Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 59, Kasım 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 59, Kasım 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Yrd. Doç. Dr. Mustafa KABATAŞ Kastamonu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü mkabatas@kastamonu.edu.tr Eda NERGİZ Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı, Müzik Eğitimi Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi edanergiz4@gmail.com MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMLARINDA YER ALAN ELEKT- RONİK ORG DERSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME Öz İlk ve Ortaokulların müzik eğitimindeki kulak eğitimi, şarkı öğretimi ve solfej eğitimi gibi enstrüman ile eşlik edilmesinde yarar görülen kullanım alanları göz önüne alındığında, Müzik Öğretmenliği programlarındaki Elektronik Org dersinin içeriği ve işlevselliği önem kazanmaktadır. Müzik teknolojisinin geliştiği bu dönemde elektronik klavyeli çalgıların sınıfta müzik eğitimi için olanaklarının geniş olması, müzik öğretmenleri ve müzik öğretmeni adayları için üzerine eğilmeleri gereken önemli bir konu halini almaktadır. Şarkıya Eşlik Edebilme becerisi üzerine eğilen bu çalışmada; elektronik org enstrümanın yapısı ve Elektronik Org dersin içeriğinin incelenmesinin amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yaklaşımına uygun, betimsel tarama modelindedir. Nitel çalışmalar, doküman inceleme, araştırılması hedeflenen olgu ve olaylar hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin çözümlenmesini kapsar (Yıldırım ve Şimşek, 2006: ). Tarama modeli ise, geçmişte ya da halen var olan bir durumu olduğu şekilde betimlemeyi amaçlayan yaklaşımdır (Karasar, 2006: 77). Anahtar kelimeler: Müzik, Program, Müzik Öğretmenliği, Org, Yapılanma

2 INVESTIGATION ON "ELECTRONIC ORG" COURSES IN MUSICAL TEACHING PROGRAMS Abstract The content and functionality of the "Electronic Org" course in Music Teaching programs is gaining importance when the usage areas of primary and junior high schools' music education such as ear training, singing teaching and solfege education are considered to be accompanied with the instrument. In this period of development of music technology, the possibilities for electronic music education in electronic classical music instruments is becoming an important issue for music teachers and music teacher candidates. In this work, which is devoted to the "ability to accompany singing" skills, The structure of the electronic organ instrument and the "Electronic Organ" are intended to examine the content of the course. Research is a descriptive screening model suitable for qualitative research approach. Qualitative studies include analyzing documents, analyzing written materials that contain information about events and events targeted for research (Yıldırım and Şimşek, 2006: ). The screening model is an approach that aims to describe "the past or present situation as it is" (Karasar, 2006: 77). Keywords: Music Program, Music Teaching, Org, Structuring GİRİŞ Bilginin önem kazandığı ve bilgi teknolojilerinin toplumsal yapıyı biçimlendirmede itici rol üstlendiği toplum, sanayi ötesi veya bilgi toplumu dur. Bilgiye değer veren toplum; üretebilen, bilgi teknolojilerinden yaygın biçimde yararlanmasını bilen aktif ve edilgenlikten kurtulmuş toplumdur. Bu özellikleri ile bilgi toplumu, bilgi teknolojileri ile biçimlenmektedir. Bilgisayar, donanım, yazılım, iletişim ve sistemlerinden oluşan bilgi teknolojileri, günümüzde insan yaşamının ve evriminin dinamiğini oluşturmaktadır. Bilgi teknolojileri dünyada köklü değişimlere neden olmuş ve yakın gelecekte de olmaya devam edecektir. Günümüzde insanlık, teknolojik yenilikler ve bunların yönetimi konusunda sanayi toplumunun insanına göre daha bilinçlidir. Bilgi toplumunun getireceği yenilikleri yönetmede daha donatımlı olan ulusların, bu yeni toplum düzeninde dönüşüm ve değişim sürecine daha duyarlı olması ve zaman geçirmeden uyum sağlaması, gelecek dünya düzeninde üstün olmasına katkıda bulunacaktır (Bensgher, 1996:11-12). Bilimsel ve teknolojik alandaki hızlı gelişmeler, diğer alanlarda olduğu gibi, eğitimi de etki sahasına alarak sosyoekonomik, teknolojik ve eğitsel koşulların değişmesini ve buna bağlı olarak eğitim sistemlerini de oldukça etkilemiştir. Bilgi teknolojisindeki hızlı gelişim bilgi toplumlarını ortaya çıkararak, toplumların yeni teknolojik gelişmeleri yakından takip etmelerini, kendilerine uyarlamalarını ve yeni teknolojilerin eğitim kurumlarında yer almasını sağlamıştır. Günümüzde eğitim teknolojisine ilişkin gelişmelerden yeni teknolojik sistemler arasında yer alan ve en etkili iletişim ve bireysel öğretim teknolojisi olarak nitelendirebileceğimiz bilgisayarların, eğitim sistemine girerek, okul programlarında değişiklikler ve bilgi akışına yeni boyutlar 2 getirmiş ve kalıplaşmış bilgi aktarımına dayanan eğitim sistemlerinde köklü değişikliklere yol açmıştır (Uşun, 2004:3-4).

3 Bulunduğumuz yüzyılda büyük boyutlara ulaşan teknolojik gelişmeler, toplumların yaşam tarzı, tüketim anlayışı ve eğitim gibi pek çok alanın değişmesine veya dönüşmesine sebep olmuştur. Teknolojideki bu büyük değişim, hızlı iletişim ve artan bilgi paylaşımı gelişmiş ülkelerde eğitimin yeniden yapılanmasına neden olmakta ve teknoloji sınıflara girmektedir. Bunun bir sonucu olarak da bu ortama uyum sağlayabilecek öğretmen adayları yetişmesi beklenmektedir. Teknolojinin böylesine hızlı değişimler yarattığı bu ortamda sanatta da yeni kullanım alanları veya farklı ifade biçimleri keşfedilmiştir. Sanatın dallarından biri olan müziğin gösterdiği değişimi Say şu şekilde aktarmıştır; 19. Yüzyılın sonlarından başlayarak özellikle 20. Yüzyılda sıçramalı bir gelişim gösteren teknoloji, müziğin yaygın biçimde dinlenebilmesini sağlamış, besteci ile kitleler arasında yeni bağlar kurmuştur (Say, 2010: 507). Değişen bu müzik teknolojisi ile birlikte bilgisayar ortamında ya da elektronik ortamlarda müzik üretildiği ve elektronik çalgıların kullanımının arttığı görülmektedir. Elektronik çalgıları ve özellikle klavyeli elektronik çalgıları edinmedeki kolaylıklar, erişilebilecek uygun fiyatlara piyasada bulunabilmeleri, kullanım çeşitliliği ve kullanım kolaylığı bu enstrümanları her alanda ön plana çıkartmaktadır. Müzik alanındaki tüm bu gelişmeler müzik eğitimine de yansımıştır. Geleneksel üretim biçimin değişmesi, teknolojinin belirleyici olması kaçınılmaz görünmektedir. Bu durumda müzik eğitim ve öğretiminin de buna paralel olarak değişmesi gerekmektedir Geç kalmadan müzik eğitimi bu yeniliklerle donatılmalı, programlar bu düşünce ışığında desteklenmelidir. (Bayraktar, 1989: 162). Müzik dersleri kapsamında en sık kullanılan elektronik enstrümanlardan olan klavyeli çalgılar ise pratik yönü ile müzik öğretmenlerinin en sık tercih ettiği enstrümanlardan olduğu düşünülmektedir. Klavyeli çalgıların olanaklarından birini Bayraktar şu şekilde özetlemektedir: Değişik ses rengi olanaklarının çok olması, ritim çalgılarını bünyesinde bulundurması, kolay ve zengin eşlik yapabilme olanakları son zamanlarda sequencer lı (kayıt yapabilme özellikleri) klavyelerin üretilmesi. Müzik öğretmeni bu olanakları kullanarak öğrencilerin ilgisini daha çabuk çekebilmekte, değişik özellikleri kullanarak dersi monotonluktan kurtarabilmektedir. Örneğin bir ezgiyi flüt sesi rengiyle, sonra org, sonra elektro-piyano vb. seslerle öğrenciye sunulabilir. Aynı parçayı önce bir eşlikle sonra değişik bir otomatik eşlikle renklendirebilir. İsterse buna bir ritim ekleyebilir. İsterse yalnızca bir piyano ya da klavsen sesiyle eşlik yapabilir, çalabilir. Ya da daha önceden hazırlayarak kayıt ettiği parçayı sınıfta dinletebilir. Gelişen müzik teknolojisi çok renkli bir müzik dersi için zengin olanaklar sunmaktadır (Bayraktar, 1989: 163). Sağladığı birçok yanında kolay taşınabilir oluşu ve ilkokul-ortaokullarda akustik bir enstrümandan daha sık karşılaşılacağı düşünülen elektronik orgların, müzik öğretmeni adaylarının meslek hayatlarında derslerinin verimini arttıracağı düşünülmektedir. Tüm bunlar göz önüne alındığında, Müzik Öğretmenliği programlarında yer alan Elektronik Org dersinin içeriği ve süreci önem kazanmaktadır. Müzik öğretmeni adaylarının lisans eğitimlerinde aldıkları Elektronik Org dersine ilişkin görüşlerinin tespit edildiği çalışmasında Kılıç, müzik öğretmeni adaylarının derse ilişkin zorlandığı konuları şu şekilde sıralamıştır: Öğretmen adayları tarafından, elektronik org dersinde zorlandıkları konulara ilişkin olarak; bir okul şarkısına akor yazabilmek; belirlenen ritme uygun olarak çalabilmek; çok çalışmamak ve pratik yapmamak; akor bağlantıları ve çevrimlerinde; armoni bilgisi eksikliğinden kaynaklı; deşifre bilgisi eksikliğinden kaynaklı; iki el koordinasyonunda; elektronik orga hakim olamamak; hızlı düşünememekten kaynaklı sorunlar yaşadıkları üzerinde durmaktadır. (Kılıç, 2016: 357). 531

4 Bu tespitlerden yola çıktığımızda anlaşılacağı gibi öğretmen adaylarının okul şarkılarına eşlik yapmada okul şarkılarına akor yazabilmeleri ya da armoni bilgisi eksikliğinden kaynaklı eşlik yazamama sorunları yaşadıkları görülmektedir. Dolayısıyla bu durum okul şarkılarına eşlik edebilmelerini güçleştirdiği düşünülmektedir. Tüm bunlar göz önüne alındığında Elektronik Org dersinin içeriği açısından müzik öğretmenlerinin okul şarkılarına eşlik etmelerine katkı sağladığı görülmekte; ancak belli başlı okul şarkılarına ait elektronik org ile çalınabilecek eşliklerin derli toplu bir kaynakta yer almadığı görülmektedir. Mesleki süreçlerinde kullanmaları açısından böyle bir dağarın oluşturulmasının faydalı olacağı düşünülmektedir Araştırma Problemi Bu çalışmanın ana problemi, Müzik öğretmenliği lisans programlarında yer alan 2. Sınıfın 2. Yarıyılında seçmeli olarak bulunan Elektronik Org dersinin, müzik öğretmeni adaylarının ileriki meslek yaşamlarında sınıf içerisinde verecekleri kulak eğitimi, şarkı öğretimi veya solfej eğitimleri gibi çeşitli alanlarda eşlik etme becerilerini kazanmalarına nasıl katkı sağlayacağı? dır. Bu doğrultuda alt problemler şu şekilde belirtilmiştir: Elektronik Org dersinin Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı müfredatındaki yeri ve dersin içeriği nedir?, Elektronik Org ismi altında çeşitlilik gösteren enstrümanların kullanım zenginliği nedir ve öğretmen adayları bundan nasıl fayda sağlar? ve Müzik öğretmeni adaylarının, ilköğretim ve orta öğretim düzeylerindeki müfredatlar doğrultusunda, sınıf ortamında elektronik org enstrümanını nasıl etkin kullanacakları ve bunun için uygun güncel dağarın nasıl oluşturulacağı? 1.2. Araştırmanın Amacı Müzik öğretmenliği mesleği içerisinde şarkı öğretimi veya solfej eğitimi sırasında eşlik önemli bir yer tutmaktadır. İlkokul veya Ortaokul seviyesindeki öğrencilerin zihinlerinde çok sesli altyapının oluşması, okuduğu melodinin armonisini de aynı zamanda işitmesi müzikal eğitimin en mühim kısımlarından biridir. Bu bağlamda, müzik öğretmeni adaylarının mesleki yaşantıları boyunca karşılaşılabilecekleri şarkılara eşlik etme becerilerinin, lisans eğitimleri boyunca aldıkları diğer enstrüman derslerinin de katkısının yanında MEB okullarında en sık karşılaşabilecekleri elektronik org ile de sağlamaları gerektiği düşünülen bu çalışmada; Müzik öğretmenliği lisans programlarında yer alan 2. Sınıfın 2. Yarıyılında seçmeli olarak bulunan Elektronik Org dersinin, müzik öğretmeni adaylarının ileriki meslek yaşamlarında sınıf içerisinde verecekleri kulak eğitimi, şarkı öğretimi veya solfej eğitimleri gibi çeşitli alanlarda eşlik etme becerilerini kazanmalarına nasıl katkı sağlayacağının tespiti amaçlanmıştır. Bu nedenle, elektronik org dersinin müzik öğretmenliği müfredatlarındaki yerinin tespiti ile birlikte enstrümanın işlevsel açıdan tanıtımı yapılarak öğretmen adaylarının sahada karşılaşacakları elektronik org enstrümanını işlevsel kullanma becerilerine katkı sağlaması ve ilköğretim- ortaöğretim kurumlarında elektronik org enstrümanının kullanımına yönelik uygun güncel dağarın belirlenmesine ait fikir altyapısı oluşturulması amaçlanmıştır Araştırmanın Önemi Günümüz teknolojik gelişmesinin bir yansıması olan elektronik org dersinin müzik öğretmenliği müfredatındaki yerine ilişkin derleme çalışması olan bu çalışma, enstrümanın kolay ulaşılabilir olması, akustik piyanolara kıyasla ekonomik olması gibi nedenlerden dolayı müzik öğretmenlerinin sahadaki çalışmaları için avantajlı olması ve kullanım olanaklarının tanınması açısından önem kazanmaktadır. Bu nedenle, müzik öğretmeni adaylarının mesleki hayatlarında etkin bir biçimde kullanılacağı düşünülen bu enstrümanın, adayların lisans eğitimindeki yeriders içeriği ve elektronik org adı altında teknik anlamda çeşitlilik gösteren enstrümanların genel özelliklerinin tanıtılmasının müzik öğretmeni adaylarına katkı sağlayacağı düşünülmek ile bir-

5 likte; ortak ve güncel dağar oluşturulmasına ilişkin fikir altyapısının oluşturulmasının meslekte olan müzik öğretmenlerine ve gelecek müzik öğretmeni adaylarına sağlayacağı katkıdan dolayı önem kazandığı düşünülmektedir. 2. YÖNTEM Müzik öğretmenliği programlarında elektronik org derslerinde kullanılan dağarın yapılanması üzerine yapılan araştırmada genel bir bakış açısıyla incelenmesi betimlemeye çalışılmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemindedir. Nitel çalışmalar, doküman inceleme, araştırılması hedeflenen olgu ve olaylar hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin çözümlenmesini kapsar (Yıldırım ve Şimşek, 2006: ). Tarama modeli ise, geçmişte ya da halen var olan bir durumu olduğu şekilde betimlemeyi amaçlayan yaklaşımdır (Karasar, 2006: 77) Araştırma Modeli Çalışmada kullanılan model, nitel araştırma yöntemlerinden Survey Yöntemi (Alan Taraması) ndedir. Alan taraması çalışmaları mevcut durumu tespit etmek için yürütülen bir araştırma türüdür. Daha çok araştırılmak istenen olayın veya problemin mevcut durumu nedir ve neredeyiz, sorularına cevap aranır. (Çepni, 2012: 75) Evren Örneklem Türkiye de müzik öğretmeni yetiştiren Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümleri Müzik Eğitimi ana Bilim Dalları müfredatı bu çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklemi ise, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı müfredatıdır Verilerin Toplanması ve Analizi Veriler, çalışmanın ana problemine ve alt problemlerine uygun olarak sırasıyla şu şekilde toplanmıştır: Öncelikle Elektronik Org dersinin müfredattaki yerinin tespiti açısından Yüksek Öğretim Kurumu sitesinden 2014 yılına ait Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı Güncel Ders Programı elde edilmiştir. Ardından müzik öğretmenlerin ve müzik öğretmeni adaylarının elektronik org enstrümanın teknolojik imkanlarını tanımaları amacıyla cihaz ile ilgili bilgilere yer verilmiş ve Yüksek Öğretim Kurumu Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı müfredat programından dersin içeriği incelenmiştir. Son olarak elektronik org enstrümanına yönelik uygun güncel dağarı oluşturmaya fikir sağlamak amacı ile, M.E.B. 5 Kitabı nın 14. Sayfasından Elde Edilen Sağlık Öğütleri Şarkısı eşlik boyutunda değerlendirilmiştir. 3. BULGULAR Bilgiye değer veren toplum; üretebilen, bilgi teknolojilerinden yaygın biçimde yararlanmasını bilen aktif ve edilgenlikten kurtulmuş toplumdur. Bu özellikleri ile bilgi toplumu, bilgi teknolojileri ile biçimlenmektedir. Bilgisayar, donanım, yazılım, iletişim ve sistemlerinden oluşan bilgi teknolojileri, günümüzde insan yaşamının ve evriminin dinamiğini oluşturmaktadır. Bilgi teknolojileri dünyada köklü değişimlere neden olmuş ve yakın gelecekte de olmaya devam edecektir. Günümüzde insanlık, teknolojik yenilikler ve bunların yönetimi konusunda sanayi toplumunun insanına göre daha bilinçlidir. Bilgi toplumunun getireceği yenilikleri yönetmede daha donatımlı olan ulusların, bu yeni toplum düzeninde dönüşüm ve değişim sürecine daha duyarlı olması ve zaman geçirmeden uyum sağlaması, gelecek dünya düzeninde üstün olmasına katkıda bulunacaktır (Bensghır, 1996:11-12).

6 Bilimsel ve teknolojik alandaki hızlı gelişmeler, diğer alanlarda olduğu gibi, eğitimi de etki sahasına alarak sosyoekonomik, teknolojik ve eğitsel koşulların değişmesini ve buna bağlı olarak eğitim sistemlerini de oldukça etkilemiştir. Bilgi teknolojisindeki hızlı gelişim bilgi toplumlarını ortaya çıkararak, toplumların yeni teknolojik gelişmeleri yakından takip etmelerini, kendilerine uyarlamalarını ve yeni teknolojilerin eğitim kurumlarında yer almasını sağlamıştır. Günümüzde eğitim teknolojisine ilişkin gelişmelerden yeni teknolojik sistemler arasında yer alan ve en etkili iletişim ve bireysel öğretim teknolojisi olarak nitelendirebileceğimiz bilgisayarların, eğitim sistemine girerek, okul programlarında değişiklikler ve bilgi akışına yeni boyutlar 2 getirmiş ve kalıplaşmış bilgi aktarımına dayanan eğitim sistemlerinde köklü değişikliklere yol açmıştır (Uşun, 2004:3-4). Günümüzde müzikle uğraşan besteci ve kompozitörlerin üretim metotları, bilimdeki gelişmelere paralel olarak teknolojinin kullanılması, bilgisayar ve dijital ses teknolojisinin müzik üretimi üzerinde etkisi sayesinde birçok yenilikler sunmaktadır. Ses sinyalleri üzerinde yapılan işlemler ve yeni seslerin sentezlenmesi, mikroformalden (Tını yüksekliği, tını rengi, tını süresi, tını seviyesindeki dinamik değişiklikler gibi müziğin en küçük elementlerinin oluşturduğu şekil) makroformale (Eserin yapısal kurgusu) kadar müzik kompozisyonlarının oluşumunda bilgisayar uygulamalarının sıkça kullanılması, bilim ile sanat arasında sağlam bir bağ oluşturmuştur. Çağdaş müziğin zenginleşmesinde büyük rol oynayan bilim ve teknoloji ve buna karşılık yeni müzikteki yönelişler ve bunların gereksinimleri, bu anlamda çözüm üretebilmesi açısından bilim ve teknolojiye yeni motivasyonlar sağlamıştır (Bora, 2010:90-97). Tüm bu yenilikler, yaşadığımız yüzyıl düşünüldüğünde muhteşem derecede büyüyen teknolojiden faydalanmadan bir eğitim anlayışı düşünülemez. Sanal çalgıların gelişmesi bu çalgıların profesyonel org çalgısı aracılığı ile çalınma imkanı org çalgısının müzik eğitimi dahil olmak üzere müzik sektörünün tüm alanlarında kullanılması çalgının öneminin de arttığının net ifadesidir. Bu doğrultuda, araştırmanın birinci alt problemi olan Elektronik Org dersinin Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı müfredatındaki yeri ve dersin içeriği nedir? sorusuna ilişkin çözüm arayışı içinde müfredattaki yeri incelenmiştir Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Güncel Ders Programı Ülkemizde mesleki müzik eğitimi veren kurumlardan biri olan Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalları, üniversitelerin Eğitim Fakültelerinin Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümlerine bağlı lisans eğitimi veren kurumlardır. Kökleri 1924 yılında Atatürk'ün kurmuş olduğu Musiki Muallim Mektebi'ne dayanmaktadır. Eğitim süreleri 4 yıl olup; dilleri Türkçedir. Programda Müzik Alan bilgi ve becerisi, Müzik Kültürü, Öğretmenlik formasyonu ve Genel Kültür derslerinden oluşan ve müziğin hemen bütün boyutlarını içeren zorunlu ve seçmeli dersler yer almaktadır. ( Aşağıdaki tabloda YÖK ün internet sayfasından elde edilen Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı ders programı örnek olarak verilmiştir:

7 Tablo 1: Eğitim fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 2014 Lisans Programı Örneği I. YARIYIL II. YARIYIL A Müziksel İşitme Okuma Yazma I A Piyano I A Bireysel Çalgı I A Bireysel Ses Eğitimi I A Okul Çalgıları I (Gitar-Bağlama Blokflüt) GK Müzik Kültürü GK Felsefe GK Türkçe I: Yazılı Anlatım GK Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi I GK Yabancı Dil I MB Eğitim Bilimine Giriş TOPLAM A Müziksel İşitme Okuma Yazma II A Piyano II A Bireysel Çalgı II A Bireysel Ses Eğitimi II A Okul Çalgıları II (Gitar-Bağlama Blokflüt) A Koro I GK Genel Müzik Tarihi GK Türkçe II: Sözlü Anlatım GK Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi II GK Yabancı Dil II MB Eğitim Psikolojisi TOPLAM III. YARIYIL A Müziksel İşitme Okuma Yazma III A Piyano III A Bireysel Çalgı III A Bireysel Ses Eğitimi III A Koro II A Armoni-Kontrpuan-Eşlik I A Geleneksel Türk Halk Müziği A Okul Çalgıları (Gitar-Bağlama-Blokflüt) III* GK Türk Müzik Tarihi GK Bilgisayar I MB Öğretim İlke ve Yöntemleri TOPLAM IV. YARIYIL A Müziksel İşitme Okuma Yazma IV A Piyano IV A Bireysel Çalgı IV A Bireysel Ses Eğitimi IV A Koro III A Armoni-Kontrpuan-Eşlik II A Geleneksel Türk Halk Müziği Uygulaması A Elektronik Org Eğitimi* GK Bilgisayar II GK Türk Eğitim Tarihi* MB Ölçme ve Değerlendirme TOPLAM

8 V. YARIYIL A Müzik İşitme Okuma Yazma V A Piyano V A Bireysel Çalgı V A Armoni- Kontrpuan-Eşlik III A Koro IV A Orkestra/Oda Müziği I A Geleneksel Türk Sanat Müziği A Eşlik Çalma* A Eğitim Müziği Dağarı GK Güncel ve Popüler Müzikler* MB Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı TOPLAM VII. YARIYIL VI. YARIYIL A Müziksel İşitme Okuma Yazma VI A Piyano VI A Bireysel Çalgı VI A Armoni-Kontrpuan-Eşlik IV A Koro V A Orkestra/Oda Müziği II A Müzik Biçimleri MB Sınıf Yönetimi MB Özel Öğretim Yöntemleri I TOPLAM A Piyano VII* A Bireysel Çalgı VII A Koro VI A Orkestra/Oda Müziği III A Türk Müziği Çokseslendirme* A Özel Öğretim Yöntemleri II GK Topluma Hizmet Uygulamaları GK Oyun, Dans ve Müzik* GK Bilimsel Araştırma Yöntemleri MB Rehberlik MB Okul Deneyimi TOPLAM VIII. YARIYIL A Koro ve Yönetimi A Orkestra/Oda Müziği ve Yönetimi A Bireysel Çalgı ve Öğretimi A Okul Öncesi Müzik Eğitiminde Genel Yaklaşımlar* A Eğitim Müziği Besteleme A Piyano ve Öğretimi MB Öğretmenlik Uygulaması MB Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi MB Özel Eğitim* TOPLAM GENEL TOPLAM Teorik Uygulama Kredi Saat A: Alan ve alan eğitimi dersleri, MB: Öğretmenlik meslek bilgisi dersleri, GK: Genel kültür dersler A Geleneksel Türk Sanat Müziği Uygulaması A Çalgı Bakım Onarım Bilgisi* ( Tablodan da anlaşılacağı üzere, toplam sekiz yarıyıldan oluşan müzik öğretmenliği programlarında, ilk dört yarıyılda pedagojik formasyon derslerinin ve müzik derslerinin yanı sıra genel kültür derslerinin de olduğu görülmekte; beşinci yarıyıldan sonra müzik derslerinin ve müzik eğitimine ilişkin derslerin yoğunlaştığı görülmektedir. Elektronik Org Eğitimi dersinin ise dördüncü yarıyılda 1 kredilik seçmeli ders olarak okutulduğu görülmektedir.

9 Bu bilgiler doğrultusunda sınıf ortamında bu enstrümanı kullanacak olan müzik öğretmenininöğretmen adayının, elektronik org-klavye yapılarını bilmesi ve olanaklarına hakim olması gerektiği düşünülmektedir. Bu nedenle, araştırmanın ikinci alt problemi olan Elektronik Org ismi altında çeşitlilik gösteren enstrümanların kullanım zenginliği nedir ve öğretmen adayları bundan nasıl fayda sağlar? sorusuna ilişkin çözüm arayışı içinde enstrümanın tanımı, tarihsel süreci ve teknik özellikleri derlenmiştir Elektronik Keyboard (Elektronik Klavye-Org) Elektronik klavye veya dijital klavye elektronik bir müzik aleti, klavye aletlerinin elektronik veya dijital türevidir. Genel olarak, popüler bir müzik bağlamında, elektronik klavye veya sadece bir klavye çoğunlukla her türlü dijital veya elektronik klavye aletine atıfta bulunur. Bunlara sentezleyiciler, dijital piyanolar, sahne piyanoları, elektronik organlar ve dijital ses iş istasyonları (workstation) dahildir. Bununla birlikte, gerçek müzik terminolojisinde, elektronik bir klavye, yerleşik güç amplifikatörü ve küçük hoparlörlerle donatılmış, ucuz bir sentezleyicidir. ( Tipik modern bir elektronik klavyenin başlıca bileşenleri şunlardır: Müzikal Klavye (Musical Keyboard), kullanıcı arabirimi sistemi (user interface system), bilgisayarlı müzikal düzenleyici (computerized musical arranger), ses üretici (sound generator), amplifikatör ve hoparlörler (amplifier and speakers), güç kaynağı (power supply), MIDI terminalleri (MIDI terminals), flash bellek (flash memory), harici depolama aygıtı (external storage device). ( Geleneksel ev klavyelerinin (home keyboards) yanı sıra, elektronik klavyeler çeşitli türlere ayrılmıştır. Bunlar; dijital piyano, sahne piyanosu, sentezleyici (synthesizer), iş istasyonu (workstation), MIDI denetleyicisi, Keytar Dijital Piyano, sıradan bir akustik piyano gibi ses vermek ve hissetmek için tasarlanmış elektronik klavyedir. Genellikle alette yerleşik bir amplifikatör ve hoparlör bulunur. Çoğu durumda akustik piyanoların yerini alabilir ve dosyaları bir bilgisayara kaydetme gibi çeşitli özellikler sağlarlar. Pek çok dijital piyano, büyük piyano, elektrikli piyano, pipe organ, Hammond organ ve harpsikord gibi çeşitli enstrümanların seslerini taklit edebilir. Bir odadaki iklim veya nem değişikliklerine karşı hassas değildirler ve akustik piyanoda olduğu gibi ayarlama da gerekmez. Sahne piyanosu, sahnede profesyonel bir şekilde veya bir kayıt stüdyosunda tasarlanmış yüksek kaliteli dijital piyano türüdür. Sentezleyiciler, çok çeşitli ses üretmek için çeşitli ses sentez teknolojileri kullanan elektronik klavyelerdir. İş İstasyonu (Workstation), bir sentezleyicinin ve geleneksel bir ev klavyesinin özelliklerini bir araya getiren profesyonel elektronik klavyelerdir. İş istasyonları yaygın olarak yüksek kalitede örneklenmiş enstrüman seslerinin yanı sıra geniş düzenleme / kayıt kapasitesine, bilgisayar bağlantısına, yüksek güçlü hoparlörlerlere ve MIDI dizinlerini depolamak için harici bellek depolamasına sahiptirler. Üst düzey iş istasyonu klavyesi, dijital ses iş istasyonu bilgisayar yazılımına benzer birkaç özellik içerebilir ve bu da karıştırma, mastering, ses tasarımı, şablon oluşturma, elektronik müzik besteleme gibi daha gelişmiş özelliklere olanak tanır. MIDI denetleyicisi ise kendi seslerini üretmeyen bir elektronik klavyedir. Bir ses modülünden veya yazılım synthesizer'dan gelen sesleri MIDI bağlantılarıyla tetiklemek için kullanılır. Keytar - Elektrogitar olarak benzer bir konumda çalınabilen bir gitara benzeyen küçük bir sentezördür: omzun üzerinde bir kayış üzerinde giyilir ve sanatçının bir sahnede dolaşmasını sağlar. İsmi gitar ve klavye kelimelerinin karışımından gelir. 537

10 Dijital piyanolar veya sahne piyanolarıyla karşılaştırıldığında, dijital klavyelerin ağırlıkları genellikle daha düşüktür, zira bunlar ağırlıklandırılmamış tuşlara sahiptir. Dijital piyanolar gibi sahne piyanolarında da genellikle yerleşik yükselticiler ve hoparlörler bulunur. Bununla birlikte, sahne piyanolarında genelde entegre amplifikatörler ve hoparlörler yoktur, çünkü bu aletler normalde profesyonel bir konser ortamında bir klavye amplifikatörüne takılıdır. Sentezleyicilerin aksine, ev elektronik klavyelerinin (home electronic keyboards) birincil odak noktası, ses sentezi parametrelerinin ayrıntılı kontrolü üzerinde değildir. Çoğu ev elektronik klavyeleri, sesleri kontrol etmede veya değiştirmemede çok az şey sunmaktadır. ( Elektronik klavye çalımını kolaylaştıracak ve çeşitlendirecek özellikler mevcuttur. Bunlar; Otomatik Eşlik/ akor tanıma, gösterge (demonstration), hız duyarlılığı, ardından dokunma (after-touch), polifoni, çok tonluluk, yedek eşlik parçaları, senkronizasyon, tempo, otomatik uyum, efekt tuşları, çekiçubukları, piyano simülasyonudur. Tanımlarından anlaşılacağı gibi elektronik klavye veya dijital piyano olarak ulaşılabilecek çok çeşitli ürünler bulunmaktadır. Türkiye de ilk ve ortaokullarda verilen müzik eğitiminde kullanılan materyaller arasında bulunabilecek olan bu çeşitli klavye türleri ile müzik derslerinde müzik öğretmenlerinin öğrencilerine kulak eğitimi, şarkı eğitimi ve solfej eğitimi gibi eşlik edebilecekleri düşünülmektedir. Lisans eğitimleri boyunca müzik öğretmeni adaylarının bu enstrümanı kullanma konusunda hazırbulunuşluk durumlarını oluşturacak olan Elektronik Org dersinin içeriğinin ne olduğu ve bu ders için kullanılabilecek metotların müzik derslerine katkılarının incelenmesi gerektiği düşünülmektedir. 538 Bu nedenle, Çalışmanın birinci alt problemi olan Elektronik Org dersinin Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı müfredatındaki yeri ve dersin içeriği nedir? sorusuna yanıt aramak amacı ile dersin içeriği incelenmiştir Elektronik Org Dersinin İçeriği ve Dağarı Tablo 1 den de anlaşılacağı gibi müzik öğretmenliği programları 4 tam yıl ve 8 yarıyıldan oluşmaktadır. Bu programda Elektronik Org dersi 2. yılın 2. yarısında Seçmeli Ders olarak okutulduğu görülmektedir. Elektronik Org derslerinin içeriği ve kullanılan metodlar her üniversiteye göre değişiklik göstermekle birlikte Yüksek Öğretim Kurumu, dersin kazanımlarını Elektronik org hakkında genel bilgiler, majör, minör, jazz, blues vb. dizi ve akor ilişkilerine yönelik bilgiler, okul şarkılarına eşlik etme bilgi ve becerileri şeklinde ifade etmiştir. ( Dersin içeriğinden de anlaşılacağı gibi müzik öğretmenlerinin ve müzik öğretmeni adaylarının bu dersten edineceği kazanımlar içerisinde okul şarkılarına eşlik etmeleri beklenmektedir. Bu nedenle, çalışmanın alt problemlerinden üçüncüsü olan Müzik öğretmeni adaylarının, ilköğretim ve orta öğretim düzeylerindeki müfredatlar doğrultusunda, sınıf ortamında elektronik org enstrümanını nasıl etkin kullanacakları ve bunun için uygun güncel dağarın nasıl oluşturulacağı? sorusundan yola çıkılmış; ortak güncel dağarı oluşturmaya alt yapı oluşturmak ve fikir sağlamak amacı ile örnek şarkı incelemesi yapılmıştır.

11 3. 4. Uygun Güncel Dağarı Bulma İlkokul ve Ortaokul kademelerindeki müzik öğretmenlerinin sıklıkla karşılaştıkları, okul şarkılarına eşlik etme becerileri açısından bazı hazırbulunuşluklara sahip olmaları gerekmektedir. Eğitimcinin müziksel işitme yanında armonik yaklaşımları, analizi, akorları ve bağlanışlarını, akorların derecelerini, kadansların yapılanmalarını, müzik formlarını öğretmesi gerekmektedir ki öğrenci eşlik yapabilmek için bir hazır bulunuşluğa sahip olsun. (Dağdeviren, 2006: 313). Bu bilgiler ışığında MEB Öğrenci Çalışma Kitapları İçerisinden 2016 yılına ait Müzik 5 Kitabının 14. Sayfasında yer alan Sağlık Öğütleri isimli şarkı üzerinden örneklenmesi şu şekilde yapılmıştır: Resim 1: M.E.B. 5 Kitabı nın 14. Sayfasından Elde Edilen Sağlık Öğütleri Şarkısı. 539 Resim 1 de görülen Fa Majör tonundaki şarkıya eşlik etme kazanımı için ilk basamak eşlik etmek için kullanılacak akorların belirlenmesidir. Belirlenen akorlar şu eser içerisinde şu şekilde gösterilmiştir: Resim 2: M.E.B. 5 Kitabı nın 14. Sayfasından Elde Edilen Sağlık Öğütleri Şarkısının Akor Yapıları.

12 540 Resim 2 de görüldüğü gibi parça içerisinde ezginin yapısı ve gidişatı dikkate alınarak Fa Majör akoru, Do Majör (7 li Dominant) akoru ve Si Bemol Majör (dördüncü derece) akoru olmak üzere üç çeşit akor kullanılarak temel ton anlayışının oturması açısından çocuğun ses eğitiminin yanı sıra kulak eğitimine de katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Org çalgılarının kendiliğinden eşlik etme özelliklerinin bulunması neticesiyle müzik eğitiminde önemli bir yere sahiptir doğru akorlar ve ritim seçildikten sonra çalınacak parçanın herhangi bir çalgı grubuna ihtiyaç duymaksızın tüm çalgı grupları duyulabilir ve daha kaliteli bir alt yapı sağlanmış olur. Org çalgısı sadece çalmayı değil öğretmeyi de, kayıt etmeyi de, düzenlemeyi de önemli ölçüde kolaylaştırır. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Gelişen teknoloji ve dijital donanımlar sayesinde, günümüzde nota yazma, besteleme, düzenleme, seslendirme, müzik bilgilerini yayınlama, müzik yazılımı yaratma, müzik bilgilerini organize etme, internet vasıtası ile her türlü bilgiyi paylaşma vb. temel fonksiyonlar, artık çok basit hale gelmiştir. Org ve Synthesizer ların gelişimi ve bu yapının devamı olarak nitelendirebileceğimiz, çalgıların birbirleri ile anlaşmasını sağlayan ortak bir protokol olan MIDI nin (Musical Instrument Dijital Interface - Müzik Aletleri Dijital Arabirimi) icat edilmesi, hem eğitim hem icra açısından müziğe yeni bir boyut kazandırmıştır. Artık evlerde ya da gerekli donanım ile oluşturulan laboratuarlarda, yapay olarak elde edilebilecek tek kişilik çalgı eşliğinden büyük orkestra performansına kadar her türlü imkân, ayırabildiğiniz maddi destek dâhilinde yanı başınızdadır. Müzik eğitiminde de, belirlenen hedeflere yönelik hazırlanan yazılımlar (software) in artmasıyla bu alandaki eğitimin de yapısı değişmekte ve gelişmektedir. Bu yazılımlar, müzik öğretmenlerinin kendilerini geliştirmelerine yardımcı olmalarının yanı sıra bu alanda çalışan

13 öğrencilere de bireysel ve grup çalışmalarında, yeni yöntemler ile önemli katkılar sağlamaktadırlar. Günümüzde hızla büyüyen ve birçok alanda olduğu gibi müzik alanında da büyük kolaylık ve katkı sağlayan teknolojinin, eğitim-öğretimde daha etkili hale getirilmesi ve yaygınlaştırılması adına öğretim programında bu alanla ilgili konulara daha fazla yer verilebilir. Alan uzmanlarının yapacağı çalışmalar müziği öğretmede daha çok teknoloji tabanlı olmalıdır. Müzik üretimi aşamasında kullanılan teknolojik alt yapı pc, ses kartı, md klavye, processer, compressor, müzik yazılımları gibi tüm alt yapının tanınması ve kullanılması açısında amatör ve profesyonel müzik eğitimi veren tüm kurumlar ve bireyler gerekli çabayı göstermelidir. Günümüz teknoloji çağında internetten ve dijital ortamda müzik eğitimi alan insanların sayısı yadsınamaz çoklukta olduğu için müzik eğitimcilerinin, müzik teknolojilerini kullanmaları, muazzam algıyla yetişen yeni nesile kaliteli müzik eğitimini daha iyi vermek için ve kendi alan yeterliliklerini geliştirmek adına kesinlikle şarttır. Gelişen müzik teknolojisi içersin de org çalgısının yeri çok önemlidir. Müzik eğitim lisans programlarını ve org metodlarını incelediğimizde org çalgısına gereken değeri vermediği düşünmekteyiz. Selçuk Yıldırım, Besim Akkuş: Elektronik Org Metodu I- II, Aydın İlik, Robert Farkas: Elektronik Org Eğitimi ve Popüler Müzikler, Tamer Bektaş: Elektronik Org Eğitimi, Tamer Bektaş: Elektronik Org Eğitimi, Nail Yavuzoğlu: Org Metodu baktığımız da sadece sayabileceğimiz org metodlarının olduğunu görmekteyiz. İçinde bulunduğumuz yüzyıl düşünüldüğünde bu derece modern ve kullanışlı bir çalgının dağarının çoğaltımasının doğru olacağına inanmaktayız. Müzik eğitimi verilen programlarda org çalgısına verilen önemin artırılmasının ileride yetişecek bireylerin modern müzik alt yapısına yakın ve çoksesliliğe alışık olacakları inancındayız. Alan uzmanları ve müzik eğitimcileri olarak çalgının etnik ve evrensel müzikte dağarının oluşturulmasında bizlere düşen sorumluluğun fakında olmalıyız. Teknoloji ile barışık müzik eğitimcileri ve alan uzmanları olarak org çalgısının müzik sektöründe daha iyi yerlere geleceğini biliyoruz. 541 KAYNAKLAR Aşkar, Petek, (1991), Bilgisayar Destekli Öğretim Ortamı, Eğitimde Nitelik Geliştirme- Eğitimde Arayışlar I. Sempozyumu Bildiri Metinleri, Kültür Koleji Yayınları, s , İstanbul. Azizi, Atilla, (2005), Ortaöğretim Kurumlarında Bilgisayar Destekli Müzik Öğretim Yönteminin Öğrencilerin Gelişimleri Üzerindeki Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Başaran, İ. Ethem, (1994), Eğitime Giriş, Ankara: Kadıoğlu Matbaası. 55. Bayraktar, Ertuğrul (1989), Müzik Öğretimi ve Çağdaş Teknoloji. Orta Öğretim Kurumlarında Müzik Öğretimi ve Sorunları, Türk Eğitim Derneği VII. Öğretim Toplantısı, s Bensgher, T. Kaya, (1996), Bilgi Teknolojileri ve Örgütsel Değişim, Ankara: TODAİE. Bora, Uzay, (2010). Müzikte İnsan-Makine Etkileşmi Sergileyen Bir Algoritmik Kompozisyon Örneği Piyano Fantezisi, İzmir Ulusal Müzik Sempozyum Bildiriler Kitabı, s Bökesoy, Sinan, (2001), Bilgisayar Müziği, Türkiye Bilişim Kültür Dergisi, Eylül, Sayı, Çepni, Salih, (2007), Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş, Celepler Matbaacılık, Trabzon. Dağdeviren, Mustafa, (2006). Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda Piyano Eşlik Öğretimi, Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, s

14 Durmaz, Serhat, (2000), MIDI, Dokuz Eylül Yayınları, İzmir. Kabataş, Mustafa, (2017), Akıllı Telefonlar ile Müzik Devrimi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 47, s Kabataş, Mustafa, (2017), İnformal Müzik Eğitiminde Yazılı Basının Yeri, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 49, s Kabataş, Mustafa, (2017), Müzik Eğitimi Sosyolojisi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 44, s Kılıç, Beste, Çevik, (2016), Elektronik Org Eğitimi Dersine İlişkin Müzik Öğretmeni Adaylarının Düşünceleri, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 34, s Say, Ahmet, (2010), Müzik Tarihi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara. Uşun, Salih, (2004), Bilgisayar Destekli Öğretimin Temelleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Electronıc Keyboard Gazi Üniversitesi, Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı. (ET: ) Yök, Yüksek Öğrenim Kurumu, Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı Lisans Örneği. (ET: ) 542