1. Üreticiler 2. Tüketiciler. 3. Ayrıştırıcılar

Transkript

1

2 BESİN ZİNCİRİ VE ENERJİ AKIŞI Doğada canlıların birbiriyle beslenmesi ve enerjinin ayrıştırıcılara kadar geçmesiyle oluşan döngüye besin zinciri denir. Birbirlerine bağlı besin zincirine besin ağı denir. Bu ağda: 1. Üreticiler 2. Tüketiciler. 3. Ayrıştırıcılar 2

3 3

4 Besin Ağı ve Canlı Sınıfları Üreticiler (Ototroflar) Güneş enerjisi ile fotosentez yapıp kendi besinini kendi yapan canlılar. Kavak, çimen gibi Tüketiciler (Heterotroflar) Yaşam için gereken besini diğer canlılar ile beslenerek karşılayan canlılardır. 1. İnek (Otçul) 2. Aslan (Etçil) 3. İnsan (Hem etçil, hem otçul) Ayrıştırıcılar (Çürükçüller) Doğadaki ölü bitki ve hayvan parçalarıyla beslenen ve toprağın mineral ihtiyacını karşılayan canlılardır. Bakteriler, mantarlar 4

5 Fotosentez Üreticiler, topraktan su ve mineralleri, havadan karbondioksiti alır. Basit şeker olan glikoz ve oksijene çevirir. Bu olaya fotosentez denir. Bu olay bitkilerde bulunan kloroplast (klorofil) sayesinde olur. Sadece ışıklı ortamda gerçekleşir. 5

6 Fotosentez Hızını Etkileyen Faktörler Işık Şiddeti Işık şiddeti arttıkça fotosentez hızı da belli bir noktaya kadar artar. Sonra değişmez. 2. Karbondioksit Miktarı Karbondioksit miktarı arttıkça fotosentez hızı da belli bir noktaya kadar artar. Sonra değişmez. 6

7 3. Sıcaklık Fotosentez Hızını Etkileyen Faktörler - 2 Bitkide enzimler 30 o C ye kadar en iyi çalışır. Bu sıcaklığa kadar fotosentez hızı artar, daha yukarılarda düşer. 4. Işık Rengi (Dalga Boyu) Fotosentez enaz yeşil ışıkta olur çünkü soğurulmaz yansıtılır. En çok ise mor ve kırmızı ışıkta olur. 7

8 Fotosentez Hızını Etkileyen Kalıtsal Faktörler 1. Yaprak sayısı arttıkça fotosentez hızı ARTAR. 2. Yaprak ayası genişledikçe fotosentez hızı ARTAR. 3. Stoma (?) sayısı arttıkça fotosentez hızı ARTAR. 4. Klorofil ve kloroplast miktarı arttıkça fotosentez hızı ARTAR. 5. Yapraktaki mumsu tabakanın kalınlığı arttıkça fotosentez hızı AZALIR. 8

9 Fotosentez Gerçekleştiğini Nasıl Anlarız? Fotosentez sonucunda oluşan glikoz bitkide nişasta olarak depolanır. İyot nişasta ayracıdır. Eğer yaprağa damlatıldığında mavi-mor renge dönüşürse fotosentez ile besin üretilmiş demektir. Fotosentez sonunda üretilen oksijen yakıcı bir gazdır. Yanan cisim yanmaya devam ederse, ya da hava almayan ortamda bir canlı oksijenli solunuma devam ederse fotosentez yapılıyor demektir. 9

10 Fotosentez ile ilgili örnek soru

11 Fotosentez ile ilgili örnek soru

12 Fotosentez ile ilgili örnek soru

13 O 2 li ve O 2 siz Solunum Canlıların besinleri yakarak enerji elde etmelerine solunum denir. Gece gündüz solunum yapılır. Oksijen kullanılıp kullanılmamasına göre 2 ye ayrılır. O 2 li Solunum (Mitokondri) (Daha çok enerji üretilir.) O 2 siz Solunum (Sitoplazma) (Bakteri, tek hücreliler) Solunum olayının gerçekleştiğini kireç suyu ile anlarız. Solunum sonucunda da karbondioksit çıkar. Çıkan karbondioksit kireç suyunu bulandırır. Bulanma olursa solunum olmuş demektir. 13

14 Enerji ve Enerji Piramidi 14

15 O 2 li ve O 2 siz Solunum Farkları 15

16 O 2 li Solunum ve Fotosentez Farkları 16

17 MADDE DÖNGÜLERİ Su Döngüsü 17

18 MADDE DÖNGÜLERİ CO 2 ve O 2 Döngüsü 18

19 MADDE DÖNGÜLERİ Azot Döngüsü 19

20 ENERJİ KAYNAKLARI 20

21 YENİLENEMEYEN ENERJİ KAYNAKLARI Kullanıldıklarında tekrar oluşumu milyonlarca yıl süren enerji kaynaklarıdır. 21

22 YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI Kullanıldıkları halde tükenmeyen, çevreye verdikleri zarar da çok düşük olan enerji kaynaklarıdır. 22

23 GERİ DÖNÜŞÜM Atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşiklerin fiziksel veya kimyasal yolla başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesine geri dönüşüm adı verilir. Geri dönüşüm, atılan- kullanım dışı olan çöpün hammadde olarak kullanılıp yeniden üretime katılmasıdır. Geri dönüşüm logosunu gördüğümüz plastik, cam, metal ve kağıt malzemeler atık maddelerden üretilmiş ürünlerdir. Geri dönüşüm sayesinde; enerji tasarrufu sağlanarak küresel ısınma üzerindeki etki azalır, üretim sürecinde ortaya çıkan atıklar azalır, doğal kaynaklar korunur. 23

24 Geri Dönüşüm Örneği 24

25 Ünitenin Kavram Haritası 25

26 Ünitenin Kavram Haritası -2 26