Hande Türker Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü Uzman Yardımcısı

Transkript

1 NORVEÇ ÜLKE RAPORU Hande Türker Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü Uzman Yardımcısı Ekim 2018

2 I. GENEL BİLGİLER Resmi Adı Norveç Krallığı Başkenti Oslo Resmi Dil Norveççe Nüfusu Nüfus Artış Hızı %1 Yüzölçümü km 2 Para Birimi Norveç Kronu Yönetim Şekli Anayasal Monarşi Devlet Başkanı Kral HARALD V (1991- ) Hükümet Başkanı Erna SOLBERG Ankara Büyükelçisi Oslo Büyükelçimiz İzmir Fahri Konsolosu Vegard Ellefsen Esat Şafak Göktürk Enis ÖZSARUHAN II. TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER GSYH : milyon Dolar (2018, IMF tahmini) Kişi başı Milli Gelir : $ (2018, IMF tahmini) Enflasyon Oranı : % 1,9 Büyüme Oranı : % 2,13 (2018, IMF tahmini) İşsizlik Oranı : % 4 İhracat : 102,8 milyar dolar İthalat : 79,9 milyar dolar Başlıca İhracat Ortakları : İngiltere %24,5, Hollanda %13,1, Almanya %12,9, Fransa %6,6, İsveç %5,8, Amerika %4,5 Başlıca İthalat Ortakları : İsveç %13,3, Almanya %12,4, Çin %9,1, İngiltere %6,3, Danimarka %6,1, Amerika %5.9 Başlıca İhraç Ürünleri : petrol ve petrol ürünleri, makine ve ekipmanlar, metal, kimyasallar, gemi, balık Başlıca İthal Ürünleri : makine ve ekipman, kimyasallar, metal, yiyecek ürünleri Kaynak: CIA World Factbook, Economic Intelligence Unit 2

3 III. TÜRKİYE NORVEÇ TİCARİ İLİŞKİLERİ (1000 Dolar) YIL İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE * * * 9 Aylık veriler Kaynak: TUIK Türkiye nin Norveç e İhracatında Başlıca Ürünler 3

4 Yolcu gemileri, gezinti gemileri, feribotlar, yük gemileri, mavnalar Balıkçı gemileri; balıkçılık ürünlerinin işlenmesine mahsus fabrika gemiler Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları Türkiye'nin Norveç'ten İthalatında Başlıca Ürünler Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar Balık (taze/soğutulmuş) Ferro alyajlar Vinil klorür/halojenli diğer olefin polimerleri (ilk şekilde) IV. NORVEÇ PAZARININ FIRSAT VE ZORLUKLARI İhracat Potansiyeli Gemicilik Sektörü Norveç'in önemli ithal kalemlerinden olan gemi, yüzer taşıt ve platformlarda Norveç'in bu sektördeki en önemli ortakları Güney Kore, Çin, Romanya ve Vietnam'dır. Ülkemiz bu pazarda bu ülkelerin gerisinde yer almaktadır. Gemicilik ve balıkçılık sektörü Norveç'in geleneksel en önemli iki sektörüdür. Ülke ekonomisi için tarihten gelen bir önemi olması nedeniyle, bu sektörlere yapılacak yatırımlar teşvik edilmektedir. Diğer bir ifade ile yurt dışında yaptırılan gemiler Norveç hükümetince desteklenmektedir. Her yıl işçi ücretlerinde artış yaşanan Norveç te halen tersanelerde çalışan bir işçinin aylık gelirinin dolar civarında olması, Norveç tersanelerinde gemilerin kabuk diye tarif edilen çelik kaynak gerektiren gövdesinin imalatını Norveç te yapılamaz hale getirmiştir. Bu nedenle, üretimi işçi yoğun teknolojiyi gerektiren bu sektör ucuz işçilikten dolayı Çin ve Vietnam ve kısmi kalitesinden ve tersanelerin kapasitesi büyük hacimli gemi yapımına imkân sağlaması nedeniyle Güney Koreli tersanelere imkân yaratmıştır. Ülkemiz tersanelerinin gerek kalite, gerekse işçilik maliyetleri açısından ve de bahse konu ülkelerden Norveç'e daha yakın olması büyük bir avantaj olup avantajın değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla, ülkede düzenlene gemicilik fuarlarına katılım sağlanması veya pazarın ziyaret edilmesi önem arz etmektedir. Ayrıca ülkemiz tersaneci ve yan sanayicilerinin, Norveç armatör firmaları ve 4

5 tersanecileriyle yapacakları düzenli temasların, gemi inşa sektörümüz için çok önemli olacağı düşünülmektedir.(kaynak:t.c. Oslo Yicaret Müşavirliği) Otomotiv sektörü Ülkenin konumundan dolayı kış şartlarının uzun ve aşırı soğuk olması nedeniyle, otomobillerin kullanım ömrü, diğer ülkelere göre kısa olmaktadır. Bu bakımdan, Norveç pazarında özellikle orta gelir gruplarına hitap eden araçlar için, ülkemizden önemli ihracat imkânı mevcuttur. Burada en önemli engel Norveç in ithalatta % 100 ün üzerinde vergi uygulamasıdır. Önümüzdeki yıllarda vergilerin nispeten düşürülmesi söz konudur. Ancak büyük şehirlerin içine giren taşıtların her defasında geçiş ücretine tabi olması, yüksek park ücretleri ve toplu taşımanın çok gelişmiş olması orta gelir gruplarının taşıt edinmelerine kısmen engel teşkil etmektedir. (Kaynak. Oslo Ticaret Müşavirliği) Demir Çelik ve Mamulleri ve Diğer Metaller Ürünleri Demir çelik mamulleri ithalatı, 2011 yılında yaklaşık 3,5 Milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir yılında özellikle inşaat sanayindeki gelişmeye bağlı olarak, 2012 yılında da ithalatın aynı seviyede gerçekleşeceği düşünülmektedir. Nikel ve nikelden yapılan mamuller ithalatında, geçen yıl görülen 3,2 Milyar Doların çok altında 2012 yılında ithalat gerçekleşeceği öngörülmektedir.(kaynak. Oslo Ticaret Müşavirliği) Mobilya Mobilya sektörü işçi ücretlerindeki yükseklik nedeniyle, yurt içi imalatı fazla gelişmeyen sektörlerden birisidir. Prefabrik ev ve mobilya ithalatının 2011 yılında yaklaşık 3 Milyar Dolar civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Bu sektörlerde ülkemiz için pazarda iyi bir potansiyel olduğu görülmektedir. Son dönemde Ülkemizden Norveç mobilya pazarına ilgi artmış bulunmaktadır.(kaynak. Oslo Ticaret Müşavirliği) Yaş Meyve ve Sebze Yaş sebze, meyve ve diğer canlı bitkiler açısından Norveç iyi bir pazardır. Her yıl Yaklaşık 1 Milyar Dolar civarında ithalat yapmaktadır. Ülkenin iklim koşullarından dolayı kış mevsiminin çok uzun sürmesi ve ülkenin büyük bölümünün kuzey kutbuna yakın olması nedeniyle, Norveç yaz aylarında dahi tarıma elverişli değildir. Ülkenin büyük bir bölümünün, yaklaşık 3 te 2'sinden 5

6 fazlasının, ormanlarla kaplı olması ülke tarımının gelişmesine de imkân tanımamaktadır. Genellikle ülke nüfusu 5 Milyon olmasına rağmen sebze ve meyve tüketimi çok fazladır. Özellikle ilköğretim çağındaki çocuklara okullarda ücretsiz meyve dağıtılmaktadır. Norveç başta taze yaş sebze ve meyve olmak üzere her türlü tarım ürününü ithal etmektedir. Norveç'e sebzeler, meyveler, sert kabuklu meyveler ihracatı açısından ülkemizin iyi bir potansiyeli vardır yılında 20 Milyon Dolarlık ihracat yapılmasına karşın 2012 yılında 2011 in çok altında ihracatın gerçekleşeceği görülmektedir. Ülkemiz tarım ürünlerinin Norveç' e ihracatında özellikle Bulgaristan'da ürünler üzerinde yapılan tahlil ve analizlerin, ülkemizin bu ürünlerin ihracatı üzerinde olumsuz bir etkisi vardır. Tahlil ve analiz için ödenen ücretin sabit olmayışı, usulsüz ödemeler, düzenlenen raporunun zamanında Norveç' e gönderilememesi, ihracatımız açısından olumsuz bir durum ortaya çıkartmaktadır. Bu konuda Oslo yöresinde ülkemizden ithalat yapan Türkiye kökenli ithalatçıların şikâyetleriyle karşılaşılmaktadır. Oslo yöresindeki ithalatçıların yaptıkları ithalat, Oslo'dan Norveç'in diğer şehirlerine gönderilmektedir. Bunun nedeni Oslo'nun Liman şehri olmasından ve kısmen Avrupa'ya yakın olmasından kaynaklanmaktadır. Norveç, Türkiye için gerek taze sebze ve meyve, gerekse işlenmiş tarım ürünleri için çok iyi bir pazardır. Norveç'e gelen ülkemiz tarım ürünleri genellikle Almanya, Hollanda ve İsveç'e ihraç edilmekte daha sonra bu ülkelerden Norveç e ihraç edilmektedir.(kaynak. Oslo Ticaret Müşavirliği) Hububat ve Tahıl Ürünleri Ülkenin iklim koşulları ve ekilebilir alanların az olması, tarımda çalışabilir iş gücünün yeterli olmaması, özellikle buğday ve diğer tahıl çeşitlerinde ve kuru bakliyat üretiminin hemen hemen hiç olmaması, ülkeyi tamamen ithalata yönlendirmiştir. Hububat ve hububattan yapılan ürünler pazarında yaklaşık 500 Milyon Dolarlık ithalat her zaman söz konusudur. Hububat ve un olarak 2011 yılında Ülkemizden 3,2 Milyon Dolarlık ihracat yapılmıştır yılı rakamlarının altında 2012 yılı ihracat rakamlarının gerçekleşeceği görülmektedir. Tarım ülkesi olan Türkiye den hububat ve un ihracatının yeterli olmadığı görülmektedir..(kaynak. Oslo Ticaret Müşavirliği) Tekstil ve Konkeksiyon Ürünleri 6

7 Tekstil ve konfeksiyon mamulleri açısından, 1 Milyar Doların üzerinde bir ihracat pazarı bulunmaktadır. Halkın alım gücünün yüksek olması, kaliteli konfeksiyon ürünlerine olan talebi canlı tutmaktadır. Buna ilaveten eğitim seviyesinin diğer Avrupa ülkelerine nazaran daha yüksek oluşu, bu kalitenin yanında moda ürünlerine ilgiyi arttırmaktadır yılında ülkemizden Norveç e yapılan ve en önemli ihracat kalemlerimiz olan tekstilde 17 Milyon Dolar, giyim eşyasında 77 Milyon Dolar ihracat gerçekleşmiştir. Geçen yılki ihracatımızın 2012 de artarak devam etmesi beklenmektedir. Tekstil ve konfeksiyon ürünleri ihracatımızın, ülkemizde düzenlenen fuarlara Norveç li firmaların katılmasının sağlanarak, ülkemiz sektörünün tanıtılmasıyla çok daha yüksek rakamlara ulaşmamız mümkündür.(kaynak. Oslo Ticaret Müşavirliği) Halı ve Diğer Yer Kaplama Ürünleri Halı ve yer kaplaması ürünler için Norveç e her yıl yaklaşık 100 Milyon Dolarlık ithalat yapılmaktadır yılında da bu miktarın artarak gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Pazarda genellikle İran halıları göze çarpmaktadır. Yolcu beraberinde ülkemizden çok miktarda Norveç e halı getirildiği tespit edilmektedir. Bu yıl 2011 yılına göre ülkemizi ziyaret eden Norveç vatandaşlarının sayısı 2012 yılında yaklaşık % 50 artarak 450 bine ulaşacağı beklenmektedir.(kaynak. Oslo Ticaret Müşavirliği) Cam ve Camdan Mamul Ürünler Yıllardır değişmeyen 100 Milyon dolarlık ithalat talebi 2012 yılında da oluşmuştur. Cam mamulleri için özellikle sofralık cam ürünleri ve binalarda kullanılan camlar açısından Norveç iyi bir pazardır. Ülkemiz Norveç pazarından yeterli pay alamamaktadır. İnşaat sektörünün canlı olması nedeniyle seramik ve fayans ürünleri için yaklaşık 2 Milyar Dolar civarında bulunan Norveç pazarı ülkemiz ihracatçıları açısından önemli bir fırsattır. Senede iki kez yapılan fuarlara bu sektörde üretim yapan firmalarımızın ürünlerini sergileyerek katılmasında yarar vardır.(kaynak. Oslo Ticaret Müşavirliği) Seramik /Fayans Ürünleri İnşaat sektörünün canlı olması nedeniyle seramik ve fayans ürünleri gibi inşaat malzemeleri için önemli bir pazar olan Norveç pazarı ülkemiz ihracatçıları açısından önemli bir fırsattır. 7

8 Senede iki kez yapılan fuarlara bu sektörde üretim yapan firmalarımızın ürünlerini sergileyerek katılmasında yarar vardır.(kaynak. Oslo Ticaret Müşavirliği) Beyaz Eşya ve Diğer Elektrikli Ev Aletleri Isınma enerjisi açısından tüketimi elektriğe dayanan Norveç'te, elektrikli ev aletleri, beyaz eşya ve klimalarda pazarın büyüklüğüyle mukayese edildiğinde ihracatımızın yeterli olmadığı görülmektedir. Ülkemiz televizyon, beyaz eşya ve klima üretiminde belirli bir üretim kapasitesine ulaşmıştır. Bu üretim kapasitesinin Norveç pazarına ihracat olarak yansıtılmasında karşılaşılan engeller arasında, Norveç nüfusunda yıllar içerisinde yaşanan durgunluğun payı büyüktür. (Kaynak. Oslo Ticaret Müşavirliği) V. İZMİR DEN NORVEÇ E YAPILAN İHRACAT 2012 $ 2013 $ 2014 $ 2015$ 2016$ 2017$ Toplam VI. TÜRKİYE NORVEÇ YATIRIM İLİŞKİLERİ 2017 yılı Aralık ayı itibariyle ülkemizde 250 adet Norveç sermayeli firma faaliyet göstermektedir. Söz konusu firmalar inşaat, gayrimenkul, balıkçılık, tekstil gibi sektörlerdendir. İzmir de faaliyet gösteren 12 adet Norveç sermayeli firma vardır. Başta enerji ve gemicilik olmak üzere, ülkemizdeki Norveç yatırımları son yıllarda artış göstermektedir. Yenilenebilir enerji alanında dünyanın önde gelen şirketleri arasında yer alan Norveç şirketleri, ülkemizin hidroelektrik potansiyelini değerlendirmek amacıyla ülkemizde yatırımlar yapmaktadır. THY nin 2005 yılında İstanbul-Oslo doğrudan seferlerine başlamasıyla yeni bir hız kazanan turizm ilişkileri giderek yoğunlaşmakta; Türkiye yi ziyaret eden Norveçli turist sayısı son yıllarda düzenli şekilde artmaktadır. 8

9 VII. İKİ ÜLKE ARASINDA YÜRÜRLÜKTEKİ ANLAŞMALAR Anlaşma Adı İmza Tarihi Ticaret Anlaşması 24 Ocak 1949 Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 16 Aralık 1971 Ticari, Ekonomik, Sınai ve Teknik İşbirliği Anlaşması 10 Şubat 1978 Enerji Alanında İkili İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı 3 Mayıs