DAMGA VERGİSİNDEN İSTİSNA TUTULAN KAĞITLAR. İstisnalar: Madde 9-Bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisinden müstesnadır.

Transkript

1 DAMGA VERGİSİNDEN İSTİSNA TUTULAN KAĞITLAR I-MADDE METNİ: İstisnalar: Madde 9-Bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisinden müstesnadır. İlgili tebliğler: 1, 6, 17, 36, 49,60 II-MADDENİN AÇIKLAMASI VE YORUMU: Damga vergisinde vergiyi doğuran olay, kağıtların düzenlenmesi ile meydana gelmektedir. Kağıdın düzenlenmesi demek, o kağıdın bir hususu belli ve ispat etmek üzere ibraz edilebilme özelliğine sahip olması, yazılıp imzalanması ve kağıtta belirtilen hukuki durumun tekemmül etmesi demektedir. Kağıdın vergilendirilmesi için bu belirtilen şartın yanında bir şart daha gereklidir. O da kağıdın Kanuna ekli (1) sayılı Tabloda belirtilen kağıtlardan olmasıdır. Damga Vergisi Kanununa göre kağıtların vergilendirilebilmesi için yukarıda da belirtildiği gibi, o kağıtların hem düzenlenmiş olması hem de (1) sayılı tabloda yer alması gerekmektedir. (1) sayılı tabloda yer alan kağıtların vergiden istisna tutulmaları için öncelikle bu kağıtların istisnaları düzenleyen kanuna ekli (2) sayılı tablada yer almaları gereklidir. Başka bir anlatımla damga vergisinde kağıtların vergiden istisna tutulmaları için öncelikle o kağıtların verginin konusuna girmeleri gerekmektedir. Bu da (1) sayılı tabloda yer almaları ile mümkündür. (1) sayılı tabloda yazılı olmayan kağıtlar zaten verginin konusuna girmediği için bu kağıtların (2) saylı tabloda yer almaları mümkün değildir. Çünkü istisna verginin konusuna giren kağıtlar için sözkonusudur. Verginin konusuna girmeyen kağıtların vergiye tabi tutulmaları mümkün olmadığı gibi, bu kağıtlar için (2) sayılı tabloda istisna hükmüne de gerek yoktur. 488 saylı Kanuna ekli (2) sayalı tabloda yazılı kağıtlar (5) beş başlık altında sayılmışlardır. I-Resmi İşlerle İlgili Kağıtlar, A) Resmi Daireler Arasında Kullanılan Kağıtlar, B) Resmi Dairelerden Kişilere Verilen Kağıtlar, C) Kişilerden Resmi Dairelere Verilen Kağıtlar, II-Öğrenci ve Askerlerle İlgili Kağıtlar, III-İşçiler, Çiftçiler ve Göçmenlerle İlgili Kağıtlar, IV-Ticari ve Medeni İşlerle İlgli Kağıtlar, V-Kurumlarla İlgili Kağıtlar. Bu tablolardaki kağıtların neler olduğu ve vergiden isitisna tutulmaları ile ilgili hususlar tablolar bölümlerde açıklanmıştır. Damga vergisinde istisnalar (2) sayılı tabloda belirtilmiş olmakla beraber istisna ile ilgili bazı özel kanunlarda da hükümler getirilmiştir. 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı; 4 üncü maddesinde, bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılacağı, mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınacağı; 9 uncu maddesinde, Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden müstesna olduğu; Kanuna ekli (1) sayılı tablonun..."i- Akitlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün A/1 fıkrasında ise belli parayı ihtiva eden sözleşmelerin binde 9,48 (2015 yılı için) nispetinde damga vergisine tabi olacağı hükme bağlanmıştır. Birinci maddededeki kağıtlar terimi, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder hükmüne yer verilmiş, 3 üncü maddesinde de; Damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler. olduğu hükme bağlanmıştır.

2 2 Buna göre, 9 uncu maddedeki istisnanın uygulanması için, kağıdın, mutlaka (2) sayılı tabloda yer alması gerekir. Örneğin, iki kurum arasında (X) Derneği mensuplarına 100 adet üç tekerlekli bisiklet alınması için bir protokol yapılması durumunda, bu derneğin, (2) sayılı tablonun V/17 fıkrası uyarınca, kamuya yararlı derneklerden sayılmaması durumunda, bu protokolun (mahiyeti itibariyle sözleşme niteliğinde düzenlenmesi halinde), damga vergisine tabi olması gerekerir. Çünkü, Damga Vergisi Kanununa ekli Damga Vergisinden İstisna Edilen Kağıtlar başlıklı (2) Sayılı Tablonun V-Kurumlarla ilgili kağıtlar bölümünün 17 nci bendi ile Genel menfaatlere yararlı derneklerin her türlü işlemlerinde düzenlenen ve damga vergisi bu teşekküller tarafından ödenmesi gereken kağıtlar ın damga vergisinden istisna edileceği hüküm altına alınmıştır. III-KONU İLE İLGİLİ ÖZELLİĞİ OLAN HUSUSLAR: Damga Vergisinden istisna tutulması gereken kağıtlar ile ilgili olarak, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığınca verilmiş çeşitli özelgeler mevcut olup bunlardan önemli olanları aşağıya alınmıştır. 1-Özürlüler derneğine verilecek bilgisayar eğitimi kapsamında düzenlenen protokolün damga vergisine tabi olması gerekir. Protokolün vergiye tabi tutulabilmesi için, Damga Vergisi Kanunu nun 4 ncü maddesi uyarınca, ismi prokol olsa bile mahiyeti itibariyle sözleşme niteliğinde olduğunun tespiti gerekmektedir. Çünkü, protokol bu isimle vergiye tabi kağıtların yazılı olduğu (1) sayılı Tabloda yer almamaktadır. Bu husus ile ilgili olarak Adana Vergi Dairesi Başkanlığı nın tarih ve B.07.1.GİB / sayılı aşağıdaki özelgesinde aynı şekilde görüş ifade edilmiştir. ÖZÜRLÜLER DERNEĞİ İlgi :.. tarih ve.. sayılı dilekçeniz. İlgide kayıtlı dilekçeniz ile, 4857 sayılı İş Kanunu nun 30 uncu maddesine istinaden oluşturulan komisyona sunulmak üzere, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu.. İl Müdürlüğü ile birlikte derneğinizin engelli üyelerine verilecek eğitim projesi kapsamında, 20 engelliye verilecek bilgisayar projesi ile ilgili olarak hazırlanacak protokol ile ilgili işlemlerin damga vergisine tabi olup olmadığının bildirilmesi istenilmektedir. 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu nun 1 inci maddesinde; Bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar damga vergisine tabidir. Bu Kanundaki kağıtlar terimi, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder hükmüne yer verilmiş, 3 üncü maddesinde de; Damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler. olduğu hükme bağlanmıştır. Diğer taraftan, Damga Vergisi Kanununa ekli Damga Vergisinden İstisna Edilen Kağıtlar başlıklı (2) Sayılı Tablonun V-Kurumlarla ilgili kağıtlar bölümünün 17 nci bendi ile Genel menfaatlere yararlı derneklerin her türlü işlemlerinde düzenlenen ve damga vergisi bu teşekküller tarafından ödenmesi gereken kağıtlar ın damga vergisinden istisna edileceği hüküm altına alınmıştır. Yukarıda açıklanan hükümler uyarınca, Bakanlar Kurulu Kararıyla kamu menfaatine yararlı olduğu onaylanan dernekler arasında yer almadığınız anlaşıldığından, Derneğiniz tarafından engellilere verilecek eğitim projesi kapsamında hazırlanacak protokol ile ilgili işlemlerin damga vergisinden müstesna tutulması mümkün bulunmamaktadır. Bilgi edinilmesini rica ederim. 2- Ödünç para verme sözleşmesinin damga vergisine tabi olması gerekir saylı Borçlar Kanunu nun 1 nci maddesinde belirtildiği gibi, Sözleşme, tarafların iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun olarak açıklamalarıyla kurulur. İrade açıklaması, açık veya örtülü olabilir.

3 3 Ödünç Para Verme İşleri Hakkında 545 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 10 uncu maddesinde ise ödünç sözleşmesinin nasıl düzenleneceği belirtilmiştir. ÖDÜNÇ SÖZLEŞMESİ Madde 10 - (Değişik madde: 21/06/ KHK - 545/10 md.) Bu Kanun Hükmünde Kararnameye göre izin verilen ikrazatçıların ödünç para vermelerine dair sözleşmeler yazılı olarak yapılmadığı takdirde geçersiz sayılır. Yazılı ödünç sözleşmesi iki nüsha olarak düzenlenir, bir nüshası ödünç alanlara verilir, diğer nüsha ise ikrazatçılar tarafından saklanır. Müsteşarlık, ödünç sözleşmesinde bulunması gereken hususları tespite yetkilidir. Ödünç sözleşmeleri, müteselsil sıra numarası taşır ve Maliye Bakanlığınca kabul edilen matbaalarda bastırılır. Maddede belirtildiği gibi, ödünç sözleşmeleri de Borçlar Kanununda tanımı yapılan normal bir sözleşmedir, akittir, mukavelenamedir. Sözleşmeler ise, Damga Vergisi Kanunu na ekli (1) sayılı tablonun I/A-1 inci pozisyonunda belirtildiği gibi, binde 8,25 (2010 dan itibaren) 2013 yılı için binde 9,48 oranında damga vergisine tabidir. Konu ile ilgili olarak, Gelir İdaresi Başkanlığı nın tarih ve B GİB / sayılı aşağıdaki özelgesinde de aynı şekilde görüş belirtilmiştir. İlgi :... tarihli dilekçeniz. İlgide kayıtlı başvurunuzun incelenmesinden,... Müsteşarlığınca verilen İkrazatçılık Faaliyet İzin Belgesi kapsamında ikrazatçılık (ödünç para verme) faaliyetiyle uğraştığınızı ve Ödünç Para Verme İşleri Hakkında 545 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 10 uncu maddesi uyarınca ödünç para verme işlemlerine ilişkin olarak "ödünç sözleşmesi" düzenlediğinizi belirterek söz konusu "ödünç sözleşmesi"nin damga vergisine tabi olup olmadığı hususunda görüş talep edildiği anlaşılmıştır. 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı; 4 üncü maddesinde, bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılacağı, mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınacağı; 9 uncu maddesinde, Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden müstesna olduğu; Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "I-Akitlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün A/1 fıkrasında ise belli parayı ihtiva eden sözleşmelerin binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi olacağı hükme bağlanmıştır. Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, Damga Vergisi Kanununa ekli damga vergisinden istisna edilen kağıtlara ilişkin (2) sayılı tabloda, ikrazatçılık (ödünç para verme) işlemlerine ilişkin olarak düzenlenen "ödünç sözleşmesi"nin damga vergisinden istisna edileceğine ilişkin bir belirleme bulunmadığından, söz konusu sözleşmelerin Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-1 bölümü gereğince binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir. 3- Konut finansmanı işlemleri nedeniyle düzenlenecek kağıtlar damga vergisinden istisnadır. Konu ile ilgili olarak, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı nın 02/07/2008 tarih ve B.07.1.GİB / sayılı aşağıdaki özelgesinde de aynı görüş ifade edilmiştir. VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞINA (...Grup Müdürlüğü) İlgi :... tarihli ve... sayılı yazınız. İlgide kayıtlı yazınız ve eki dilekçenin incelenmesinden,... Finansman A.Ş. tarafından... tarihli ve... sayılı dilekçeyle, finansman şirketi statüsünde bulunan şirketlerinin 5582 sayılı Kanun hükümleri kapsamında konut finansmanı şirketi olarak faaliyet göstermek amacıyla Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu'na başvurduğu ve faaliyet izni alma aşamasında olduğu belirtilerek, kullandıracakları kredileri finanse etmek amacıyla konut finansmanı şirketlerinin, yurt dışı ve yurt içi fon kaynaklarından alacakları krediler ile yine aynı amaçla kullandırdıkları krediler karşılığı aldıkları ipoteklerin yatırımcılara alacakların temliki ve ipoteğin devri yoluyla doğrudan toplu olarak satılması şeklinde cereyan eden finansman işlemleri nedeniyle düzenlenen

4 4 kağıtların, 488 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tablonun "IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün 36 ncı fıkrası kapsamında damga vergisinden istisna olup olmadığı hususunda Vergi Dairesi Başkalığınızdan görüş talep edildiği, ancak bu hususta tereddüde düşüldüğünden bahisle Başkanlığımız görüşünün sorulduğu anlaşılmaktadır. Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı; 3 üncü maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu; 9 uncu maddesinde ise bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden müstesna olacağı hüküm altına alınmıştır. 488 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tablonun "IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün 23 üncü fıkrasında, bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kağıtlar ile bu kağıtlar üzerine konulacak şerhlerin (kredi kullanımları hariç); 36 ncı fıkrasında ise sermaye piyasası araçlarının ihracına ilişkin olarak düzenlenen makbuz ve kağıtların, konut finansmanı kuruluşlarının konut finansmanı işlemlerinin ve bu kuruluşların ipotekli sermaye piyasası araçlarının, varlık teminatlı menkul kıymetlerin ve varlık finansmanı fonlarını temsilen menkul kıymet ihracı ve bu ihraca konu teminatlarla ilgili olarak düzenlenen makbuz ve kağıtların damga vergisinden istisna tutulacağı hükme bağlanmıştır sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 38/A maddesinde, konut finansmanının, konut edinmeleri amacıyla tüketicilere kredi kullandırılması, konutların finansal kiralama yoluyla tüketicilere kiralanması ve sahip oldukları konutların teminatı altında tüketicilere kredi kullandırılması olduğu ile bu kapsamda kredilerin yeniden finansmanı amacıyla kullandırılan kredilerin de konut finansmanı kapsamında olduğu belirtilmiştir. Yukarıda yer alan kanun hükümleri çerçevesinde, kullandıracakları konut kredilerini finanse etmek amacıyla konut finansmanı şirketlerinin kullandırdıkları krediler karşılığı aldıkları ipoteklerin yatırımcılara alacakların temliki ve ipoteğin devri yoluyla doğrudan toplu olarak satılması şeklinde cereyan eden finansman işlemleri, 2499 sayılı Kanunun 38/A maddesi uyarınca konut finansmanı kapsamında değerlendirilemeyeceği için, söz konusu işlemler nedeniyle düzenlenecek kağıtların, 488 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tablonun IV/36 bölümüne göre damga vergisinden istisna tutulması mümkün bulunmamaktadır. Diğer taraftan, yine kullandıracakları konut kredilerini finanse etmek amacıyla konut finansmanı şirketlerinin yurt dışı ve yurt içi fon kaynaklarından alacakları kredilerin, bankalarca, mukimi olduğu ülke mevzuatına göre kredi vermeye yetkili yurt dışı kredi kuruluşlarınca ya da uluslararası kurumlarca kullandırıldığının tevsiki kaydıyla söz konusu kredilerin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kağıtlar ve bu kağıtlar üzerine konulacak şerhlerin 488 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tablonun IV/23 bölümü gereğince damga vergisinden istisna tutulacağı tabiidir. 4-Kefaleti nedeniyle kooperatif lehine düzenlenen ipotek senedinin, damga vergisinden istisna olması gerekir. Bilindiği gibi, Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun V/18 bölümü gereğince "V-Kurumlarla ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün 18 numaralı fıkrasında, "Türkiye Halk Bankasının, esnaf kefalet ve küçük sanat kooperatifleri ve ortakları ve bu kooperatiflerin kendi ortakları ile münasebetlerinde tanzim olunacak borç senetleri, borç ödeme makbuzları, ipotek ve rehin senetleri." damga vergisinden istisna edilmiştir. Konu hakkında, hakkında Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı nın 21/07/2008 tarih ve B.07.0.GİB / sayılı özelgesinde de aynı şekilde görüş ifade edilmiştir. VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞINA (... Grup Müdürlüğü) İlgi :... tarih ve... sayılı yazınız. İlgide kayıtlı yazınız ekinde yer alan... tarihli ve...sayılı... Vergi Dairesi Müdürlüğüne hitaben düzenlenen özelge ve eklerinin incelenmesinden,... 2 No.lu Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi ortaklarının, kooperatifin kefaleti ile Halk Bankasından alacağı kredilerin teminatı olarak verecekleri gayrimenkuller üzerine tesis edilecek ipotek işlemlerinin Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun IV/23 bölümü gereğince damga vergisinden ve Harçlar Kanununun 123 üncü maddesi gereğince harçlardan istisna edilmesi gerektiği şeklinde görüş verildiği anlaşılmış olup, damga vergisi yönünden konuyla ilgili olarak aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmuştur.

5 5 Bilindiği üzere, Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı, bu Kanundaki kağıtlar teriminin, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade edeceği; 9 uncu maddesinde, bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden istisna olduğu, Kanununa ekli (1) sayılı Tablonun "I-Akitlerle İlgili Kağıtlar" başlıklı bölümünün A/3 bendinde, belli parayı ihtiva eden kefalet, teminat ve rehin senetlerinin binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi olacağı hükme bağlanmıştır. Diğer taraftan, Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı Tablonun "V-Kurumlarla ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün 18 numaralı fıkrasında, "Türkiye Halk Bankasının, esnaf kefalet ve küçük sanat kooperatifleri ve ortakları ve bu kooperatiflerin kendi ortakları ile münasebetlerinde tanzim olunacak borç senetleri, borç ödeme makbuzları, ipotek ve rehin senetleri." damga vergisinden istisna edilmiştir. Buna göre,... Bankası ile esnaf kefalet ve küçük sanat kooperatifleri ve kooperatif ortakları arasında, esnaf kefalet ve küçük sanat kooperatiflerinin de ortakları ile münasebetlerinde düzenlenen borçlanma, ipotek ve rehin senetlerinin damga vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir. Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, kooperetif kefaletiyle adı geçen kooperatif ortaklarından...'nun... Bankasından alacağı her türlü borçlara ilişkin olarak, kefaleti nedeniyle kooperatif lehine düzenlenen ipotek senedinin, Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı Tablonun V/18 bölümü gereğince damga vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir sayılı İskan Kanunu kapsamında yapılacak sözleşmenin damga vergisine tabi olması gerekir. Kanuna ekli (2) sayılı tablonun "III-İşçiler, çiftçiler ve göçmenlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün 8 numaralı fıkrasında, "Göçmen ve mültecilerle bir yerde yurtlandırılan göçebeler ve bir bölgeden diğer bölgeye Hükümetçe naklolunanlara yapılacak iskan yardımı ve gümrük ve tabiiyet, nüfus, tapu ve nakil işlemleri ile ilgili her türlü kağıtlar."ın damga vergisinden istisna olduğu belirtilmektedir. Diğer taraftan, 5543 sayılı İskan Kanununun "Muamelelerle ilgili muafiyetler" başlıklı 35 ve 36 ncı maddesinde, belirtilen muafiyet ve isitisnalarla ilgili hükümleri çerçevesinde de damga vergisi istisnası getirilmiştir. Bu konu ile ilgili olarak da Gelir İdaresi Başkanlığı 17/10/2008 tarih ve B GİB / sayılı aşağıya alınmış olan özelgesinde de aynı görüş belirtilmiştir. TÜRKİYE NOTERLER BİRLİĞİNE ANKARA İlgi :... tarihli ve... sayılı yazınız. İlgide kayıtlı yazınızın incelenmesinden, 5543 sayılı Kanun çerçevesinde arazileri kamulaştırılan kişilere konut yapımı işini yüklenen firma tarafından idare ile arasında düzenlenen ihale sözleşmesinin onaylatılmak üzere... 1 inci Noterliğine başvurulduğu, anılan noter tarafından harç ve damga vergisi konusunda... Defterdarlığından görüş talep edilmesi üzerine Defterdarlık tarafından idare ile müteahhit arasında 5543 sayılı Kanun kapsamında yapılacak sözleşmenin damga vergisinden ve harçtan muaf tutulması gerektiği yönünde görüş verildiği ancak adı geçen noterin bu konuda gerekli işlemi yapmadığı belirtilerek, konunun bir kez de Başkanlığımız tarafından değerlendirilerek söz konusu ihale sözleşmesinin harç ve damga vergisinden istisna edilip edilmeyeceği hususunda görüş talep edildiği anlaşılmaktadır. Bilindiği üzere, Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı; 3 üncü maddesinde, resmi daireler ile kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların vergisinin kişiler tarafından ödeneceği; 9 uncu maddesinde ise, bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır. Kanuna ekli (2) sayılı tablonun "III-İşçiler, çiftçiler ve göçmenlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün 8 numaralı fıkrasında, "Göçmen ve mültecilerle bir yerde yurtlandırılan göçebeler ve bir bölgeden diğer bölgeye

6 6 Hükümetçe naklolunanlara yapılacak iskan yardımı ve gümrük ve tabiiyet, nüfus, tapu ve nakil işlemleri ile ilgili her türlü kağıtlar."ın damga vergisinden istisna olduğu belirtilmektedir. Diğer taraftan, 5543 sayılı İskan Kanununun "Muamelelerle ilgili muafiyetler" başlıklı 35 inci maddesinde, göçmenlerin pasaportları üzerinde yapılacak vize muamelesi ile kendilerine verilecek eşya belgelerinin her türlü resim ve harçtan muaf olduğu; göçmen, göçebe, millî güvenlik nedeniyle ve kamulaştırmadan etkilenen ailelerden iskân edilenlere bu Kanun hükümleri gereğince yapılacak iskân yardımı gümrük ve vergi muafiyeti, tabiiyet, nüfusa ve tapuya tescil ve nakil işlemleri dolayısıyla gerek kendileri tarafından verilecek gerekse ilgili dairelerce düzenlenecek her türlü evrakın damga vergisi ile sair resim ve harçlardan muaf olduğu hükme bağlanmıştır. Anılan Kanunun "İskan yoluyla verilen taşınmaz malların vergilerden muafiyeti" başlıklı 36 ncı maddesinin 1 inci fıkrasında, bu Kanun hükümlerine göre temlik edilen arsa, arazi ve yapılardan bu temlik dolayısıyla veraset ve intikal vergisinin ve ferağ harcının alınmayacağı; noterlerce yapılacak iskân ile ilgili taahhütname ve borçlanma senetleri ve bu konuda düzenlenen belgelerin de damga vergisi ve harca tâbi olmadığı; 2 nci fıkrasında, bu Kanuna göre, gerek borçlandırılarak gerekse peşin bedelli olarak verilen bütün arsa, arazi ve yapıların harçsız tapuya tescil edilerek tapu senedi verileceği, temlik, tefviz, borçlandırma ve ipotek işlemleri koyup kaldırma muamelelerinin damga vergisi ve harca tâbi tutulmayacağı hükme bağlanmıştır. Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, gerek Damga Vergisi Kanununda gerekse 5543 sayılı İskan Kanununda yer alan damga vergisi ve harç muafiyeti, sadece göçmen, göçebe, millî güvenlik ya da kamulaştırma işlemleri nedeniyle bir yerden diğer bir yere nakil olanlara ilişkin olup iskan konutlarının yapımı işini ihale ile üstlenen firmaya damga vergisi ve harç muafiyeti tanınmadığından, söz konusu konutların yapımı işine ilişkin olarak düzenlenen sözleşmenin damga vergisi ve harca tabi tutulması gerekmektedir sayılı Kanun kapsamında düzenlenen tüketici tanımına uymayan müşterilere tüketici finansman şirketleri tarafından kullandırılan kredilere ilişkin sözleşmelere, damga vergisi istisnası tanınması mümkün değildir. Bu konu ile ilgili Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı 27/04/2009 tarih ve B.07.1.GİB / ve sayılı aşağıdaki özelgesinde aynı görüş belirtilmiştir. Konu : 4077 sayılı Kanun...TÜKETİCİ FİNANSMANI A.Ş. Başkanlığımız kayıtlarına 25/07/2008 tarih ve sayı ile intikal eden başvurunuzun incelenmesinden, tüketici finansman şirketleri tarafından gerçek kişiler ile birlikte nihai kullanıcı konumunda olan tüzel kişilere ve ticari işletmelere de binek araç, kamyon, çekici, ağır vasıta, iş makinaları ve benzeri araçların finansmanı için tüketici kredisi verildiği belirtilerek, nihai kullanıcı olmak kaydıyla kendi ticari işletme faaliyetinde kullanmak üzere alınan mal ve hizmetlerin finansmanı için tüzel kişi ve ticari işletmelere kullandırılan tüketici kredilerinin temini ve geri ödenmesine ilişkin düzenlenen kağıtların damga vergisinden istisna edilip edilmeyeceği hususunda görüş talep edildiği anlaşılmaktadır. Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olacağı; 9 uncu maddesinde, Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden müstesna olduğu; Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "I-Akitlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün A/1 fıkrasında, belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır. Diğer taraftan, Kanuna ekli (2) sayılı tablonun "IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün 30 numaralı fıkrasıyla, "4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 10 uncu maddesi çerçevesinde tüketici finansman şirketlerince kullandırılacak tüketici kredilerinin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kağıtlar ile bu kağıtlar üzerine konulacak şerhler (kredilerin kullanımları hariç)." damga vergisinden istisna edilmiştir sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun "Tanımlar" başlıklı 3 üncü maddesinin (e) bendinde tüketici, bir mal veya hizmeti ticari veya mesleki olmayan amaçlarla edinen, kullanan veya yararlanan gerçek veya tüzel kişi; 10 uncu maddesinde ise tüketici kredisi, tüketicilerin bir mal veya hizmet edinmek amacıyla kredi verenden nakit olarak aldıkları kredi olarak tanımlanmıştır. Damga Vergisi Kanununda düzenlenen istisna hükmü, 4077 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi çerçevesinde tüketici finansman şirketlerince kullandırılacak

7 7 tüketici kredilerinin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kağıtlar ile bu kağıtlar üzerine konulacak şerhleri kapsamakta, bu kredilerin kullanımları söz konusu istisna kapsamı dışında tutulmaktadır. Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, tüketici finansman şirketlerince verilen kredinin 4077 sayılı Kanun kapsamında tüketici kredisi olarak değerlendirilebilmesi için, kredi sözleşmesinin borçlu tarafının bu Kanunda tanımlanan tüketici olması, dolayısıyla kredi alan tarafın (gerçek ya da tüzel kişi) söz konusu kredi ile alacağı malı ticari ya da mesleki amaçlarla edinmemesi/kullanmaması gerekmektedir. Ayrıca, tüketici finansman şirketlerince verilmekte olan ticari nitelikteki kredilere ise damga vergisi istisnası tanınmasına imkan bulunmamaktadır. Bu itibarla, Damga Vergisi Kanununda yer alan istisna hükmünün dayanağının 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun olduğu dikkate alındığında, bu Kanunda düzenlenen "tüketici" tanımı kapsamında yer almayan, diğer bir ifadeyle bir mal veya hizmeti ticari veya mesleki amaçlarla edinen müşterilere tüketici finansman şirketleri tarafından kullandırılan kredilere ilişkin sözleşmelere, Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun IV/30 fıkrası kapsamında damga vergisi istisnası tanınması mümkün değildir. Bilgi edinilmesini rica ederim. Ancak, 6009 sayılı Kanunun 17.nci maddesiyle (2) sayılı tablonun IV/30 fıkrasında yapılan değişiklikle tarihinden itibaren finansman şirketlerince kullandırılacak kredilerin alınması ve geri ödenmesi ile ilgili düzenlenen sözleşmeler damga vergisinden istisna tutulmuştur. Değişklik yapan kanun maddesinin gerekçesinde de belirtildiği gibi, Halihazırda tüketici finansman şirketlerinin 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 10 uncu maddesi çerçevesinde kullandırdıkları tüketici kredilerinin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenledikleri kağıtlar damga vergisinden istisnadır. Madde ile, söz konusu istisnanın, anılan Kanundaki tüketici kredisi tanımına bağlı olmaksızın finansman şirketlerince kullandırılacak tüm kredilerin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kağıtları kapsaması sağlanmaktadır sayılı Elektrik Piyasası Kanunu gereğince düzenlenen "Kesin İzin Taahhüt Senedi nin damga vergisinden istisnadır. Konu ile ilgili olarak, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarih ve B.07.4.DEF / sayılı aşağıdaki özelgesinde, aynı görüş ifade edilmiştir... NOTERLİĞİNE İlgi:. tarih ve.. sayılı yazınız. Yazınızda; yazınız eki Kesin İzin Taahhüt Senedi nin damga vergisi ve harç yönünden Başkanlığımızca incelenmesi istenilmektedir. 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde; Bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar damga vergisine tabidir. Bu Kanundaki kağıtlar terimi, yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder. hükmü, 3 üncü maddesinde; Damga Vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir. hükmü yer almaktadır. Diğer taraftan, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5784 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun un 9 uncu maddesi ile 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa ilave edilen geçici 14 üncü maddesinin c bendinde; tarihine kadar işletmeye girecek üretim ve otoprodüktör lisansı sahibi tüzel kişilere aşağıdaki teşvikler sağlanır; 1). 2) Üretim tesislerinin yatırım döneminde, üretim tesisleriyle ilgili yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve harçtan müstesnadır. denilmektedir sayılı Kanunun gerekçesinden de, yapılan düzenleme ile geçici bir dönem için üretim tesislerine teşvik verilecek yatırımların kolaylaştırılmasının amaçlandığı belirtilmiştir. Bu hükümlere göre, tarihine kadar işletmeye girecek üretim lisansı sahibi.. Enerji Üretim Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından düzenlenen Kesin İzin Taahhüt Senedi nin (Üretim tesislerinin

8 8 yatırım döneminde, üretim tesisleriyle ilgili olarak düzenlenmiş olması şartıyla) damga vergisi ve harca tabi tutulmaması gerekmektedir. Bilgi edinilmesini rica ederim. 8-Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan birleşme işlemi sonucu düzenlenen sözleşmenin Damga Vergisinden muaftır: Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan birleşme işlemi sonucu düzenlenen sözleşmenin Damga Vergisi ve Harçtan muaf olduğuna ait, Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı tarih ve B.07,1.GİB /2-MUK-521 sayılı aşağıdaki özelgesinde de bu görüş ifade edilmiştir. İlgi: tarihli dilekçeniz. İlgide kayıtlı dilekçenizde, Başkanlığımız vergi kimlik numaralı mükellefi A.Ş. ile yine Başkanlığımız vergi kimlik numaralı mükellefi A.Ş. arasında onaylanacak birleşme sözleşmesinin damga vergisi ve harçtan istisna olup olmadığı hakkında Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir. 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu nun 9 uncu maddesinde; Bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kâğıtlar Damga Vergisinden müstesnadır. hükmü yer almakta olup, (2) sayılı tablonun IV/17 nci bendinde ( tarih ve 4684 sayılı Kanunun 22 maddesiyle değişen bent) Kurumlar Vergisi Kanunu na göre yapılan birleşme, devir ve bölünmeler nedeniyle düzenlenen kâğıtların damga vergisinden istisna olduğu belirtilmektedir. Aynı şekilde 492 sayılı Harçlar Kanunu nun 123 üncü maddesinin son fıkrasında; anonim, eshamlı komandit, limitet şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nevi değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemlerin harca tabi tutulmayacağı belirtilmektedir. Diğer taraftan 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu nun 18 ve 19 uncu maddesinde birleşme işlemi tanımlanarak, birleşme işleminin nasıl gerçekleştirileceği açıklanmıştır. Buna göre, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu nun 18 ve 19 uncu maddelerine uygun olarak A.Ş. ile. A.Ş. nin birleşmesi ile ilgili yapılacak işlemler harçtan, düzenlenecek olan kâğıtların da damga vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir. Bilgi edinilmesini rica ederim. IV-KONUYA AİT DANIŞTAY KARARLARI: 1)Dairesi KararYılı KararNo EsasYılı EsasNo Karar Tarihi Dokuz /01/1991 Karar Metni : Kamulaştırma Bedelinin Tezyidi Nedeni İle Yapılan Ek Ödeme Sırasında Düzenlenen Makbuzun Damga Vergisine Tabi Olup Olmadığı Hk. Uyuşmazlık, belediye tarafından yapılan kamulaştırma sonucu açılan bedel artırım davası ile kabul edilen ve artan bedelin ödenmesi sırasında düzenlenen makbuzdan damga vergisi kesintisi yapılıp yapılamayacağına ilişkin bulunmaktadır. 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1.maddesinde "Bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların Damga Vergisine tabi olduğu, aynı Kanunun 9.maddesinde de, "Bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların Damga Vergisinden müstesna olduğu" hükme bağlanmıştır. (1) sayılı tablonun IV.nolu bendinde "makbuzlar" damga vergisi kapsamına alınan kağıtlardan sayılmış ise de, 2 sayılı tablonun I-A/9.bendinde, "Resmi daireler lehine yapılan istimlaklerde düzenlenen kağıtların, damga vergisinden istisna edildiği açıklanmıştır. Olayda Belediye lehine yapılan istimlak nedeniyle ödenen para için düzenlenmiş bulunan makbuz bu hükümde yer alan "kağıtlar" kapsamındadır. Her ne kadar temyize konu Vergi Mahkemesi kararında "(2) sayılı tablonun 1/A bölümünün 9.pozisyonunda resmi daireler lehine yapılan istimlaklerde düzenlenen kağıtların damga vergisinden istisna edildiği kabul edilmiş ise de, bu bölümün başında yer alan (A) Resmi Daireler arasında kullanılan kağıtlar" şeklindeki ifadeden bu bölümde sayılan kağıtların iki veya daha fazla resmi daire arasında kullanılan ve resmi işlerle ilgili kağıtlar olarak anlaşılması gerektiği, dava konusu damga vergisini doğuran makbuzun resmi daireler arasında kullanılan kağıt sayılamayacağı" gerekçe siyle tarhiyatın onandığı anlaşılmakta ise de, madde hükmünün bu şekil de yorumlanması halinde 9.bent

9 9 hükmünün uygulanma olanağı kalmayacaktır. Şöyle ki resmi daire lehine yapılan istimlakler nedeniyle düzenle nen her türlü kağıt diğer tarafın kişi olması nedeniyle iki veya daha fazla resmi daire arasında kullanılan kağıt niteliğini taşımayacaktır. Diğer taraftan 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30.maddesi hükmü karşısında kamu kurumları arasında taşınmaz malların kamulaştırılması da mümkün bulunmadığından "kamulaştırma" nedeniyle iki resmi daire arasın da kullanılacak kağıtların mevcut olması söz konusu edilemeyecektir. Bu durumda 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 8.maddesinde sayılan "resmi daireler" lehine yapılan istimlakler nedeniyle düzenlenen her türlü kağıdın damga vergisinden istisna edildiği sonucu ortaya çıkmaktadır sayılı Kamulaştırma Kanununun 29.maddesinde yer alan "diğer giderlerin" damga vergisini kapsadığını kabul etmek mümkün değil ise de, yukarda açıklanan Damga Vergisi Kanunu hükümleri karşısında istimlak nedeniyle düzenlenen "makbuz"dan damga vergisi alınması söz konusu olmadığından tarhiyatı onayan Vergi Mahkemesi kararında yasal isabet bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle, temyiz olunan Vergi Mahkemesi kararının bozulmasına, dosyanın anılan mahkemeye gönderilmesine karar verildi. 2) Dairesi Karar Yılı Karar No Esas Yılı Esas No Karar Tarihi Dokuz.Daire /05/1996 Karar Metni :Vergi Dairesine Fazladan Yatırılan Damga Vergisinin İadesi Sırasında 488 Sayılı Kanuna Ekli I Sayılı Tablonun IV-1-h Pozisyonuna Göre Damga Vergisi Alınamayacağı Hk Vergi dairesine fazladan yatırılan damga vergisinin iadesi sırasında kesilen damga vergisinin red ve iadesi istemiyle açılan davayı; 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1. maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, 9. maddesinde ise, bu Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden müstesna oluğu, iki sayılı tablonun C/5. maddesinde de, resmi dairelere emaneten bırakılan para, hisse senedi, tahvil ve eşyanın ret ve iadesinde verilen makbuz ve ibra senetlerinin damga vergisine tabi olmadığının hükme bağlandığı, 1993 yılı Haziran ayına ilişkin olarak verilen damga vergisi beyannamesine göre tahakkuk ettirilerek ödenmesi gereken damga vergisinin lira olması gerekirken üç sıfır fazla yazılmak suretiyle lira ödendiğinin fark edilmesi üzerine davalı idarece yapılan düzeltme sonucu fazladan tahsil edilen paranın iadesi sırasında %05 oranında damga vergisi kesilmesinin yukarıda açıklanan hükümler karşısında yerinde bulunmadığı gerekçesi ile kabul ederek damga vergisini terkin ve iadesine hükmeden İstanbul 9. Vergi Mahkemesinin gün ve 1994/-163 sayılı kararının; iade edilmesi gereken paranın emanetler hesabına alınmadığı ve iade edilen paranın 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli I sayılı tablonun IV/1-h pozisyonuna göre damga vergisine tabi tutulmasının yerinde olduğu iddiası ile bozulması isteminden ibarettir. Temyiz edilen İstanbul 9. Vergi Mahkemesinin gün ve 1994/163 sayılı kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin 1. fıkrasında sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisinin bulunmadığı anlaşıldığından temyiz isteminin reddine karar ve rildi.

10 10