OSMANLI VE T.C. NÜMİSMATİK TARİHİ MÜZAYEDESİ 52. BEYAZ MÜZAYEDE

Transkript

1 OSMANLI VE T.C. NÜMİSMATİK TARİHİ MÜZAYEDESİ 52. BEYAZ MÜZAYEDE ONLINE TEKLİF SÜRESİ: 22 KASIM PERŞEMBE SAAT 10:00-8 ARALIK CUMARTESİ SAAT 20:00 SALON MÜZAYEDESİ: 9 ARALIK 2018 PAZAR SAAT 14:00 SWISSOTEL THE BOSPHORUS - GENEVE SALONU, İSTANBUL

2 252

3 52. BEYAZ MÜZAYEDE OSMANLI VE T.C. NÜMİSMATİK TARİHİ MÜZAYEDESİ REŞAD, 1327/2 EDİRNE, 500 KURUŞ Yöneten Aziz KARADENİZ Müzayede 9 Aralık 2018, Pazar, Saat 14:00 Swissotel The Bosphorus - Geneve Salonu Beşiktaş, İstanbul Eserlerin Sergilenmesi 23 Kasım - 8 Aralık 2018, Saat 10:00-20:00 Beyaz Space, Rumeli Caddesi No:4 Kat: 3 Nişantaşı, İstanbul Müzayede öncesi ulaşabileceğiniz telefonlar +90 (0) (Pbx) / +90 (0) REŞAD ARMA, 1327/3, 500 KURUŞ, ZİYNET Müzayede günü ulaşabileceğiniz cep telefonları +90 (0) (0) , +90 (0) Online Katalog VAHDEDDİN, 1336/2, 20 KURUŞ KARAD MÜZAYEDECİLİK ve PAZARLAMA A.Ş. Rumeli Caddesi No:4 Kat:5 Nişantaşı İstanbul, Türkiye

4 153

5 KATALOGDA KULLANILAN KISALTMALAR S : Az Bulunur R : Nadir RR : Çok Nadir RRR : Çok Çok Nadir RRRR : Aşırı Nadir RRRRR : En Nadir UQ : Tek Örnek Ç : ÇA : Altı ÇÇT : Çok Çok Temiz ÇT : Çok Temiz T : Temiz H : Haliyle DV : Düzeltme Var ZD : Zımba Deliği Var TFA : Tahmini Fiyat Aralığı KÇ : Kulptan Çıkma İD : İptal Delikli TSÖ : Tashih-i Sikke Öncesi FDC : Fleur de Coin (Madeni paralar için +) DK KAT 2018 : 2018 Doğan Koleksiyon Para Kataloğu KUYB KAT : 2018 Kaan Uslu - Yavuz Büyüktuncay Osmanlı İmparatorluğu Madeni Paralar, 2018 Müzayede Yönetimi Aziz A. KARADENİZ Müzayede Koordinasyon Fethi BERKAN Müzayede Departmanı Tolga ÇELİK Gülden İNEL Hasan FURAT İrem KÜÇÜK Hukuk İşleri Av. Korkut ÇEBİ Mali İşler Platin Outsourcing Fotoğraflar Hüseyin ATİŞ Tasarım Gürkan KIZILSAKAL Web Sitesi Tasarım ve Yönetimi GOM Stratejik İletişim Hiz. Ltd. Şti. Pronsa Bilişim Tic. Ltd. Şti. Renk Ayrımı, Baskı ve Cilt Bilnet Matbaacılık ve Yayıncılık A.Ş. Dudullu Org. San. Bölgesi 1. Cad. No:16 Dudullu Ümraniye / İstanbul Tel:

6 273

7 MÜZAYEDE KATILIM ŞARTLARI Karad Müzayedecilik ve Pazarlama A.Ş. (kısaca Beyaz Müzayede ) olarak düzenlediğimiz müzayedelere iştirak eden alıcılar aşağıdaki şartları peşinen kabul eder Müzayedeyi düzenleyen Karad Müzayedecilik ve Pazarlama A.Ş. (kısaca Beyaz Müzayede veya Şirket olarak anılacaktır) satıcı için aracı konumundadır. 2. Ürünler, müzayede kataloğunda ve Beyaz Müzayede nin internet sayfasında ( belirtilen adreste satış öncesinde teşhir edilerek alıcıların incelemesine sunulmuştur. Bu bakımdan müzayedeye katılanlarının ürünleri önceden görmüş ve incelemiş oldukları kabul edilir. Alıcı satış gerçekleştikten sonra ürünlere ilişkin herhangi bir kusur/ayıp itirazında bulunulamaz. Müzayedede satışa çıkarılan tüm ürünler haliyle satışa sunulmakta olup, ayrıca her bir ürün için yanına haliyle satışa çıkarıldığının yazılması zorunlu değildir. Alıcı pey süreceği ürünü müzayede öncesinde yeterince gözden geçirmekle, ürünün niteliklerini ve kondisyonunu incelemekle ve ürünün tarife uyup uymadığını kontrol etmekle yükümlü olduğunu, ürünü satın aldıktan sonra gözden geçirme hakkı bulunmadığını, bu çerçevede borçlar kanununun 223. Maddesinde belirtilen hükümlerden feragat ettiğini kabul ve taahhüt eder. Müzayede kataloğunda ürünlerin tanımı için verilen bilgiler taahhüt niteliğinde olmayıp, genel bilgi ve kanaat niteliğindedir. Beyaz Müzayede satılan ürünün tekeffülü (garantisi) ile mükellef değildir. Alıcı bu hususu kabul eder ve satın aldığı ürünlerin tekeffülü (garantisi) ile ilgili olarak Beyaz Müzayede den herhangi bir talepte bulunmayacağını taahhüt eder. 3. Müzayede açık olarak yapılır. Müzayedede fiyat artırımı sarih şekilde bayrak kaldırmak suretiyle yapılır. Alıcı bayrak kaldırmak sureti ile yapmış olduğu teklif ile bağlıdır. Alıcı, müzayedenin her ne sebeple olursa olsun butlanını dermeyan edemez. Bayrağın her kaldırılışının ne kadar değer artışını ifade ettiğini belirleme ve bu değeri değiştirme yetkisi Şirket e aittir. Bir kez pey ileri süren alıcı, kendisini meşru şekilde aşan bir diğer pey kabul edilene kadar peyinden sorumlu olarak kalır. 4. Satın alınan ürünün bedeli peşin olarak ödenir. Satış bedelinin tamamı, 7. maddede belirtilen depolama ücretleri ve Beyaz Müzayede nin satın alınan ürün(ler)le ilgili yapmış olduğu bilcümle masraflar Alıcı tarafından tamamen ödenmedikçe ürün(ler) Alıcı'ya teslim edilmez. Ürünün satış bedeli, çekiç fiyatı üzerinden önce %12 müzayede şirketi komisyonu, sonra KDV ve ödenmesi gereken diğer vergi, resim ve yasal giderler ilave edilerek bulunur. Alıcı, satış bedelinin tamamını en geç müzayede tarihinden itibaren 7 gün içinde ödemekle yükümlüdür. Bu süre zarfında ürünün satış bedeli tam olarak ödenmediği takdirde, Beyaz Müzayede dilerse satış akdini herhangi bir ihtara lüzum kalmaksızın feshe ve uğradığı zararlarını (alıcı, satıcı komisyonları, depo, nakliye giderleri ve sair diğer zararlar) ticari faiz ile birlikte Alıcı dan tahsile yetkilidir. Bahse konu yetkinin belli bir süre içerisinde kullanılmamış olması bu haktan vazgeçildiği anlamında değerlendirilemez. Beyaz Müzayede, satış sonrası fatura ihtaratı yapmaksızın, her türlü alacaklarına ve zarar taleplerine müzayede tarihinden 7 gün sonrasından itibaren ticari faiz işletme hakkına sahiptir. 5. Müzayedede satın alınan ürünlere ilişkin fatura, müzayede katılım sözleşmesinde ismi yer alan Alıcı adına düzenlenir. Faturanın başka bir kişi veya bir şirket adına düzenlenmesi isteniyorsa, müzayede katılım sözleşmesinde ismi yer alan Alıcı nın Beyaz Müzayede ye yazılı olarak talepte bulunması gereklidir. Beyaz Müzayede sözkonusu talebi geri çevirme hakkına sahiptir. Beyaz Müzayede Alıcı nın bu talebini kabul etse dahi ürün(ler)in bedelinin Alıcı tarafından bildirilen kişi tarafından zamanında ödenmemesi durumunda, müzayede katılım sözleşmesinde ismi yer alan Alıcı, satın alınan ürün(ler) in bedelinin tamamını ve 7. maddede belirtilen depolama ücretleri ve Beyaz Müzayede nin satın alınan ürün(ler)le ilgili yapmış olduğu bilcümle masrafları ödemekle yükümlüdür. 6. Alıcı satın aldığı ürün(ler)i Beyaz Müzayede adresinden en geç müzayedeyi takip eden 30 gün içinde her türlü masrafı kendisine ait olmak üzere teslim almak ile yükümlüdür. Zamanında teslim alınmayan ürün(ler) için Alıcı, Beyaz Müzayede ye müzayededen sonraki 30. günü takiben haftalık %1+KDV depolama ücreti ödemekle yükümlüdür. Alıcı, satın aldığı ürün(ler)i teslim almak için Beyaz Müzayede nin nakliye imkânlarını kullandığı takdirde, nakliyat esnasında oluşabilecek hasar ve zararlardan Beyaz Müzayede yi sorumlu tutmayacağını ve Beyaz Müzayede den herhangi bir talepte bulunmayacağını beyan ve taahhüt eder. 7. Alıcı, müzayede katılım sözleşmesinde belirtilen adresinin yasal tebligat adresi olduğunu ve belirtilen telefon, faks numaralarının ve elektronik posta adresinin hâlen kullanımda, geçerli ve güncel olduğunu beyan ve kabul eder. Beyaz Müzayede, Alıcı ya posta adresine yazılı olarak göndermek suretiyle bildirim yapabileceği gibi telefon, SMS, elektronik posta, kayıtlı telefon gibi elektronik iletişim kanallarından herhangi biri vasıtasıyla da bildirim yapabilir. Alıcı, adres, telefon, faks numaraları veya elektronik posta adresinde meydana gelecek değişiklikleri yazılı olarak Beyaz Müzayede ye bildirmediği takdirde burada belirtilen adres, numara ve elektronik posta adreslerine yapılacak bildirimlerin hukuken geçerli bir tebligatın tüm hüküm ve sonuçlarını doğuracağını kabul ve taahhüt eder. Beyaz Müzayede, verilen bilgilerdeki yanlışlık, adres değişikliği, üçüncü kişi konumundaki servis/hizmet sağlayıcılar nedeniyle oluşabilecek gecikmeler nedeniyle bildirimlerin Alıcı ya hiç ulaşmamasından ve/veya geç ulaşmasından ötürü sorumlu değildir. 8. Müzayedede satışa sunulan ürünlerle ilgili olarak müzayede öncesinde rezerv fiyat bırakmak veya müzayedeye telefonla iştirak ederek pey sürmek isteyen alıcıların Beyaz Müzayede Rezerv Sözleşmesini imzalaması gerekmektedir. Alıcıların müzayedede bulunmaları tavsiye edilir. Müzayede öncesi rezerv fiyat bırakmak veya müzayedeye telefonla iştirak ederek pey sürmek Beyaz Müzayede tarafından müşteriye verilen bir hizmettir. Müzayede öncesinde rezerv fiyat bırakılarak ve/veya müzayede esnasında telefonla bildirilerek iletilen emirleri Beyaz Müzayede iyi niyet çerçevesinde ve emirlere uygun bir biçimde yürütmek için en iyi gayreti gösterir. Ancak Beyaz Müzayede bahse konu emirlerin iletimi ile ilgili olarak meydana gelebilecek ihmal veya hatadan veya telefon bağlantısının herhangi bir sebepten dolayı kurulamaması veya kesilmesinden dolayı emirlerin yerine getirilememesinden ötürü sorumluluk kabul etmez. 9. Müzayede kapsamında satışa sunulan ürünlerin beyan edilen vasıflara haiz olmaması, orijin itibari ile beyana uygun olmaması, ürünlerin üzerinde hukuki bir takyidat bulunması veya ürünlerin hak sahibinin rızası dışında elden çıkmış olması durumunda hukuki sorumluluk eserin satışa arzını talep eden kişiye aittir. 10. Şirketimiz, müzayedede yer alan herhangi bir ürünü, müzayededen geri çekmek, başka ürünle birlikte satmak, birbirinden ayırmak, ürünün satışını reddetmek ve dilediği takdirde müzayede kataloğundaki sıralamayı değiştirmek hakkına sahiptir. 11. Şirketimiz ürün sahibinden tahmini fiyat aralığının içinde veya üstünde rezerv fiyatı kabul etme hakkına sahiptir. 12. Şirketimiz herhangi bir gerekçe göstermeksizin dilediği şahısları müzayede salonuna kabul etmeme ve/veya peylerini kabul etmeme/dikkate almama yetkisine sahiptir. 13. Müzayedeye katılan gerçek ve tüzel kişiler için 5549 sayılı kanun ve ilgili mevzuat uyarınca kimlik tespiti yapılacaktır. 14. Şirket müzayede esnasında görüntü ve ses kaydı yapmak, Alıcı ile yapılan telefon görüşmelerini kayda almak ve bu kayıtları delil olarak kullanmak hakkına sahiptir. 15. Katalogda dizgi ve baskı hataları olması halinde müzayede anındaki açıklamalar esas alınır. 16. Katalogda yayınlanan yazı ve fotoğraflar Beyaz Müzayede nin yazılı izni olmaksızın kısmen veya tümüyle yayınlanamaz/kullanılamaz. 17. Müzayede Türk Lirası üzerinden yapılır. Katalogda yer alan döviz cinsinden fiyatlar sadece bilgilendirme amaçlıdır. 18. Müzayede Katılım Sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklarda İstanbul Çağlayan Mahkemeleri ve İcra Daireleri yetkilidir. Müzayede TL. üzerinden yapılacaktır. Katalogda yer alan Euro fiyatları sadece bilgilendirmek amaçlıdır. Kullanılan referans kur 5,35 TL/USD, 6,11 TL/Euro dur.

8 250

9 1893 HARBİNİN FİNANSMANI VE İKİNCİ KAİME UYGULAMASI Sultan Abdülaziz in ilk yıllarında, mali bunalıma çare olmak üzere tasarruf tedbirleri, düzenli bütçe tanzimi, Sultan II. Mahmud döneminden beri piyasada bulunan bakır sikkeleri tedavülden kaldırma girişimi gibi bazı mali tedbirlere başvurulmasına rağmen, bir süre sonra padişah, saray çevresi ve vükelâ büyük bir savurganlık yarışına girdi ve buna bağlı olarak borçlanmalar devam etti. Alınan borçlar, bütçe açıklarının kapatılmasına değil, önceki borçların faiz ve anaparalarının geri ödenmesinde kullanıldı. Bu ise, devlet gelirlerinin kısa süre içinde borçların anapara ve faiz taksitlerine rehin gösterilmesine neden oluyordu; arta kalan parayla da ordu giderleriyle devlet adamlarının lüks harcamaları karşılanmıştı. Bu olumsuzluklara, yılları arasında Anadolu da ve 1872 ve 1873 te de Rumeli de yaşanan kuraklıklar eklenince, bütçe gelirlerinin mühim bir kısmını tarımsal ürünlerden alınan vergilerin oluşturduğu Osmanlı hazinesinin durumu daha da kötüleşti. Devletin siyasi vaziyeti de maliyeden daha parlak değildi. Nitekim, bu dönemde aslında dış ilişkilerde ender rastlanan sakin ve uzun bir barış devresi geçirmesine rağmen, içte ayrılıkçı isyanlar birbirini takip etti. Neticede, Karadağ hukuki ve siyasi özerkliğini kazandı; Lübnan, Girit, Hersek ve Bulgarlara bazı imtiyaz ve idari haklar tanındı. Bütün bu iç isyanlarla uğraşmak, askeri harekâta ve bu da, gayet tabii olarak paraya ihtiyaç hissettiriyordu. Bu sürecin sonunda 1875 senesine gelindiğinde, devlet iflâsını ilan etmek zorunda kaldı. Zira artık ne borç alacak, ne de daha önce almış olduğu borçlarını ödeyecek durumdaydı. Ayrıca Rumeli deki karışıklıklara müdahale eden askerlerin olağanüstü masrafları için de para lâzımdı. Sadrazam Mahmud Nedim Paşa, 1874 bütçesindeki açığı kapamak ve ordunun giderleri için yeni kaynak yaratmak amacıyla, devletin düzenli borçlarının yıllık faizlerinin toplamı olan 14 milyon liranın beş sene süreyle yarısının nakit ve geri kalan yarısının da %5 faizli bir senetle ödenmesi kararını aldı (6 Ekim 1875). Devletin iflâsını ilan ettiği bu karar, içte ve dışta büyük tepkilerle karşılandı. Öteden beri Karadeniz e inmek ve Osmanlı ülkesindeki Slav ve Ortodoksların himâyedarlığını üstlenmek isteyen Rusya, Rumeli deki gayr-i Müslim unsurları her fırsatta devlete karşı kışkırtmış ve neticede Balkanlar ciddi bir şekilde karışmıştı yılları arasında Bosna-Hersek ve Karadağ da bir takım sorunlar meydana geldi; Bulgaristan da isyan başladı. 2 Temmuz 1876 da Sırp Birlikleri Osmanlı topraklarına girdi; ardından Karadağ savaşa katıldı. Bu karışıklık ve savaşların neden olduğu mülteci akını da, devletin sırtına ayrı bir yük bindirecekti. Savaş nedeniyle erkekler silâh altına alındığı için ürünler tarlalarda kalıyordu. Bu ise maddi kaybın yanında ülkede kıtlığa da neden olmaktaydı. İşte, 93 Harbi de denilen Osmanlı-Rus Savaşı yaklaşırken devletin içinde bulunduğu siyasi ve maddi durum bu merkezdeydi. 1 0,8:1 Abdülmecid, 20 Kuruş, 14. Emisyon, 1277, 2. Tertip Taşçı Tevfik Mühürlü, 5 Satır ÇA 180 TL (34 USD / 29 EU) 0,8:1 2 Abdülmecid, 50 Kuruş, 14. Emisyon, 1277, 2. Tertip Taşçı Tevfik Mühürlü, 5 Satır ÇA 250 TL (47 USD / 41 EU) Karışıklıklardan dolayı artan asker ihtiyacını karşılamak için yedek asker durumundaki rediflerin büyük bir kısmı silah altına alınarak Rumeli deki asker sayısı e çıkarıldı. Sayıya paralel olarak masraflar çoğalırken, bir yandan da Rumeli vilâyetleri gelirlerinin askeri harekâta harcanması, hazinenin gelirlerini azaltıyordu. Hükûmet in yeni mali kaynaklar yaratma imkânlarını görüşmek üzere yaptığı toplantılardan, bütün olumsuzluklarına rağmen yeniden kâimeye başvurma sonucu çıktı. Ancak bu arada 1863 tarihli imtiyaz sözleşmesiyle 30 yıl boyunca emisyon tekeli Osmanlı Bankası na verilmiş olduğu için öncelikle bankanın ikna edilmesi lâzımdı. Fakat bu kolay olmayacaktı; müzakereler neticesinde bankaya çıkarılan kâime oranınca komisyon ve %1 oranında tazminat verilerek anlaşma sağlanabildi. Bankayla yapılan sözleşmeye göre çıkarılacak kaimenin miktarı 3 milyon lira olarak belirlendi. Bunun 2 milyonluğu hemen çıkarılacak; geri kalanı ise, gerektiğinde piyasaya sürülmek üzere muhafaza edilecekti. Kâimeler, 1, 5, 10, 20, 50 ve 100 kuruşluk olmak üzere altı çeşitti. Paraya olan acil ihtiyaçtan dolayı öncelikle 100 kuruşluklar basıldığı için ilk zamanlarda piyasada bozuk para sıkıntısı oldu. Kâimeler önce cepheye gönderildi; daha sonra, 27 Ağustos 1876 da İstanbul da piyasaya sürüldü. Anadolu'da Paranın Tarihi, T.C. Merkez Bankası, sy II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293, Seri 11 Galip Mühürlü ÇA+ 350 TL (65 USD / 57 EU) 0,6:1 0,6:1 4 II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1294, Seri 86, Yusuf Ziya Mühürlü ÇÇT+ 40 TL (7 USD / 7 EU) 17

10 5 V. Murad, 10 Kuruş, 1293, Seri 23 Galip Mühürlü ÇT 500 TL (93 USD / 82 EU) 9 II. Abdülhamid, 10 Kuruş, 1877, Seri 64 Mehmet Kani Mühürlü 300 TL (56 USD / 49 EU) 6 V. Murad, 20 Kuruş, 1293, Seri 3 Galip Mühürlü ÇT 450 TL (84 USD / 74 EU) 10 II. Abdülhamid, 20 Kuruş, 1877, Seri 77 Mehmet Kani Mühürlü 300 TL (56 USD / 49 EU) 0,3:1 0,3:1 0,3:1 0,3:1 7 V. Murad, 50 Kuruş, 1293, Seri 7 Galip Mühürlü ÇT+ 400 TL (75 USD / 65 EU) 11 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1294, Seri 26 Yusuf Mühürlü ÇA 225 TL (42 USD / 37 EU) 8 V. Murad, 100 Kuruş, 1293, Seri 6 Galip Mühürlü ÇÇT (Bordürde balya çentiği mevcuttur) 500 TL (93 USD / 82 EU) 12 II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1877, Seri 43 Yusuf Mühürlü ÇÇT 275 TL (51 USD / 45 EU) 0,3:1 0,3:1 0,3:1 0,3:

11 17 Reşad, 1/4 Lira, 22 Aralık 1331, Seri C Talat ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇA+ 500 TL (93 USD / 82 EU) 0,4:1 0,6:1 0,6: Reşad, 1 Kuruş, 23 Mayıs 1332, Seri G Talat ve Raşid imzalı 70 TL (13 USD / 11 EU) Reşad, 2 1/2 Kuruş, 23 Mayıs 1332, Seri i Talat ve Raşid imzalı 80 TL (15 USD / 13 EU) 18 Reşad, 1/2 Lira, 18 Ekim 1331, Seri E Talat ve G. Panfili İmzalı ÇT 800 TL (150 USD / 131 EU) 0,4:1 15 Reşad, 5 Kuruş, 4 Şubat 1332, Seri 8 Cavid ve Hüseyin Cahid imzalı 160 TL (30 USD / 26 EU) 19 Reşad, 1/2 Lira, 22 Aralık 1331, Seri C Talat ve Hüseyin Cahid İmzalı 300 TL (56 USD / 49 EU) 0,6:1 0,4:1 16 Reşad, 20 Kuruş, 4 Şubat 1332, Seri B Cavid ve Hüseyin Cahid imzalı ÇA+ 250 TL (47 USD / 41 EU) 20 Reşad, 1/2 Lira, 4 Şubat 1332, Seri E Cavid ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇA+ 800 TL (150 USD / 131 EU) 0,6: ,4:1

12 21 Reşad, 1 Lira, 22 Aralık 1331, Seri C Talat ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇÇT+ 400 TL (75 USD / 65 EU) 0,5:1 0,5:1 22 Reşad, 1 Lira, 6 Ağustos 1332, Seri B Talat ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇÇT+ / ÇA- 500 TL (93 USD / 82 EU) 0,9:1 23 Reşad, 1 Lira, 4 Şubat 1332, Seri A Cavid ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇÇT+ 0,5:1 0,5:1 24 Reşad, 5 Lira, 18 Ekim 1331, Seri B Talat ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇÇT+ 25 Reşad, 5 Lira, 18 Ekim 1331, Seri E Talat ve G. Panfili İmzalı ÇA TL (1.215 USD / EU) 500 TL TL 22 (93 USD / 82 EU) (421 USD / 368 EU) 23

13 Sultan Abdülmecid in Reformu ndan Cumhuriyet e ( ): Parada Anglo-Sakson Damgası 26 Abdülmecid, TSÖ 60 Para, 1255/5, Gümüş, 3,04gr. 160 TL (30 USD / 26 EU) 27 Abdülmecid, 20 Para, 1255/10, Gümüş, 0,51gr. RR 200 TL (37 USD / 33 EU) 28 Abdülmecid, 20 Para, 1255/11, Gümüş, 0,51gr. RR 225 TL (42 USD / 37 EU) Sultan II. Mahmud un oğlu olan Abdülmecid ( ) saltanatının ilk yıllarında babasının başlattığı reform denemeleri sonucu ortaya çıkan heyet ve hüviyette sikkeler kestirmeye devam etmiştir. Ancak gelişen siyasi olaylar sonucu 3 Kasım 1839 da okunan ünlü Gülhane Hatt-ı Şerif i (Tanzimat Fermanı) ile ortaya çıkan reform hareketleri kapsamında tashih-i ayar veya tashih-i sikke (paranın iyileştirilmesi) adıyla para sisteminde ve darbında yeni değişikliklere karar verildi. 26 Safer 1256 h. / 29 Nisan 1840 m. tarihli bir diğer fermanla sikke reformunun ana hatları resmi bir biçimde belirlenmiştir. Bu kararı takiben merkez darphanesi olan Darphane-i Amire de yeni yapıların inşasına başlanmış, diğer taraftan da Londra Darphanesi nde kullanılmakta olan, zamanın en son sistem makineleri ve aletleri sipariş edilerek yabancı asıllı uzmanlar İstanbul Darphanesi nin hizmetine alınmışlardır: Londra Darphanesi nden hakkak ve ressam Mr. James Robertson, makine mühendisi Mr. Mountain, terazi dirhem mühendisi Mr. Worren, sikke kalıpları ustabaşısı Mr. Tailor, makinist William ve Paris Darphanesi çeşnicibaşı muavini kimyager Mösyö Maureau. Birkaç yıl süren çalışmalar sonucu makineler peyderpey geldikçe yerlerine yerleştirilip, son sistem bir darphane oluşturularak, 1843 sonlarında para darbında hazır hale getirilmiştir. 29 Abdülmecid, 20 Para, 1255/22, Gümüş, 0,51gr. R 160 TL (30 USD / 26 EU) 30 Abdülmecid, 1 Kuruş, 1255/8, Gümüş, 1,2gr. R 275 TL (51 USD / 45 EU) 31 Abdülmecid, 1 Kuruş, 1255/10, Gümüş, 1,2gr. ÇA R 200 TL (37 USD / 33 EU) Osmanlı Darphane kayıtlarından, James Robertson un unvanının daha sonra şef hakkaklığa yükseltildiği anlaşılmaktadır. Darphane deki görevi ve İstanbul daki yaşamı, 1840 ta çizdiği ilk madalya ile başlayan Robertson, fotoğrafçılık alanında da başarılı hizmetler vermiş, 1876 da Osmanlı Darphanesi için çizdiği son madalyadan sonra 1881 de İstanbul da ayrılarak Japonya ya gitmiş ve orada ölmüştür. Yeni tarzda ilk sikkenin darbının 22 Nisan 1260 / 1844 m. da olduğu kayıtlıdır. Bu sikkeler yeni sistemi gerçekleştiren sultanın, Abdülmecid in adına izafeten mecidiye olarak adlandırılmış ve Osmanlıların sonu, Cumhuriyet in ilk yıllarına kadar aynı adla anılarak kullanılmışlardır. Gümüş Mecidiye, yarım ve çeyreklerinin ön yüzlerinde Sultan Abdülmecid in tuğrası ile altında sene kelimesi ile cülus tarihi; arka yüzlerinde ise azze nasrühu duribe fi Konstantiniyye-1255 yardımı aziz olsun, 1839 da Konstantiniyye de darbedildi ibareleri yer alır.her iki yüzde de dışta çevrelerinde on ikişer ayyıldız ve çiçeklerden oluşan bir friz yapılmıştır. İkiliklerle kuruşların tuğra ve yazılarının etrafı sadece oniki adet yıldız ile çevrilidir. Yirmi paralıkların her iki yüzü de karşılıklı defne dallarından çelenklerle süslü olup, yazı tarafının yukarısında 20 rakamı yer alır ki bu, Osmanlı gümüş paralarında görülen ilk ve son değer işaretidir. 32 Abdülmecid, 1 Kuruş, 1255/11, Gümüş, 1,2gr. R 275 TL (51 USD / 45 EU) 33 Abdülmecid, 1 Kuruş, 1255/12, Gümüş, 1,2gr. R 275 TL (51 USD / 45 EU) 34 Abdülmecid, 1 Kuruş, 1255/14, Gümüş, 1,2gr. R 275 TL (51 USD / 45 EU) Anadolu'da Paranın Tarihi, T.C. Merkez Bankası, sy Abdülmecid, 1 Kuruş, 1255/15, Gümüş, 1,2gr. ÇÇT 140 TL (26 USD / 23 EU) 36 Abdülmecid, 1 Kuruş, 1255/19, Gümüş, 1,2gr. R 275 TL (51 USD / 45 EU) 37 Abdülmecid, 1 Kuruş, 1255/21, Gümüş, 1,2gr. R 325 TL (62 USD / 53 EU) 25

14 0,8:1 0,8:1 0,8:1 38 Abdülmecid, 2 Kuruş, 1255/7, Gümüş, 2,4gr. R 39 Abdülmecid, 2 Kuruş, 1255/8, Gümüş, 2,4gr. R 40 Abdülmecid, 2 Kuruş, 1255/12, Gümüş, 2,4gr. R 50 Abdülmecid, 20 Kuruş, 1255/6, Gümüş, 24gr. ÇÇT 51 Abdülmecid, 20 Kuruş, 1255/8, Gümüş, 24gr. ÇÇT+ / ÇA- 52 Abdülmecid, 20 Kuruş, 1255/9, Gümüş, 24gr. ÇT (42 USD / 37 EU) (51 USD / 45 EU) (51 USD / 45 EU) (37 USD / 33 EU) (47 USD / 41 EU) (19 USD / 16 EU) 0,8:1 0,8:1 0,8:1 41 Abdülmecid, 5 Kuruş, 1255/6, Gümüş, 6gr. 42 Abdülmecid, 5 Kuruş, 1255/7, Gümüş, 6gr. 43 Abdülmecid, 5 Kuruş, 1255/8, Gümüş, 6gr. ÇA R 53 Abdülmecid, 20 Kuruş, 1255/12, Gümüş, 24gr. ÇÇT+ 54 Abdülmecid, 20 Kuruş, 1255/14, Gümüş, 24gr. ÇÇT+ 55 Abdülmecid, 20 Kuruş, 1255/15, Gümüş, 24gr. ÇÇT+ (37 USD / 33 EU) (37 USD / 33 EU) (28 USD / 25 EU) (30 USD / 26 EU) (47 USD / 41 EU) (47 USD / 41 EU) 44 Abdülmecid, 5 Kuruş, 1255/12, Gümüş, 6gr. R 45 Abdülmecid, 5 Kuruş, 1255/15, Gümüş, 6gr. R 46 Abdülmecid, 5 Kuruş, 1255/16, Gümüş, 6gr. R 56 Abdülaziz, 20 Para, 1277/7, Gümüş, 1,2gr. R 57 Abdülaziz, 1 Kuruş, 1277/5, Gümüş, 1,2gr. R 58 Abdülaziz, 1 Kuruş, 1277/7, Gümüş, 1,2gr. RRRR (62 USD / 53 EU) (62 USD / 53 EU) (75 USD / 65 EU) (42 USD / 37 EU) (42 USD / 37 EU) (374 USD / 327 EU) 47 Abdülmecid, 5 Kuruş, 1255/20, Gümüş, 6gr. ÇA R 48 Abdülmecid, 5 Kuruş, 1255/22, Gümüş, 6gr. ÇA R 49 Abdülmecid, 10 Kuruş, 1255/6, Gümüş, 12gr. RR 59 Abdülaziz, 2 Kuruş, 1277/3, Gümüş, 2,4gr. ÇA RR 60 Abdülaziz, 2 Kuruş, 1277/5, Gümüş, 2,4gr. ÇA+ RRR 61 Abdülaziz, 10 Kuruş, 1277/1, Gümüş, 12gr. ÇA RR (62 USD / 53 EU) (75 USD / 65 EU) (280 USD / 245 EU) (187 USD / 164 EU) (654 USD / 573 EU) (514 USD / 450 EU) 225 TL 200 TL 325 TL 325 TL TL 200 TL 325 TL 400 TL 275 TL 150 TL 400 TL TL 200 TL 160 TL 225 TL TL 250 TL 250 TL 225 TL TL 100 TL 250 TL TL TL 27

15 0,8:1 0,8:1 62 Abdülaziz, 10 Kuruş, 1277/2, Gümüş, 12gr. ÇT+ / ÇÇT- RRR TL (607 USD / 532 EU) 63 Abdülaziz, 20 Kuruş, 1277/1, Gümüş, 24gr. ÇA+ 450 TL (84 USD / 74 EU) 64 Abdülaziz, 20 Kuruş, 1277/8, Gümüş, 24gr. ÇÇT 200 TL (37 USD / 33 EU) 74 II. Abdülhamid, 1 Kuruş, 1293/26, Gümüş, 1,2gr. ÇA- R 140 TL (26 USD / 23 EU) 75 II. Abdülhamid, 1 Kuruş, 1293/34, Gümüş, 1,2gr. RRR TL (654 USD / 573 EU) 76 II. Abdülhamid, 2 Kuruş, 1293/9, Gümüş, 2,4gr. ÇÇT RR 400 TL (75 USD / 65 EU) 0,8:1 0,8:1 65 Abdülaziz, 20 Kuruş, 1277/12, Gümüş, 24gr. ÇÇT+ R 250 TL (47 USD / 41 EU) 66 V. Murad, 20 Kuruş, 1293/1, Gümüş, 24gr. R TL (280 USD / 245 EU) 67 II. Abdülhamid, 20 Para, 1293/1, Gümüş, 0,55gr. R 275 TL (51 USD / 45 EU) 77 II. Abdülhamid, 2 Kuruş, 1293/21, Gümüş, 2,4gr. ÇÇT RR 400 TL (75 USD / 65 EU) 78 II. Abdülhamid, 2 Kuruş, 1293/22, Gümüş, 2,4gr. 70 TL (13 USD / 11 EU) 79 II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/11, Gümüş, 6gr. 120 TL (22 USD / 20 EU) 68 II. Abdülhamid, 20 Para, 1293/8, Gümüş, 0,55gr. R 110 TL (21 USD / 18 EU) 69 II. Abdülhamid, 1 Kuruş, 1293/8, Gümüş, 1,2gr. RR 400 TL (75 USD / 65 EU) 70 II. Abdülhamid, 1 Kuruş, 1293/11, Gümüş, 1,2gr. 70 TL (13 USD / 11 EU) 80 II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/12, Gümüş, 6gr. 175 TL (33 USD / 29 EU) 81 II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/15, Gümüş, 6gr. ÇA+ 120 TL (22 USD / 20 EU) 82 II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/16, Gümüş, 6gr. 140 TL (26 USD / 23 EU) 71 II. Abdülhamid, 1 Kuruş, 1293/16, Gümüş, 1,2gr. 70 TL (13 USD / 11 EU) 72 II. Abdülhamid, 1 Kuruş, 1293/23, Gümüş, 1,2gr. 70 TL (13 USD / 11 EU) 73 II. Abdülhamid, 1 Kuruş, 1293/24, Gümüş, 1,2gr. ÇA- R 140 TL (26 USD / 23 EU) 83 II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/17, Gümüş, 6gr. 150 TL (28 USD / 25 EU) II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/18, Gümüş, 6gr. ÇA- RRR TL (299 USD / 262 EU) 85 II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/20, Gümüş, 6gr. ÇA RR 450 TL (84 USD / 74 EU)

16 86 Abdülmecid, 5 Kuruş, 1255/2, Altın, 0,4gr. R (Altın Değ. 76 TL) (DK KAT 2018: 85 USD) 225 TL (42 USD / 37 EU) 87 Abdülmecid, 5 Kuruş, 1255/5 Altın, 0,4gr. R (Altın Değ. 76 TL) (DK KAT 2018: 85 USD) 225 TL (42 USD / 37 EU) 88 Abdülmecid, 10 Kuruş, 1255/1, Altın, 0,8gr. R (Altın Değ. 152 TL) (DK KAT 2018: 150 USD) 375 TL (70 USD / 61 EU) SON 6 PADİŞAH DÖNEMİNDE OSMANLI'NIN ALTIN PARALARI Altınların ön yüzünde ortada tuğra, altında sene kelimesi ve üstünde sikkenin darbedildiği cülus yılını belirten rakam, onların altında birbirine kurdela ile bağlanmış defne dalından çelenk ile bir yay ve içlerinde beşer ok bulunan çapraz iki ok kesesi resmedilmiştir.500 ve 250 kuruşluk altınlarda kurdelenin hemen altında bu tarihe kadar Osmanlı altın sikkelerinde kullanılmayan değer işareti ilk kez yer alır.arka yüzde azze nasrühu Duribe fi Konstantiniyye-1255 yardımı aziz olsun, 1839 da Konstantiniyye de darbedildi ibareleri yer alır. 89 Abdülmecid, 25 Kuruş, 1255/17, Altın, 1,8gr. ÇA RR (DK KAT 2018: 150 USD) 475 TL (89 USD / 78 EU) 90 Abdülmecid, 25 Kuruş, 1255/20 Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 250 USD) 750 TL (140 USD / 123 EU) 91 Abdülmecid, 25 Kuruş, 1255/23, Altın, 1,8gr. RRR (DK KAT 2018: 400 USD) TL (206 USD / 180 EU) 92 Abdülmecid, 50 Kuruş, 1255/6, Altın, 3,6gr. ÇÇT R (DK KAT 2018: 225 USD) 650 TL (121 USD / 106 EU) 93 Abdülmecid, 50 Kuruş, 1255/7 Altın, 3,6gr. R (DK KAT 2018: 300 USD) 950 TL (178 USD / 155 EU) 94 Abdülmecid, 50 Kuruş, 1255/9, Altın, 3,6gr. RR (DK KAT 2018: 350 USD) 950 TL (178 USD / 155 EU) 95 Abdülmecid, 50 Kuruş, 1255/11, Altın, 3,6gr. ÇA RR (DK KAT 2018: 290 USD) 96 Abdülmecid, 50 Kuruş, 1255/12 Altın, 3,6gr. RR (DK KAT 2018: 350 USD) 97 Abdülmecid, 50 Kuruş, 1255/13, Altın, 3,6gr. ÇA- RR (DK KAT 2018: 275 USD) 850 TL 850 TL Reşad, 1327/2 Edirne, 500 Kuruş, RRRR (159 USD / 139 EU) TL (159 USD / 139 EU) 30 (187 USD / 164 EU) 31

17 98 Abdülmecid, 50 Kuruş, 1255/15, Altın, 3,6gr. ÇÇT+ RR (DK KAT 2018: 275 USD) 850 TL (159 USD / 139 EU) 99 Abdülmecid, 50 Kuruş, 1255/16, Altın, 3,6gr. ÇÇT+ RR (DK KAT 2018: 275 USD) 850 TL (159 USD / 139 EU) 100 Abdülmecid, 50 Kuruş, 1255/15 MISIR, Altın, 4,2gr. ÇA (Altın Değ. 798 TL) (KUYV KAT: 400 USD) TL (187 USD / 164 EU) 110 Abdülaziz, 25 Kuruş, 1277/15, Altın, 1,8gr. ÇA RR (DK KAT 2018: 325 USD) 850 TL (159 USD / 139 EU) 111 Abdülaziz, 250 Kuruş, 1277/8, Altın, 18gr. ÇA+ (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 900 USD) TL (607 USD / 532 EU) 112 Abdülaziz, 250 Kuruş, 1277/9, Altın, 18gr. ÇA+ (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 900 USD) TL (607 USD / 532 EU) 101 Abdülmecid, 100 Kuruş, 1255/5, Altın, 7,2gr. ÇÇT RR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 450 USD) TL (224 USD / 196 EU) 102 Abdülmecid, 100 Kuruş, 1255/8 EDİRNE, Altın, 7,2gr. ÇA RRR (Altın Değ TL) (KUYV KAT: USD) TL (514 USD / 450 EU) 103 Abdülaziz, 10 Kuruş, 1277/10 MISIR, Altın, 0,85gr. ÇÇT R (Altın Değ. 162 TL) (KUYV KAT: 100 USD) 275 TL (51 USD / 45 EU) 113 Abdülaziz, 50 Kuruş, 1277/1, Altın, 3,6gr. RRR (DK KAT 2018: USD / KUYV KAT: USD) TL (561 USD / 491 EU) 114 Abdülaziz, 500 Kuruş, 1277/1, Altın, 36gr. ÇÇT RR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) TL (1.402 USD / EU) 104 Abdülaziz, 25 Kuruş, 1277/1, Altın, 1,8gr. ÇA R (DK KAT 2018: 130 USD) 375 TL (70 USD / 61 EU) 105 Abdülaziz, 25 Kuruş, 1277/2, Altın, 1,8gr. R (DK KAT 2018: 175 USD) 500 TL (93 USD / 82 EU) 106 Abdülaziz, 25 Kuruş, 1277/5, Altın, 1,8gr. ÇA R (DK KAT 2018: 130 USD) 375 TL (70 USD / 61 EU) 115 V. Murad, 25 Kuruş, 1293/1, Altın, 1,8gr. RRR (DK KAT 2018: 500 USD) TL (299 USD / 262 EU) 116 V. Murad, 50 Kuruş, 1293/1, Altın, 3,6gr. RRR (DK KAT 2018: 700 USD) TL (467 USD / 409 EU) 117 V. Murad, 100 Kuruş, 1293/1, Altın, 7,2gr. R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 600 USD) TL (355 USD / 311 EU) 107 Abdülaziz, 25 Kuruş, 1277/6, Altın, 1,8gr. ÇÇT R (DK KAT 2018: 130 USD) 108 Abdülaziz, 25 Kuruş, 1277/7, Altın, 1,8gr. R (DK KAT 2018: 175 USD) 109 Abdülaziz, 25 Kuruş, 1277/9, Altın, 1,8gr. ÇA R (DK KAT 2018: 130 USD) 118 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/7, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 200 USD) 119 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/9, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 500 USD) 375 TL 500 TL 375 TL 600 TL 900 TL (70 USD / 61 EU) (93 USD / 82 EU) (70 USD / 61 EU) (112 USD / 98 EU) TL (168 USD / 147 EU) 32 (299 USD / 262 EU) II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/10, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 300 USD)

18 121 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/11, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 200 USD) 600 TL (112 USD / 98 EU) 122 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/12, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 200 USD) 650 TL (121 USD / 106 EU) 123 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/13, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 250 USD) 850 TL (159 USD / 139 EU) 133 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/25, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 200 USD) 700 TL (131 USD / 115 EU) 134 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/26, Altın, 1,8gr. R (DK KAT 2018: 300 USD) 700 TL (131 USD / 115 EU) 135 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/27, Altın, 1,8gr. R (DK KAT 2018: 200 USD) 600 TL (112 USD / 98 EU) 124 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/14, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 250 USD) 850 TL (159 USD / 139 EU) 125 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/17, Altın, 1,8gr. ÇÇT+ RR (DK KAT 2018: 175 USD) 500 TL (93 USD / 82 EU) 126 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/18, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 200 USD) 650 TL (121 USD / 106 EU) 136 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/28, Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 150 USD) 475 TL (89 USD / 78 EU) 137 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/29, Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 150 USD) 475 TL (89 USD / 78 EU) 138 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/30, Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 150 USD) 475 TL (89 USD / 78 EU) 127 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/19, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 200 USD) 700 TL (131 USD / 115 EU) 128 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/20, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 250 USD) 850 TL (159 USD / 139 EU) 129 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/21, Altın, 1,8gr. R (DK KAT 2018: 200 USD) 600 TL (112 USD / 98 EU) 139 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/31, Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 150 USD) 475 TL (89 USD / 78 EU) 140 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/32, Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 150 USD) 475 TL (89 USD / 78 EU) 141 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/33, Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 150 USD) 475 TL (89 USD / 78 EU) 130 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/22, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 200 USD) 131 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/23, Altın, 1,8gr. R (DK KAT 2018: 200 USD) 132 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/24, Altın, 1,8gr. R (DK KAT 2018: 200 USD) 142 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/34, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 400 USD) 143 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/1, Altın, 3,6gr. ÇA+ RRRR (DK KAT 2018: 900 USD) 700 TL 650 TL TL TL (131 USD / 115 EU) 600 TL (121 USD / 106 EU) (243 USD / 213 EU) TL (224 USD / 196 EU) 34 (112 USD / 98 EU) (607 USD / 532 EU) II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/7, Altın, 3,6gr. ÇA RR (DK KAT 2018: 350 USD)

19 TÜRKİYE CUMHURİYETİ NİN İLK KAĞIT PARALARI Cumhuriyet in ilk emisyonu olacak paralar için 12 Aralık 1926 tarih ve 701 sayılı Mevcud Evrak-ı Nakdiyenin Yenileriyle Değişimine Dair kanun çıkarıldı. Kanunun yayınlanmasını takiben yeni kağıt paraların dizayn ve basım işleri için maliye nezaretinden atanan Mustafa Abdülhalik Bey başkanlığında Cumhuriyet in bankaları ve Türkiye de faaliyet gösteren yabancı bankaların temsilcilerinden oluşan bir komisyon kuruldu. 1. EMİSYON 1 TÜRK LİRASI çiftçi 1 lira Komisyon, 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1000 küpürler halinde çıkarılmasına karar verdiği yeni paraların, taklit edilememesi için önlemler alınmasına çok önem veriyordu. Paralar, filigranlı kağıda ve kabartma baskı teknikleri ile basılacaktı. Bu güvenlik tedbirlerini sağlayacak üretimin Türkiye de yapılamıyor olması yüzünden, yabancı banknot matbaaları ile temas edildi. İngiliz, Amerikan, Fransız ve Hollandalı matbaalarla görüşüldükten sonra, ihtiyatlarıyla beraber, adet ve liralık paranın basımı için İngiltere nin Thomas de la Rue şirketiyle anlaşılmaya varıldı. Paraların üzerinde bulunacak yazı ve resimler şu şekilde belirlenmişti: 1, 5, ve 10 liralıkların üzerinde Cumhuriyeti tasvir eden bir timsal; 50, 100, 500 ve 1000 liralıkların üzerinde de Cumhurbaşkanının resmi bulunacaktı. Ayrıca paraların üzerlerindeki yazılar Türkçe ile birlikte Fransızca da olacaktı. Bu karara istinaden para resimleri, Evkaf Müzesi Müdürü Ali Sami Bey e Temmuz 1926 da yaptırıldı. Sonrasında Londra ya bir heyet gönderilerek paraların klişelerinin yapımına ve basım işlerine nezaret edildi. Mayıs 1927 den itibaren paralar peyderpey Türkiye ye gönderilmeye başlandı. Sayım ve dağıtım işleri için de bir süre harcandıktan sonra Cumhuriyetin ilk kâğıt parası 5 Aralık 1927 tarihinde piyasaya sürüldü. Eski Osmanlı evrâk-ı nakdiyelerinin de geçerlilik süresinin sonu da yeni emisyonun tedâvüle başladığı tarihten itibaren 6 ay olarak belirlendi. Ancak bu süre sonunda toplama işlemi bitirilemediğinden, üç ay daha müddet tanındı ve 4 Eylül 1928 de Osmanlı kağıt paraları tıpkı Osmanlı Devleti gibi tarihin sayfalarında yerini aldı. Ancak Cumhuriyetin kendi parasına kavuşmasının sevinci çok uzun sürmedi. 1 Kasım 1928 de Harf İnkılâbı gerçekleştirildi. Bu inkılapla Arap harfleri Türkiye de tüm resmi ve gayrı resmi hayattan çıkarılıyor ve yerine Latin harfleri kullanıma alınıyordu. Kâğıt paralar açısından ise yaklaşık 3 seneyi bulan ön çalışma ve yapılan onca masraf sonrasında, bütün emeğin boşa gitme ihtimali söz konusu oldu. Yeni inkılap için devletin çok ciddi bir mali yatırım ihtiyacı da dikkate alınarak, kâğıt paraların 10 sene daha tedâvülde kalması kararlaştırıldı. Anadolu'da Paranın Tarihi, T.C. Merkez Bankası, sy T.C., 1. Emisyon, 1 Lira, Seri 25 İmza: Mustafa Abdulhalik Renda TL (2.056 USD / EU) 37

20 1. EMİSYON 1 TÜRK LİRASI "çiftçi 1 lira" 1. EMİSYON 5 TÜRK LİRASI "KURTLU 5'lik" 147 T.C., 1. Emisyon, 5 Lira, Seri 14 İmza: Mustafa Abdulhalik Renda ÇÇT (DV) TL (748 USD / 655 EU) 0,68:1 148 T.C., 1. Emisyon, 5 Lira, Seri 2 İmza: Mustafa Abdulhalik Renda ÇÇT (DV) TL (701 USD / 614 EU) 146 T.C., 1. Emisyon, 1 Lira, Seri 40 İmza: Mustafa Abdulhalik Renda TL (2.056 USD / EU) ,68:1

21 1. EMİSYON 10 TÜRK LİRASI 1. EMİSYON 50 TÜRK LİRASI "KURTLU 10'luk" 149 T.C., 1. Emisyon, 10 Lira, Seri 3 İmza: Mustafa Abdulhalik Renda ÇÇT (DV) TL (1.308 USD / EU) 151 T.C., 1. Emisyon, 50 Lira, Seri 10 İmza: Mustafa Abdulhalik Renda ÇT+ (DK KAT 2018: USD) TL (2.617 USD / EU) 0,62:1 0,62:1 150 T.C., 1. Emisyon, 10 Lira, Seri 18 İmza: Mustafa Abdulhalik Renda T+ (DV, Tamirli) TL (467 USD / 409 EU) 152 T.C., 1. Emisyon, 50 Lira, Seri 2 İmza: Mustafa Abdulhalik Renda ÇT (DK KAT 2018: USD) TL (2.056 USD / EU) 0,62:1 0,62:

22 1. EMİSYON 100 TÜRK LİRASI 153 T.C., 1. Emisyon, 100 Lira, Seri 6 İmza: Mustafa Abdulhalik Renda ÇÇT (DK KAT 2018: ÇT USD / ÇİL NADİR) TL ( USD / EU) 42 43

23 1. EMİSYON 500 TÜRK LİRASI CUMHURİYET KAĞIT PARALARININ EN NADİR ÜÇ PARASINDAN BİRİ 154 T.C., 1. Emisyon, 500 Lira, Seri 4 İmza: Mustafa Abdulhalik Renda T+ / ÇT (DK KAT 2018: T USD / ÇT NADİR) TL ( USD / EU) 44 45

24 0,48:1 1. emisyon KOMPLE çil specımen seti 0,5:1 155 T.C., 1. Emisyon, 1, 5, 10, 50, 100, 500, 1000 Lira, Specimen İmza: Mustafa Abdulhalik Renda TL (6.542 USD / EU) 46 47

25 OSMANLI İMPARATORLUĞUNDA MADALYA VE NİŞAN Türklerin kurmuş oldukları devletlerin en büyüğü, en uzun sürelisi ve zamanında dünyanın en büyük güçlerinden biri olan Osmanlı İmparatorluğu, 1480 li yıllarda Fatih Sultan Mehmed adına yurt dışında yapılan madalyalarla tanışmış ise de, gerçek anlamda madalya imal etmeye ve dağıtmaya Sultan I. Mahmud devrinde 1730 larda başlamıştır. Bu zamandan itibaren yavaş yavaş yaygınlaşan madalya geleneği, Sultan Abdülmecid devrinde yapılan, sikke reformu ve bunun için İngiltere den getirilen darphane makineleri, malzemeleri ve teknik personeli ile en yüksek seviyesine ulaşmış ve imparatorluğun son dönemine kadar pek çok vesile ile madalya imali dağıtımı yaygınlaşarak sürmüştür. Madalyalar, diğer ülkelerde olduğu gibi, Osmanlı Devleti nde de önemli siyasal, sosyal ve ekonomik olayların göstergeleridir. Savaşlar, anlaşmalar, yenilik hareketleri, yasal düzenlemeler, seyahatler, ziyaretler, sergi ve yarışmalar, sosyal yardımlar madalyalarla teşvik ve tescil edilmişlerdir. Madalyaların daha görkemli bir çeşidi olan ve devlet hizmetinde yararlılık, bağlılık ve fedakarlık gösteren vatandaşlara ve yabancılara, hazineden büyük harcamalar yapılarak imal ettirilen ve dağıtılan nişanlar, madalyalardan daha sonra ortaya çıkmıştır. Kelime anlamı ile, belirti, işaret, hedef, alâmet-i farika, ayrıcalık gibi anlamlara gelen nişandan önce Osmanlılar, sorguç, tüy ve çelenk kullanmışlardır. Ancak bunlardan, kavuk ve sarık gibi başlıklara takıla sorguç ve tüyler, padişahın ve üst düzey komutan ve yöneticilerin alâmetleri olduklarından ve bir standardı bulunmadığından nişan vasfını tam olarak içermezler. Bilhassa padişahın kendi kendisini ödüllendirmesi düşünülemeyeceğinden bunların bir nevi ziynet ve takılar olduklarını kabul edebiliriz. Osmanlı İmparatorluğu nda nişanlardan önce kullanılan ve birer ödüllendirme vasıtası olmaları ve belirli standartları bulunmaları sebebiyle, ileride detaylı olarak inceleyeceğimiz çelenkler Osmanlı nişanlarının atası sayılırlar. Sultan III. Selim in, 1798 yılında İngiliz Amirali Nelson un Fransız donanmasını Abukır da yakması üzerine, kendisine, ortasında ay ve yıldız, etrafında pırlantalı şualar bulunan ve bir belgede Hilal Nişanı olarak da adı geçen nişanı yaptırarak vermesi ile, ilk Osmanlı nişanları tarih sahnesinde görülmeye başlamıştır. Sultan II. Mahmud döneminde yaygınlaşmaya başlayan nişanlar, imparatorluğun son dönemine kadar değişik isimlerle ve formlarla, diğer padişahlar tarafından da ihdas edilmiş ve dağıtılmış, bunlar hakkında nizamnameler hazırlanarak belirli kurallara tabi tutulmuştur. Osmanlı madalya ve nişanları, şahıslar haricinde bazı kurumlara da verilmiş, bazı alay sancaklarına takılmış, hatta Osmanlı Devleti nin kurucusu Osman Gazi nin türbesine (Nişanı Osmani) ve büyük Türk denizcisi Barbaros Hayreddin Paşa nın sandukasına (Donanma Madalyası) takılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu nda, madalya ve nişanlar ile bunların atası sayılan çelenkler, padişah buyruğu olan hattı hümayunlarla ve iradelerle ihdas edilmiş ve yine aynı çeşit padişah buyrukları ile ihsan edilmişlerdir. Ayrıca resmî Osmanlı madalya ve nişanları berat adı verilen bir nevi ferman sayılabilecek, tanıtıcı ruhsat niteliğindeki bir belge ile beraber verilmişlerdir. Osmanlı madalya ve nişanları, genel olarak taltifat yani ödüllendirme amaçlıdır. Ancak Sultan II. Mahmud ve Sultan Abdülmecid dönemlerinde yaygın olarak kullanılan ve büyük bir çeşitliliğe ulaşan rütbe ve görev nişanları bulunmaktadır. Bunlar askerlere, devlet memurlarına ve diğer görevlilere yalnızca temsil ettikleri görev belirtmek amacıyla verilmişlerdir. Bu dönemde onbaşından sadrazama, hekimden nalbanta kadar pek çok rütbeye ve göreve ait nişan mevcuttur. Fes nişanları ve fes alametleri de bu türdendir. Bunlar taltifat amaçlı olmayıp, görev belirten işaretler, brövelerdir. Bunları hak kazanmak için kişinin herhangi bir başarı veya fedakarlık göstermesi gerekmez. Hatta bu nişanlar ileride arşiv belgelerinde görüleceği üzere göreve başlayan kişiye derhal verilir, görev bitiminde geri alınır, veya görev devri sırasında önceki görevliden sonrakine devredilir. Bu nişanlar Devlet Hazinesine ait mallar olup, zimmetle verilir ve geri alınırlar. Nişanların geri alınması hususu taltifat amacıyla verilmiş olan pek çok Osmanlı nişanında da söz konusudur. Osmanlı madalyaları ile nişanlarının arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır. Bunlardan birisi, nişanların daha geniş konuyu ihtiva etmesi ve daha geniş zaman dilimi içinde kullanılmış olmasıdır. Örneğin Mecidi Nişanı, Sultan Abdülmecid döneminde ihdas edilmiş olmasına rağmen, imparatorluğun son dönemine kadar dağıtılmış ve kullanılmıştır. Madalyalar ise pek az istisna dışında bir olayın simgesi olarak çıkartılmış olup, bu olay ile ilgili kişilere verilerek bu süre sonunda görevlerini tamamlamışlardır. Örneğin Kırım Madalyası, sadece bu savaşta kahramanlık ve başarı gösteren kişilere verilmiş, bir daha da bir sebeple ve başka bir zamanda verilmemiştir. Osmanlı madalyaları, iki taraflı olarak darbedilmişlerdir. Osmanlı nişanları ise bir iki istisna dışında arka tarafları boş olarak imal edilmişlerdir. Nişanların bazılarının Şemse (Güneş) denilen, ilgili nişanla beraber verilen ve arkalarındaki iğneleri vasıtasıyla göğüse tâlik olunan (takılan) büyükçe formları vardır. İlk önceleri gerçekten yararlı ve başarılı kimselere verilmiş olan nişanlar, son dönemde, yararlı olsun olmasın herkese verilir olmuş, yabancı tüccarlara, bankerlere, hatta bu kişilerin eşlerine, padişahın kahvecisinden arabacısına kadar bol keseden dağıtılmıştır. Nizamnameler, iradeler ve kayıtlar incelendiğinde, büyük paralar mal olan ve Devlet Hazinesi ni zora sokan murassa (mücevherli) üst rütbe nişanlar ile büyük boy altın madalyaların daima imtiyazlı sınıfa ve yönetime yakın kişilere verilmiş olduğu görülmektedir. Bunun yanında, savaşlarda büyük kahramanlık ve gramlık gümüş madalyalar verilmiş, Hamidiye Kruvazörü kahramanlarına bakır madalya layık görülmüştür. Ne yazık ki Osmanlı nın son dönemindeki kurumlar gibi bu kurum da gerçek amacından uzaklaşmıştır. Maddi değerleri çok büyük olan ve iltimaslı kişilere verilen gösterişli nişanların yanında, gümüş ve bakırdan mamul gerçek kahramanlara verilen madalyaların manevi değerleri ve ihtiva ettikleri şeref tabii ki çok daha yüksektir. Türkiye Cumhuriyeti nin kuruluşundan sonra T.li ve 2590 sayılı Devrim Yasası ile Osmanlı nişan ve madalyaları kaldırılmış, yalnız savaş madalyaları dışında tutulmuştur. Osmanlı Madalyaları ve Nişanları, Metin Erüreten, sy. 13

26 ALTIN ÇERÇEVELİ VE TOKALI 3. derece NİŞAN-İ OSMANİ NİŞANI 1. derece NİŞAN-İ OSMANİ TAKIMI "NİŞAN VE ŞEMSE'Sİ" 1. DERECE MECİD-İ NİŞANI İLE MÜKAFATLANDIRILAN KİŞİLERE ÜSTÜN HİZMET DOLAYISIYLA VERİLEN ÜST KADEME NİŞANDIR. yabancılara verilenler DIŞINDA toplam 50 adet verilmiştir Nişan Arkası Derece Nişan-ı Osmani Takım, Nişan ve Şemse'si (Şems Çapı 91 mm) Yabancılar hariç toplam 50 adet verilmiştir. 1. Derece Mecid-i Nişan'ı ile mükafatlandırılan kişilere verilen üst kademe Nişan'dır. Göbek kısmı mine üzerine altın kakma yazı ile bezenmiş, gövdesi gümüşten imal edilmiştir TL (2.617 USD / EU) Arkası 156 Altın Çerçeveli ve Tokalı 3. Derece Nişan-i Osmani Nişanı Göbek kısmı mine üzerine altın kakma yazı ile bezenmiş, çerçevesi komple altından, saçakları ve arka kapağı gümüşten imal edilmiştir TL (2.056 USD / EU) Şems Arkası

27 1. Derece Mecid-i Nişan TAKIMI "NİŞAN VE ŞEMSE'Sİ" en az 20 yıl osmanlı devleti'ne hizmet etmiş ve yararlılığı görülmüş kişilere verilir. yabancılara verilenler DIŞINDA toplam 50 adet verilmiştir ORİJİNAL KUTUSUNDA (NADİREN KUTULU ÇIKAR) 2. Derece Mecid-i Nişan TAKIMI "NİŞAN VE ŞEMSE'Sİ" en az 12 yıl osmanlı devleti'ne hizmet etmiş ve yararlılığı görülmüş kişilere verilir. yabancılara verilenler DIŞINDA toplam 200 adet verilmiştir Nişan Şems Nişan Şems Arkası Arkası Arkası Arkası Derece Mecid-i Nişan Takımı, Nişan ve Şemse'si (Şemse Çapı 99 cm) En az 20 yıl Osmanlı Devleti'ne hizmet etmiş ve yararlılığı görülmüş kişilere verilen Nişan' ve Şemse'si Göbek kısmı mine ile bezenmiş altın, gövdesi gümüşten imal edilmiştir TL (2.243 USD / EU) 159 Orijinal Kutusunda (Kutulu Nadir bulunur) 2. Derece Mecid-i Nişan Takımı, Nişan ve Şemse'si (Şems Çapı 75 mm) En az 12 yıl Osmanlı Devleti'ne hizmet etmiş ve yararlılığı görülmüş kişilere verilen Nişan ve Şemse'si Göbek kısmı mine ile bezenmiş altın, gövdesi gümüşten imal edilmiştir TL (2.617 USD / EU) 52 53

28 ORİJİNAL KUTUSUNDA (NADİREN KUTULU ÇIKAR) KILIÇLI ALTIN LİYAKAT MADALYASI SAVAŞA KATILMIŞ KİŞİLERE KILIÇLI MADALYA VERİLMİŞTİR Liyakat Madalyası Nizamnamesi Osmanlı vatandaşlarından sadakat ve kahramanlık gösterenlerin hareketlerini takdiren ve emsallerini de teşviken padişah tarafından Liyakat madalyası adıyla bir madalya ihdas olunmuştur. Bu madalya iki kısım olup, birincisi yüzlük Osmanlı altını sıkletinde, ve bir gümüş mecidiye çeyreğinden büyükçe kıtada altından, ve ikinci kısım dahi gümüş mecidiye çeyreği sıkletinde ve biraz büyükçe kıtada gümüşten olacaktır. Madalyanın bir tarafında Tuğra ve Saltanat arması diğer tarafında sadakat ve şecaat ibraz edenlere mahsus Liyakat Madalyası ibareleri ile tesis tarihi bulunacaktır. Bu madalya padişah tarafından doğrudan doğruya veya şartları sahib olup taltifi uygun görülenlerin Bab-i Âli ile Şeyhülislamlıktan ve Seraskerlikten ve Bahriye Nezaretinden vuku bulacak arz üzerine dahi verilebilecek, devletin menfaati yolunda sadakat ve kahramanlık gösteren yabancılara da verilebilecektir. Osmanlı Madalyaları ve Nişanları, Metin Erüreten, sy. 264 Arkası 160 Kılıçlı Altın Liyakat Madalyası Orjinal Kutulu TL (2.056 USD / EU) Özel Muhafazası (açık hali) Özel Muhafazası (kapalı hali) 54 55

29 Arkası Arkası Gümüş İftihar Madalyası 900 TL (168 USD / 147 EU) Gümüş Kaplama Hicaz Demiryolu Madalyası 500 TL (93 USD / 82 EU) 165 Arkası 166 Arkası Gümüş Karadağ Madalyası Gümüş Tahlisiye Madalyası TL (206 USD / 180 EU) 700 TL (131 USD / 115 EU) Arkası Arkası 163 Gümüş Yunan Harbi ( Muharebe ) Madalyası 500 TL (93 USD / 82 EU) Arkası 164 Gümüş Kanuni Esasi Madalyası 600 TL (112 USD / 98 EU) Arkası 167 Gümüş Kılıçlı Liyakat Madalyası 500 TL (93 USD / 82 EU) 168 Gümüş Yemen Madalyası 800 TL (150 USD / 131 EU) 56 57

30 169 Gümüş İmtiyaz ( Sanayi ve İftihar ), Yunan Harbi ve Liyakat Madalyaları ( Üçlü Bar) TL (336 USD / 295 EU) Arka yüzler 171 Gümüş Alman Demir Haç I. Dünya Savaşı 1. Derece 1. Dünya Savaşı'nda müttefiklere Almanya tarafından verilen, Osmanlı subay ve kumandanlarının taktığı madalya 600 TL (112 USD / 98 EU) Arkası 1. Dünya Savaşı'nda müttefiklere Almanya tarafından verilen, Osmanlı subay ve kumandanlarının taktığı madalya 172 Demir Haç 2. Derece 500 TL (93 USD / 82 EU) Özel Muhafazası (kapalı hali) Özel Muhafazası (açık hali) 170 Orjinal Kutulu Çanakkale Harp ( Muharebe ) Subay Madalyası BB&Co damgalı TL (748 USD / 655 EU) 173 Çanakkale Harp Er Madalyası 400 TL (75 USD / 65 EU) 1. Dünya Savaşı'nda İttifak Devletleri subaylarına da Çanakkale Madalyası verilmiştir

31 174 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/11, Altın, 3,6gr. R (DK KAT 2018: 400 USD) TL (224 USD / 196 EU) 175 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/15 Altın, 3,6gr. RR (DK KAT 2018: 600 USD) TL (355 USD / 311 EU) 176 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/16, Altın, 3,6gr. RRR (DK KAT 2018: 600 USD) TL (355 USD / 311 EU) 186 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/29, Altın, 3,6gr. (DK KAT 2018: 250 USD) 800 TL (150 USD / 131 EU) 187 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/30 Altın, 3,6gr. (DK KAT 2018: 250 USD) 800 TL (150 USD / 131 EU) 188 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/31, Altın, 3,6gr. - (DK KAT 2018: 225 USD) 750 TL (140 USD / 123 EU) 177 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/18, Altın, 3,6gr. R (DK KAT 2018: 400 USD) TL (224 USD / 196 EU) 178 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/19 Altın, 3,6gr. R (DK KAT 2018: 400 USD) TL (224 USD / 196 EU) 179 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/20, Altın, 3,6gr. RR (DK KAT 2018: 400 USD) TL (243 USD / 213 EU) 189 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/32, Altın, 3,6gr. ÇA+ (DK KAT 2018: 225 USD) 750 TL (140 USD / 123 EU) 190 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/33 Altın, 3,6gr. (DK KAT 2018: 250 USD) 800 TL (150 USD / 131 EU) 191 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/34, Altın, 3,6gr. RR (DK KAT 2018: 400 USD) TL (243 USD / 213 EU) 180 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/21, Altın, 3,6gr. ÇÇT RRR (DK KAT 2018: 450 USD) TL (280 USD / 245 EU) 181 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/22 Altın, 3,6gr. RR (DK KAT 2018: 400 USD) TL (243 USD / 213 EU) 182 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/23, Altın, 3,6gr. R (DK KAT 2018: 325 USD) TL (187 USD / 164 EU) 192 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, Ziynet, 1293/18 Altın, 3,5gr. RRR (Altın Değ. 665 TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (888 USD / 777 EU) 193 II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1293/1 Altın, 7,2gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 500 USD) TL (355 USD / 311 EU) 194 II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1293/3, Altın, 7,2gr. ÇA (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 400 USD) TL (262 USD / 229 EU) 183 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/24, Altın, 3,6gr. R (DK KAT 2018: 325 USD) 184 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/26 Altın, 3,6gr. R (DK KAT 2018: 325 USD) 185 II. Abdülhamid, 50 Kuruş, 1293/27, Altın, 3,6gr. R (DK KAT 2018: 300 USD) 195 II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1293/6 ELGAZİ Altın, 7,2gr. ÇA RRRR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 850 USD) TL 950 TL TL (187 USD / 164 EU) TL (178 USD / 155 EU) TL TL (243 USD / 213 EU) 60 (187 USD / 164 EU) (514 USD / 450 EU) (243 USD / 213 EU) II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1293/7 Altın, 7,2gr. ÇA (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 325 USD) 197 II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1293/8, Altın, 7,2gr. ÇÇT RR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 300 USD)

32 II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ'NİN NADİR ÇİL ALTIN PARALARI 198 II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1293/9, Altın, 7,2gr. ÇA RR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 375 USD) TL (243 USD / 213 EU) 201 II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1293/19, Altın, 7,2gr. ÇÇT R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 320 USD) TL (243 USD / 213 EU) 204 II. Abdülhamid, 250 Kuruş, 1293/17, Altın, 18gr. ÇA+ RRR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (2.430 USD / EU) 199 II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1293/15 Altın, 7,2gr. RR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 600 USD) TL (355 USD / 311 EU) 202 II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1293/21 Altın, 7,2gr. ÇA RR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 450 USD) TL (280 USD / 245 EU) 200 II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1293/17, Altın, 7,2gr. ÇA- R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 320 USD) TL (243 USD / 213 EU) 203 II. Abdülhamid, 100 Kuruş, 1293/27, Altın, 7,2gr. ÇA RRRR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) 205 II. Abdülhamid, 250 Kuruş, 1293/21, Altın, 18gr. RRR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (2.617 USD / EU) TL (607 USD / 532 EU) 209 II. Abdülhamid, 250 Kuruş, 1293/1, Altın, 18gr. Aynalı RRRR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: ÇİL NADİR KUYV KAT: ÇÇT USD, ÇİL FİYATI VEREMİYOR) TL (4.206 USD / EU) 208 II. Abdülhamid, 25 Kuruş, 1293/5, Altın, 1,8gr. Aynalı RRRR (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (4.673 USD / EU) 210 II. Abdülhamid, 250 Kuruş, 1293/25, Altın, 18gr. Aynalı RRR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (3.178 USD / EU) 206 II. Abdülhamid, 250 Kuruş, 1293/22, Altın, 18gr. ÇA+ RRR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (2.804 USD / EU) 207 II. Abdülhamid, 250 Kuruş, 1293/32, Altın, 18gr. R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) TL (1.589 USD / EU) 211 II. Abdülhamid, 500 Kuruş, 1293/1, Altın, 36gr. RRR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (6.542 USD / EU) 62 63

33 212 Reşad, 25 Kuruş, 1327/1, Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 185 USD) 600 TL (112 USD / 98 EU) 213 Reşad, 25 Kuruş, 1327/2, Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 185 USD) 600 TL (112 USD / 98 EU) 214 Reşad, 25 Kuruş, 1327/3, Altın, 1,8gr. ÇÇT (DK KAT 2018: 150 USD) 475 TL (89 USD / 78 EU) 224 II. Abdülhamid, 500 Kuruş, 1293/6, Altın, 36gr. RR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (2.804 USD / EU) 215 Reşad, 25 Kuruş, 1327/4, Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 185 USD) 600 TL (112 USD / 98 EU) 216 Reşad, 25 Kuruş, 1327/5, Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 185 USD) 600 TL (112 USD / 98 EU) 217 Reşad, 25 Kuruş, 1327/6, Altın, 1,8gr. R (DK KAT 2018: 185 USD) 600 TL (112 USD / 98 EU) 218 Reşad, 25 Kuruş, 1327/7, Altın, 1,8gr. RRR (DK KAT 2018: 450 USD) TL (280 USD / 245 EU) 219 Reşad, 25 Kuruş, Ziynet, 1327/2, Altın, 1,75gr. RR (Altın Değ. 333 TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: 600 USD) TL (355 USD / 311 EU) 220 Reşad, 50 Kuruş, 1327/2, Altın, 3,6gr. (DK KAT 2018: 250 USD) 750 TL (140 USD / 123 EU) 225 II. Abdülhamid, 500 Kuruş, 1293/16, Altın, 36gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (2.804 USD / EU) 221 Reşad, 50 Kuruş, 1327/3, Altın, 3,6gr. (DK KAT 2018: 250 USD) 800 TL (150 USD / 131 EU) 222 Reşad, 50 Kuruş, 1327/4, Altın, 3,6gr. (DK KAT 2018: 250 USD) 800 TL (150 USD / 131 EU) 223 Reşad, 50 Kuruş, 1327/6, Altın, 3,6gr. ÇA+ R (DK KAT 2018: 225 USD) 700 TL (131 USD / 115 EU) 226 II. Abdülhamid, 500 Kuruş, 1293/27, Altın, 36gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (2.430 USD / EU) 64 65

34 227 Reşad, 50 Kuruş, 1327/7 ELGAZİ, Altın, 3,6gr. RR (DK KAT 2018: 500 USD) TL (299 USD / 262 EU) 228 Reşad, 50 Kuruş, 1327/8, Altın, 3,6gr. RR (DK KAT 2018: 350 USD) TL (224 USD / 196 EU) 229 Reşad, 50 Kuruş, 1327/9, Altın, 3,6gr. ÇÇT+ R (DK KAT 2018: 220 USD) 800 TL (150 USD / 131 EU) 230 Reşad, 50 Kuruş, 1327/10, Altın, 3,6gr. ÇA KÇ RRRR (DK KAT 2018: 400 USD) TL (262 USD / 229 EU) 231 Reşad, 50 Kuruş, 1327/2 EDİRNE, Altın, 3,6gr. RR (DK KAT 2018: 400 USD) TL (280 USD / 245 EU) 232 Reşad, 50 Kuruş, 1327/3 KOSOVA, Altın, 3,6gr. RRR (DK KAT 2018: 700 USD) TL (467 USD / 409 EU) 239 II. Abdülhamid, 500 Kuruş, 1293/32, Altın, 36gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (1.869 USD / EU) 233 Reşad, 50 Kuruş, 1327/3 SELANİK, Altın, 3,6gr. RRR (DK KAT 2018: 700 USD) TL (467 USD / 409 EU) 234 Reşad, 50 Kuruş, 1327/3 MANASTIR, Altın, 3,6gr. RRR (DK KAT 2018: 900 USD) TL (607 USD / 532 EU) 235 Reşad, 100 Kuruş, 1327/1 BURSA, Altın, 7,2gr. ÇA RR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 450 USD) TL (336 USD / 295 EU) 240 II. Abdülhamid, 500 Kuruş, 1293/34, Altın, 36gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (1.869 USD / EU) 236 Reşad, 100 Kuruş, 1327/2 EDİRNE, Altın, 7,2gr. ÇA RR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 450 USD) 237 Reşad, 100 Kuruş, 1327/3 KOSOVA, Altın, 7,2gr. RRR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 900 USD) 238 Reşad, 100 Kuruş, 1327/3 MANASTIR, Altın, 7,2gr. RRR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) TL TL (336 USD / 295 EU) TL (607 USD / 532 EU) 66 (561 USD / 491 EU) 67

35 TÜRKİYE CUMHURİYETİ NİN 2. EMİSYON KAĞIT PARALARI Eski harfli birinci emisyon kâğıt paraların, planlandığı gibi, çıkarıldıktan 10 sene sonra 1937 yılında değiştirilmesi gerekiyordu. Merkez Bankası 1930 tarih ve 1715 sayılı kanundan aldığı yetkiyle paraları değiştirme çalışmalarına başladı ve basım işini yine Thomas de la Rue firmasına verdi. İkinci emisyon kâğıt paralar bu defa sadece Türkçe Latin harfli olarak tasarlanmıştı. Üzerlerinde kanun gereği yine Cumhurbaşkanının resmi bulunmaktaydı. 15 Ekim 1937 tarihinde, ilk olarak 5 liralık kupürün piyasaya verilmesiyle, eski harfli 1. Emisyon paraların yerine İkinci Emisyon paralar geçmeye başladı. Eski paralar 5 sene daha geçerli olacak ve sonraki 5 sene boyunca da Merkez Bankası tarafından kabul edilecekti. 2. Emisyonun kupürleri, 1, 2½, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1000 olarak tasarlanmıştı. Bu defa, Birinci emisyondan farklı olarak, 2 ½ liralık kupür de kullanıma alınacaktı. Bu arada madeni paralar da 1, 5, 10, 25 ve 50 kuruş olarak tedâvül etmekteydi yılında alınan karar doğrultusunda 1 liralık kupür, kâğıt paradan madeni paraya çevirilmiş ve tedâvüle 1 liralık gümüş sikkeler çıkarılmıştı. Numunesi hazırlanan 1 liralık kâğıt paralar hiç bastırılmamıştı. 0,55:1 241 T.C., 2. Emisyon, 1. Tertip, 2 1/2 Lira, Seri B1 İmza: Selahattin Çam, Sait Erda (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (1.682 USD / EU) 0,55:1 243 T.C., 2. Emisyon, 1. Tertip, 5 Lira, Seri E5 İmza: Selahattin Çam, Sait Erda ÇÇT (DV) TL (243 USD / 213 EU) 0,55:1 242 T.C., 2. Emisyon, 1. Tertip, 5 Lira, Seri A16 İmza: Selahattin Çam, Sait Erda ÇÇT TL (654 USD / 573 EU) 0,55:1 244 T.C., 2. Emisyon, 1. Tertip, 10 Lira, Seri D23 İmza: Selahattin Çam, Sait Erda ÇÇT (DV) TL (374 USD / 327 EU) 68 69

36 2. EMİSYON 50 TÜRK LİRASI "koyunlu 50 lira" 2. EMİSYON 50 TÜRK LİRASI "çikolata 100'lük" 245 T.C., 2. Emisyon, 1. Tertip, 50 Lira, Seri B5 İmza: Selahattin Çam, Sait Erda ÇÇT (DV) TL (1.308 USD / EU) 246 T.C., 2. Emisyon, 1. Tertip, 100 Lira, Seri B25 İmza: Selahattin Çam, Sait Erda ÇÇT (DV) TL (3.364 USD / EU) 70 71

37 2. emisyon ata 1000 LİRA "anıtlı ata 1000'lik" 0,95:1 0,95:1 247 T.C., 2. Emisyon, 1. Tertip, 500 Lira, Seri D5 İmza: Kemal Zaim Sunel, Sait Erda T+ / ÇT TL (3.178 USD / EU) 248 T.C., 2. Emisyon, 1. Tertip, 1000 Lira, Seri B16 İmza: Kemal Zaim Sunel, Sait Erda ÇÇT- (DK KAT 2018: ÇT USD / ÇİL ÇOK NADİR) TL ( USD / EU) 72 73

38 2. EMİSYON İNÖNÜ PARALARI 1937 ve 1398 senelerinde yeni emisyonun 5, 10, 50 ve 100 liralıkları tedâvüle verildikten sonra Cumhurbaşkanı Atatürk ün ölümü ve yerine İsmet İnönü nün geçmesi üzerine 2. Emisyona geçiş işi de değişikliğe uğradı senesinde tedâvüle verilen 500 ve 1000 liralıkların planlanan miktarının bir kısmı aynı klişe ve renklerde olmasına rağmen Cumhurbaşkanı olarak İnönü nün resimleri ile yeniden bastırılıp piyasaya verildi senesi Eylül ayında Avrupa da patlak veren savaşın genişlemesi ve daha ileri boyutlara varması ihtimalinin uzak olmadığını değerlendiren Merkez Bankası hükûmete başvurarak banknot mevcutları ve ihtiyatları üzerinde hazırlık yapılması ve bozuk para ihtiyacını gidermek için ufak kupür basılması için izin istendi. Gelen olumlu cevap üzerine tedâvülde bulunan banknotlar basmış olan Thomas de la Rue dan telgrafla bir teklif istendi ve Maliye Bakanlığının onayı ile matbaaya sipariş verildi. Bu matbaanın tercih edilmesindeki sebep, para kalıplarının matbaanın elinde hazır olduğu düşüncesiydi. Ancak, Cumhurbaşkanı resim ve filigranının değişimi için mevcut kalıplar üzerinde değişiklik yapılması gerekmekteydi. Ufaklık ihtiyacını gidermek için yeni tasarlanan 50 kuruşun kalıplarının da sıfırdan hazırlanması gerekiyordu. Bu 50 kuruşların siparişi de, yine İngiltere deki, Bradbury Wilkinson firmasına verilmişti. Bu gecikmelerden ötürü siparişlerin teslim müddeti 1941 senesi başına uzatılıyordu. Bu esnada, Fransa ve İtalya da savaşa girmişler ve Akdeniz deniz taşımacılığına uygun olmayan bir hale gelmişti. Paraların sevkiyatı için Kap ve Kızıldeniz yolu tek güvenli seçenekti. "berlin 50 kuruş" 249 T.C., 2. Emisyon, 1. Tertip, 50 Krş, Seri C12 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (841 USD / 736 EU) Paraların basılacağı matbaalar artık savaş bölgesi içindeydi. Kısa bir süre sonra, Londra nın Almanlar tarafından bombalanması neticesinde, Thomas de la Rue Matbaası da isabet aldı ve düzeni bozuldu. Artık verilen siparişlerin teslimatının akıbeti belirsiz bir hale gelmişti. Bu şartlar altında muhtelif kıymetteki banknotlardan öncelikle yüz milyon lira kıymetinde İnönü resimli 500 ve 1000 liralık kupürlerin hazırlanmasına karar verilmişti. Basımı tamamlanan paralar 30 Temmuz 1940 tarihinde vapura yüklenerek Süveyş yolu ile 3,5 ayda İstanbul a getirilmişti. Bunun ardından, beş milyonluk 1 liralık, iki yüz milyonluk 100 liralık ve yirmi beş milyon kupür 50 kuruşluk kâğıt para üretildi ve 1940 Ekim inde iki gemiyle yüklenerek yola çıkarıldılar. Yeni 1 liralık kupürleri taşıyan FABİAN adlı gemi yola çıkar çıkmaz, İnönü resimli eski 100 liralık ve yeni 50 kuruşluk kupürleri taşıyan CITY OF ROUBAIX gemisi ise 5 ay yollarda kaldıktan sonra, Yunanistan ın Pire limanında kazaya uğrayıp battılar. Bunun arkasından, Fabian gemisinde zayi olanların yerine tekrar basılan yedi milyon liralık 1 liralık, yeni 50 kuruşlukların bakiyesi on beş milyon kupür ve yüz doksan dört milyon liralık İnönü resimli eski 50 liralık kupür İstanbul a sevk edildi. Ancak, bu partide gelen 50 liralık ve 50 kuruşluk kupürler hiçbir zaman tedâvüle verilemedi. Çünkü, 50 liraların yüz yirmi altı bin kupürü, matbaanın bombalanması sonucu çıkan yangında zayi olmuştu ve kalanlarının eksik şekilde kullanılması mümkün olamazdı. 50 kuruşlar ise şu nedenden dolayı tedâvüle verilemedi: Pire deki kaza sonrasında paralar yerli halkın eline geçti. Haber Ankara ya telgrafla ulaştığında Başbakanlık derhal konuyu ele almış ve yaptığı acil bir açıklama ile bu banknotların tedavülden vazgeçtiğini duyurmuştu. Konu aynı zamanda Yunan makamlarına da bildirildi. Batıktan çıkarılıp Yunan makamların eline geçebilen paralar Türk Hükümetine teslim edildi. Yunan makamlarınca toplanamayan banknotlar ise Yunanlı ve gayrimüslim Türk tüccarlar vasıtasıyla Türkiye ye sokuldu ve özellikle merkezden uzak yerlerde ve doğu illerinde halka verildi. O dönemde peş peşe tedâvüle çıkan paraların çeşitliliği yüzünden halkın kafası zaten karışmıştı. Hangi paranın geçerli, hangisinin geçersiz olduğu pek de bilinmiyordu. Böylelikle 50 kuruşluk kâğıt paralar, resmi olmayan bir şekilde halk arasında tedâvül etmeye başladı yılına kadar Ankara Hükümeti piyasadaki bu banknotların tamamını dolaşımdan çekebilmek için yoğun uğraş verecekti. 250 T.C., 2. Emisyon, 1. Tertip, 1 Lira, Seri B9 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun ÇA+ (DV) TL (336 USD / 295 EU) Anadolu'da Paranın Tarihi, T.C. Merkez Bankası, sy

39 2. emisyon İNÖNÜ 500 TÜRK LİRASI 0,95:1 251 T.C., 2. Emisyon, 2. Tertip, 500 Lira, Seri G9 İmza: Kemal Zaim Sunel, Sait Erda ÇÇT (DV) (DK KAT 2018: ÇT USD / ÇİL NADİR) TL (5.140 USD / EU) 76 77

40 2. emisyon İNÖNÜ 1000 LİRA "anıtlı inönü 1000'lik" 0,95:1 252 T.C., 2. Emisyon, 2. Tertip, 1000 Lira, Seri C13 İmza: Kemal Zaim Sunel, Sait Erda ÇÇT- (DK KAT 2018: ÇT USD / ÇİL ÇOK NADİR) TL ( USD / EU) 78 79

41 "berlin 100 LİRA" 253 T.C., 3. Emisyon, 1. Tertip, 2 ½ Lira, Seri A26 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun, Kamil Kıbrızlı TL (841 USD / 736 EU) 0,65:1 254 T.C., 3. Emisyon, 1. Tertip, 50 Lira, Seri R19 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun ÇÇT (DK KAT 2018: ÇT 800 USD / ÇİL USD) TL (841 USD / 736 EU) 0,65:1 255 T.C., 3. Emisyon, 2. Tertip, 50 Lira, Seri C17 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun ÇÇT (DK KAT 2018: ÇT 900 USD / ÇİL USD) TL (935 USD / 818 EU) 256 T.C., 3. Emisyon, 1. Tertip, 100 Lira, Seri B4 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (2.056 USD / EU) 0,65:

42 "sanat okulu öğrencileri" cumhuriyet kağıt paraları içinde en popüler kağıt paralardan biri 257 T.C., 3. Emisyon, 1. Tertip, 500 Lira, Seri B1 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun, Fethi Aktan ÇÇT+ (DK KAT 2018: ÇT USD / ÇİL USD) TL (6.075 USD / EU) 83

43 "borazanlı 1000'lik" KAĞIT PARALARIN ÜZERİNDEKİ RESİMLER Cumhuriyet dönemi kağıt paraları, üzerlerinde bulunan resimlerden dolayı, çıkarıldığı zaman için önemli izleri ve mesajları da taşımatadır. 1. Emisyon kâğıt paralar üzerinde kanunla belirlenmiş özel resimler bulunmaktaydı. 1 liralığın önünde, Atatürk ün milletin efendisidir dediği çift süren bir köylü ve arkasında, ufukta, Meclis binası vardı. 5 liralığın önünde Türk milliyetçiliğinin sembolü bozkurt ve Büyük Millet Meclisi binası; 10 liralıkta da bozkurtla beraber -başkent Ankara Kalesi bulunmaktaydı liralıkta da Cumhuriyetin en önemli atılımlarından bir olan demiryolu resmedilmişti. 2. Emisyon paralarında da yine Cumhuriyetin oluşturulduğu değerleri anlatan anılar ön plana çıkarılıyordu. Ayrıca Anadolu nun merkezi Başkent Ankara vurgusu kalesi ve keçisinin resimleriyle kullanılmaktaydı. 3. emisyonda binalardan vazgeçilerek köylü figürleri, en önemli ihraç kalemlerinden biri olan üzüm; sanayileşmeyi anlatan sanat okulunda makina başında çalışan öğrenciler, ve cumhuriyetin ilk yıllarında oldukça faal olan izciliği özendiren figürler kullanılmıştı. Anadolu'da Paranın Tarihi, T.C. Merkez Bankası, sy T.C., 3. Emisyon, 1. Tertip, Lira, Seri B2 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun, Fethi Aktan ÇÇT (DK KAT 2018: ÇT USD / ÇİL ÇOK NADİR) TL ( USD / EU) 85

44 263 T.C., 4. Emisyon, 1. Tertip, 100 Lira, Seri O8 İmza: Kemal Zaim Sunel, Sadi Bekter, Kamil Kıbrızlı ÇA- (DK KAT 2018: ÇT 700 USD / ÇİL USD) TL (748 USD / 655 EU) 0,5:1 0,5:1 259 T.C., 4. Emisyon, 1. Tertip, 10 Lira, Seri J14 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun ÇÇT+ (DK KAT 2018: ÇT 500 USD / ÇİL USD) TL (841 USD / 736 EU) 260 T.C., 4. Emisyon, 1. Tertip, 10 Lira, Seri L9 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun ÇÇT (DV) (DK KAT 2018: ÇT 500 USD / ÇİL USD) TL (243 USD / 213 EU) 0,5:1 264 T.C., 4. Emisyon, 1. Tertip, 100 Lira, Seri O5 İmza: Kemal Zaim Sunel, Sadi Bekter, Kamil Kıbrızlı ÇÇT+ (DK KAT 2018: ÇT 500 USD / ÇİL USD) TL (561 USD / 491 EU) 0,5:1 0,5:1 261 T.C., 4. Emisyon, 2. Tertip, 10 Lira, Seri D7 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun ÇÇT+ (DK KAT 2018: ÇT 270 USD / ÇİL USD) TL (561 USD / 491 EU) 262 T.C., 4. Emisyon, 2. Tertip, 10 Lira, Seri D33 İmza: Kemal Zaim Sunel, Nedim Ersun ÇÇT+ (DK KAT 2018: ÇT 270 USD / ÇİL USD) TL (514 USD / 450 EU) 0,5:

45 BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NIN FİNASMANI VE ÜÇÜNCÜ KAİME UYGULAMASI İngiltere, Fransa, Rusya Almanya, Avusturya-Macaristan gibi ülkelerin kendi aralarındaki iktisâdî çatışmalar ve sömürge paylaşımı mücadelelerinden doğan Birinci Dünya Savaşı nın maliyeti 209 trilyon Amerikan dolarıdır. Bu kadar büyük bir savaşı devletlerin ve dolayısıyla Osmanlı Devleti nin olağan bütçeleriyle finanse etmesi mümkün değildi. Osmanlı Devleti nin mali yılı olağan bütçesi 34 milyon altın liraydı. Bunun yaklaşık14 milyonu Duyûn-ı Umûmiyye İdaresi nin, geri kalan 20 milyonu da devletin payına düşmekteydi. Devlet payının 9,5 milyon liraya yakın bir kısmı ise askeriyeye tahsis edilmişti. Nitekim, Harbiye Nezareti nin bütçesi 6 milyon, Jandarma nın 2 milyon ve Bahriye Nezareti ninki de 1,3 milyon liraydı. Bunlar yetmiyormuş gibi, savaştan dolayı hazinenin gelirlerinde yaklaşık 7-8 milyon liralık bir azalma bekleniyordu. Normal şartlarda bile gelirleri giderleri karşılamayan böyle bir bütçeyle bir çok cephede savaşacak 800,000 kişilik bir orduyu ve seferberliği finance etmek imkansızdı. Yaklaşan savaşın finansmanı için çareler arayan İttihad ve Terakki kurmayları, Enver Paşa, Talat Paşa ve Cavid Bey, borç almak için Almanya ya başvurdu; ancak %6 faizle 5 milyon lira vermeyi kabul eden Almanya nın bir şartı vardı: Osmanlı Devleti nin savaşa girmesi. Savaşın finansmanı konusunda Enver Paşa yla Maliye Nazırı Cavid Bey arasında görüş farklılığı vardı. Enver Paşa, böyle bir durumda bankaların ve Duyûn-ı Umûmiyye nin alacaklarını ödemenin anlamlı olmadığı ve Duyûn-ı Umûmiyye nin bütçedeki 14 milyon liralık payına el konulması gerektiği; Cavid Bey ise, borçların devletin namusu olduğu ve öncelikle dış borçların ödenip para kalırsa orduya aktarılması gerektiği fikrindeydi. Görüş ayrılıkları zamanla iyice su yüzüne çıktı ve Osmanlı Devleti nin bir oldu-bitti ile savaşa girmesiyle beraber, savaşa ve savaşa giriş şekline karşı olan Cavid Bey nazırlıktan istifa etti (2 Kasım 1914). Dahiliye Nazırı Talât Paşa, Maliye Nezareti ni vekaleten üstlendi; ancak Cavid Bey istifa etmiş olmasına rağmen mali konularla ilgisini kesmedi ve mali kararları yönlerdirmeyi sürdürdü. Savaşın büyümesiyle birlikte harcamalar da aylık 3 milyon liraya kadar çıktı. Hükûmet, Kasım 1914 te Almanya dan sağladığı beş milyon altın lira karşılığında on beş milyon liralık banknot çıkarıp Hükûmete vermesini Osmanlı Bankası na teklif ettiyse de bu, bankanın Paris teki yönetim kurulu tarafından kabul görmedi. Banka, muhtemelen bankada en büyük hissesi bulunan İngiltere ve Fransa ya karşı savaştığı için Hükûmetin teklifini kabul etmedi ve yıllardır faaliyet gösterdiği ve büyük kazançlar elde ettiği ülkeyi böyle bir zamanda yüzüstü bıraktı. Artık yüklü miktarda para temini için geriye tek çıkar yol kalıyordu: kağıt para çıkarmak ve savaşın finansmanını emisyonla karşılamak. Almanya, kendi ayakları üzerinde durmasını sağlamak amacıyla baştan beri Osmanlı Hükümetini kağıt para çıkarması için teşvik ediyordu. Osmanlı Devleti, bu arada Almanya nın da teşvikiyle Osmanlı Bankası nın İngiliz ve Fransız yöneticilerinin işine son vererek yerlerine Osmanlı uyruklu yöneticiler atamıştı. Cavid Bey, banka gibi güçlü bir mali kurumun yardımı olmaksızın ve Paris teki banka yöneticilerinin oluru alınmaksızın kağıt para çıkarılmasına şiddetle karşı çıkmakta ve emisyon bankası görevinin geçici olarak Duyûn-ı Umûmiyye idaresi ne devrini önermekteydi. 23 Şubat 1915 te Cavid Bey in başkanlığındaki bir heyet, kağıt paranın çıkarılmasına gerekli olan karşılığın sağlanması için görüşmeler yapmak üzere Avusturya ve Almanya ya gönderildi. Neticede 27 Mart 1915 tarihli bir iradeyle Almanya dan 150 milyon franklık bir borç anlaşması yapıldı. Bu paraya karşılık çıkarılacak olan liralık evrâk-ı nakdiyyenin tedâvülü mecburi tutuluyordu.evrâk-ı nakdiyyelerin bedelleri savaşın sona ermesinden altı ay sonra İstanbul da altın olarak geri dönecekti. Hükûmet kâimelerin karşılıklarının Almanya ve Avusturya da Duyûn-ı Umûmiyye nezdinde muhafaza edildiğini kamuoyuna duyurdu. Paraya olan acil ihtiyaçtan dolayı öncelikle 5 ve ardından 1 liralıkları basılan kâimeler 10 Temmuz 1915 te piyasaya sürüldüler. Bu paraların karşılığı altın olarak temin edilmiş olduğundan altınla başabaş bir şekilde tedâvül ediyordu. Savaşın artan giderleri nedeniyle bu paralar çok çabuk tükendi.hükûmet, çok kısa bir zaman içinde tekrar evrak-ı nakdiyyeye mürâcaat etmek zorunda kalıyordu. Almanya, her ne kadar paralara karşılık verdiği altınları İstanbul a göndermiyor ise de, kendilerine de lâzım olduğu için, artık altın ile işlem yapmak istemiyordu. Bunun üzerine evrâk-ı nakdiyyelere karşılık temini için yeni bir usûl bulundu ve borçlanmanın, altın ödemeli Alman hazine tahvili olarak yapılması kararlaştırıldı. Toplam lira olan ikinci tertip evrâk-ı nakdiyyeler, piyasadaki ufaklık ihtiyacı da göz önüne alınarak çeyrek, yarım, 1 ve 5 liralık olarak basıldı.ancak bu da bozukluk meselesine care olamadığı için, bir süre sonra 1 liralık evrâk-ı nakdiyyelerin bir kısmı ortadan ikiye bölünerek yarım lira yerine tedâvül etmek üzere piyasaya sürüldü. Savaşın şiddetlenerek devam etmesi, para ihtiyacını da sürekli kılıyordu. Bu yüzden 4 ocak 1916 tarihli bir kanunla, yine Almanya dan alınacak hazine tahvili karşılığında kâime çıkarılması kararlaştırıldı. 20 milyon lira tutarındaki bu tahviller de, önceki tertiplerde olduğu gibi Duyûn-ı Umûmiyye ye teslim edilip karşılığında liralık evrâk-ı nakdiyye çıkarılacaktı. Ufaklık paraya olan ihtiyaç yüzünden üçüncü tertip evrâk-ı nakdiyyeler,çeyrek,yarım ve 1liralık ile 5 ve 20 kuruşluk olarak düzenlendi. Almanya nın Osmanlı Devleti ne açmış olduğu kredileri, altın yerine altın ödemeli hazine tahvili olarak vermesi, ikinci tertipten itibaren evrakı nakdiyelerin değer kaybetmesine yol açtı. Taşradan gelen yoğun ufaklık talepleri, tedâvüle çıkarılmış olan 5 ve 20 kuruşluk kâimelerin de bozukluk ihtiyacını karşılayamadığını göstermekteydi. Bunun üzerine 2,5 ve 1 kuruşluk kâimenin çıkarılmasına kara verildi ve bunlar 12 Ekim 1916 da piyasaya çıkarıldı. Hükûmet savaş giderlerini karşılayabilmek için sürekli emisyona başvurmak zorunda kalıyordu. Çok geçmeden 27 Temmuz 1916 da yeniden Almanya dan 25 milyon liralık hazine tahvili alınarak liralık kâime çıkarılmasına karar verildi. Ardından bu meblağ liraya yükseltilecekti. Bu defaki evrâk-ı nakdiyyelerin geri ödenmesine öncekiler gibi savaşın bitmesinden itibaren altı ay değil, bir sene sonra başlanacaktı. Daha sonra tekrar Almanya dan alınacak 30 milyon liralık hazine tahvili karşılığında 30 milyon liralık kâime çıkarılması kararlaştırılacaktı. Bu son emisyonun geri ödemesine barışın imzalanmasından iki sene sonra başlanacaktı. 3 Ocak 1917 de yapılan bir düzenlemeyle bu tertibe lira daha ilave edilerek toplam miktarı liraya yükseltti. Dördüncü tertip kâimelerden ilk basılanları 13 Eylül 1916 da piyasaya sürüldü. Bu defa paraya olan acil ihtiyaçtan dolayı büyük değerde basılmışlardı. Nitekim bu tertipte ilk önce 50 liralık kâğıt paralar piyasaya çıkarılıyordu. Hükûmet, 17 Şubat 1917 de çıkartmış olduğu bir kanunla Almanya dan 42,5 milyon liralık bir avansın alınmasını ve bunun karşılığında her zaman olduğu gibi kâime çıkarılmasını kararlaştırdı. Kanunda yer alan zekice düşünülmüş bir madde ile kâimelerin geri ödenme tarihi kamuoyuna hissettirilmeksizin savaşın sona ermesinden on bir sene sonraya bırakıldı. Beşinci tertip kâimeler 10 Nisan 1917 den itibaren tedavüle çıkarıldı. Bunlar 100, 25, 10, 2,5 ve 1 liralık ile 50, 20, ve 5 kuruşluk olarak basıldı. Hükûmet bu parayla ancak altı ay idare edebildi ve 4 Ekim 1917 tarihli bir kanunla, Almanya dan 3 milyon mark, 3,5 milyon altın ve gümüş lira ve 50 milyon liralık da altın ödemeli hazine tahvilinin avans olarak alınmasına karar Verdi. Son, yani yedinci tertip evrakı nakdiyeler, 1918 bütçesinde mevcut açığın kapatılması için Sultan Mehmed Vahideddin zamanında 28 Mart 1918 tarihli Muvâzene-i Umumiyye Kanunu'na göre çıkarıldı , 500, 100, 50, 10, 5 ve 2,5 lira kıymetinde olan bu tertip evrâk-ı nakdiyyelerin karşılığı yoktu. Bunlar da diğerleri gibi Duyûn-ı Umûmiyye İdaresi nin güvencesinde çıkarıldı. Söz konusu güvenceden dolayı, bu paralar halk arasında Duyûn-ı Umûmiyye paraları adıyla anılırdı. Bu tertipten ancak 2,5 milyon liralık evrâk-ı nakdiyye piyasaya sürülüyordu. Kalan 7. Emisyon paraları önceki emisyonların eskiyen ve fersude olanların yerine ihtiyat parası olarak kullanılacaktı. Böylece, Osmanlı Devleti, savaşı ve harcamaları finance edebilmek için yedi tertipte toplam liralık kâime çıkarmış oluyordu. Savaş sonrasında Türkiye de gelişen süreç sonrasında bu paralar yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti ne intikal edecekti. Anadolu'da Paranın Tarihi, T.C. Merkez Bankası, sy

46 0,9:1 265 Reşad, 10 Lira, 6 Ağustos 1332, Seri U Cavid ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇÇT 266 Reşad, 10 Lira, 4 Şubat 1332, Seri J Cavid ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇÇT+ 0,9: TL (1.308 USD / EU) TL (1.495 USD / EU) 90 91

47 0,9:1 267 Reşad, 25 Lira, 28 Mart 1333, Seri F Cavid ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇÇT TL (2.430 USD / EU) 268 Reşad, 50 Lira, 6 Ağustos 1332, Seri N Cavid ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇT TL (1.682 USD / EU) 0,9:

48 28 MART 1333 TARİHLİ REŞAD 100 TÜRK LİRASI OSMANLI'NIN NADİR KAĞIT PARALARINDAN BİRİ Paranın üç işlevi vardır. 1- kıymet ölçüsü veya ortak birim, 2- değişim aracı, 3- kıymet hazinesi veya tasarruf aleti. Ama bu üç işlevin geçerli olabilmesi için herkes tarafından kabul görmedi ya da kabulünün otorite tarafından mecbur tutulması gereklidir. Diğer yandan, para mal-para ve itibari para olarak iki genel kısma ayrılabilir. Mal-para, tedâvül ettiği değer kadar madeni değere de sahiptir; yani, para değerinin yanında bir de mal değeri vardır. Mal-paraların en gelişmeleri altın ve gümüş sikke olup evrensel para birimi olarak benimsenmiştir. İkinci para çeşidi ise itibari paradır. İtibari paranın (kâğıt para, banknot), üzerinde yazılı olan, yani kendisine atfedilen değerin dışında aynî bir kıymeti yoktur; piyasada altın ve gümüş parayı temsilen tedâvül eder. Anadolu'da Paranın Tarihi, T.C. Merkez Bankası, sy Reşad, 100 Lira, 28 Mart 1334, Seri K Cavid ve Hüseyin Cahid İmzalı T+ (DK KAT 2018: T USD / ÇT NADİR) TL (2.430 USD / EU) 0,85:1 95

49 270 Vahdeddin, 2/5 Lira, 3. Emisyon, 28 Mart 1334, Seri B Cavid ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇÇT TL (514 USD / 450 EU) 0,55:1 271 Reşad, 1 Lira, 5. Emisyon, 1914, İstanbul, Osmanlı Bankası U. B. Tristram ve A. Nias İmzalı T 500 TL (93 USD / 82 EU) 0,55:1 272 Vahdeddin, 5 Lira, 6. Emisyon, 28 Mart 1334, Seri F Cavid ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇT NADİR TL (2.991 USD / EU) 0,85:

50 6 DELİK İPTALLİ VAHDEDDİN 500 TÜRK LİRASI osmanlı'nın en nadir paralarından bir tanesi iptalsiz temiz kondüsyonu dahi çok nadir ( USD) 273 Vahdeddin, 500 Lira, 28 Mart, 1334, Seri D Cavid ve Hüseyin Cahid İmzalı ÇÇT (İptal Delikli) TL ( USD / EU) 0,55:1 99

51 REŞAD 500 KURUŞ EDİRNE 274 Reşad, 50 Kuruş, 1327/1, Altın, 3,6gr. Aynalı RRRR (DK KAT 2018: USD) TL (935 USD / 818 EU) TOPLAM 20 ADET BASILMIŞTIR OSMANLI ALTIN KOLEKSİYONU'NUN EN NADİR PARALARINDANDIR "RRRR" 275 Reşad, 100 Kuruş, 1327/3 SELANİK, Altın, 7,2gr. ÇA RRR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 800 USD) TL (467 USD / 409 EU) 276 Reşad, 250 Kuruş, 1327/2, Altın, 18gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) TL (1.682 USD / EU) 277 Reşad, 500 Kuruş, 1327/4, Altın, 36gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) TL (2.430 USD / EU) 278 Reşad, 500 Kuruş, 1327/5, Altın, 36gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) TL (2.430 USD / EU) 2:1 279 Reşad, 500 Kuruş, 1327/2 EDİRNE, Altın, 36gr. Aynalı RRRR (Altın Değ TL) TL (9.346 USD / EU)

52 280 Reşad, 500 Kuruş, Ziynet, 1327/2, Altın, 35gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (4.206 USD / EU) 283 Vahdeddin, 25 Kuruş, 1336/2, Altın, 1,8gr. RR (DK KAT 2018: 375 USD) TL (224 USD / 196 EU) 284 Vahdeddin, 50 Kuruş, 1336/1, Altın, 3,6gr. RR (DK KAT 2018: 350 USD) TL (206 USD / 180 EU) 281 Reşad, 500 Kuruş, Ziynet, 1327/3, Altın, 35gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (4.206 USD / EU) 285 Vahdeddin, 100 Kuruş, 1336/1, Altın, 7,2gr. R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 350 USD) TL (262 USD / 229 EU) 286 Vahdeddin, 100 Kuruş, 1336/2, Altın, 7,2gr. RR (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 400 USD) TL (299 USD / 262 EU) 282 Reşad, 500 Kuruş, Ziynet, 1327/4, Altın, 35gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (4.206 USD / EU) 287 Vahdeddin, 500 Kuruş, 1336/3, Altın, 36gr. ÇA+ (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR / KUYV KAT: USD) TL (2.617 USD / EU)

53 288 Ankara, 25 Kuruş, 1928, Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 300 USD) TL (206 USD / 180 EU) 289 Ankara, 50 Kuruş, 1927, Altın, 3,6gr. (DK KAT 2018: 500 USD) TL (355 USD / 311 EU) 290 Ankara, 100 Kuruş, 1929, Altın, 7,2gr. (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: 700 USD) TL (467 USD / 409 EU) 295 Ankara, 500 Kuruş, 1926, Altın, 36gr. R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) TL (2.804 USD / EU) 296 Ankara, 500 Kuruş, 1927, Altın, 36gr. R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) TL (2.430 USD / EU) 297 Ankara, 500 Kuruş, Ziynet, 1927, Altın, 35gr. KÇ R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: KULPSUZ ÇİL NADİR ) TL (1.682 USD / EU) 291 Ankara, 250 Kuruş, 1927, Altın, 18gr. R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) TL (1.869 USD / EU) 292 Ankara, 250 Kuruş, Ziynet, 1927, Altın, 17gr. R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: NADİR ) TL (2.617 USD / EU) 298 Ankara, 500 Kuruş, Ziynet, 1928, Altın, 35gr. KÇ R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: KULPSUZ ÇİL NADİR ) TL (1.682 USD / EU) 293 Ankara, 500 Kuruş, 1929, Altın, 36gr. R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) TL (3.364 USD / EU) 294 Ankara, 500 Kuruş, 1928, Altın, 36gr. ÇA+ R (Altın Değ TL) (DK KAT 2018: USD) TL (2.991 USD / EU) 299 İnönü Altını, 25 Kuruş, , Altın, 1,8gr. (DK KAT 2018: 125 USD) 450 TL (84 USD / 74 EU) 300 İnönü Altını, 50 Kuruş, , Altın, 3,6gr. (DK KAT 2018: 250 USD) 900 TL (168 USD / 147 EU) 301 İnönü Altını, 50 Kuruş, , Altın, 3,6gr. (DK KAT 2018: 400 USD) TL (262 USD / 229 EU)

54 0,6:1 302 T.C., 5. Emisyon, 1. Tertip, 2 1/2 Lira, Seri J4 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (748 USD / 655 EU) 0,6:1 303 T.C., 5. Emisyon, 2. Tertip, 2 1/2 Lira, Seri R7 İmza: Nail Gidel, Emin Sencer, Kamil Kıbrızlı - (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (467 USD / 409 EU) T.C. 5. EMİSYON KAĞIT PARALAR 1950 li yıllarda Türkiye deki iktidar değişikliğinin sonucu, tüm sosyal ve ekonomik hayata yansımıştı. İktidara gelen Demokrat Parti iktidarı kâğıt paralarla ilgili önemli bir adım atarak, paralardan Cumhurbaşkanı resimlerinin kaldırılmasına ve Cumhuriyetin kurucusu ve önderi Atatürk ün resminin kullanılmasına karar verdi. 1 Aralık 1951 tarihinde ilk olarak 50 liralık kupürün tedâvüle verilmesiyle başlayan 5. Emisyon yeniden Atatürk resimli ve filigranlı olarak üretilmişti. Ayrıca bu emisyonla birlikte yeniden İngiliz matbaalarına geri dönülerek, iş Thomas de la Rue ile birlikte Bradbury Wilkinson Matbaalarına ihale edilmişti. 2 ½, 10, 50, 100, 500 ve 1000 liralık kupürlerde üretilen 5. Emisyon paraların tedâvüle çıkarılmasıyla birlikte 2, 3, ve 4. Emisyon paraları da belirli tedâvül süreleri sonunda geçerliliklerini yitiriyorlardı. 5. Emisyon paraları ile ilgili bir diğer husus da, paraların üzerinde imzası bulunan Merkez Bankası kadroları değiştikçe paralar tipleştirilmiş ve her tipin grafik tasarımı aynı kalmakla birlikte, genellikle, arka yüz rengi değiştirilmiştir. Bu şekilde, paraların tedavülden çekildiği 70 li yıllara kadar 4 ayrı renkte 2 ½, 5 ve 500 lira; 6 farklı renkte 10 ve 100 lira; farklı renkte 50 lira piyasada dolaşmıştır li yıllarda yavaş yavaş dışa açılım ve sanayideki ilerlemeler neticesinde kâğıt paraların Türkiye de basılması fikri yeniden gündeme geliyordu yılında yeniden başlatılan Banknot Matbaası kurma işi ancak 1958 yılında tamamlandı ve aynı yıl banknot basımına başlandı. 5. Emisyonun 3. tertip 100 lirası ilk basılan kağıt paramız olmuş ve 4 Ağustos 1958 de tedâvüle çıkarılmıştı. Bu tarihten sonra piyasaya verilen kâğıt paraların basımı, Ankara daki Banknot Matbaasında gerçekleştirilmeye çalışıldı lı yılların ortalarına kadar matbaada İsviçreli, Alman ve Avusturyalı teknisyenler, Meclis ten alınan özel izinlerle, çalıştırılıyordu. Ayrıca 1967 senesinde özel Banknot Kağıdı Fabrikası çalışmaları yapılmış ve 1968 de Pakistan da ortak bir fabrika (Security Papers Limited) dahi kurulmuştu. Anadolu da Paranın Tarihi sayfa ,6:1 304 T.C., 5. Emisyon, 2. Tertip, 2 1/2 Lira, Seri T16 İmza: Nail Gidel, Emin Sencer, Kamil Kıbrızlı ÇÇT+ 700 TL (131 USD / 115 EU) 0,6:1 305 T.C., 5. Emisyon, 3. Tertip, 2 1/2 Lira, Seri V20 İmza: Nail Gidel, Fikri Diker, Ekrem Sungar (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (336 USD / 295 EU) 107

55 0,49:1 0,49:1 306 T.C., 5. Emisyon, 3. Tertip, 2 1/2 Lira, Seri Z47 İmza: Nail Gidel, Fikri Diker, Ekrem Sungar (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (336 USD / 295 EU) 307 T.C., 5. Emisyon, 3. tertip, 2 1/2 Lira, Seri Z3 İmza: Nail Gidel, Fikri Diker, Ekrem Sungar (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (336 USD / 295 EU) 311 T.C., 5. Emisyon, 1. Tertip, 5 Lira, Seri C11 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (654 USD / 573 EU) 312 T.C., 5. Emisyon, 1. Tertip, 5 Lira, Seri D17 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (748 USD / 655 EU) 0,45:1 0,45:1 313 T.C., 5. Emisyon, 2. Tertip, 5 Lira, Seri E24 İmza: Nail Gidel, Emin Sencer, Kamil Kıbrızlı (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (514 USD / 450 EU) 0,45:1 0,49:1 308 T.C., 5. Emisyon, 3. Tertip, 2 1/2 Lira, Seri V18 İmza: Nail Gidel, Fikri Diker, Ekrem Sungar - (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (243 USD / 213 EU) 314 T.C., 5. Emisyon, 4. Tertip, 5 Lira, Seri H13 İmza: Ziya Kayla, Emin Ali Serim, Yahya Arslaner (DK KAT 2018: ÇİL 500 USD) TL (262 USD / 229 EU) 0,45:1 0,49:1 0,49:1 309 T.C., 5. Emisyon, 4. Tertip, 2 1/2 Lira, Seri A19 İmza: Nail Gidel, Fikri Diker, Kamil Kıbrızlı (DK KAT 2018: ÇİL 900 USD) TL (299 USD / 262 EU) 310 T.C., 5. Emisyon, 4. Tertip, 2 1/2 Lira, Seri A28 İmza: Nail Gidel, Fikri Diker, Kamil Kıbrızlı (DK KAT 2018: ÇİL 900 USD) TL (299 USD / 262 EU) 315 T.C., 5. Emisyon, 4. Tertip, 5 Lira, Seri H04 İmza: Ziya Kayla, Emin Ali Serim, Yahya Arslaner ÇA (, arkada kir sürtünmesi) (DK KAT 2018: ÇİL 500 USD) 700 TL (131 USD / 115 EU) 316 T.C., 5. Emisyon, 4. Tertip, 5 Lira, Seri I23 İmza: Ziya Kayla, Emin Ali Serim, Yahya Arslaner (DK KAT 2018: ÇİL 500 USD) TL (224 USD / 196 EU) 317 T.C., 5. Emisyon, 4. Tertip, 5 Lira, Seri J09 İmza: Ziya Kayla, Emin Ali Serim, Yahya Arslaner (DK KAT 2018: ÇİL 500 USD) TL (262 USD / 229 EU) ,45:1 0,45:1 0,45:1

56 0,45:1 318 T.C., 5. Emisyon, 1. Tertip, 10 Lira, Seri C1 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı ÇA (DK KAT 2018: ÇT 250 USD / ÇİL USD) TL (841 USD / 736 EU) 323 T.C., 5. Emisyon, 4. Tertip, 10 Lira, Seri Z28 İmza: Nail Gidel, Fikret Sözer, Ekrem Sungar ÇA (DV) (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (514 USD / 450 EU) 0,45: ,45:1 319 T.C., 5. Emisyon, 2. Tertip, 10 Lira, Seri K13 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı ÇA (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (280 USD / 245 EU) T.C., 5. Emisyon, 5. Tertip, 10 Lira, Seri Z54 İmza: Nail Gidel, Fikret Sözer, Ekrem Sungar (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (421 USD / 368 EU) 325 0,45:1 320 T.C., 5. Emisyon, 2. Tertip, 10 Lira, Seri L5 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı (DK KAT 2018: ÇİL USD) T.C., 5. Emisyon, 5. Tertip, 10 Lira, Seri Z60 İmza: Nail Gidel, Fikret Sözer, Ekrem Sungar ÇA (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (206 USD / 180 EU) 326 0,45:1 0,45: TL (561 USD / 491 EU) T.C., 5. Emisyon, 6. Tertip, 10 Lira, Seri A04 İmza: Münir Mostar, Necati Oktay, Yahya Arslaner (DK KAT 2018: ÇİL 600 USD) 0,45:1 321 T.C., 5. Emisyon, 2. Tertip, 10 Lira, Seri L9 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı ÇÇT+ / ÇA- (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (206 USD / 180 EU) TL (262 USD / 229 EU) 327 T.C., 5. Emisyon, 6. Tertip, 10 Lira, Seri A49 İmza: Münir Mostar, Necati Oktay, Yahya Arslaner (DK KAT 2018: ÇİL 600 USD) 0,45: TL (299 USD / 262 EU) 0,45:1 322 T.C., 5. Emisyon, 3. Tertip, 10 Lira, Seri V28 İmza: Nail Gidel, Emin Sencer, Kamil Kıbrızlı ÇÇT (DV) (DK KAT 2018: ÇT 400 USD / ÇİL USD) 328 T.C., 5. Emisyon, 6. Tertip, 10 Lira, Seri B06 İmza: Münir Mostar, Necati Oktay, Yahya Arslaner (DK KAT 2018: ÇİL 600 USD) 0,45: TL (421 USD / 368 EU) TL (299 USD / 262 EU) 0,45:

57 329 T.C., 5. Emisyon, 3. Tertip, 10 Lira, Seri Y25 İmza: Nail Gidel, Emin Sencer, Kamil Kıbrızlı (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (3.738 USD / EU) 330 T.C., 5. Emisyon, 2. Tertip, 50 Lira, Seri K4 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (3.364 USD / EU)

58 0,55:1 0,55:1 0,55:1 0,55: T.C., 5. Emisyon, 2. Tertip, 50 Lira, Seri K6 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı ÇA (DV) (DK KAT 2018: ÇİL USD) T.C., 5. Emisyon, 3. Tertip, 50 Lira, Seri O5 İmza: Nail Gidel, Emin Sencer, Kamil Kıbrızlı ÇA- (DK KAT 2018: ÇT 800 USD / ÇİL USD) T.C., 5. Emisyon, 7. Tertip, 50 Lira, Seri U70 İmza: Naim Talu, Nevzat Alptürk (DK KAT 2018: ÇİL 200 USD) T.C., 5. Emisyon, 7. Tertip, 50 Lira, Seri U62 İmza: Naim Talu, Nevzat Alptürk ÇA+ (DK KAT 2018: ÇİL 200 USD) TL (841 USD / 736 EU) TL (841 USD / 736 EU) 450 TL (84 USD / 74 EU) 450 TL (84 USD / 74 EU) 0,55:1 0,55:1 0,55:1 0,55: T.C., 5. Emisyon, 4. Tertip, 50 Lira, Seri U15 İmza: Nail Gidel, Fikri Diker, Ekrem Sungar ÇÇT+ / ÇA- (DK KAT 2018: ÇT 150 USD / ÇİL USD) T.C., 5. Emisyon, 6. Tertip, 50 Lira, Seri L17 İmza: Ziya Kayla, Emin Ali Serim, Yahya Arslaner (DK KAT 2018: ÇİL 750 USD) T.C., 5. Emisyon, 7. Tertip, 50 Lira, Seri P74 İmza: Naim Talu, Nevzat Alptürk (DK KAT 2018: ÇİL 200 USD) T.C., 5. Emisyon, 7. Tertip, 50 Lira, Seri Y04 İmza: Naim Talu, Nevzat Alptürk ÇA- (DV) (DK KAT 2018: ÇT 300 USD / ÇİL USD) TL (935 USD / 818 EU) TL (421 USD / 368 EU) 450 TL (84 USD / 74 EU) TL (421 USD / 368 EU)

59 339 T.C., 5. Emisyon, 1. Tertip, 100 Lira, Seri A16 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı ÇA+ (DV) (DK KAT 2018: ÇT 300 USD / ÇİL USD) 344 T.C., 5. Emisyon, 2. Tertip, 500 Lira, Seri O2 İmza: Nail Gidel, Fikri Diker, Ekrem Sungar ÇA (DV) (DK KAT 2018: ÇT 800 USD / ÇİL USD) 0,42: TL TL 0,42:1 (748 USD / 655 EU) (1.121 USD / 982 EU) T.C., 5. Emisyon, 2. Tertip, T.C., 5. Emisyon, 3. tertip, 100 Lira, Seri İ6 500 Lira, Seri S64 İmza: Nail Gidel, Emin Sencer, İmza: Münir Mostar, Emin Ali Serim, Kamil Kıbrızlı Kamil Kıbrızlı ÇÇT (DV) (DK KAT 2018: ÇT 800 USD / (DK KAT 2018: ÇİL USD) ÇİL USD) TL 0,42: TL (748 USD / 655 EU) 0,42:1 (421 USD / 368 EU) T.C., 5. Emisyon, 4. Tertip, T.C., 5. Emisyon, 3. Tertip, 500 Lira, Seri R Lira, Seri N12 İmza: Naim Talu, Nevzat Alptürk, İmza: Nail Gidel, Fikri Diker, Rıza Uyguner Ekrem Sungar ÇA+ ÇA (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL TL (514 USD / 450 EU) (561 USD / 491 EU) 0,42:1 0,42: ,42:1 T.C., 5. Emisyon, 5. Tertip, 100 Lira, Seri A72 İmza: Ziya Kayla, Emin Ali Serim, Yahya Arslaner (DK KAT 2018: ÇİL 650 USD) TL (336 USD / 295 EU) T.C., 5. Emisyon, 4. Tertip, 500 Lira, Seri T18 İmza: Naim Talu, Nevzat Alptürk, Rıza Uyguner (DK KAT 2018: ÇİL 750 USD) TL (336 USD / 295 EU) 0,42: ,42:1 T.C., 5. Emisyon, 6. Tertip, 100 Lira, Seri G51 İmza: Naim Talu, Nevzat Alptürk, Rıza Uyguner ÇA (DV) (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (467 USD / 409 EU) T.C., 5. Emisyon, 4. Tertip, 500 Lira, Seri U44 İmza: Naim Talu, Nevzat Alptürk, Rıza Uyguner (Hafif DV) (DK KAT 2018: ÇİL 750 USD) TL (224 USD / 196 EU) 0,42:

60 "BARBUN 500'LÜK" "MOR BİNLİK" SERİ E 349 T.C., 5. Emisyon, 1. Tertip, 500 Lira, Seri A15 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı (Hafif DV) (DK KAT 2018: ÇİL USD) TL (2.243 USD / EU) 350 T.C., 5. Emisyon, 1. Tertip, 1000 Lira, Seri E7 İmza: Osman Nuri Göver, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı ÇÇT+ (DV) (DK KAT 2018: ÇT 700 USD / ÇİL USD) TL (748 USD / 655 EU)

61 2. EMİSYON 1. TERTİP 50 TÜRK LİRASI SPECIMEN 5. EMİSYON 1. TERTİP 5 TÜRK LİRASI RENK DENEMESİ 1, 351 T.C., 2. Emisyon, 1. Tertip, 50 Lira, Specimen İmza: Selahattin Çam, Sait Erda TL (1.308 USD / EU) 352 T.C., 5. Emisyon, 1. Tertip, 5 Lira, Renk Denemesi İmza: Osman Nuri Göber, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı TL (701 USD / 614 EU)

62 5. emisyon 1. TERTİP 50 TÜRK LİRASI renk denemesi 5. emisyon 1. TERTİP 50 TÜRK LİRASI renk denemesi 353 T.C., 5. Emisyon, 1. Tertip, 50 Lira, Renk Denemesi İmza: Osman Nuri Göber, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı TL (748 USD / 655 EU) 354 T.C., 5. Emisyon, 1. Tertip, 50 Lira, Renk Denemesi İmza: Osman Nuri Göber, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı TL (935 USD / 818 EU)

63 5. emisyon 1. TERTİP 100 TÜRK LİRASI renk denemesi 5. emisyon 2. TERTİP 500 TÜRK LİRASI renk denemesi 355 T.C., 5. Emisyon, 1. Tertip, 100 Lira, Renk Denemesi İmza: Osman Nuri Göber, Reşat Aksan, Kamil Kıbrızlı TL (1.028 USD / 900 EU) 356 T.C., 5. Emisyon, 2. Tertip, 500 Lira, Renk Denemesi İmza: Nail Gidel, Fikri Diker, Ekrem Sungar TL (1.028 USD / 900 EU)

64 0,8:1 0,8:1 0,8: II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/23, Gümüş, 6gr. ÇA+ RRR II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/24, Gümüş, 6gr. R II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/25, Gümüş, 6gr. RR II. Abdülhamid, 20 Kuruş, 1293/1, Gümüş, 24gr. II. Abdülhamid, 20 Kuruş, 1293/2, Gümüş, 24gr. ÇA+ II. Abdülhamid, 20 Kuruş, 1293/3, Gümüş, 24gr. ÇA (131 USD / 115 EU) (34 USD / 29 EU) (131 USD / 115 EU) (103 USD / 90 EU) (84 USD / 74 EU) (65 USD / 57 EU) 360 II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/27, Gümüş, 6gr. ÇÇT RRR 361 II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/28, Gümüş, 6gr. RRR 362 II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/32, Gümüş, 6gr. 372 Reşad, 2 Kuruş, 1327/7 ELGAZİ, Gümüş, 2,4gr. R 373 Reşad, 2 Kuruş, 1327/1 BURSA, Gümüş, 2,4gr. R 374 Reşad, 2 Kuruş, 1327/2 EDİRNE, Gümüş, 2,4gr. R (112 USD / 98 EU) (206 USD / 180 EU) (12 USD / 11 EU) (15 USD / 13 EU) (24 USD / 21 EU) (26 USD / 23 EU) 363 II. Abdülhamid, 5 Kuruş, 1293/33, Gümüş, 6gr. 364 II. Abdülhamid, 10 Kuruş, 1293/3, Gümüş, 12gr. RR 365 II. Abdülhamid, 10 Kuruş, 1293/11 MISIR, Gümüş, 12gr. ÇA 375 Reşad, 2 Kuruş, 1327/3 SELANİK, Gümüş, 2,4gr. RR 376 Reşad, 2 Kuruş, 1327/3 MANASTIR, Gümüş, 2,4gr. RR 377 Reşad, 2 Kuruş, 1327/3 KOSOVA, Gümüş, 2,4gr. RR (12 USD / 11 EU) (467 USD / 409 EU) (103 USD / 90 EU) (51 USD / 45 EU) (51 USD / 45 EU) (51 USD / 45 EU) 366 II. Abdülhamid, 10 Kuruş, 1293/13, Gümüş, 12gr. ÇA- R 367 II. Abdülhamid, 10 Kuruş, 1293/32, Gümüş, 12gr. R 368 II. Abdülhamid, 10 Kuruş, 1293/33, Gümüş, 12gr. 378 Reşad, 5 Kuruş, 1327/5, Gümüş, 6gr. R 379 Reşad, 5 Kuruş, 1327/8, Gümüş, 6gr. 380 Reşad, 5 Kuruş, 1327/1 BURSA, Gümüş, 6gr. R (65 USD / 57 EU) (206 USD / 180 EU) (51 USD / 45 EU) (21 USD / 18 EU) (19 USD / 16 EU) (47 USD / 41 EU) 700 TL 600 TL 65 TL 350 TL TL TL TL TL 700 TL 65 TL 550 TL 275 TL 550 TL 80 TL 275 TL 110 TL 450 TL 130 TL 275 TL 100 TL 350 TL 140 TL 275 TL 250 TL 127

65 381 Reşad, 5 Kuruş, 1327/2 EDİRNE, Gümüş, 6gr. R 275 TL (51 USD / 45 EU) 382 Reşad, 5 Kuruş, 1327/3 SELANİK, Gümüş, 6gr. RR 550 TL (103 USD / 90 EU) 383 Reşad, 5 Kuruş, 1327/3 KOSOVA, Gümüş, 6gr. RR 550 TL (103 USD / 90 EU) 393 Reşad, 20 Kuruş, 1327/9, Gümüş, 24gr. 250 TL (47 USD / 41 EU) 394 Reşad, 20 Kuruş, 1327/10, Gümüş, 24gr. 300 TL (56 USD / 49 EU) 384 Reşad, 10 Kuruş, 1327/4, Gümüş, 12gr. ÇA+ 160 TL (30 USD / 26 EU) 385 Reşad, 10 Kuruş, 1327/5, Gümüş, 12gr. 140 TL (26 USD / 23 EU) 386 Reşad, 10 Kuruş, 1327/6, Gümüş, 12gr. ÇA- 110 TL (21 USD / 18 EU) 395 Vahdeddin, 20 Kuruş, 1336/1, Gümüş, 24gr. ÇA+ RR TL (336 USD / 295 EU) 387 Reşad, 10 Kuruş, 1327/7 ELGAZİ, Gümüş, 12gr. 120 TL (22 USD / 20 EU) 388 Reşad, 10 Kuruş, 1327/9, Gümüş, 12gr. ÇA+ R 225 TL (42 USD / 37 EU) 389 Reşad, 10 Kuruş, 1327/3 SELANİK, Gümüş, 12gr. RRR TL (280 USD / 245 EU) 390 Reşad, 10 Kuruş, 1327/3 MANASTIR, Gümüş, 12gr. RRR TL (280 USD / 245 EU) 391 Reşad, 10 Kuruş, 1327/3 KOSOVA, Gümüş, 12gr. RRR TL (280 USD / 245 EU) 0,8:1 392 Reşad, 20 Kuruş, 1327/8, Gümüş, 24gr. 225 TL (42 USD / 37 EU) 396 Vahdeddin, 20 Kuruş, 1336/2, Gümüş, 24gr. RRRR TL (1.869 USD / EU)

66 OSMANLI TAHVİL VE HİSSE SENETLERİ Osmanlı ve Cumhuriyet in ilk yıllarına ait eski tahvil ve hisse senetleri, belki de Kuzey Amerika nın batıdan doğuya doğru yerleşime açıldığı dönemin kağıtlarından ve İngiltere de sanayileşmenin ilk zamanlardan çıkarılan hisse senetlerinden çok daha fazla tarih yüklü, olay yüklüdürler. Bu nedenle de, hem değişik duygular uyandırırlar, hem de belgesel niteliktedirler. 500 yıllık bir imparatorluğun 19. yüzyılın ikinci yarısında verdiği ayakta kalabilme savaşının siyasal ve mali sıkıntıları yaşanırken ortaya çıkmış kağıtlardır bunlar. I. ve II. Meşrutiyet, Balkan Savaşı, I. Dünya Savaşı gibi siyasal ve askeri olaylarla iç içedirler, bir yerde bu olayların hem nedenleri, hem de sonuçları arasında yer alırlar. Yeni Türk Devleti nin kuruluşu sırasında çıkarılmış hisse senetleri, yeni ekonomik arayışlarla birlikte, Kurtuluş Savaşı nı kazanmanın sevincini, Birinci Büyük Millet Meclisi nin açılma coşkusunu ve Cumhuriyet in kuruluş gururunu yansıtırlar. İzmir in kurtuluşundan birkaç gün sonra kurulan Milli İthalat ve İhracat Anonim Şirketi nin hisse senedi üzerindeki Şirket in merkezi Türkiye Hükümeti nin merkezidir ifadesinde olduğu gibi. Siyasal yönden olduğu kadar, ekonomik ve mali açıdan da çok hareketli ve ilginç olan bu döneme ait canlı birer anı ve önemli tarihsel belgelerdir. Eski Tahviller ve Hisse Senetleri Osmanlı İmparatorluğu Dönemi ve Cumhuriyetin İlk Yılları 397 Selanik Endüstri ve Ticaret Osmanlı A.Ş TL (374 USD / 327 EU) 398 İzmir - Aydın Demiryolu ( 20 Pound / 20 Lira ) TL (280 USD / 245 EU) İstanbul Mavna ve Salapuryacıları Türk A.Ş. ( 1 Hisse ) 900 TL (168 USD / 147 EU) Nakliye-i Umumiye Osmanlı A.Ş. ( Geçici Hisse Senedi ) TL (336 USD / 295 EU) 131

67 401 Pedotti Tuğla Şirketi ( 10 Hisse ) ( 100 Frank / 4,40 Lira ) 400 TL (75 USD / 65 EU) 402 Milli Orman Osmanlı A.Ş. ( 5 Lira ) 600 TL (112 USD / 98 EU) 405 Osmanlı İttihad Saraççılık A.Ş. ( 135 Kuruşluk Hisse Senedi ) TL (374 USD / 327 EU) 406 Şirket-i Hayriye 450 TL (84 USD / 74 EU) Hanımlara Mahsus Eşya Pazarı Osmanlı A.Ş. Gaz de Constantinople ( Pera-Yeniköy İstanbul Gaz Osmanlı A.Ş. ) Osmanlı Anadolu Demiryolu Şirketi ( III. Seri ) Bakırköy İmarat ve İnşaat Osmanlı A.Ş. ( 1 Hisse - 5 Lira ) ( 500 Frank / 22 Lira ) ( 500 Frank / 408 Mark / 20 Sterlin ) ( 5 Hisse - 5 Lira ) 600 TL 600 TL 850 TL TL (112 USD / 98 EU) (112 USD / 98 EU) (159 USD / 139 EU) (224 USD / 196 EU)

68 269

69 YAZILI REZERV FORMU 52. BEYAZ MÜZAYEDE NÜMİSMATİK 9 ARALIK 2018, PAZAR, SAAT 14:00 SWISSOTEL THE BOSPHORUS - BEŞİKTAŞ Karad Müzayedecilik ve Pazarlama A.Ş. nin 52. Beyaz Müzayede ye ilişkin kataloğunda belirtilen Müzayede Katılım Şartları nı okuyup kabul ederek bu formu imzaladığımı beyan ederim. Bu form ile aşağıda belirttiğim her ürün için rezerv fiyatlarına kadar adıma emir girmenizi veya rezerv fiyatı belirtmediğim takdirde aşağıda verdiğim numaradan telefon ile bağlanmanızı talep ve rica ederim. Satın almış olduğum ürünlerin çekiç fiyatı üzerinden %12 komisyon, KDV ve gereken diğer vergi ve resimleri ile toplam olarak hesaplanan satış fiyatını müzayede bitiş gününü takiben bir hafta içinde ödemeyi taahhüt ederim. ADI SOYADI : ADRES : T.C. KİMLİK NO. : İŞ TELEFONU : EV TELEFONU : GSM : E-Posta : İMZA : TARİH : / /2018 REZERV FİYATI REZERV FİYATI REZERV FİYATI REZERV FİYATI REZERV FİYATI REZERV FİYATI 257 (detay) 1- Müşterinin/Alıcının yukandaki formu doldurmadan önce 52. Beyaz Müzayede ye ilişkin katalogda yer alan Müzayede Katılım Şartları nı dikkatlice incelediği ve onayladığı kabul etmektedir. 2- Yazılı rezervlerde yer alan ürün(ler) için başka müşteri(ler) tarafından aynı rezerv fiyatının talep edilmesi durumda şirketimize tarih olarak yapılan ilk başvuru öncelik alacaktır. 3- Şirketimiz müzayede esnasında görüntü ve ses kaydı yapmak, Alıcı/Müşteri ile yapılan telefon görüşmelerini kayda almak ve bu kayıtları delil olarak kullanmak hakkına sahiptir.

70 356

71 FİHRİST OSMANLI KAĞIT PARA OSMANLI GÜMÜŞ OSMANLI ALTIN T.C. KAĞIT PARA OSMANLI/CUMHURİYET NİŞAN VE MADALYA OSMANLI HİSSE SENEDİ VE TAHVİL

72 243