Sağlık Kurumlarında İşçi Sağlığı Hizmetleri: Bazı Avrupa Ülkelerinden Örnekler

Transkript

1 Sağlık Kurumlarında İşçi Sağlığı Hizmetleri: Bazı Avrupa Ülkelerinden Örnekler Dr André Burgmeier, IUSTE (Institut Universitaire Santé Travail Environnement), Service de Médecine du Travail du Personnel Hospitalier, Centre Hospitalier Universitaire de Strasbourg, France; Dr Meral Turk, Ege University, Izmir, Turkey; Dr Maria Gonzalez, Pr Alain Cantineau, IUSTE, Service de Pathologie Professionnelle et de Médecine du Travail, Centre Hospitalier Universitaire de Strasbourg, France Dr Jean Francois Gehanno, Service de Pathologie Professionnelle et de Médecine du Travail, Centre Hospitalier Universitaire de Rouen, France

2 Yakın Tarih lı yıllar birçok Avrupa ülkesinde işçi sağlığı uygulamaları, yasal düzenlemeler, politikalar ve yapılanmalarda önemli adımlar : ILO Konvansiyonları AB Çerçeve Direktifi (89/391/EEC) DSÖ Herkes için İş Sağlığı Küresel Stratejisi (1996) Avrupa ülkelerinde iş sağlığı uygulamalarına yansıyan yasal düzenlemelerin gerçekleşmesine yol açtılar Hepsi işçi sağlığı iş güvenliği (ISIG) hizmetlerinde çok disiplinlilik kavramını ve ortamı ve sağlıklarını iyileştirmede çalışanların aktif katılımını vurgulamıştır.

3 Avrupa nın geniş değişkenliği Gösterge olabilecek bazı ulusal yönelimler: Yenilenen genel düzenlemeler, çok sayıda Avrupa ülkesinde yenilikler, fakat sıklıkla, hastane sektörüne özgü bir düzenlemenin olmaması Terminolojideki ilginç gelişme: işyeri hekimliğinin yerini iş sağlığı nın ya da işte iyilik hali nin alması Uygulama alanının genişlemesi: hijyen ve sağlığın giderek daha fazla güvenlik ve çevre ile ilişkilendirilmesi (işyeri ile sınırlı kalmaması)

4 İşyerinde önemli tehlikeler (Herkes için İş Sağlığı Küresel Stratejisi) (a) Mekanik riskler (b) Ağır Fiziksel yük ya da ergonomik açıdan olumsuz koşullar (c) Biyolojik ajanlar : (d) Fiziksel faktörler (e) Üreme açısından toksik riskler, mutajenler, karsinojenler (f) Mesleksel karsinojenler (g) Allerjik etkenler : (h) Psikososyal riskler, stres (i) Sosyal koşullar

5 «Sosyal iyilik hali»... İşyerindeki özel riskler dışında çalışma koşulları, işin doğası, mesleksel statü ve işyerinin coğrafik yerleşimi de sosyal statü ve çalışanların iyilik hali üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. (http: // osha.europa.eu/fr/topics/stress/index_h tml). Bunun ötesinde, DSÖ nün İş Sağlığı Programı özel ihtiyaçları olan işçilere de eğilmektedir., örneğin : Kadınlar, engelli ya da yaşlı çalışanlar Küçük işletmelerde ya da kayıtdışı çalışanlar, güvencesi olmayanlar. Psikososyal sorunlar AB de risk değerlendirme ve önlem alınmasını zorlayan düzenlemelerin yapılmasına destek olacak özel bir anlaşma çerçevesinde ele alınmıştır

6 Sahada çalışma zamanı (Üçte bir zaman) ve Çok disiplinlilik Saha çalışması (teorik olarak çalışma zamanının üçte biri) tıbbi hizmete karşı (Temel iş? Danışmanlık, aşılama): aslında birbirinden ayrılamaz AB Direktifleri tarafından ortaya konan zorunlu bir yaklaşım: iş durumlarının analizi ve sağlık için riskli durumların ilişkilendirilmesini sağlar. Mültidisipliner ekip içinde işyeri hekiminin yeri sorunları çözmede çok önemlidir. Yeni İSİG modeli işyerinde iş sağlığı alanındaki farklı meslekleri ve uzmanları bir araya getirmektedir. AB Direktiflerinin baskısı ile zorunlu hale gelmiştir.

7 Sağlık kurumlarında İSİG hizmetleri Avrupa ülkelerinin 2 / 3 ünde zorunlu, uygulamada büyük farklılık var (daha gelecek olanlar da var) ve ülkelerin ¼ ünde de hiçbir yasal zorunluluk yok Bazılarında zorunluluk varsa da çok az uygulama : Polonya: 100 işçinin üzerinde olanlarda veriliyor Ülkelerin 2 / 3 ünde İSGB ler işveren tarafından, % 13 ü devlet tarafından kurulmuştur. AB nin çoğu ülkesinde ISGB ler doğrudan kurumda kuruludur (Belçika, Almanya, BK ta dışarıdan hizmet alma şeklinde); BK ta NHS tüm hastaneleri kapsasa da, Fransa da kamu ve özel kurumlar büyüklüklerine göre dışarıdan ya da kurum içi olmak üzere uygulamalar farklı

8 Genel olarak Avrupa da Durum Riskler ve hastanedeki hastalıklar konusunda çok sayıda yayın mevcut fakat ISGB leri konusunda çok az veri var, oysa sağlık tüm dünyada hızlı yükseliş gösteren ikinci aktivite. Bir sorun olduğunun göstergesi AB ye odaklanacağız ve öncelikle Fransa ve diğer AB ülkeleri ile karşılaştırmalar (tek bir ülkede bile zor, fakat 27 ve üzerinde karşılaştırma daha da zor ) Aynı ülkede bile örgütlenmeler çok farklılık hatta aykırılık gösterebiliyor. Sorumuz şu: sağlık çalışanlarının sağlığına tüm bu farklı ulusal politikalar çerçevesinde yeterince önem veriyor muyuz?

9 Fransa: Genel Bilgiler Tüm aktif çalışanlar için, hem kamu hem özelde ve hastanelerde, çalışma statüsü ne olursa olsun, memurlar, geçici işçiler dahil İşyeri Sağlık Hizmetini kurgulayan dünyadaki ilk ülke (1946) Risklerin Önlenmesi Konseyi (işçi temsilcileri ve sendikalar, kamu otoriteleri ve uzmanlar ortak) ve CRAM a ait işçi ve işveren Teknik Komiteleri tarafından hükümet düzeyinde hazırlanan yasa ve düzenlemeler (fakat sağlıkçılar için yok). >50 üzerinde işçisi olan her işletme ve fabrikada: 1 ISIG Kurulu (işçi delegeleri, idare, ve danışman olarak İşyeri hekimi) ve 1 İSB (2 farklı örgütlenme): «Bağımsız Otonom» (işveren tarafından kurulmuş, İşletme Komitesi (İK=idare, sendika temsilcileri) tarafından izlenen- >2200 için zorunlu (özel sektör) «Ortak ISGB = Şirketler-arası" (dışarıdan, özel, küçük ve orta ölçekli işletmelere hizmet satan, işveren tarafından finanse edilen herbiri işçi sayısına göre yıllık ödeme yapıyor; 1/3 işveren, 2/3 ü işçi temsilcilerinden oluşan bir Komisyon tarafından denetlenen)

10 Fransa:...hastanelerde Kamu hastanesinde, özel sektöre göre sıklıkla zorunluluk ve düzenlemelerin farklı olduğu fakat farklılıkların giderek azaldığı uygulamalar. >1500 çalışan ise doğrudan hastanede İSB zorunluluğu acil dışında sadece koruyucu hizmet Sağlık gözetimi: kamu-özel arasında pek fark yok : işe giriş muayenesi, yılda bir ya da iki yılda bir (+ özel bir durum varsa biyolojik kontrol), MH, İş kazası veya >3 aydan uzun işe devamsızlık sonrası kontrol. Bazı zorunlu aşılamalar Hemşire çalışan sayısına göre zorunlu: Endüstride: 1 hemşire/ , 2 hemşire arası ve 1 her 600 lük artış için; Endüstriyel olmayan: 1 / arası ve 1 her 1000 lik artış için. Hastaneler için hiçbir düzenleme yok

11 İSVEÇ: Genel Bilgiler WEA (Working Environment Act) tarafından yönetilmekte: temel ilke: sağlığın bozulmasını ve endüstriyel kazaları önlemek sağlıklı bir çalışma ortamı sağlamak. İşin içeriğine ve çalışma ortamında önleyici çabalara odaklanan bir yaklaşım İşveren ve işçiler işbirliği halinde: sosyal taraflar alandaki planlama ve izlemlere katılıyor; hastaneler dahil yapısal değişiklikler sektöre özel toplu sözleşmelerle yönetiliyor Fakat işveren temel sorumluluğunu taşıyor: Sonuç zorunluluğu / çalışanların sağlığına olacak zararlara ve iş kazalarına karşı önlemler. Çalışma ortamının sürekli izlemi ve eylem planları Rehabilitasyon için gerekli önlemlerin alınması

12 İSVEÇ: Kamu sektörü (Sağlık Hizmetleri) «Merkezi Anlaşma»: % 100 işverence finanse ediliyor. Geniş bir uzman yelpazesine dayanıyor. Sağlık personeli için İş Sağlığı Eğitimi mevcut 4 aktiften üçü ISB ne erişiyor (kamunun dolayısıyla hastanelerin % 100 ü) Farklı tipte İSGB, aktiviteye özgü ( yerel düzeyde ya da tüm ülkeyi kapsayan kamu ya da özel farklı endüstrilerden işçilerle sözleşmeler ) Yerel düzeyde şubeleri olan büyük merkezlere doğru giden bir yapılanma...

13 DANİMARKA Modeli Çalışma Ortamına ilişkin Yasa (1975): çalışma ortamının modern bir sistem olarak dikkate alınmasını önerir. Prensip: hükümet ile üçlü konsensüs. Tamamen hastaneye uyarlanabilir. Giriş: «... Çalışma Ortamı Hizmeti (WES) kontrolünde ve sosyal tarafların önerileri ile işletmelere sağlık ve güvenlik ile ilgili sorunları kendi başlarına çözmede dayanak oluşturacaktır. Çerçeve Yasa, az sayıda ayrıntı içermekte (yönetim düzenlemeleri, düzenli vergilendirme / AB Direktifleri). Fiziksel veya psikolojik olumsuzluklardan uzak, kazalara meydan vermeyecek güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı için, Vurgu tükenmeye ya da erken yaşta iş yaşamını sonlandırmaya neden olabilecek MH nın önlenmesine yapılmakta.

14 Danimarka: İSİG organizasyonu >5 çalışan, İşyeri Güvenlik Birimi (İGB) Merkez ve esas otorite: Güvenlik Grubu (ustabaşı/süpervizör ve çalışanların güvenlik delegeleri) departmana özgü ve İşletmelerin büyük küçük tümü iş istasyonunun değerlendirmesini yapmak zorunda İSGB ler: İGB nin sağlık alanında danışmanı, öncelikle koruyucu hizmetler, zorunlu ya da isteğe bağlı: 1977 den beri aşama aşama zorunluluk, önce yüksek riskli sektörlerde- temel olarak endüstride

15 Almanya: Genel Bilgiler Sistemin özellikleri: kaza sigortası (bir de halk sağlığı için) gibi meslek birlikleri ("Berufsgenossenschaften"), tarafından yönetilen işler 20 işçiye ulaştığında, şirket iş güvenliği ile ilgili yetkin bir personel görevlendirmek zorunda (1963). Tamamen hastaneye uyarlanabilir. Eğer mesleksel bir riske maruz kalmıyorsa medikal bir izlem gerekmiyor.

16 "Berufsgenossenschaften Kaza sigorta şirketleri, endüstriyel sektörlere göre düzenlenmiştir. Tüm işverenler üye ve kaydolmak zorunda. Finansman onların katkıları ile sağlanmakta. Kar amaçlı bir kurum değil ( sadece zorunlu ödemeleri kapsıyor) Kamu sorumluluğu olarak, ortak yönetim (ücretli-işverenlerin eşit temsiliyeti) altındaki sigorta işlemleri ve kazaların önlenmesine ilişkin işleri de yapmaktadır. Özgün / Hastane ve sağlık çalışanı Büyüklüğe (ve alana) göre kalifiye personel ya da iş sağlığı uzmanı ( hekimi olmayan ya da çalıştırmak istemeyen kurumlara özgü ISIG hizmeti veren kuruluşlar)

17 Birleşik Krallık ta Durum: ISIG Yasası (1974): işveren (hastaneyi de kapsıyor) ücretlilerin sağlık ve güvenliğini korumak için mümkün olan ölçüde gerekeni yapmak zorundadır. İşyerinde uzman doktor ya da sağlıkçı zorunluluğu yok İşte önlem sorumluluğu: işveren, < 50 olan küçük işletmelerde İşveren sorumlu; Küçük işletmelerin %99 u <50 çalışan (aktif nüfusun 50 % ). Özel işletmelerin %8 i iş sağlığında uzman olan ya da olmayan profesyoneller çalıştırır. <25 çalışanı olanların %5 ine karşı büyük işverenlerin 2/3 ü çalıştırır. Kamuda daha çoğunlukta, çalışanların 50 si İş sağlığı profesyonelleri tarafından izlenmekte.

18 : Diğer AB Ülkeleri: birbirinden farklı durumlar Ülkelerin tümünde Çerçeve Yasa ve İş Sağlığı konusunda AB Direktifleri, birbirini izleyen gözden geçirmelerle uyarlanmış fakat işleyiş faklılıkları Uygulama alanında Organizasyonda ve uygulamada Hedeflerde Eğitim ve terfide devam etmekte

19 Hastanelerde BK da, hastanelerin çoğu NHS nin kapsamında, kamu kurumu şeklinde. Özele göre çok az İSİG Birimi ( ameliyathanelerin izlemi ve hastane enfeksiyonları ile mücadele) Hollanda da, hastanede risk, absanteizm hızları yüksek ve 40% > ticaret sektörü (10 kat daha az çalışan!) : Fiziksel yük, stres, çalışma saatleri, düzensiz çalışma, toksik ve biyolojik ajanlar.. : hastanelerde İSİG birimlerinin kurulması Yapısal: yetersiz bütçeler (yakın zamanda kar ettirmeyen). Önlemeyi motive eden, çoğunlukla işte varolmayı sürdürebilmek (tükenmişlikle, enfeksiyon riski ile mücadele), risk gerçeği (toksik risk örn) çok arkadan geliyor

20 Sorunlar İS uzmanlarının sayı ve eğitim eksikliği Bütçe reformları Çalışma koşullarının değişimi

21 Risklerin gelişimi İş sağlığı açısından Geleneksel riskler- biyolojik, kimyasal ve fiziksel kaybolmadılar: her zaman bir MH nı önlemek için dikkate almamız gerekiyor, fakat Tehditlerin doğası ve epidemiyolojisi değişti ( Hep B, C, HIV, kızamık, Tbc, suçiçeği ) Mesleksel KİS sorunları, lombaljiler Üst ekstremite sorunları Stres ve psikososyal riskler

22 Sonuç İşyerlerinin değerlendirilmesine, Risk değerlendirmesi ve psikososyal etkilenmelere daha fazla önem İşçi sağlığı alanındaki araştırmaların desteklenmesi ve geliştirilmesi sürdürülmelidir.

23 Thank s for attention... and some useful links... Some US and EU guidelines