Suriye ye Yönelik Askeri Müdahale ve Türkiye Açısından Sonuçları

Transkript

1 Nisan 2018 Suriye ye Yönelik Askeri Müdahale

2 Suriye ye Yönelik Askeri Müdahale Askeri Operasyonun Arka Planı 14 Nisan 2018 tarihinde, sabahın erken saatlerinde, Fransız Silahlı Kuvtler Bakanı (Savunma Bakanı) Florence unsurlar, Suriye ye yönelik mahdut hedefli seyir füzesi ta katılan Fransız Hava Kuvtleri platformlarının Rafale, Fransa Birleşik Krallık silahlı kuvtlerine bağlı taarruzu gerçekleştirmiştir. Taarruzun sıklet merkezinde, Baas rejiminin kimyasal harp faaliyetleri açısından önem arz eden Barze Bilimsel Araştırma Merkezi nin bulunduğu anlaşılmaktadır. Pentagon kaynakları, sayıda füzeleri ile B-1B stratejik tesise, Deniz Kuvtleri Tomahawk seyir söz konusu platformlarından bombardıman uçaklarından (muhtemelen Katar, çok al- Udaid den havalanmışlardır), JASSM-ER (AGM-158 uzun menzilli rsiyon) havadan-karaya seyir füzeleri Mirage savaş uçakları ile havadan erken ihbar kontrol (AWACS) tanker uçakları olduğunu, hepsinin görevlerini başarıyla tamamladıktan sonra zayiat rmeden indiğini belirtmiştir. Ayrıca, Fransız Deniz Kuvtlerinin de harekata katıldığı, operasyon bölgesindeki FREMM sınıfı fırkateynden, MdCN seyir füzeleri ateşlediği bilinmektedir. Bu müdahale, sözü edilen seyir füzelerinin gerçek harp koşullarında ilk kullanımı olması dolayısıyla da kritik önem arz etmektedir. ateşlendiğini bildirmiştir. Bahse konu füzelerin menzili, İngiliz Kraliyet Hava Kuvtleri, Kıbrıs Ağrotur Üssü nden mesafeden görevlerini icra etmesini mümkün kılmıştır. Shadow havadan-karaya seyir füzeleri ile hedeflerini vurmuş- B-1B stratejik bombardıman uçaklarının günli Fransız Birleşik Krallık güçleri de Humus yakınlarındaki kimyasal silah tesisine taarruz etmişlerdir. Deniz Kuvtleri bu taarruza 9 Tomahawk füzesi ile katılmıştır. Harekata, Deniz Kuvtlerinin Kızıldeniz de bulunan platformlarından Ticonderoga sınıfı kruvazör USS Monterey Arleigh-Burke sınıfı destroyerler de katılmıştır. Virginia sınıfı denizaltının da müdahalede yer aldığı bildirilmektedir. 1 Parly, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, hareka- havalanan GR4 Tornado savaş uçaklarını kullanarak, Storm tur Fransız Hava Kuvtlerinin, söz konusu füzenin kendi envanterlerindeki rsiyonu olan SCALP EG kullandığı bilinmektedir. Birleşik Krallık Hükümeti nden yapılan açıklamada, Humus un batısında kimyasal harp tesisinin hedef alındığı belirtilmektedir.

3 Askeri Hedefler Müdahale öncesinde esnasında, Suriye etrafında insanlı noktada, platformları ile havada yakıt ikmali ile görevlendirilen tanker sürecine ilişkin en ciddi sorunlardan i, kitle imha insansız sinyal istihbaratı görüntü istihbaratı uçaklarının yoğun faaliyeti görülmüştür. Pentagon tarafından yapılan bilgilendirme toplantısında, Rus hava savunma sistemlerinin, taarruzda kullanılan füzeleri (100 ün üzerinde Fransız, Birleşik Krallık seyir füzesinden söz edilmektedir) imha etmek için herhangi girişimde bulunmadığı, Suriye Arap Hava Savunma Kuvtleri nin ise, 40 kadar karadan-havaya füze (SAM) biyolojik silahlar vurgusu önem kazanmaktadır. Zira, Suriye de kimyasal silahsızlanma silahlarına atış vasıtalarına yönelik bütüncül tavır gösterilmemiş olması, biyolojik silahlara ilişkin risklerin tamamen Başkanının gözardı sözü edilmesidir. edilen vurgusunun Genelkurmay ardından, Washington ın Suriye de silahsızlanmaya ilişkin stratejisinde değişiklik olup olmayacağının yakından izlenmesi gerekmektedir. ateşlemesine karşın, (muhtemelen Pantsir S-1 S-200) askeri kaynaklarından yapılan diğer önemli belirtilmiştir. Daha önce Rus Savunma Bakanlığı kaynakları, incelemeye konu harekatın 2017 Şayrat müdahalesine herhangi başarılı havada imha gerçekleştiremediği 100 ün üzerindeki seyir füzelerinden yaklaşık 70 tanesinin imha edildiğini açıklamıştır. Açıkçası, Rus Baas rejimi kaynaklarının iddialarının teknik olarak inandırıcı olmayıp, müdahaleye karşı dezenformasyon çabaları çerçesinde değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. dikkat çekici açıklama, Savunma Bakanı Mattis in, kıyasla daha kapsamlı olduğunun daha yoğun ateş gücüne dayandığının altını çizmesidir. Şayrat taaruzuna sadece iki destroyerin 59 Tomahawk füzesi ile katıldığı düşünüldüğünde, Mattis in altını çizdiği husus siyasi mesajı daha iyi anlaşılacaktır. Rus hava füze savunma sistemlerinin devreye girmemesi Basına yansıyan haberler açık-kaynaklı istihbarat rileri, temelinde, notunda öngördüğü gibi, incelemeye konu müdahalenin Rusya nın herhangi mukabelede bulunmamasının liderliğindeki koalisyon ile Moskova arasında yapılan günlik istihbarat diplomasisi trafiğinin etkili olduğu tahmin edilmektedir. Rus kuvtlerinin harekata rdikleri tepkinin düzeyi, aynı zamanda Kremlin in Suriye deki kırmızı çizgilerinin de Rusya Federasyonu Silahlı Kuvtleri nin resmi personeli askeri tesislerine zarar gelmemesi ile Suriye Baas rejimine yönelik beka tehdidi düzeyinde göstermektedir. taarruz icra edilmemesi olduğunu Harekata ilişkin yapılan açıklamalarda iki husus dikkat çekicidir. Genelkurmay Başkanı Joseph Dunford, vurulan hedefler arasında Suriye nin kimyasal biyolojik harp faaliyetlerine ilişkin tesislerin olduğunu belirtmiştir. Bu 2 özellikle EDAM ın müdahaleden hemen önce yayımladığı bilgi askeri-siyasi amacının kitle imha silahları kullanımına ilişkin cezalandırıcı caydırıcı niteliği aşarak, kimyasal harp kapasitesinin Suriye Arap Hava Kuvtleri ne bağlı kritik bazı üslerin yeteneklerinin, geçici süreyle bile olsa, akamete uğratılması olduğunu ortaya koymaktadır. Şayrat müdahalesindeki sınırlı hedeflerin, kimyasal silah üretimi ile bağlantılı tesislerin hedef alınmasını da içeren kapsamlı askeri siyasi anlayışla değiştirilmesinde, Paris in konuya ilişkin vizyonunun etkili olduğu düşünülmektedir. Zira Fransa, Türkiye ile likte, Suriye İç Savaşı nın başından beri kimyasal silah kullanımına ilişkin en ciddi hassasiyeti gösteren iki NATO ülkesinden i olmuştur.

4 Operasyonun Türkiye Açısından Siyasi Sonuçları Öte yandan operasyonun sonuçlarının Türkiye açısından da Ancak Türkiye nin bu senaryoyu en azından bugüne kadar kimyasal silah kullanıldığını düşünen ülkeler arasında sayesinde değerlendirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Duma da bulunan Türkiye, öncülüğündeki Suriye ye yönelik gerçekleşmiştir. Cuma geceki operasyon mahdut hedefli seyir füzesi taarruzunu destekleyen sonrasında bu siyasi dengenin değişip değişmediği büyükönemdedir. Zira Rusya İran, Türkiye nin bu tutumunu sürecindeki ortakları Rusya İran dan ayrışarak NATO kez rejimi cesaretlendirmek isteyebilirler. Ve İdlib e yönelik ülkeler arasında yer almış bu tutumu ile Astana ortakları arasında yer almıştır. Bu durumun süredir sorunların iktiği gün erozyonunun yaşandığı Türk-Amerikan ilişkilerine olumlu etki edeceği söylenebilir. Öte yandan Rusya nın Türkiye nin bu tutumundan duyduğu memnuniyetsizlik hemen açığa çıkmıştır. Öyle ki, Türkiye nin geçen hafta Birleşmiş Milletler de Suriye rejimini sert ifadelerle eleştiren öncülüğündeki karar tasarısına imza koymasının hemen ertesinde, Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov dan Türkiye nin Afrin i rejim güçlerine devretmesi gerektiğine dair açıklama gelmiştir. Rus basınında da Türkiye nin Rusya ile ortaklığına yeniden ihanet ettiği gerekçeli yazılar yayınlanmaya başlamıştır. Ancak daha önemlisi, Rusya İran ile vaki bu ayrışmanın, Türkiye nin Suriye deki askeri siyasi hedefleri açısından sonuçlarıdır. Cuma geceki taaruzi operasyon Suriye rejiminin operasyonel gücüne zarar rmemiştir. Olsa olsa kimyasal belki de biyolojik silah kapasitesini ortadan kaldırmıştır. Ancak rejim bu saldırıdan da büyük ölçüde zarar almadan çıkarak Suriye içinde psikolojik üstünlük cezalandırmak istedikleri takdirde, İdlib ile ilgili olarak bu Rusya İran destekli rejim güçlerinin operasyonu Türkiye ye rağmen başlayabilir. Bunun Türkiye bakımından çok zorluğa yol açacağı açıktır. Türkiye nin İdlib bölgesinde TSK kontrolünde gözlem istasyonları vardır. İdlib bölgesinde Türkiye nin desteklediği örneğin geçmişte Doğu Halep ten kaçan, son dönemde ise Doğu Guta dan kaçan çok muhalefet unsuru barınmaktadır. Bu kişilerden çoğu ise cihatçı örgütlerle ilintilidir. İdlib e karşı operasyonun sayısı yüzbinleri bulacak yeni beklenmelidir. mülteci dalgasını tetiklemesi de Dolayısıyla Suriye de siyasi çözüm öncesinde İdlib e karşı operasyon başlatılması Türkiye bakımından bütün bu zorlukları somutlaştıracaktır. Türkiye nin Cuma gecesi yapılan operasyona, aslında son derece haklı gerekçelerle destek rmesinin sonucu, işte bu ertelenmesi istenen senaryonun anda bu kez Astana sürecindeki ortaklarımızın desteği ile gündeme gelmesi olabilir. sağlamıştır. Doğu Guta daki rejim saldırısının da artık sona Operasyon sonrasında Türkiye de resmi ağızlardan da uzun gözönüne alındığında, rejimin bundan sonraki adımının Afrin iktidardan uzaklaştırılması söyleminin de bu senaryonun erdiği burada da rejim muhaliflerinin kontrolü kaybettiği üzerinde baskı yaratmak ama daha da önemlisi Idlib e operasyon başlatmak olduğu değerlendirilebilir. Bugüne kadar İdlib operasyonunun başlatılmamasının nedeni, Türkiye ile Rusya İran arasında sağlanan mutabakat olmuştur. Zira Idlib i hedef alan operasyona girişilmesinin, bu bölgedeki yaklaşık 2.5 milyonluk nüfus da gözönüne alındığında Türkiye ye doğru yeni mülteci dalgasını başlatması kuvtle muhtemeldir. Türkiye tabiatıyla bu senaryoyu engellemek istemektedir. Bugüne kadar da bunda başarılı olmuştur. 3 erteleyebilmesi Rusya Iran ın rejim üstündeki baskısı aradan sonra yeniden tekrar edilmeye başlanan Esad ın gerçekleşme şansını arttırdığı ifade edilmelidir. Sonuçta Astana süreci bağlamında Rusya İran ile kurulan ortaklığın ön şartı, 2016 Moskova Deklarasyon'undan da görüleceği üzere, askeri yöntemlerle rejim değişikliği hedefinden vazgeçilmesi olmuştur. Bu ön şartın, ne kadar haklı gerekçelerle olursa olsun, Türkiye içinde Türkiye tarafından istemez Astana sürecinin tartışmaya açılması, dolayısıyla ister Türkiye nin Suriye bağlamında Rusya İran ile siyasi ortaklığının da sınırına gelindiğine dair tereddütleri artıracaktır.

5 Suriye ye YönelikAskeri Müdahale