Kuş türleri Çöl toygarı Kır kırlangıcı Taş kuşu Saka kuşu Karagerdanlı ardıç kuşu Büyük baştankara kuşu Bu tablodaki verilere bağlı olarak, I. Bazı kuş türleri bu süksesyon olayında alanda her zaman varlığını sürdürmüştür. II. Bitki örtüsü değiştikçe alanda farklı kuş türleri yer almaya başlamıştır. III. Bitki örtüsündeki değişme bazı kuş türlerinin alandaki yerini kaybetmesine neden olmuştur. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) alnız I B) alnız II C) alnız III Belirli bir bölgede uzun zaman içinde türlerin aşamalı olarak birbirlerinin yerini almasına süksesyon denir. Tabloya göre hiçbir kuş türü bu süksesyon olayında her zaman varlığını sürdürememiştir. Diğer yorumlar yapılabilir. 8. Aşağıdaki grafikte aynı ekosistemde yaşayan üç farklı popülasyonun yaşam eğrileri verilmiştir. Hayatta kalan birey yüzdesi 1 Grafiğe göre, 2 3 Maksimum yaşam süresi yüzdesi I. 1. popülasyonda, yavruların çoğu olgunlaşıp üreme çağına erişmeden önce ölür. II. 2. popülasyonda her yaşta eşit oranda ölüm görülür. 9. Ekosistemlerde bir habitatın taşıma kapasitesiyle ilgili, I. Habitatın taşıma kapasitesi çevresel koşullardaki değişiklikten etkilenebilir. II. Habitatın taşıma kapasitesi kullanılabilir kaynakların miktarıyla belirlenir. III. Bir habitatın taşıma kapasitesi o habitatı paylaşan tüm popülasyonlar için aynıdır. ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) alnız I B) alnız III C) I ve III Bir popülasyonun bulundurabileceği maksimum birey sayısı taşıma kapasitesi olarak adlandırılır Taşıma kapasitesi ile ilgili l. ve ll. ifadeler doğru, lll. ifade yanlıştır. 10. Aşağıdaki yaş piramitlerinde ve ile gösterilen insan popülasyonlarındaki dişi ve erkek bireylerin yaş gruplarına göre dağılımı verilmiştir popülasyonu (milyon) Erkek Erkek popülasyonu (milyon) Kadın Kadın Göç olaylarının görülmediği varsayılacak olursa grafikteki veriler kullanılarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) popülasyonunda genç yaşlarda ölüm oranı popülasyonuna göre daha yüksektir. B) popülasyonunda dişi bireylerin ortalama ömür uzunluğu erkek bireylerden fazladır. III. 3. popülasyonda az sayıda yavru yapıldığından üretkenlik düşüktür. yorumlarından hangileri yapılabilir? C) popülasyonu, yaş dağılımı bakımından popülasyonuna göre daha dengelidir. D) popülasyonunun 50 yaş üstü birey yoğunluğu popülasyonundan daha fazladır. 1. tip yaşam eğrisi balıklarda, birçok böcek türünde ve deniz omurgasızlarında görülür. Bu canlılar çok sayıda yavru oluşturur, ancak yavruları gençlik evresinde ölür. 2. tip yaşam eğrisi kemirgenlerin ve kertenkelelerin bazılarında ve çeşitli omurgasızlarda görülür. Tüm yaşam gruplarında eşit ölümlerin görüldüğü eğridir. 3. tip yaşam eğrisi insan birçok iri vücutlu memeli hayvanlarda görülür. Bu canlılar az yavru doğurur. avruların çoğu yaşlılığa kadar hayattı kalır. E) popülasyonunda genç ve üreme çağındaki bireylerin sayısı yaşlı bireylerden fazladır. Grafikteki verilere göre popülasyonunun yaş dağılımı popülasyonuna göre daha dengelidir.

11 Komünite ve Popülasyon Ekolojisi - 3 BÖLÜM 03 Test Mutualist olarak yaşamını sürdüren iki canlı ile ilgili, 5. I. Aynı türdendir. II. Aynı âlemdendir. III. Ekolojik nişleri farklıdır. IV. Vücut büyüklükleri farklıdır. yargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır? A) alnız I B) I ve II C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV Mutualizm iki veya daha fazla türün karşılıklı yarar sağladığı, türler arası bir ilişkidir. Buna göre aralarında mutualist ilişki olan iki canlı ile ilgili 1. yargı kesinlikle yanlıştır. 2. Aşağıda iki canlının birlikteyken faydalanma grafiği gösterilmiştir. Faydalanma durumu Canavar otu Kene Bitkisel bir tam parazit olan canavar otu ile hayvansal bir dış parazit olan kene için; I. konak canlının vücudunda yaşama, II. konak canlıya zarar verme, III. ihtiyaç duyduğu besini konak canlıdan karşılama özelliklerinden hangileri ortaktır? Her ikiside parazit olan canavar otu ile kene için verilen özelliklerden tümü ortaktır. Zaman Buna göre ve canlılarının bulunduğu âlemler ile ilgili, I. Bitki Hayvan II. Bakteri Hayvan III. Mantar Bitki IV. Protista Hayvan verilenlerden hangileri doğru olabilir? 6. p = 0,8 q = 0,2 olarak hesaplanan, Hardy - Weinberg dengesine uygun bir popülasyondaki heterozigot baskın genotipli bireylerin homozigot çekinik genotipli bireylere oranı nedir? A) 2 B) 4 C) 8 D) 1 E) Heterozigot baskın genotipli bireylerin frekansı 2pq ile, homozigot çekinik genotipli bireylerin frekansı q 2 ile ifade edilir. Buna göre, 2pq q 2 = 2. 0,8. 0,2 (0,2) 2 = 0,32 0,04 = 8 A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I, II ve III E) I, II, III ve IV Faydalanma durumuna göre ve canlıları arasında karşılıklı fayda sağlama ilişkisi vardır. Bu durumda ve canlılarının bulunduğu âlemlerle ilgili verilenlerden tamamı doğru olabilir. 3. Aşağıdaki faktörlerden hangisinin artması bir komünitedeki canlı sayısının artması yönünde etki gösterir? A) Çevre direnci B) Türler arası rekabet 7. Paramecium türlerinden olan P. aurelia ve P. caudatum türlerinin tek başına ve karışık kültürlerdeki birey sayıları aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir. 90 P.aurelia 90 P.aurelia P.caudatum 30 P.caudatum 10 Günler 10 Günler C) aşam alanı D) Dışa göç E) Ölüm oranı A, B, D ve C de verilenler komünitedeki canlı sayısını olumsuz etkilerken, yaşam alanının artması canlı sayısının artmasını olumlu yönde etkileyebilir. 4. Bir popülasyonda bir çift alelle kalıtılan bir karakter için homozigot genotipe sahip bireylerin frekansı aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilebilir? A) p 2 B) q 2 C) 2pq D) 1 2pq E) p 2 + 2pq p 2 + q 2 homozigot genotipe sahip bireylerin frekansıdır. p 2 + 2pq + q 2 dir. Bu durumda p 2 + q 2 = 1 2pq ile de ifade edilebilir. Tek başına kültürde Karışık kültürde Grafiklere göre, I. P. aurelia ile P. caudatumlun üreme hızı farklıdır. II. Karışık kültür ortamında P. aurelia ile P. caudatum arasında rekabet ilişkisi gözlenir. III. Karışık kültür ortamında P. aurelia nın üreme hızı tek başına yetiştirildiğindeki üreme hızından daha düşüktür. yargılarından hangileri söylenebilir? Grafikler incelendiğinde P. aurelia ile P caudatum arasında rekabet ilişkisi vardır. Buna göre verilenlerden tümü söylenebilir. 81

12 Test 06 1.A 2. E 3. C 4. D 5. E 6. C 7. E 8. C 9. A 10. C 11. A 8. Grafikte bir popülasyonun zamana bağlı olarak birey sayısındaki değişme gösterilmiştir. 10. Bir ekosistemde yılları arasında yapılan gözlemlerde P 1, P 2, P 3 ve P 4 popülasyonlarının birey sayısındaki değişim tespit edilmiş ve aşağıdaki grafik oluşturulmuştur. P 1 P 2 t 1 t 2 t 3 t 4 Zaman P 3 Grafiğe göre, I. t 1 zaman aralığında popülasyonun büyümesi negatif değerdedir. II. t 2 zaman aralığında popülasyon yoğunluğu artmaya başlamıştır. III. t 4 deki büyüme hızı t 3 zaman aralığından düşüktür. IV. t 3 zaman aralığında popülasyon taşıma kapasitesinin üzerine çıkmıştır. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) alnız II B) alnız IV C) I ve III D) II ve IV E) I, II ve III t 1 zaman aralığında birey sayısı azaldığı için popüllasyonun büyümesi negatif değerdedir. t 4 de birey sayısının artış hızı t 3 e göre daha düşüktür. P ıllar Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) P 2 popülasyonu zamanla ekosistemin baskın türüne dönüşmüştür. B) P 3 popülasyonu kararlı bir popülasyondur. C) 2015 de 1985 e göre, ekosistemdeki tür çeşidi sayısı ve toplam birey sayısı azalmıştır. D) P 4 popülasyonunun büyüklüğü sürekli azalmıştır. E) P 1 popülasyonu ekosistemden elenmiştir. Grafik incelendiğinde 2015 de 1985 e göre ekosistemdeki tür çeşidi sayısının azaldığı söylenebilir, ancak ekosistemdeki toplam birey sayısı azalmamıştır. 9. Aynı komünitede bulunan ve türlerinin ortam sıcaklığındaki değişmeye bağlı olarak birey sayılarında gözlenen değişim aşağıdaki grafikte verilmiştir. 11. Aşağıdaki grafik belirli bir bölgede 1990 yılından itibaren tarım ilacı kullanımına bağlı olarak tür sayısında meydana gelen değişimi göstermektedir Tür sayısı Ortam sıcaklığı Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine varılabilir? A) Sıcaklık değişiminin etkisiyle süksesyon meydana gelmiş olabilir. B) türü düşük sıcaklığa daha iyi uyum sağlayabilmektedir. C) türü ile türü arasında beslenmeye dayalı rekabet ilişkisi vardır. D) türünün üreme potansiyeli tüm sıcaklık değerlerinde görece olarak türünden daha düşüktür. E) Çok yüksek ya da çok düşük sıcaklık değerlerine türünün toleransı türünden daha fazladır. Grafiğe göre sıcaklık değişimine bağlı olarak ve türleri arasında süksesyon meydana geldiği söylenebilir ıllar Grafiğe göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir? A) Tarım ilacı kullanımı biyolojik çeşitliliği olumsuz etkilemiştir. B) Tarım ilacı kullanımı sadece tüketici canlıları olumsuz etkilemiştir. C) Tarım ilacının kullanıldığı yıl sayısı arttıkça tür sayısındaki azalma hızı da artmıştır. D) Tarım ilacı kullanımı bazı türlerin üremesini olumlu etkilemiştir. E) Tarım ilacına duyarlı türlerin sayısı giderek azalmıştır. Grafiğe göre 1990 yılında 35 tür varken 2015 yılına gelindiğinde tür sayısı 10 a düşmüştür. Buna göre tarım ilacı kullanımının biyolojik çeşitliliği olumsuz etkilediği yorumu yapılabilir.

13 BİRE BİR BÖLÜM 03 Test Aşağıdakilerden hangisi popülasyonların gen havuzlarında değişime neden olmaz? A) Göç B) Doğal seçilim C) Mutasyon D) apay seçilim 5. Üçüncül tüketiciler İkincil tüketiciler Birincil tüketiciler Üreticiler E) Çok sayıda yavru meydana getirme Bir popülasyonda çok sayıda yavru meydana getirilmesi popülasyonun gen havuzunda değişime neden olmaz. 2. Karasal biyomlar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Farklı karasal biyom gruplarının bitki örtüleri farklı olabilir. B) Farklı karasal biyomlar farklı hayvan türlerini bulundurabilir. C) Karasal biyomlardaki bitki türlerinin çeşitliliği ve dağılımı hayvan türleri için farklı habitatlar sağlar. D) Karasal biyomlar genellikle baskın memeli hayvan türlerine göre adlandırılır. E) Karasal biyomlar keskin sınırlarla birbirinden ayrılmamış olsada komüniteler arasında geçiş bölgeleri oluşmuştur. 3. Karıncaların sindirim sisteminde bulunan bazı bakteriler besinlerle alınan azot tuzlarını amino asitlere dönüştürmektedir. Bakteriler karıncanın sindirim sistemini habitat olarak kullanmakta karşılığındada karıncaların amino asit gereksiniminin karşılanmasına yardımcı olmaktadır. Buna göre karınca ile sindirim sisteminde bulunan bakteri aralarındaki simbiyotik ilişkisi aşağıdakilerden hangisine örnek verilebilir? A) Mutualizm B) Kommensalizm C) İç parazitlik D) Dış parazitlik Karasal biyomlar genellikle baskın bitki örtüsü gibi temel özelliklerine göre isimlendirilir. Şekildeki biyokütle piramidine göre, I. Toplam biyokütle üreticilerden son tüketicilere doğru azalır. II. Biyokütlesi en fazla olan canlı grubunun birey sayısı en azdır. III. Biyokütlesi en az olan canlı grubundaki biyolojik birikim en fazladır. IV. Vücut büyüklüğü ile biyokütle arasında ters orantı vardır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve III B) II ve III C) III ve IV 6. Asit yağmurları ile ilgili, D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV Toplam biyokütle üreticilerden son tüketicie doğru azalır. Biyokütlesi en fazla olan canlı grubunun birey sayısı da en fazladır. Biyokütlesi en az olan son tüketicide biyolojik birikim en fazladır. Biyokütle ile vücut büyüklüğü ters orantılıdır. I. Atmosferdeki karbondioksit derişiminin normal değerin altına düşmesiyle oluşur. II. Doğal bitki örtüsünün zarar görmesine neden olur. III. Tarım ürünlerinde verimliliğin azalmasına neden olur. IV. Sucul habitatların bozulmasına neden olur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) alnız I B) I ve II C) III ve IV D) I, II ve III E) II, III ve IV Asit yağmurları atmosferdeki karbondioksit derişiminin normal değerin üzerine çıkmasıyla oluşur. Diğer ifadeler doğrudur. E) Gevşek mutualizm Karınca ile sindirim sisteminde bulunan bakteri arasında karşılıklı fayda sağlamaya dayalı bir simbiyotik ilişki olan mutualizm ilişkisi vardır. 4. Doğadaki azot döngüsünde denitrifikasyon basamağı aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesini sağlar? A) Azotlu organik maddelerin amonyağa dönüştürülmesi B) Azotun gaz halinde atmosfere verilmesi C) Havanın serbest azotunun toprağa bağlanması D) Amonyağın nitrite dönüştürülmesi E) Bitkilerin topraktan azot tuzlarını almasının kolaylaştırılması Azot döngüsünün denitrifikasyon basamağı topraktaki azot tuzlarının ayrışıp azotun gaz halinde atmosfere geri verilmesini sağlar. 7. Tundraların güneyinde her dem yeşil iğne yapraklı ormanların bulunduğu biyomdur. Kışları çok soğuk, fakat yazları tundralara göre daha uzundur. Geyik, boz ayı, vaşak, sansar, oklu kirpi, kemirgenler ve böceklerin sayısı fazladır. ukarıda bazı özellikleri verilen biyom çeşidi aşağıdakilerden hangisidir? A) Çöl B) Otlak C) Tayga D) Okyanus E) Savan Soruda özellikleri verilen biyom çeşidi taygadır. 83

14 Test E 2. D 3. A 4. B 5. D 6. E 7. C 8. B 9. D 10. A 11.E 12. A Z b 1 b Tuzluluk yüzdesi ukarıdaki grafikte deniz suyunun tuzluluk yüzdesine göre b 1 ve b 2 balık türlerinin sayısal değişimi gösterilmiştir. Buna göre suyun tuzluluk derecesinin; I. den 2 e çıkarılması II. 2 den 3 e çıkarılması III. 3 den 4 e çıkarılması verilenlerden hangileri b 1 ve b 2 türlerinin birey sayılarında azalmaya neden olur? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) II ve III Deniz suyunun tuzluluk derecesinin 2 den 3 e çıkarılması b 1 ve b 2 balık türlerinin birey sayısının azalmasına neden olur. 9. Bilim insanları yaptıkları bir araştırmada, ana kara (A) ve ana karaya oldukça benzer özellikler gösteren yakın bir adada (B) yayılış gösteren bir sincap türünün iki popülasyonunun kürk rengi dağılımları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Popülasyonlar Gri renkli bireylerin frekansı Kahverengi bireylerin frekansı A % 20 % 80 B % 90 % 10 Ada popülasyonlarının ana kaynağının ana kara popülasyonları olduğu bilindiğine göre, bu kalıtsal özelliklerin popülasyonlarda farklı frekanslarla temsil edilmesinin en olası nedeni aşağıdakilerden hangisidir? ukarıdaki gibi şematize edilen besin pramidinde Z canlısına işaretli azot (N) taşıyan amino asit verilmiştir. Bir süre sonra bu azota canlısının vücut proteinlerinde rastlanmıştır. Buna göre, I. İşaretli azot canlısının yapısına katılıncaya kadar en az iki farklı beslenme şekline sahip canlı tarafından kullanılmıştır. II. İşaretli azot canlısı tarafından amino asit sentezinde kullanılmıştır. III. Bu süreçte saprofit organizmalar görev yapmıştır. yargılarından hangileri söylenebilir? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) I, II ve III Z canlısına işaretli azot taşıyan amino asit verilmiştir. Bir süre sonra bu işaretli azota canlısının proteinlerinde rastlanıyorsa; saprofitler etkinlik göstererek Z deki proteinli bileşikleri ayrıştırmış, işaretli azot canlısı arafından yeniden amino asit sentezinde kullanılmıştır. canlısı bunları tekrar canlısından alarak kendi proteinlerini sentezlemek için kullanmıştır. 12. Aşağıda bir deniz ekosisteminde, numaralarla belirtilen 8 farklı canlı türünden oluşan bir besin ağı gösterilmiştir. Bu besin ağında trofik ilişkiler, hangi canlının diğerinin besinini oluşturduğunu gösteren bağlantı oklarıyla ifade edilmiştir. 8 A) Ada ve ana karadaki mutasyon oluşum hızının farklı olması 84 B) İki popülasyondaki bireylerin üreme potansiyellerinin farklı olması C) İki popülasyondaki dişi ve erkek bireylerin oranlarının farklı olması D) B popülasyonunun adaya ana karadan göç eden az sayıdaki bireyin çoğalmasıyla oluşması E) Ada ve ana karadaki sincap popülasyonlarının yoğunluklarının farklı olması Ada popülasyonunun ana kaynağının ana kara popülasyonları olduğu bilindiğine göre B popülasyonunun adaya ana karadan göç eden az sayıdaki bireylerin çoğalması ile oluşması farklı kalıtsal özelliklerin farklı frekanslarla temsil edilmesinin en olası nedenidir. 10. Karasal biyomlarda birçok komünite yer alır. Keskin sınırlarla ayrılmamış olsa da komüniteler arasında geçiş bölgeleri oluşmuştur. Bu bölgelere ne ad verilir? A) Ekoton B) Habitat C) Niş D) Biyom E) Biyosfer Komüniteler arasındaki geçiş bölgelerine sınır yaşama birliği veya ekoton adı verilir Bu besin ağı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? 4 1 A) Besin ağındaki besin zincirlerinin hepsi aynı uzunluktadır. B) Besin ağında omnivor özellikte bir canlı bulunmamaktadır. C) Ortama karışan toksik bir maddenin, görece olarak en az 1 numaralı canlıda birikmesi beklenir. D) 2 ve 3 numaralı canlılar otçuldur. E) 5, 6, 7 ve 8 numaralı canlılar etçil beslenir. Besin ağı incelendiğinde besin ağındaki besin zincirlerinin hepsinin aynı uzunlukta olmadığı görülür. 3

15 TÜMEVARIM - I Test Bütün canlıların kimyasal yapısı analiz edildiğinde; I. RNA, 5. Glikoz derişimleri eşit olan h 1, h 2, h 3 hücreleri, yoğunlukları aşağıda belirtilen,, Z çözeltilerine bırakılıyor. II. ATP, III. protein, çözeltisi % 2 glikoz çözeltisi % 5 glikoz Z çözeltisi % 10 glikoz IV. kolesterol V. glikojen, moleküllerinden hangilerine ortak olarak rastlanılabilir? A) I ve II B) II ve IV E) IV ve V D) I, II ve III E) I, III ve V Bütün canlıların kimyasal yapısı analiz edildiğinde RNA, ATP ve proteine ortak olarak rastlanır. Kolesterol ve glikojen bütün canlıların yapısında bulunmaz. 2. Aşağıda bir bitki türünün bulunduğu ortamdaki bazı madde oranları gösterilmiştir. Üç ortamda da N miktarları eşit olduğu halde I. ortamdaki bitkinin yeterince gelişemediği gözlenmiştir. N Fe Mg N Fe Mg N Fe h 1 hücresi (% 5 glikoz) h 2 hücresi (% 5 glikoz) h 3 hücresi (% 5 glikoz) Belirli bir süre bu ortamda bekletilen h 1, h 2 ve h 3 hücreleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) h 1 hücresi başlangıçta çözeltisine göre daha hipertoniktir. B) h 2 hücresi çözeltisi ile osmotik denge durumundadır. Mg C) h 1 ve h 2 hücreleri aktif taşıma ile ortamdan glikoz alabilir. I II III D) h 2 hücresinde pasif taşımayla madde alış verişi gerçekleşemez. Bu durumun nedeni aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? A) Bitki gelişimi için N elementinin gerekli olmaması B) Bitki gelişimi için en gerekli elementin Fe olması C) Bitkinin inorganik maddelerden az olan madde oranında yararlanabilmesi D) Bitkinin Mg a oran olarak daha fazla ihtiyaç duyması E) Bitkinin inorganik maddeler bakımından dış ortama bağımlı olması l. ortamda Mg un az olması bitki gelişimini sınırlandırmıştır. Bitkiler inorganik maddelerden E) h 1 hücresi çözeltisinde plazmoliz olabilir. h 1 hücresi çözeltisine göre hipertoniktir. Bu durumda h 1 hücresi çözeltisinden su alır. miktarı az olan madde oranında yararlanabilir. 3. Zarda bulunan taşıyıcı proteinler için aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur? 6. Aşağıda trigliserit ve disakkarit sentezi şematik olarak gösterilmiştir. A) Bir maddeyi taşıdıktan sonra yapıları bozulur. B) Polimer maddelerin geçişini sağlarlar. C) Polar moleküllerin taşınmasında etkinlik gösterirler. + + H 2 O D) Sadece aktif taşıma sırasında etkinlik gösterirler. E) Canlı hücrelerde iş görürler. Zorda bulunan taşıyıcı proteinler canlı hücrelerde made taşınmanında iş görürler. Gliserol ağ asitleri Trigliserit 4. İnsanlar için bazı yağ asitleri esansiyel yağ asidi olarak nitelendirilmektedir. Örneğin linoleik asit insan için böyle bir yağ asididir. Linoleik asidin esansiyel yağ asidi olarak kabul edilmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Karbon zincirinde birden fazla sayıda çift bağ bulundurması B) İhtiyaç duyulmasına rağmen vücutta sentezlenememesi C) Uzun bir karbon zincirine sahip olması D) Hücre solunumunda kullanıldığında çok miktarda enerji vermesi + Monosakkarit Monosakkarit Disakkarit + H 2 O Buna göre trigliserit ve disakkarit sentezi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi kesin olarak doğrudur? A) Dehidrasyon sentezi ile oluşma B) Glikozit bağlarının kurulması sonucu oluşma C) Esterleşme tepkimesi sonucu oluşma D) Bitki ve hayvan hücrelerinin tümü tarafından gerçekleştirilebilme 85 E) Doymamış yağ asidi özelliği göstermesi Bir canlının kendisinin sentezleyemediği ancak ihtiyaç duyduğu için almak zorunda olduğu E) İki çeşit monomerin bir araya gelmesiyle oluşma Trigliserit ve disakkarit sentezi bir dehidrasyon tepkimesidir. yağ asitlerine esansiyel (zorunlu = temel) yağ asitleri denir.

16 Test D 2. C 3. E 4. B 5. E 6. A 7. B 8. D 9. E 10. D 7. Özellikler I II III IV Mitokondri Organik madde çeşidi İşlevi Aktivasyon enerjisi olarak kullanılma apısında bulunan elementler C, H, O, N, P Organel Kloroplast + + Ribozom + + Sentrozom + Aktivasyon enerjisini düşürme C, H, O, N ukarıdaki tabloda ve organik moleküllerinin organizmadaki işlev ve yapısındaki elementler verilmiştir. (+ : özelliğe sahip, : özelliğe sahip değil) ukarıdaki tabloda verilen bilgilere göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) I. özellik çift zarlı yapıda olma, olabilir. B) II. özellik hem ATP sentezi hem de ATP hidrolizi yapabilme, olabilir. C) III. özellik iğ ipliklerini sentezleme, olabilir. D) IV. özellik tüm canlı hücrelerde bulunabilme, olabilir. E) II. özellik nükleik asit bulundurma, olabilir. ll. özellik hem ATP sentezi hemde ATP hidrolizi yapabilme olamaz. Çünkü ribozomda ATP hidrolizi olur ancak ATP sentezi yapılamaz. Buna göre, ve organik molekülleri için aşağıdakilerden hangisi ortak olarak söylenebilir? A) Sadece hücre içinde üretilir ve kullanılabilir. B) Genetik şifreye uygun olarak ribozomda üretilir. C) apısında peptit bağı bulundurur. D) Hücredeki tüm metabolik etkinliklerde kullanılır. E) Aktif taşıma olaylarının gerçekleşmesi için mutlaka gereklidir. Tabloda verilen özelliklere göre organik molekülü ATP, organik molekülü enzimdir. Buna göre ve organik molekülleri aktif taşıma olaylarının gerçekleştirilmesi için mutlaka gereklidir. 10. Enzim Enzim Enzim 8. Bitki ve hayvan hücrelerine ait bazı özelliklerin karşılaştırılması aşağıdaki tabloda verilmiştir K ve L molekülü L ve M molekülü K ve N molekülü ukarıdaki gibi hazırlanan deney tüplerinden, 1. tüpe : K ve L moleküllerinin hidrolizini sağlayan enzimler, Özellik Depo polisakkariti çeşidi Bitki Nişasta Hücre tipi Hücre çeperi Var ok Lizozom ok Var Plastit Var ok Hayvan Hayvan Hücre yapısı Ökaryot Ökaryot Sentrozom ok Var 2. tüpe : L ve M moleküllerinin hidrolizini sağlayan enzimler, 3. tüpe : K ve N moleküllerinin hidrolizini sağlayan enzimler ilave edilerek uygun koşullarda hidrolizlerin tamamlanması için yeterli bir süre bekleniyor. Deney sonucu tüplerde oluşan monomer çeşitlerine göre aşağıdaki tablo oluşturuluyor. Deney tüpü Oluşan momoner çeşitleri 1 Glikoz, galaktoz, amino asit 2 Amino asit, yağ asidi, gliserol 3 Glikoz, galaktoz 86 Tablodaki verilere göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Bitki hücreleri endositoz yapamaz. B) Bitki ve hayvan hücrelerinde zarlı organellere rastlanır. C) Bitki hücreleri hipotonik ortamlara hayvan hücrelerine göre daha dayanıklıdır. D) Bitki hücrelerinde bulunan hiçbir yapı hayvan hücrelerinde bulunmazken, hayvan hücrelerinde bulunan bazı yapılar bitki hücrelerinde bulunabilir. E) Bitki hücrelerinde bölünme sırasında boğumlanma gerçekleşmez. Tablodaki verilere göre bitki hücrelerinde bulunan hiçbir yapı hayvan hücrelerinde Tablodaki verilere göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) K ve N moleküllerinin yapısında bulunan bağ çeşidi aynıdır. B) L molekülünün yapısında bulunan peptit bağı sayısı monomer sayısının bir eksiği kadardır. C) M molekülünün yapısında ester bağı bulunur. D) K molekülü laktoz, N molekülü sükrozdur. E) M molekülünün hidrolizi için aynı miktarda K molekülünün hidrolizinde kullanılandan daha fazla su kullanılır. Tablodaki verilere göre K karbonhidrat, L protein, M ise yağdır. K laktozdur. Ancak yine bir bulunmazken, hayvan hücrelerinde bulunabilen bazı yapılar bitki hücrelerinde bulunabilir yorumu yapılmaz. karbonhidrat olan N hakkında kesin yorum yapılamaz.