6. Oksidasyon Kararlılığının Tespiti

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "6. Oksidasyon Kararlılığının Tespiti"

Chagatai Üçüncü
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 6. Oksidasyon Kararlılığının Tespiti Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1

2 1. Amaç RANCIMAT 743 model analiz cihazının kullanımıyla; EN standartlarına (EN veya EN 15751) uygun olarak biyodizel, biyodizel harmanlarının veya bitkisel kaynaklı yağ örneklerinin oksidasyon kararlılığının tespiti Öğrenme çıktıları a. Biodizel, biodizel harmanları ve bitkisel yağ örneklerinin okside olması ve oksidasyon sonucu karşılaşılan problemler hakkında bilgi sahibi olur, b. Bozunma ürünlerinin neler olduğu ve bunların gıdaya, çevreye ve günlük yaşama yansımaları hakkında farkındalık kazanır, c. Oksidasyon olayının gelişimini görsel olarak takip eder, d. Oksidasyon parametreleri konusunda bilgi sahibi olur. 2. Genel Bilgiler Temel besin maddelerimizden biri olan yağlar, insan vücudundaki hücre, doku ve organların yapılarında yer alır ve yaşamın sürdürülebilir olmasını sağlar. Kimyasal olarak, 3 birim yağ asidi ve 1 birim gliserinden oluşan bitkisel kaynaklı yağlar; hava, ısı, ışık vb. ortamlara maruz kaldığı için zamanla okside olur ve acılaşmaya başlar. Benzer durum bitkisel kaynaklı yağlardan üretilen biodizel için de geçerlidir. Kullanılan yağın yağ asidi bileşimi, her ne kadar oksidasyon hakkında ipucu verse de RANCIMAT cihazı, hızlandırılmış bir teknik olarak, oksidasyonun gerçekleşme zamanı hakkında bilgi verir. Bitkisel yağların oksidasyonu; başlangıç, yayılma ve parçalanma olmak üzere 3 aşamada gerçekleşir. Başlangıç aşaması için yağın ısıya ve ışığa maruz kalması ve ağır metal iyonları içermesi yeterlidir. Böylece serbest radikaller oluşur. Bu radikallere oksijenin moleküler formda bağlanması ve aktif peroksi radikallerinin oluşması ile de oksidasyon aşaması gelişmeye başlar. İlk oksidasyon ürünleri olan hidroksiperoksitler oluşur, bu oluşumun hemen ardından kararsız yapı nedeniyle karbonillere parçalanırlar. Peroksitler yağın lezzetinin bozulması konusunda önemli bir etki göstermeseler de ikinci derece oksidasyon ürünlerinin oluşmasını hızlandırırlar. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 2

3. Rancimat Cihazı Rancimat, EN standartlarına uygun olarak biyodizel, biyodizel harmanları (EN 14214) ve bitkisel yağ örneklerinin (EN 14112 veya EN 15751) oksidasyon kararlılığını ölçmek,

3 3. Rancimat Cihazı Rancimat, EN standartlarına uygun olarak biyodizel, biyodizel harmanları (EN 14214) ve bitkisel yağ örneklerinin (EN veya EN 15751) oksidasyon kararlılığını ölçmek, antioksidanların etkinliğini incelemek için kullanılan son derece modern ve güvenilir bir cihazdır. StabNet yazılımı sayesinde örneklere ait oksidasyon değerleri analiz devam ederken hem bilgisayar ekranından anlık olarak takip edilebilir hem de analizler bittiğinde sonuçlar programın hafızasında depolanabilir. Cihaz, iki sıcaklık bloğundan ve 8 testin aynı anda yapılmasına olanak sağlayan 16 hücreden oluşur. Bu hücrelerden 8 ine reaksiyon tüpleri, diğer 8 ine ise saf su kapları yerleştirilmektedir. Sekiz adede kadar eş zamanlı olarak numune analizi yapabilmekte olan cihazda her bir numunenin analizi farklı zamanlarda başlatılabilir. Analiz sonuçları ise hem grafik hem de tablo olarak takip edilebilir. Analizlerde kullanılan ölçüm ve reaksiyon kapları; yıkanabilir nitelikte olsa da uygulamalarda daha çok kullan-at tipi olanlar tercih edilir. Şekil 6.1 Rancimat Cihazı (Metrohm AG, Herisau, Switzerland, Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 3

4 Şekil 6.2 Rancimat 743 model cihazın çalışma prensibi 4. Deneysel Çalışma 4.1 Amaç Bitkisel yağ/biodizel numuneleri, ısı ve arttırılan hava hacimlerine maruz bırakılarak oksidasyon sürecinin hızlandırılması sağlanır ve yüksek oranda oksidasyon gerçekleşinceye kadar geçen süre ölçülür. 4.2 Gerekli Aletler ve Kimyasal Maddeler: Bitkisel Yağ Numunesi Hassas Terazi Plastik Pastör Pipeti (Damlalık) Saf su Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 4

5 4.3 Çalışma Şartları Çalışma şartları; yağ ve biyodizel numuneleri için farklı olup detayları aşağıda belirtilmiştir : Yağ numuneleri için kullanılacak çalışma şartları - Sıcaklık : 120ºC, - Hava debisi : 20 L/h - Durma kriteri : son nokta - Örnek miktarı : 3 g - Ölçüm çözeltisi : 60 ml deiyonize su Biodizel numuneleri için kullanılacak çalışma şartları - Sıcaklık : 110ºC - Hava debisi : 10 L/h - Durma kriteri : 200 µs.cm -1 - Örnek miktarı : 3 g - Ölçüm çözeltisi : 50 ml deiyonize su 4.4 Deneyin Yapılışı 1-3 g bitkisel yağ/biodizel numunesi, Pastör Pipeti yardımıyla doğrudan numune kabının içerisine damlatılarak eş zamanlı olarak tartılır. 2- Tartılan numune cihazın özel bölmesine yerleştirilir. 3- Çalışılacak numune yağ ise 60, biodizel ise 50 ml saf su mezür yardımıyla cihazın özel su kabına aktarılır ve su kabı, cihazın ilgili bölmesine yerleştirilir. 4- Standartlara uygun olarak analiz gerçekleştirilir. Sonuçlar yorumlanır. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 5

Kaynaklar Şekil 6.3 Numune yükleme aşaması 1. EN 14214 Automotive fuels Fatty acid methyl esters (FAME) for diesel engines Requirements and test methods 2.

6 Kaynaklar Şekil 6.3 Numune yükleme aşaması 1. EN Automotive fuels Fatty acid methyl esters (FAME) for diesel engines Requirements and test methods 2. EN Fat and oil derivatives Fatty acid methyl esters (FAME) Determination of oxidation stability (accelerated oxidation test) Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 6

Benzer belgeler

Toprakta Kireç Tayini

Toprakta Kireç Tayini Toprakta kireç tayininde genellikle kalsimetre düzeneği kullanılır ve % kireç miktarı CaCO 3 cinsinden ifade edilir. Elde edilen veriler doğrultusunda toprakların kireç içeriğine