AĞRI. Uzm. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "AĞRI. Uzm. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ"

Ekin Günay
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 AĞRI Uzm. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ

2 Ağrı vücudun belirli bir bölgesinden kaynaklanan doku harabiyetine bağlı olan ya da olmayan, kişinin geçmişteki deneyimleri ile ilgili, hoş olmayan emosyonel bir duyumdur

3 Sedare dolorem opus divinum est

4 Epidemiyoloji Dünyada yılda 700 milyon/gün ve 60 milyar $ - Dünyada yılda 15 milyon kanser ağrısı - En sık ağrılar baş ağrısı (%26), bel ağrısı (%14) - Türkiye de %63 ağrı çekiyor, %73 kronik ağrı - %71 i kentli, % 41 fakir, %54 kadın

5 Ağrı: pain, poena, punish: ceza ör:penaltı Akut: Hızla başlayan ve kısa sürede şiddetlenen durum (acu-te; sivri, keskin, akupunktur) Kronik: Kalıcı ve sürekli durum (Yunanca chronos) Algoloji Doku hasarı veya hastalığı haber veren duysal uyarıcı (eski tanım).

6 Hipokrat (M.Ö. 5.yy ), "ağrıyı dindirmek ilahi bir sanattır (Sedare dolorem opus divinum est ) Aristo (M.Ö ) ya göre hazzın zıddı

7 Vecâ: Bedensel ağrı ve sancı ; Vecâ-i batın Istırap: Hem bedensel hem ruhsal acılar Sancı, Sançmak: Batırmak; Arı "sancar, Bayrak-Sancak İbn-i Sina ( ) : "bedene zararlı olanı hissetmektir. Etki ani gelirse, daha çok ağrıya ve ateş reaksiyonuna sebep olurken, müzminleşmiş ise daha hafif hissedilir. İbn-İ Sina, ağrıları 15 tipte toplamıştı; kazıyan, sertlik hissi veren, sıkıştırıcı, büzücü, kırıcı, yumuşak, delici, batıcı, uyuşturucu, darabanlı, ağırlık hissi veren, yoran ve yakıcı ağrılar (Akil Muhtar Özden, İbni Sina Tıbbına Bir Bakış, Büyük Türk Filozofu ve Tıp Üstadı İbni Sina Tarih Kurumu 1937).

8 Ağrı vücudun belirli bir bölgesinden kaynaklanan doku harabiyetine bağlı olan ya da olmayan, kişinin geçmişteki deneyimleri ile ilgili, hoş olmayan emosyonel bir duyumdur

9 Ağrı her zaman kişiye özneldir.

10 Bu nedenle kişiden kişiye büyük farklılıklar taşır. İnsanoğlu doğduğu andan başlayarak birçok uyaranla karşı karşıya gelir.

11 Dini, dili, cinsiyeti, kültürü onun emosyonel yapısını oluşturur. Objektif uyaranların yanı sıra bu subjektif özellikleri onun ağrı eşiği adını verdiğimiz, ağrıya karşı yanıtında önemli rol oynar. İşte bu yüzden ağrılı bir uyarana karşı yanıtta kişiden kişiye farklılıklar görülür.

12 Ağrı; anksiyeteye, suçluluk duymaya neden olan ağır bir yük olarak hastaları, onların ağrılarını kaldırmaya çalışıp, tüm olanaklarını kullanıp tüketerek, uğraşanları bitkin ve çaresiz bırakır.

13 Yukarıdaki tanımlamada yer alan önemli öğelerden bir tanesi, olası bir doku hasarının bulunup bulunmamasıdır.

14 Birçok kronik ağrıda (migrende ya da trigeminal nevraljide ) belirgin objektif bir bulgu elde edilemeyebilir. Ancak bu durum hastanın yakınmasının psikolojik olduğu anlamına gelmez.

15 Ağrının önemli bir özelliği duyusal, yani sinir lifleri ile taşınan objektif bir duyu olması, diğer bir özelliği ise emosyonel, yani yukarıda sözü edilen tüm öğelerden etkilenmesidir.

16 Ağrı Nasıl Oluşur?

17 Ağrının oluşumunda vücudun her bölgesinden kalkan ve omuriliğe gelerek omurilik boyunca beyne ilerleyen duy sal sinir lifleri rol oynar.

18 Bu lifler omu rilik boyunca ilerleyerek beyindeki ağrı merkezlerine gider. Bu merkezler, omuriliğin bir uzantısı olan beyin kökü bo yunca dağılmıştır ve ağrı uyarılarını bi linç düzeyine iletir.

19 Bilinçsizken ağrı duyulmaz. Bu nedenle anestezik mad deler, ameliyat sırasında ağrı duyusunu ortadan kaldırarak hastayı uyutur. Ağrı uyarıları bu sırada etkin olsa da, ağrı mesajı bilinç düzeyine ulaşmaz ve hasta ağrı duymaz. Ağrı sistemine hasar algı layan sistem adı da verilir.

20 Bazı koşullarda dıştan gelen zararlı etkenlere karşı savunmayı sağla yan bu sistemin, bazı koşullarda da en gelleyici olmaması için önlemler alınmıştır.

21 Örneğin kaçış, savunma gibi durum larda ya da bir kavgada, başka bir de yişle, kaygı ve gerginliğin zirvede oldu ğu durumlarda yani ağrının önemli öl çüde engelleyici olduğu koşullarda, ağrı karşıtı bir mekanizma devreye girerek, insan ya da hayvanın vücuduna gelen darbelerin acısını duymamasını, güçten düşmemesini ve kavgayı sürdürmesini sağlar.

22 Kişinin şiddet gerektiren durum lar karşısında kalması, bu karşıt siste min devreye girmesine neden olarak ağ rı uyaranlarının bilince geçişini engel ler. Bu sistemi, duygusal gerilim arttık ça aralıkları daralan ve normal koşullar da tüm ağrılı uyarıların geçmesini sağ layan bir kafese benzetebiliriz.

23 Ağrıyı engelleyici sistem, tehlikeli durumlarda her türlü ağrıyı etkisiz hale getirerek kişiyi ağrı duyusundan kurtarır.yani bir birine karşıt iki sistem oluşturarak biri nin tehlikeli olduğu durumda karşıtını devreye sokar.

24 AĞRI SINIFLAMASI

25 1. Kaynaklandığı dokuya göre, Yüzeysel ağrı, derin ağrı. 2. Duyum şekline göre Ani, keskin, batıcı, Yavaş artan, Künt, bazen yanıcı. 3. Etyopatojenezine göre Mekanik, Enflamatuvar 4. Klinikte kullanımına göre Akut ağrı Kronik ağrı

26 AKUT AĞRI Akut ağrı bir hastalık belirtisidir. Çoğu kez vücutta var olan bir doku hasarının habercisidir. *****Ani olarak doku hasarı ile başlayan, neden olduğu lezyon ile arasında yer, zaman ve şiddet açısından yakın ilişkinin olduğu, yara iyileşmesi süresince giderek azalan ve kaybolan bir ağrı şeklidir.******

27 Akut ağrı; bir sendrom, bir hastalık değil bir semptomdur.

28 Beklenen ağrı, önceden tahmin edilen ve koruyucu tedbir alınabilen ağrıdır. Örneğin, diş çekimi, doğum ve ameliyat sonrası ağrıları gibi.

29 Çeşitli kırık, yanık ve travmalarda görülen, beklenmeyen ağrıda ise ağrı eşiği yüksek olabilir. Bu ağrılarda ilginç bir durum, hastanın her zaman büyük bir ağrı duymayabilmesidir. Örneğin, savaşta yaralanan askerler başlangıçta ağrı duymayabilirler.

30 KRONİK AĞRI Kronik ağrılar 6 aydan (bazı durumlarda 3 aydan) uzun süren ve artık bir alarm sistemi olmaktan öteye geçen ağrılardır. Kronik ağrı bir hastalık habercisi değil, başlı başına sorunun ta kendisidir. Kronik ağrı çeken kişi bir kısır döngü içine girer. Hasta gücünü, etkinliğini yitirir. Toplum içindeki üretkenliğini, aktifliğini kaybeder.

31 Bu durum çoğu kez hastanın içe kapanmasına ve depresyona girmesine yol açar. Depresyon kişiyi daha duyarlı hale getirir, ağrı eşiğini düşürür ve ağrıların daha da şiddetlenmesine neden olur. Bu durum tam bir ağrı kısır döngüsüdür. Kronik ağrı bir hastalık belirtisi değil, hastalığın ta kendisidir.

32 Kronik ağrı, sadece ağrıyı çeken hastayı değil, aynı zamanda hastanın yakın çevresini de etkileyen ciddi bir sorundur. Kronik ağrıdan kaynaklanan sosyal ve ekonomik kayıp da göz ardı edilmemelidir. ABD'de yapılan bir araştırmada her yıl kronik ağrılara bağlı olarak 700 milyon iş günü kaybı ve 60 milyon dolar zarar meydana geldiği hesaplanmıştır.

33 Ağrı Değerlendirme Yöntemleri Genel olarak bir sorunun çözümü, tam olarak anlaşılması ile kolaylaşır. Ağrı gibi bir sorunda ise bu oldukça önemli bir unsur özelliğini kazanır.

34 Ağrının tanımından anlaşılacağı gibi; algılanma, tanımlama ve bu ağrıya gönderilen reaksiyon kişiden kişiye değişecektir. Temelde subjektif kriterler taşıyan bu durumu objektif olarak değerlendirmek çok güçtür.

35 Hastayı her basamakta değerlendirirken; fizik, psikolojik, sosyal ve çevresel faktörler göz önüne alınmalı, karşılıklı etkileşime neden olarak ağrının düzeyine etkili olabileceklerini kabul etmelidir.

36 McGill ağrı anketi

37 VAS EN ŞİDDETLİ EN AZ

38 AĞRI KELİME İNDEKSİ

39 Ağrı değerlendirmesinde ağrının frekansı, aktivite ile artıp artmadığı not edilebilir. Hasta ara ara veya devamlı şeklinde tanımlayabilir veya hangi aktivitede artığını belirtir.

40 AĞRININ TEDAVİSİ SICAK UYGULAMALAR (yüzeyel ısı, parafin banyoları, hidroterapi, derin ısı, kontrast banyo vs) SOĞUK UYGULAMALAR ELEKTRİK STİMÜLASYONU

Benzer belgeler

a Fizyolojik-klinik b. Süresine göre c. Kaynaklandığı bölgeye göre d. Mekanizmalarına göre sınıflamak mümkündür.

a Fizyolojik-klinik b. Süresine göre c. Kaynaklandığı bölgeye göre d. Mekanizmalarına göre sınıflamak mümkündür. .,' ğrıyı değişik biçimlerde sınıflamak mümv J: kiindür. Ağrının sınıflanması ağrıya yaklaşımda önemli noktalardan birisidir, Ağrının daha ayrıntılı olarak ele alınması, değerlendirilmesi bu sınıflamalarla