Türkiye deki Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırma Konuları Üzerine Bir İnceleme

Transkript

1 101 Türkiye deki Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırma Konuları Üzerine Bir İnceleme Yılmaz GEÇİT, Rize Üniversitesi Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Çayeli/Rize, Ayça KARTAL,Köprüköy İlköğretim Okulu, Ardeşen/Rize, ÖZET Bu çalışmanın amacı; ilköğretim sosyal bilgiler öğretiminde yılları arasında yapılan sosyal bilgiler eğitimi araştırmalarını konu alanlarına göre belirleyerek bundan sonraki araştırmalara ışık tutmak ve öncelik verilmesi gereken sosyal bilgiler eğitimi araştırma alanlarını belirlemektir. Arşiv taraması sonucu yılları arasında 23 hakemli dergi ve 11 ulusal ve uluslar arası kongre sonrası hazırlanan bildiri kitapları incelenmiştir. Ayrıca belirtilen tarihler arasında sosyal bilgiler eğitimi alanında hazırlanan yüksek lisans ve doktora tezleri tespit edilmiştir. Elde edilen veriler nitel araştırma yöntemlerinden olan içerik analizine göre değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde, çalışmalar yayınlandıkları yer, tarih ve sayılarına göre kodlanarak bu şekilde 8 farklı ana konu başlığı altında sınıflandırılmıştır. Sonuçta birçok çalışmanın içerik, yöntem hatta amaç açısından benzerlik taşıdığı ve bunların birbirini tamamlayıcı nitelikte olmadığı belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Sosyal bilgiler eğitim makaleleri, Sosyal bilgiler eğitim tezleri, Sosyal bilgiler eğitiminde araştırma konuları. GİRİŞ Vatandaşlık eğitimi bağlamında önemli bir misyon edinen sosyal bilgiler eğitimi anlayışı, esasında ABD de XX. yüzyıl başlarında yaşanmaya başlanan ve daha sonraki süreçte de devam eden sosyal, kültürel, ekonomik vb. alanlardaki büyük toplumsal dönüşümün neden olduğu sorunlara çözüm arama çabalarının bir sonucu olarak doğmuştur (Öztürk, 2009). Toplumsal sorunlara duyarlı, aldığı verileri bilgiye dönüştüren, çeşitli beceriler kazanmış bireyler yetiştirme için işe koşulan sosyal bilgiler öğretim programları ilköğretim programları içinde önemli bir konuma sahiptir. ABD de sosyal bilgiler ile ilgili gelişmeleri yürüten Sosyal Bilgiler Ulusal Konseyi nin (NCSS) çalışmaları ve sosyal bilgilere yönelik yaklaşımları, bu alanla ilgili çalışma yapanlara önemli bir kaynak oluşturmaktadır (Safran, 2008). Birçok disipline ait içeriği kendi anlayışı çerçevesinde kaynaştırarak bütünleştiren sosyal bilgilere yönelik çok çeşitli tanımlamalara da rastlamak mümkündür. Örneğin Sözer (1998) sosyal bilgileri; temel kültür öğelerini, birçok alandaki çalışmalardan sağlanan bulgulardan, disiplinler arası bir yaklaşımla seçilip yoğrularak oluşturulmuş bilgileri içinde bütünleştiren; ilköğretim düzeyine ve çocuğun küresel algılama özelliğine uygun duruma getirilmiş bir ders olarak tanımlamaktadır. Yeni (2005) sosyal bilgiler öğretim programında ise şu kapsamlı tanımlama yapılmıştır: Sosyal bilgiler bireyin toplumsal varoluşunu gerçekleştirebilmesine yardımcı olması amacıyla; tarih, coğrafya, ekonomi, sosyoloji, antropoloji, psikoloji, felsefe, siyaset bilimi ve hukuk gibi sosyal bilimleri ve vatandaşlık bilgisi konularını yansıtan; öğrenme alanlarının bir ünite ya da tema altında birleştirilmesini içeren; insanın sosyal ve fiziki çevresiyle etkileşiminin geçmiş, bugün ve gelecek bağlamında incelendiği; toplu öğretim anlayışından hareketle oluşturulmuş bir ilköğretim dersidir ( MEB, 2005). Bir sosyal bilim olarak sosyal bilgiler toplumların gelişimi ve dönüşümü üzerinde oldukça etkilidir. Bu özelliğine rağmen bu alanla ilgili yapılan çalışmaların yeterli olmayışı diğer disiplinler kadar eski bir geçmişe sahip olmayışına bağlanabilir (Oruç ve Ulusoy, 2008). Sosyal bilgiler eğitimi alanındaki akademik çalışmaları konu edinen bu çalışmamız, daha önce yapılan bazı çalışmaların aksine hem tez, hem makale hem de bildiri çalışmalarını bir arada bulundurması ayrıca bunları içerik analizine tabi tutarak sosyal bilgiler eğitimindeki son 10 yıllık genel yönelimi saptaması açısından önem arz etmektedir.

2 102 AMAÇ Bu çalışmamızdaki temel amaç 2000 yılından günümüze kadar geçen süreçte sosyal bilgiler eğitim alanında yayınlanan çalışmaları tespit etmek, bunları konu alanlarına göre ana hatlarıyla sınıflandırarak ülkemiz sosyal bilgiler eğitimi açısından öncelikli araştırma konularını belirlemektir. YÖNTEM Araştırma Modeli Bu araştırmada betimsel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır. Tespit edilen akademik çalışmalar özellikle amaç ve içerikleri esas alınarak tasnif edilmiştir. Çalışmanın İçeriği Araştırmamızın içeriğini 2000 yılından sonra ilköğretim sosyal bilgiler eğitimi alanında hazırlanan 414 yüksek lisans ve doktora tezi ile 110 makale ve 132 bildiri çalışması teşkil etmektedir. Verilerin Toplaması Araştırmanın içeriğini oluşturan çalışmalara literatür taraması sonucu ulaşılmıştır. Çalışmamızda öncelikle eğitim fakültelerince çıkarılan hakemli dergiler başta olmak üzere alan eğitimlerine dayalı çalışmaların yer aldığı dergiler tespit edilmiştir. Daha sonra bunların bir kısmına internet üzerinden bir kısmına da kütüphane taramalarıyla ulaşılmıştır. Ayrıca yılları arasında gerçekleştirilen 11 kongre ve sempozyum sonrasında hazırlanan bildiri kitapları incelenmiştir. Son olarak YÖK web sayfasından 2000 yılından sonra sosyal bilgiler eğitimi alanında hazırlanan yüksek lisans ve doktora tezlerine ulaşılmıştır. Verilerin Analizi Literatür taraması sonucu ulaşılan çalışmalar içerik analizine tabi tutularak değerlendirilmiştir. Daha sonra bu çalışmalar amaç, yöntem ve içerikleri esas alınmak suretiyle grup alanlarına göre sınıflandırılmıştır. Verilerin analizinde yayınlanan bu dergiler ve bildiri kitapları yayınlandıkları yer, tarih ve sayılarına göre, tez çalışmaları da yayınladıkları üniversite ve yıllarına göre kodlanarak bu şekilde 8 farklı ana konu başlığı altında sınıflandırılmıştır. Çalışmamıza kaynaklık eden dergiler ve bildiri kitapları ile tezlerin hazırlandığı yüksek öğretim kurumları şunlardır:

3 103 Çalışmamıza Kaynak Teşkil Eden Hakemli Dergiler, Yüksek Öğretim Kurumları Bildiri Kitapları ve Dergiler Ankara Üniv. Eğitim Bilimleri Fak. Dergisi, Çukurova Üniv. Eğitim Fak. Dergisi, Ege Eğitim Dergisi, G.Ü. Gazi Eğitim Fak. Dergisi, G.Ü. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Hacettepe Üniv. Eğitim Fak. Dergisi, Kastamonu Eğitim Dergisi, Milli Eğitim Dergisi, Türk Coğrafya Dergisi, 19 Mayıs Eğitim Fakültesi Dergisi, Ege Coğrafya Dergisi, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Doğu Coğrafya Dergisi, Marmara Eğitim Bilimleri Dergisi, İlköğretim Online Dergisi, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. Kongre ve Sempozyumlar Uluslar Arası Katılımlı 2000 li Yıllarda 1. Öğrenme ve Öğretme Sempozyumu (Marmara Üniversitesi-2002), X. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (Abant İzzet Baysal Üniversitesi- 2001), XI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (Yakın Doğu Üniversitesi-2002), XII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (Gazi Üniversitesi-2004), XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (Pamukkale Üniversitesi-2005), XVIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (Ege Üniversitesi-2009), I. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi (Dokuz Eylül Üniversitesi-2004), II. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi (Yüzüncü Yıl Üniversitesi-2005), IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi (Marmara Üniversitesi-2009), Proceedings of İnternational Conference on Educational Science ICES 08 (Eastern Mediterranean Universty-2008), The First İnternational Congress Of Educational Research (Çanakkale Üniversty- 2009). Üniversiteler Gazi Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Dicle Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi, Uludağ Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Kafkas Üniversitesi, Gazi Osmanpaşa Üniversitesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, İstanbul Tek. Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fatih Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Balıkesir Üniversitesi, Celal Bayar Üniversitesi, Niğde Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Kara Harp Okulu Komutanlığı, Gaziantep Üniversitesi, Dumlupınar Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fırat Üniversitesi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Osmangazi Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Adnan Menderes Üniversitesi, Muğla Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi, Başkent Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi, İnönü Üniversitesi. Toplam Kaynak Sayısı Tablo yılları arası sosyal bilgiler eğitimi alanındaki çalışmaların yer aldığı ulaşılabilen kaynaklar. BULGULAR Bu bölümünde yılları arasında yayımlanan ve tablo-1 de belirtilen hakemli dergiler ile bildiri kitapları ve tezler incelenerek sosyal bilgiler eğitimine yönelik çalışmalar konu alanlarına göre tasnif edilmiştir. Elde edilen veriler sonucunda 110 sosyal bilgiler eğitimi konulu makale ve 132 bildiri çalışması tespit edilmiştir. Bu çalışmalar çoğu eğitim fakülteleri yayını olmak üzere toplam 23 hakemli derginin ulaşılan 325 sayısı ile 11 bildiri kitabının taranması sonucunda elde edilmiştir. Yine belirtilen süre içerisinde 414 tez çalışması tespit edilmiştir. Ulaşılan tüm bu çalışmaların 204 ü öğrenme etkinlikleri, 163 ü ölçme-değerlendirme, 137 si öğretim programları ile kitap incelemeleri, 48 i sosyal

4 104 bilgiler eğitim felsefesi, 28 i disiplinler arası ilişki, 27 si öğretmen yetiştirme, 25 i bilgisayar destekli sosyal bilgiler eğitimi, 24 ü ise sosyal bilgilere yönelik tutumlar ile ilgilidir. Konu dağılımlarına bakıldığında çalışmaların özellikle öğrenme etkinlikleri, ölçme-değerlendirme ve öğretim programı-kitap inceleme alanlarında yoğunlaştığı görülmektedir. Çalışmaların %76,7 si belirtilen bu üç grupta yoğunlaşmıştır. Verilerin analizi neticesinde ülkemiz sosyal bilgiler eğitimindeki araştırma konuları aşağıda şekilde sınıflandırılmış ve bunlara yönelik açıklamalar da bulunulmuştur: Öğrenme etkinlikleri: Çalışmaların yaklaşık %31,1 i bu alanda gerçekleştirilmiştir. Bu alanda öncelikle modern öğretim yöntemleri olmak üzere çeşitli öğretim yöntem ve teknikleri, öğretim stratejileri, yapılandırmacı öğrenme, iş birliğe dayalı öğrenme, çoklu zekâ kuramlı eğitimin derslerde uygulanışı ile çeşitli araç-gereç kullanımı ve materyal geliştirme gibi konular ele alınmıştır. Ölçme-değerlendirme: Öğrenme etkinlikleri alanından sonra en fazla çalışmanın gerçekleştirildiği ikinci alan ölçme ve değerlendirme konu alanıdır. Bu alandaki çalışmalar ise tüm çalışma konularının %24,8 ini teşkil etmektedir. Bu alandaki çalışmalar daha çok öğrencilerin çeşitli kavramları anlama düzeyleri, ilköğretim sosyal bilgiler dersleri ve ders içerikleri hakkında öğretmenöğrenci-müfettiş-veli görüşlerinin değerlendirilmesi ile öğrenci ve öğretmenlerle ilgili çeşitli değişkenlerin tespitine yönelik gerçekleştirilmiştir. Öğretim programı ile kitap incelemeleri: Bu alan öğrenme etkinlikleri ve ölçmedeğerlendirmeden sonra en fazla orana sahip konu alanını teşkil etmektedir. Gerçekleştirilen 656 çalışmanın 137 si yani yaklaşık %21 i bu alanı kapsamaktadır. Bu konudaki çalışmaların daha çok yeni sosyal bilgiler müfredat programının kabul edildiği 2004 yılı sonrasında yoğunlaşmış olması araştırmacılara yeni bir çalışma alanını oluşturmasından kaynaklanmaktadır. Bu alanla ilgili çalışmalar genelde sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırılması ve değerlendirilmesi, yeni programa yönelik öğretmen, öğrenci bakış açıları ve düşünceleri, sosyal bilgiler öğretiminin hedef, davranış ve kazanımlarının irdelenmesi ile ders kitaplarının çeşitli açılardan incelenmesini kapsamaktadır. Sosyal bilgiler eğitim felsefesi: Aldığı bilgileri veriye dönüştürebilen ve temel bilgiler ışığında sorunlara çözüm yolları arayabilen bireyler yetiştirmek sosyal bilgilerin temel hedeflerindendir. Eğitim sürecindeki bir asırlık önemli misyonunu günümüzde de devam ettiren bu disiplinin doğuşu ve felsefesi ile ilgili toplamda 48 çalışma tespit edildi ki bu da toplam oranın yaklaşık %7,3 ünü oluşturur. Sosyal bilgiler eğitimi alanında geçmişten günümüze kadar süregelen gelişmeler, Türkiye ile başka ülke sosyal bilgiler eğitimlerinin karşılaştırılması, sosyal bilgiler öğretimiyle bireylerde gelişen çeşitli değer ve tutumlar, küreselleşmenin sosyal bilgilere olan etkileri gibi konular bu alanın başlıca inceleme konularıdır. Disiplinler arası ilişki: Yeni sosyal bilgiler öğretim programına tarih, coğrafya, antropoloji, sosyoloji, ekonomi, siyaset bilimi ve psikoloji gibi disiplinlerin önemli katkılar sağladığı bir gerçektir (Ata, 2007). Çok sayıda disiplinle bu derece yakın ilişki içerisinde yer alan sosyal bilgilerde disiplinler arası ilişki konulu sadece 28 çalışmanın tespit edilmiş olması yeterli değildir. Çünkü bu değer 656 çalışmanın oransal olarak sadece %4,2 sini oluşturmaktadır. Çalışmalar incelendiğinde bunların genelde başta tarih ve coğrafya olmak üzere diğer sosyal bilimlerle olan bağlantıları üzerinde durulduğu görülmektedir. Öğretmen yetiştirme: Bu alandaki konular özellikle sosyal bilgiler öğretmenliği eğitimi programları ve bu programlarla ilgili aday öğretmen görüşleri, öğretmen adaylarının çeşitli mesleki becerilere sahiplik değerlerinin incelenmesi gibi hususları kapsamaktadır. Ancak bu alanla ilgili akademik çalışmaların da oldukça yetersiz olduğu bir başka önemli bulgu olarak saptanmıştır. Çünkü tüm çalışmaların ancak %4,1 i bu alanla ilgilidir. Bilgisayar destekli sosyal bilgiler eğitimi: Yapılandırmacı yaklaşım temelinde hazırlanan tüm öğretim programına göre öğretmenler, çeşitli fotoğrafları, haritaları, video kayıtlarını, internet gibi telekomünikasyon araçlarını imkânları ölçüsünde derslerinin bir parçası yapmalıdır. Artık günümüz dünyasında bilgisayar destekli olmayan bir eğitiminden bahsetmek imkânsız gibi görünmektedir. Ne

5 105 yazık ki bu alanla ilgili çalışmaların yeterli olduğu söylemek mümkün değildir. Çünkü saptanan 110 makalenin sadece 4 ü, 414 tez çalışmanın ise 21 i bilgisayar destekli eğitim konuludur. Sosyal bilgilere yönelik tutumlar: Öğrenci, öğretmen ve öğretmen adaylarının sosyal bilgilere yönelik tutumları, düşünceleri ve güdüleri bu çalışma alanının başlıca inceleme konularını teşkil etmektedir. Tespit edilen 656 çalışmanın 24 ü yani %3,6 sı bu alanla ilgilidir. TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERİLER Bu çalışma sonucunda öncelikle yılları arasını süreçte sosyal bilgiler eğitimi alanında çeşitli alanları kapsayan çalışmaların dengeli bir dağılım göstermediği dikkat çekmektedir. Yukarda belirtilen sekiz ana kategoride çalışmaların dengeli dağılmamış olması yanında, özellikle makale çalışmalarının yeterli düzeyde yapılmadığı söylenebilir. Çünkü 23 hakemli derginin taranan 325 sayısında ancak 110 makale çalışması tespit edilebilmiştir. Oysa sadece yılları arasında yayınlanan 12 derginin taranan sayılarında toplam 219 fen eğitimi konulu makale çalışmasının tespit edilmiş olması bu gerçeği teyit etmektedir (Karamustafaoğlu, 2009). Ancak bu süre zarfında sosyal bilgiler eğitimi alanında toplamda 414 yüksek lisans ve doktora tez çalışmasının yapılmış olması olumlu değerlendirilebilir. Fakat gerçekleştirilen akademik çalışmaların çoğunlukla içerik bazında benzerlik taşıdığı, birbirini tamamlayıcı nitelikte olmadığı da bir gerçektir. Belirtilen bu sorunların nedenlerinden biri kanaatimizce, ülkemizde henüz yeterli miktarda sosyal bilgiler alan eğitimi uzmanın bulunmaması nedeniyle farklı alanlardan uzmanlaşan akademisyenlerin bu yeni alana uyum sağlamaya çalışmalarıdır. Bu sorunlara yönelik öncelikli olarak YÖK-Üniversiteler işbirliği çerçevesinde yurt dışına alan eğitim uzmanlıkları için daha fazla sayıda akademisyen gönderilmesi ve üniversitelerimizde bu alana kaynaklık edecek yeterli oranda lisansüstü programların açılması gerekmektedir. Diğer önemli bir tespit başta birçok eğitim fakültesi yayını olmak üzere çok sayıda dergide hiç sosyal bilgiler alan eğitimi çalışmasının olmaması, bazılarında ise çok az sayıda çalışmanın bulunmasıdır. Bu soruna karşılık ise sosyal bilgiler eğitimi çalışmalarının yayımlanabileceği hakemli dergi sayısının artırılması gerekir. Ülkemizdeki farklı disiplinlerin araştırma konuları üzerinde yapılan çalışmalarda da ulaştığımız sonuçlara benzer tespitler yapılmıştır. Türkiye de yılları arasında coğrafya eğitimindeki temel yönelimleri ortaya koymaya yönelik yaptığımız çalışmada da araştırma konularının büyük oranda öğrenme-öğrenme etkinlikleri, ölçme-değerlendirme ile program geliştirme alanlarında yoğunlaştığı dikkat çekmektedir (Geçit, 2010) yılları arasında gerçekleştirilen fen ve teknoloji eğitimindeki araştırma konularının da özellikle belirtilen bu alanlarda yoğunlaştığı dikkat çekmektedir (Karamustafaoğlu, 2009). Aksoy ve arkadaşları (2009) tarafından yapılan Türkiye deki sosyal bilgiler eğitimi tezleri üzerine yapılan çalışmada ise, tezlerin genel itibariyle konu ve yöntem açısından çeşitlilik arz ettiği, konu açısından ise en fazla yöntem uygulamalarının ön plana çıktığı tespiti yapılmıştır. Şahin ve arkadaşları (2009) tarafından gerçekleştirilen çalışmada da 1990 dan sonraki tezler ele alınarak çeşitli açılardan tasnif edilmiştir. Son 10 yıllık süre içerisinde hazırlanan 50 makalenin içerik analizinin yapıldığı çalışma da dikkate değerdir (İbrahimoğlu, 2009). Sosyal bilgiler öğretimi alanında yapılan tez çalışmalarını konu edinen diğer bir çalışma sonucunda ise, bu tez çalışmaları ile ilgili iki temel problemin tespiti yapılmıştır. Birincisi yöntemlerim tam olarak belirlenemediği, ikinci ise araştırma konularının tam olarak saptanamadığıdır (Oruç ve Ulusoy, 2008 ). Tespit edilen 8 konu başlığı için ise kısaca şu öneriler sunulmaktadır: Öğrenme etkinlikleri ile ilgili yapılacak çalışmalarda sadece teorik değil modern öğretim yöntem ve tekniklerin uygulama sonuçlarının da çeşitli açılardan değerlendirilmesi ve farklı materyallerin geliştirilmesine de olanak sağlanmalıdır. Bilindiği üzere yapılandırmacı kuramın en temel özelliklerinden biri de değerlendirmede sadece ürünün değil öğrenme sürecinin esasında değerlendirilmeye tabi tutulmasıdır yılında kabul edilen yeni sosyal bilgiler programı yapılandırmacı kuram temelinde hazırlandığından bundan sonraki çalışmalarda süreç değerlendirilmesi ile proje tabanlı çalışma becerilerinin değerlendirilmesine daha fazla yer verilmesi programının tasarlanan hedeflerine ulaşması için önemli bir basamak olarak görülmektedir. Öğretim programları, ülkelerin ideolojilerini ve milli eğitim politikalarını geniş kitlelere ulaştırabilen en önemli araçlardandır. Bu programların temel öğeleri olan hedef, içerik, öğrenme yaşantıları ve değerlendirme unsurları arasındaki ilişkileri ortaya koyabilecek akademik çalışma sayısının artırılması gerekir. Ayrıca ders kitaplarını bütün boyutlarıyla uluslar arası geçerliliği bulunan kriterlere göre değerlendirecek çalışmalara da ihtiyaç duyulmaktadır.

6 106 Sosyal bilgiler eğitim felsefesi ile ilgili çalışmaların yeterli olmadığı gerçeğinden hareketle, farklı perspektiflerden sosyal bilgiler eğitim felsefesi araştırmalarını yaygınlaştırmak ve sosyal bilgilerin gerçek misyonunu kavratmaya yönelik çalışmalar gerçekleştirmek zorunlu olarak görülmektedir. Bilgisayar destekli sosyal bilgiler eğitimi konulu çalışmaların yetersiz olmasından dolayı bundan sonraki akademik çalışmalarda bu alana da ağırlık verilmesi, gelişen teknolojinin takip edilmesi ve bu çalışmaların öğretmen ve öğretmen adaylarının da uygulama imkânı bulabilecekleri alanlara yönelik gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Sosyal bilgilerin ilköğretim programındaki diğer derslerle yatay kaynaşıklığının sağlanmasına yönelik çalışma alanlarının da artırılması gerekmektedir. Öğretim sürecinde tasarlanan hedeflere ulaşılabilmesi öncelikle program uygulayıcıları olan öğretmenlerin nitelikli yetişmiş olmalarına bağlıdır. Bu nedenle bundan sonraki akademik çalışmaların bir kısmının bu alana yönlendirilmesi zorunlu olarak görülmektedir. Öğrencilerin, tutumları, güdüleri, önyargıları dersteki başarı oranlarını doğrudan etkilediğinden öğrenci tutumlarını rasyonel bir şekilde ortaya koyacak çalışmaların artırılması gerekir. Aynı zamanda öğretmen ve öğretmen adaylarına yönelik de bu alanla ilgili çalışmalar gerçekleştirilmelidir. EKLER Tablo1. Konu Alanı: Öğrenme Etkinlikleri (Örnek Çalışma) Makale Çalışması Yayın Kodu İlköğretim 6. Ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Coğrafya Konularında MEBD/ Çalışma Yaprağı Ve Dilsiz Harita Kullanımının Öğrenci (Marmara Eğitim Bilimleri Dergisi) Motivasyon Ve Başarısı Üzerine Etkisi Tablo-2. Konu Alanı: Ölçme-Değerlendirme (Örnek Çalışma) Bildiri Çalışması İlköğretim Okulu 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Kavramlarının Kazanılmışlık Düzeyi (Üsküdar Örneği). SBEK/ (II. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi) Tablo-3. Konu Alanı: Öğretim Programları ile Kitap İncelemeleri (Örnek Çalışma) Tez Cumhuriyetten Günümüze İlköğretim Sosyal Bilgiler Ata. Ü 2001 Programındaki Değişmelerin Değerlendirilmesi (Atatürk Üniversitesi) Tablo-4. Konu Alanı: Sosyal Bilgiler Eğitim Felsefesi (Örnek Çalışma) Makale Çalışması Yayın Kodu Türkiye Ve İngiltere de İlköğretim Öğrencilerinin Tarihsel KUYEB/7/ Sorgulama Süreçleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma: (Kuram ve Uygulamada Eğitim Empatik, Eleştirel Ve Yaratıcı Düşünme Bilimleri Dergisi) Tablo-5. Konu Alanı: Disiplinler Arası İlişki (Örnek Çalışma) Bildiri Çalışması İlköğretim 4. Ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler İle Türkçe Derslerinin İlişkilendirilmesi Üzerine Bir İnceleme ICED-2009 (The First İnternational Congress Of Educational Research, Çanakkale Üniv.) Tablo-6. Konu Alanı: Öğretmen Yetiştirme (Örnek Çalışma) Tez Hayat Ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Becerilerine Eğitim Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Sahiplik Düzeyi YÜ 2001 (Yüzüncü Yıl Üniversitesi)

7 107 Tablo-7. Konu Alanı: Bilgisayar Destekli Coğrafya Eğitimi (Örnek Çalışma) Makale Çalışması Öğrencilerin Eğitsel Bilgisayar Oyunu Kullanımına İlişkin Görüşleri: Sosyal Bilgiler Dersi Örneği Yayın Kodu HEFD/ (Hacettepe Üniv. Eğitim Fak. Dergisi) Tablo-8. Konu Alanı: Sosyal Bilgilere Yönelik Tutumlar (Örnek Çalışması) Bildiri Çalışması İlköğretim Altıncı Ve Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersine Yönelik Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi SBEK/ (I. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, Dokuz Eylül Üniversitesi) KAYNAKÇA Aksoy, B., Sönmez, F., Merey, Z. & Kaymakçı, S. (2009). Sosyal bilgiler eğitimi alanında yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin değerlendirilmesi. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi içinde (s.91). İstanbul, Marmara Üniversitesi. Ata, B.. (2007). Sosyal bilgiler öğretim programı. C. Öztürk (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (s ). Ankara: Pegem Akademi. Geçit, Y. (2010). Coğrafya eğitimi araştırmalarında temel yönelimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), İbrahimoğlu, Z. (2009). Sosyal bilgiler eğitimi alanında yazılan makaleler üzerine bir değerlendirme. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi içinde (s.100). İstanbul, Marmara Üniversitesi. Karamustafaoğlu, O. (2009). Fen ve teknoloji öğretiminde temel yönelimler. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), MEB (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi (4. 5. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü. Oruç, Ş., Ulusoy, K. (2008). Sosyal bilgiler öğretimi alanında yapılan tez çalışmalrı. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, Öztürk, C. (2009). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinler arası bir bakış. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 1-28). Ankara: PegemA Yayınları. Safran, M. (2008). Sosyal bilgiler öğretim programı. B. Tay ve A. Öcal (Edt..), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 2-20). Ankara: Pegem Akademi. Sözer, E. (1998). Sosyal bilgiler kapsamında sosyal bilgilerin yeri ve önemi. G. Can (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 3-13). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Yayınları. Şahin, M., Göğebakan, D. & Duman, R. (2009). Türkiye deki sosyal bilgiler eğitimi tezleri üzerine bir değerlendirme. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi içinde (s.87). İstanbul, Marmara Üniversitesi.