ĠÇĠNDEKĠLER 1. AMAÇ HUKUKİ DAYANAK TEMEL KAVRAMLAR KAPSAM TEMEL İLKELER VERİLERİN DERLENMESİ...

Transkript

1 1

2 ĠÇĠNDEKĠLER 1. AMAÇ HUKUKİ DAYANAK TEMEL KAVRAMLAR KAPSAM TEMEL İLKELER VERİLERİN DERLENMESİ MALİ İSTATİSTİKLERİN KONSOLİDASYONU MALİ İSTATİSTİK TABLOLARI a. Faaliyet Tablosu b. Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu c. Stok Durumu ve Akış Tablosu d. Öz Kaynaklardaki Toplam Değişimler Tablosu a. Gelir Tablosu b. Gider Tablosu c. Varlık ve Yükümlülüklerdeki İşlemler Tablosu d. Varlık ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosu e. Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosu f. Mali Durum Tablosu g. Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu h. Varlık ve Yükümlülüklerdeki Toplam Diğer Ekonomik Akışlar Tablosu MALİ İSTATİSTİK TABLOLARININ AÇIKLANMASI MALİ İSTATİSTİKLERİN YAYIMLAMA KAPSAMI VE SÜRELER MALİ İSTATİSTİKLERİN ANALİZİ MALİ İSTATİSTİKLERİN REVİZYONU HATA DÜZELTME GFSM 2014 İLE DETAYLI HESAP PLANLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Mali Varlıklar Mali Olmayan Varlıklar Yükümlülükler

3 14.4 Gelirler Vergi Gelirleri Sosyal Güvenlik Prim Gelirleri Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri Alınan Bağış ve Yardımlar ile Özel Gelirler Diğer Gelirler Sermaye Gelirleri Değer ve Miktar Değişim Gelirleri Kamu İdarelerinden Bedelsiz Olarak Alınan Mali Olmayan Varlıklardan Elde Edilen Gelirler Konusu Kalmayan Karşılık Gelirleri Giderler Personel Giderleri Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri Mal ve Hizmet Alım Giderleri Faiz Giderleri Cari Transferler Sermaye Transferleri Değer ve Miktar Değişim Giderleri Gelirlerin Ret ve İadesinden Kaynaklanan Giderler Amortisman Giderleri İlk Madde ve Malzeme Giderleri Karşılık Giderleri Silinen Alacaklardan Kaynaklanan Giderler Kamu İdarelerine Bedelsiz Olarak Devredilen Mali Olmayan Varlıklardan Kaynaklanan Giderler Proje Kapsamında Yapılan Cari Giderler Diğer Giderler

4 GENEL YÖNETĠM SEKTÖRÜ MALĠ ĠSTATĠSTĠKLERĠ KILAVUZU 1. AMAÇ Genel Yönetim Sektörü Mali İstatistikleri Kılavuzunun amacı, Maliye Bakanlığı (Muhasebat Genel Müdürlüğü) tarafından hazırlanan ve yayımlanan genel yönetim sektörü mali istatistik tablolarını detaylı şekilde açıklamak ve kullanıcıların bu tablolar hakkında daha fazla bilgi sahibi olmalarına yardımcı olmaktır. 2. HUKUKĠ DAYANAK 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu mali yönetiminde, mevcut sistemin daha etkin olmasını sağlamak, uluslararası standartlara ve Avrupa Birliği normlarına uygun bir kamu mali yönetimi ve kontrol sistemi oluşturmak üzere değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerin en önemlilerinden biri; Kanunun 52, 53 ve 54 üncü maddelerinde düzenlenen, genel yönetim sektörü kapsamındaki kamu idarelerinin mali istatistiklerine ilişkin hususlardır sayılı Kanunun Mali İstatistikler başlıklı ikinci bölümü ile ülkemizde uluslararası kriterlere uygun genel yönetim sektörü kapsamında mali istatistiklerin üretilip yayımlanmasının önü açılmıştır. Bu doğrultuda genel yönetim sektörü kapsamının belirlenmesi, belirlenen kapsama dâhil birimlerin verilerinin derlenmesi ve bu veriler doğrultusunda mali istatistiklerin üretilmesi yetkisi Maliye Bakanlığına verilmiştir. 4

5 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 52 nci maddesinde, mali istatistiklerin kapsamı, hazırlanmasında dikkate alınacak temel ilkeler ve kurumsal çevre ile ilgili hususlara şu şekilde yer verilmiştir: Malî istatistikler, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin malî işlemlerini kapsar. Malî istatistikler, uluslararası standartlara uygun olarak bütünlük, güvenilirlik, kullanışlılık, yöntemsel geçerlilik ve ulaşılabilirlik ilkeleri çerçevesinde; yeterli mesleki eğitimi almış personel tarafından muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve istatistiksel yöntemler kullanılarak hazırlanır. Malî istatistiklerin hazırlanmasında kamu idarelerinin yöneticileri uygun kurumsal çevrenin oluşturulması için gerekli önlemleri alır. Bu Kanunda yer alan genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tanımına bağlı kalmaksızın; mali istatistiklerin derlenmesi amacıyla, uluslararası sınıflandırmalara uygun olarak, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Türkiye İstatistik Kurumunun da görüşünü almak suretiyle, ayrıca genel yönetim sektörü adıyla bir kapsam belirlemeye ve bu kapsamdaki kamu idarelerinin mali verilerini almaya Maliye Bakanlığı yetkilidir sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun Mali İstatistiklerin Hazırlanması ve Açıklanması başlıklı 53 üncü maddesi ise şu şekildedir: Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikler, Maliye Bakanlığınca derlenir. Merkezî yönetim kapsamı dışındaki kamu idareleri malî istatistiklerini belirlenmiş ilkelere uygun olarak hazırlar ve belirlenen süreler içinde Maliye Bakanlığına gönderir. Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikler, Maliye Bakanlığınca aylık olarak yayımlanır. Sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelere ait malî istatistikler ile merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikler Maliye Bakanlığınca birleştirilerek, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikler elde edilir ve üçer aylık dönemler itibarıyla yayımlanır. Malî istatistiklerin anlaşılabilir ve kullanıcılar için kolayca ulaşılabilir olması esastır. 5

6 52 nci maddenin son fıkrasına göre belirlenen kamu idarelerinden, mali istatistiklerine esas verilerini süresinde göndermeyenlere Maliye Bakanlığınca bir ay ek süre verilir. Ek süre sonunda da verilerin gönderilmemesi halinde, Maliye Bakanlığının talebi üzerine, ilgili kamu idaresinin üst yöneticileri tarafından mali hizmetler birimi yöneticisi ile muhasebe yetkilisine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemeler toplamı tutarında idari para cezası verilir. İdari para cezası uygulanmış olması bilgi verme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. İdari para cezaları, bu Kanunun 73 üncü maddesi hükümlerine göre tahsil edilir. Kanunun 54 üncü maddesinde ise mali istatistiklerin Sayıştay Başkanlığınca değerlendirilmesi düzenlenmiştir. Buna göre: Bir yıla ait mali istatistikler izleyen yılın Mart ayı içinde; hazırlanma, yayımlanma, doğruluk, güvenilirlik ve önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından Sayıştay tarafından değerlendirilir ve bu amaçla düzenlenen değerlendirme raporu Türkiye Büyük Millet Meclisine ve Maliye Bakanlığına gönderilir. Bu raporda yer alan değerlendirmelere ilişkin olarak Maliye Bakanı gerekli önlemleri alır. Kamu mali tabloları hakkında ikincil mevzuatta yapılan ilk düzenleme, 01/01/2006 tarihi itibarıyla geçerli olacak şekilde 08/06/2005 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde yer almaktaydı. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin beşinci bölümü Mali Raporlama olarak adlandırılmış ve bu bölümdeki maddelerde, mali raporlamanın amaçlarına, raporlama birimlerine, mali tabloların hazırlanmasından sorumlu olanlara, mali tabloların konsolide edilmesine, raporlama sürelerine ve düzenlenecek mali tablolara değinilmişti. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğünce 2013 yılı sonunda Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin güncellenmesi kararı alınmış ve çalışmalar 2014 yılı sonunda tamamlanarak 23/12/2014 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yeni yönetmelik 01/01/2015 tarihinden itibaren geçerli olacak şekilde yürürlüğe girmiştir. Yeni yönetmeliğin beşinci bölümü Raporlama olarak değiştirilmiş ve muhasebe sisteminin yanı sıra mali raporlama alanında da birçok değişikliğe gidilmiştir. Yönetmelikte yapılan en temel değişiklik raporlamanın, mali raporlama ve mali istatistik olmak üzere iki bölüme ayrılmasıdır. Yönetmeliğin önceki halinde kamu idarelerince üretilen mali tablolar ile Bakanlıkça konsolide mali istatistik kapsamında üretilen tablolar aynı iken, bu düzenleme sonucunda kamu mali 6

7 yönetim sistemi içerisinde hazırlanacak mali tablolar, bireysel mali tablolar ve konsolide mali tablolar olmak üzere iki bölüme ayrılmıştır yılında Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğünce, mali istatistiklere ilişkin Uluslararası Para Fonu (IMF) nun yayınlamış olduğu Devlet Mali İstatistikleri Kılavuzu 2014 (Government Finance Statistics Manual 2014 GFSM 2014) ile tam uyumlu ayrı bir yönetmelik hazırlanması kararı alınmış ve çalışmalara başlanmıştır. Devlet Mali İstatistikleri Kılavuzu 2014 (Government Finance Statistics Manual 2014 GFSM 2014) Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından mali alanda yapılan analizleri desteklemek ve uluslararası alanda ülkelerin karşılaştırılabilir istatistikler üretebilmesini sağlamak amacıyla hazırlanmış olup, istatistiksel anlamda verilerin oluşturulmasında kullanılacak ekonomi ve muhasebe prensiplerini içermektedir. Analitik bir çerçevede mali istatistiklerin hazırlanmasına ilişkin düzenlemelere yer veren GFSM 2014, bir ülkede mali politikanın, özellikle genel yönetim sektörü ve daha geniş anlamda kamu sektörünün performansının ölçülmesi ve değerlendirilmesi için uygun olan kapsamlı bir kavramsal çerçeve ve muhasebe çerçevesi oluşturan bir makroekonomik istatistik rehberidir. GFSM 2014, IMF üyesi ülkelerin istatistik konusundaki standart referans kaynağı olup, tahakkuk esaslı muhasebe ve raporlama esaslarına göre hazırlanmıştır. Buna göre ekonomik değer yaratıldığında, dönüştürüldüğünde, el değiştirdiğinde, transfer edildiğinde ve kullanım dışında bırakıldığında kayıt yapılmaktadır. Nakit hareketleri de ayrıca raporlanabilmektedir. 7

8 GFSM 2014, tahakkuk esasına göre bilanço, gelir ve gider tabloları gibi devlet mali istatistik tablolarının hazırlanmasını ve varlık, yükümlülük, gelir ve giderlerin her ülke raporlamasında aynı sınıflandırmaya tabi tutulmasını amaçlayan bir düzenlemedir. GFSM in hazırlanmasına ilişkin çalışmalar, 1970 li yılların başında başlamış olup, oluşturulan ilk taslak, görüşleri alınmak üzere devletlere, istatistik ofislerine, uluslararası kuruluşlara gönderilmiş; ayrıca çok sayıda bölgesel seminerde tartışılmıştır. Alınan görüşler ve IMF in Devlet Mali İstatistikleri Yıllığı için veri derlerken bu ilk taslağın kullanımı sırasında ortaya çıkan tespitler dikkate alınarak Devlet Mali İstatistikleri Kılavuzu 1986 (GFSM 1986) yayınlanmıştır. Ekonomik çevredeki değişiklikler, metodolojik araştırmalardaki gelişmeler ve kullanıcıların ihtiyaçlarının farklılaşmasından dolayı ve diğer makroekonomik istatistik sistemlerinin ilgili standartları ile uyumlu hale getirilmesi amacıyla GFSM 1986, GFSM 2001 olarak revize edilmiştir Uluslararası Para Fonunca mali analizleri desteklemek üzere hazırlanmış en güncel makroekonomik istatistik rehberi GFSM 2014 tür. GFSM 2014, GFSM 1986 ve GFSM 2001 den sonra hazırlanan bu alandaki üçüncü baskıdır yılı sonunda tamamlanan GFSM 2014 e tam uyumlu olacak şekilde hazırlanan Mali İstatistik Yönetmeliği 01/01/2018 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 24/02/2018 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Mali İstatistik Yönetmeliğinin amacı; genel yönetim sektörü ve bu sektörü oluşturan merkezî yönetim, mahallî idareler ve sosyal güvenlik kurumları alt sektörlerine ait konsolide olarak hazırlanacak olan mali istatistik tablolarına esas mali verilerin derlenmesi, mali istatistik tablolarının uluslararası standartlara uygun olarak hazırlanması ve yayımlanmasına ilişkin usul, esas, ilke ve standartlar ile veri derleme sürecindeki yetki, sorumluluk ve yaptırımları belirlemektir. Mali İstatistik Yönetmeliği; mali istatistik kapsamının belirlenmesi, mali istatistiklere ilişkin temel ilkeler, mali istatistik verilerinin derlenmesi, mali istatistiklerin konsolidasyonu, mali istatistik tabloları, mali istatistik tablolarının yayımlama kapsamı ve süreler, mali istatistiklerin analizi, mali istatistiklerin revizyonu hususlarında detaylı düzenlemeler içermektedir. 8

9 3. TEMEL KAVRAMLAR Mali İstatistik Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinde söz konusu Yönetmeliğin uygulanması sırasında dikkate alınacak temel kavramlara yer verilmiştir. Buna göre; Bu Yönetmeliğin uygulanmasında; a) Akış: Varlık, yükümlülükler ve öz kaynaklarda ortaya çıkan değişimi, b) Alt sektör: Genel yönetim sektörünü oluşturan merkezî yönetim, mahallî idareler ve sosyal güvenlik kurumlarını, c) Ara veri: İl özel idareleri, belediyeler ve mahalli idare birlikleri için 27/05/2016 tarihli ve mükerrer sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümleri ile Mahalli İdareler Detaylı Hesap Planı çerçevesinde Bakanlıkça belirlenen ayrıntıdaki mizan bilgilerinden oluşur. Diğer birimler için ise 3/12/2014 tarihli ve 2014/7052 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde Genel Yönetim Çerçeve Hesap Planına dönüşümü yapılmış ve Bakanlıkça belirlenen ayrıntıdaki mizan bilgilerini, ç) Bakanlık: Maliye Bakanlığını, d) Çerçeve hesap planı: Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğine göre belirlenen hesap planını, e) Dönüşüm tablosu: 5018 sayılı Kanuna tabi olmayan genel yönetim sektörü kapsamındaki birimlerin kullandıkları hesapların, merkezi yönetim, mahalli idareler ve sosyal güvenlik kurumları alt sektörlerine ait hesap planlarındaki karşılığını gösteren tabloyu, f) Eliminasyon: Alt sektörü oluşturan birimlerin veya genel yönetim sektörünü oluşturan alt sektörlerin birbirleri ile olan ilişkilerine ait tutarların ilgili hesaplardan silinmesini, g) Genel Müdürlük: Muhasebat Genel Müdürlüğünü, ğ) Genel yönetim sektörü: Mali istatistiklerin derlenmesi amacıyla 5018 sayılı Kanunun 52 nci maddesine göre belirlenen sektörü, h) Hata: Yayımlanmış veri ve bilgilerde herhangi bir yanlışlığı (Revizyon nedenleri hata kapsamında değerlendirilmez.), ı) İşlem: Karşılıklı anlaşma veya yasal mevzuatın uygulanması sonucu birimler arasında gerçekleşen ekonomik olayları veya birimin kendi içinde gerçekleştirdiği işlem olarak görülmesi faydalı olacak faaliyeti, i) Kanun: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu, j) Kaynak veri: Muhasebe birimlerince yapılan her bir yevmiye kaydını, 9

10 k) Kıymetli varlıklar: Başlıca amacı üretim ve tüketim olmayan zaman içerisinde değerini yitirmeyen varlıkları, l) Konsolidasyon: Genel yönetim sektörü ve bu sektörü oluşturan merkezi yönetim, mahalli idareler ve sosyal güvenlik kurumları alt sektörlerinde yer alan birimlerin verilerinin bir araya getirilmesi suretiyle, mali istatistik tablolarının tek bir birim gibi hazırlanabilmesi için yapılan işlemleri, m) Mahallî idareler alt sektörü: Belediyeler, il özel idareleri (Bozcaada ve Gökçeada İlçe Özel İdareleri dâhil), mahalli idare birlikleri, kalkınma ajansları ve gençlik ve spor il müdürlüklerini, n) Mali istatistik: Genel yönetim sektörü kapsamındaki idarelerin gelir, gider, varlık, yükümlülük ve öz kaynaklarına ilişkin bilgiler sunan ve istatistiki temellere dayanılarak oluşturulan konsolide mali tabloları, o) Mali olmayan varlıklar: Duran varlıklar, stoklar, kıymetli varlıklar ve üretilmeyen varlıkları, ö) Mali varlıklar ve yükümlülükler: Yerleşik ve yerleşik olmayan olmak üzere; nakit ve mevduatlar, borç senetleri, krediler, hisse senetleri, yatırım fonları, sigorta, emeklilik ve standartlaşmış garanti planları, mali türevler ve diğer alacak/ödeme hesaplarını, p) Merkezi yönetim alt sektörü: Bütçe içi ve bütçe dışı kurumların bir araya getirilmesiyle oluşan alt sektörü, r) Merkezi yönetim bütçe dışı kurumlar: Kanuna ekli I ve II sayılı cetvellerde yer alan birimlere bağlı döner sermayeleri, sosyal tesisler, bütçe dışı fonlar ve bütçe dışı diğer kurumları, s) Merkezi yönetim bütçe içi kurumlar: Kanuna ekli I (Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ve Risk Hesabı dâhil), II ve III (Sermaye Piyasası Kurulu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu hariç) sayılı cetvellerde yer alan birimleri, ş) Metaveri: Mali istatistiklerin tanımları, yayımlanma dönemi, kurumsal kapsamı, hazırlanma amacı, veri derleme şekli, hazırlama yöntemleri, dayanakları ve iletişim bilgilerini içeren kaynağı, t) Öz kaynak: Varlıkların toplam değerinden yükümlülüklerin toplam değerinin düşülmesiyle bulunan değeri, u) Resmi İstatistik Programı (RİP): 10/11/2005 tarihli ve 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanununun 3 üncü maddesine dayanılarak beşer yıllık dönemler için hazırlanan programı, ü) Revizyon: Yayımlanmış mali istatistikler üzerinde yayımlandıktan sonra yapılan güncellemeleri, v) Sektör: Genel yönetim sektörünü, 10

11 y) Sosyal güvenlik kurumları alt sektörü: Sosyal Güvenlik Kurumu, Türkiye İş Kurumu ve İşsizlik Sigortası Fonunu, z) Stok durumu: Belirli bir tarihteki varlık, yükümlülüklerin ve öz kaynakların durumunu, aa) Uluslararası standartlar: Uluslararası Para Fonunun (IMF) yayımlamış olduğu Devlet Mali İstatistikleri Kılavuzunu (Government Finance Statistics Manual-GFSM), bb) Üretilmeyen varlık: Arsa, arazi ve doğal kaynaklar ile sözleşmeler, lisanslar, haklar ve marka değerini, cc) Varlık: Belirli bir dönem boyunca kullanma veya elde tutma nedeniyle ekonomik sahibine fayda sağlayan değer saklama aracını, çç) Veri: Konsolide mali istatistik tablolarının hazırlanmasına esas teşkil eden veriyi, dd) Yükümlülük: Geçmişteki işlem ve olaylardan doğan ve ödenmesi sonucunda, idarenin ekonomik kaynak ve değerlerinde azalma gerçekleşmesi beklenen, idareye ait mevcut borç ve sorumlulukları, ifade eder. 4. KAPSAM 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 52 nci maddesi ile Maliye Bakanlığına mali istatistiklerin derlenmesi amacıyla yeni bir kapsam belirleme yetkisi verilmiştir. Maliye Bakanlığına bu yetkinin verilmesindeki amaç, uluslararası istatistik rehberleri kullanılarak hazırlanan kamu mali istatistik tablolarının ülkeler arası karşılaştırılabilirliğini sağlamak ve ülkelerin idari yapılarındaki yerel mevzuatlarından kaynaklanan farklılıkların mali istatistiklere etkisini ortadan kaldırmaktır. Mali istatistik kapsamının belirlenmesine ilişkin esaslar Mali İstatistik Yönetmeliğinin 7 nci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre genel yönetim sektörü kapsamının belirlenmesinde, uluslararası standartlar çerçevesinde kamu idaresinin; a) Yerleşik (mukim) bir birim olup olmadığı, b) Kurumsal bir birim olup olmadığı, c) Devlet kontrolünde olup olmadığı, ç) Piyasa üreticisi olup olmadığı, d) Devlet için bir malî yardımcı kuruluş olup olmadığı hususları dikkate alınır. 11

12 Mali istatistik tablolarının hazırlanmasına esas teşkil eden, genel yönetim sektörü kapsamı ilk olarak 2008 yılında yayımlanan 5 sıra numaralı Genel Yönetim Mali İstatistikleri Genel Tebliğ ile belirlenmiş ve bu Tebliğde her 3 yılda bir güncellenmesi kararı alınmıştır. Bu doğrultuda 2012 ve 2015 yıllarında, Ulusal Hesaplar Sistemi (System of National Accounts SNA), Avrupa Ulusal ve Bölgesel Hesaplar Sistemi (Eurpoean System of National and Regional Accounts ESA) ve GFSM (Government Finance Statististics Manual) rehberlerindeki kriterler göz önünde bulundurularak genel yönetim sektörü kapsamı revize edilmiştir. 16 Eylül 2015 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 46 sıra numaralı Genel Yönetim Mali İstatistikleri Genel Tebliğine göre, genel yönetim sektörü kapsamı aşağıdaki şemada gösterilmiştir. GENEL YÖNETĠM ( 5018 MADDE - 52 ) MERKEZĠ YÖNETĠM MAHALLĠ ĠDARELER SOSYAL GÜVENLĠK KURUMLARI GENEL BÜTÇELİ İDARELER ÖZEL BÜTÇELİ İDARELER DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR ( SPK VE BDDK HARİÇ ) DÖNER SERMAYELER BÜTÇE DIŞI FONLAR SOSYAL TESİSLER MERKEZİ YÖNETİM KAPSAMINDAKİ DİĞER KURUMLAR İL ÖZEL İDARELERİ BELEDİYELER KALKINMA AJANSLARI GENÇLİK VE SPOR İL MÜDÜRLÜKLERİ MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ YATIRIM İZLEME VE KOORDİNASYON BAŞKANLIKLARI SOSYAL GÜVENLİK KURUMU İŞSİZLİK SİGORTASI FONU TÜRKİYE İŞ KURUMU 2018 yılının Şubat ayında genel yönetim sektörü kapsamı güncellenmesine ilişkin çalışmalara başlanmış olup, kurumlarla yapılan toplantıların ve yapılan çalışmaların tamamlanmasını müteakip, yeni bir Genel Yönetim Mali İstatistikleri Genel Tebliği yayınlanması suretiyle genel yönetim sektörü kapsamı kamuoyuyla paylaşılacaktır. 12

13 5. TEMEL ĠLKELER Mali İstatistik Yönetmeliğinin ikinci bölümünde, mali istatistiklere ilişkin temel ilkelere şu şekilde yer verilmiştir: Mali istatistikler yeterli mesleki eğitimi almış personel tarafından, muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve istatistiksel yöntemler kullanılarak aşağıda tanımlanan ilkeler çerçevesinde hazırlanır: a) Açıklık ve ulaşılabilirlik: Mali istatistikler açık ve anlaşılabilir bir şekilde, önceden ilan edilmiş bir veri yayımlama takvimi çerçevesinde destekleyici metaveri ile birlikte ilgili tüm taraflara eş zamanlı olarak sunulur. b) Bütünlük: Üst yönetimin kontrol ve erişimi dâhil olmak üzere mali istatistik tabloları ve bunlara ilişkin metodoloji tarafsız, şeffaf, güvenilir, ihtiyaca uygun, zamanında ve uluslararası standartlara uyumlu bir bütün olarak hazırlanır ve yayımlanır. c) Doğruluk ve güvenilirlik: Mali istatistikler, mevcut durumu ve değişimleri doğru ve güvenilir biçimde yansıtır. ç) İhtiyaca uygunluk: Mali istatistikler ulusal ve uluslararası kullanıcıların ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde hazırlanır ve yayımlanır. d) Gizlilik: Mali istatistik üreten birim, verilerin hukuka aykırı erişimine, açıklanmasına veya kullanımına karşı her türlü önlemi alır. Mali istatistiklerin üretilmesi için derlenen ve işlenen veriler, yasal mevzuat ve Bakanlıkça imzalanan protokollerde belirtilen kurumlar dışında hiçbir organ, makam, merci veya kişiye verilemez ve istatistik amacı dışında kullanılamaz. e) Kullanışlılık: Mali istatistikler; önceden belirlenmiş zamanlarda, belirli dönemler itibarıyla, önceki dönemlerle ve ülkeler arasında kıyaslanabilir şekilde ve yapılan revizeler hakkında kamuoyunu bilgilendirecek içerikte hazırlanır. f) Tarafsızlık ve şeffaflık: Mali istatistik üreten birim, tarafsız, profesyonel ve şeffaf bir biçimde mali istatistikleri üretir ve yayımlar. Söz konusu birim, üreteceği mali istatistiklerin amaç ve hedefini metaveri ile tanımlar, verinin ne zaman, nereden ve kimlerden sağlanacağını belirler. g) Yöntemsel geçerlilik: Mali istatistikler; tanım, kapsam ve sınıflandırma açısından uluslararası kabul görmüş standart, kılavuz ve iyi uygulama örneklerine uygun hazırlanır. 13

14 ğ) Zamanlılık: Mali istatistikler mevcut veri altyapısı kapsamında güncel olarak üretilir, üretilen mali istatistiklerin yayımlama takvimi önceden belirlenir ve bu takvime uygun olarak yayımlanır. Temel ilkeler belirlenirken referans kaynak olarak, Avrupa İstatistikleri Uygulama Esasları (European Statistics Code of Practice) benimsenmiştir. 6. VERĠLERĠN DERLENMESĠ Mali İstatistik Yönetmeliğinin 8 inci maddesinde mali istatistik verilerin derlenmesi aşaması şu şekilde düzenlenmiştir: Mali istatistiklere esas teşkil edecek verilerin derlenmesinde genel yönetim sektörü kapsamındaki idarelerin muhasebe kayıtları dikkate alınır. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde belirlenen hesap planını kullanmayan kamu idareleri için, Bakanlıkça hazırlanan dönüşüm tabloları dikkate alınarak veriler derlenir. Birimler, bütçe gelir ve gider tahminlerini, mizanlarını, mali tablolarını ve mali istatistik kapsamındaki diğer tüm bilgi ve belgelerini Bakanlıkça belirlenen şekil, yöntem ve sürede Bakanlığa göndermek zorundadır. Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinden genel bütçeli idarelerin muhasebe hizmetleri Bakanlığımız tarafından sağlanmakta olup, muhasebe birimleri muhasebe işlemlerini Bakanlığımız otomasyon sistemleri say2000i ve Bütünleşik Kamu Mali Yönetim Bilişim Sistemi (BKMYBS) üzerinden yürütmektedir. Genel bütçeye dahil muhasebe birimlerinden; Cumhurbaşkanlığı Muhasebe Birimi otomasyon sistemleri dışında faaliyet göstermekte ve verilerini aylık olarak Bakanlığımız veri tabanına aktarmaktadır. Özel bütçeli idareler, Kamu İhale Kurumu ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu dışındaki düzenleyici ve denetleyici kurumlar muhasebe işlemlerini say 2000i ve BKMYBS sistemleri üzerinden yürütmektedir. Sistem dışındaki idarelere ait veriler ise ilgili olduğu ayı takip eden ayın beşinci günü akşamına kadar veri tabanına aktarılmaktadır. Bütçe dışı fonlar, bütçe dışı diğer kurumlar, sosyal tesisler, Sosyal Güvenlik Kurumu, Türkiye İş Kurumu, İşsizlik Sigortası Fonu ve döner sermayelerin verileri, üçer aylık dönemler halinde Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sistemi (KBS), Mali İstatistik Modülü aracılığıyla 14

15 derlenmektedir. Mahalli idarelerden belediyeler, il özel idareleri, mahalli idare birliklerinin verileri aylık dönemler halinde, kalkınma ajansları, gençlik ve spor il müdürlüklerinin verileri ise üçer aylık dönemler halinde Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sistemi (KBS), Mali İstatistik Modülü aracılığıyla derlenmektedir. Kamu idarelerinden verilerini zamanında göndermeyenler için Mali İstatistik Yönetmeliğinin 37 nci maddesinde idari para cezası öngörülmüştür. Buna göre; Kanunun 52 nci maddesinin son fıkrasına göre belirlenen kamu idarelerinden mali istatistiklerine esas verilerini süresinde göndermeyenlere Bakanlıkça bir ay ek süre verilir. Ek süre sonunda da verilerin gönderilmemesi halinde, Bakanlığın talebi üzerine, ilgili kamu idaresinin üst yöneticileri tarafından mali hizmetler birimi yöneticisi ile muhasebe yetkilisine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemeler toplamı tutarında idari para cezası verilir. İdari para cezasının uygulanmış olması, bilgi verme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. İdari para cezaları, Kanunun 73 üncü maddesi hükümlerine göre tahsil edilir. 7. MALĠ ĠSTATĠSTĠKLERĠN KONSOLĠDASYONU Türk Dil Kurumu na göre konsolidasyonun kelime anlamı, yapıları benzer durumda olan nesnelerin birleştirilmesidir. İstatistik literatüründe konsolidasyon, bir birim veya birimler kümesi için tek bir birim gibi istatistik sunma yöntemi olarak tanımlanır. Diğer bir ifade ile bir topluluğa ait finansal tablolarda yer alan varlıklar, yabancı kaynaklar, öz kaynaklar, gelir ve karlar ile gider ve zararların bir bütün olarak değerlendirilmesi ve önceden belirlenmiş ilke ve kurallar doğrultusunda gerekli düzeltmelerin yapılmasıdır. Kamu mali istatistikleri açısından konsolidasyon ise, genel yönetim, merkezi yönetim, mahalli idareler ve sosyal güvenlik kurumlarını oluşturan idari birimlerin verilerinin bir araya getirilmesi suretiyle, kamu mali istatistik tablolarının tek bir birim gibi hazırlanabilmesi için yapılan işlemler bütünüdür. Mali İstatistik Yönetmeliğinin 9 uncu maddesi, mali istatistikler hazırlanırken uygulanan konsolidasyon işlemlerini şu şekilde düzenlemektedir: 15

16 Mali istatistikler hazırlanırken genel yönetim sektörünü oluşturan alt sektörlerin ve alt sektörü oluşturan birimlerin hesapları konsolide edilir. Konsolidasyon işlemi yapılırken genel yönetim sektörünü oluşturan alt sektörler ve alt sektörü oluşturan birimler arasındaki aşağıdaki karşılıklı işlemler elimine edilir. Bunlar: a) Cari ve sermaye transferleri. b) Faiz geliri ve giderleri. c) Vergi mükellefi sıfatıyla ödenen vergiler. ç) Mal ve hizmet alım satımı. d) Mali olmayan varlıkların edinimi ve elden çıkarılması. e) Krediler, borçlanma senetleri ile diğer borç ve alacaklar. f) Yatırılan sermayeler. Konsolidasyon işleminde karşılıklı olarak elimine edilecek tutarların eşit olması esastır. Ancak, idari kayıtların kapsamı, kayıt zamanı, değerleme, sınıflandırma ve benzeri hususlardaki farklılıklar sebebiyle karşılıklı elimine edilecek tutarlar eşit olmayabilir. Bu farklılıkların giderilmesi, konsolidasyon işlemlerinin doğru yapılmasını sağlar ve mali istatistiklerin kalitesini arttırır. Bu amaçla aşağıda tanımlanan uluslararası kabul görmüş istatistiksel yöntemler uygulanır: a) Tek Taraf Kuralı: Kurumların birbirleri arasında gerçekleştirdikleri işlemlerde, bir kurumun hesabında kayıtlı olan işlemin diğer kurumun hesaplarıyla uyumlu olmaması durumunda, ikna edici kanıtlar çerçevesinde, söz konusu mali işlem karşılıklı olarak uyumlu olacak şekilde düzeltilerek eliminasyon işlemi gerçekleştirilir. Bu kapsamda yapılan düzeltme işlemi, karşı kurumun mali tablolarında düzeltme yapılmasını sağlamak üzere ivedilikle Sayıştay Başkanlığına bildirilir. b) Yukarıdan Aşağıya Kuralı: Genellikle, merkezi yönetim hesapları bir bütün olarak, mahalli idarelerin, sosyal güvenlik kurumlarının ya da bütçe dışı kurumların hesaplarından daha detaylı, zamanlı, güvenilir ve doğru olarak kabul edilir. Merkezi yönetim kapsamında yer alan bütçe içi kurumlar ile bütçe dışı kurumlar, mahalli idareler veya sosyal güvenlik kurumları arasında, eliminasyona konu bir mali işlem gerçekleşip, bu işleme ilişkin kayıtlar bütçe içi kurumlar hesaplarında yer alırken bütçe dışı kurumlar, mahalli idareler ya da sosyal güvenlik kurumları hesaplarında yer almadığında, söz konusu mali işlem, merkezi yönetim bütçe içi kurumların kayıtlarına göre düzeltilerek eliminasyon işlemi gerçekleştirilir. Bu kapsamda 16

17 yapılan düzeltme işlemi, karşı kurumun mali tablolarında düzeltme yapılmasını sağlamak üzere ivedilikle Sayıştay Başkanlığına bildirilir. c) Borç Veren Taraf Kuralı: Genellikle mali varlık ve yükümlülük işlemleri için, borç veren birimin kayıtları güvenilir kabul edilir. Borç veren birimin hesaplarında kayıtlı olan bir işlem, borç alan birimin hesapları ile uyumlu olmadığında, söz konusu mali işlem borç veren birimin kaydı ile uyumlu olacak şekilde düzeltilerek eliminasyon işlemi gerçekleştirilir. Bu kapsamda yapılan düzeltme işlemi, karşı kurumun mali tablolarında düzeltme yapılmasını sağlamak üzere ivedilikle Sayıştay Başkanlığına bildirilir. Eliminasyon işlemleri sırasında fayda-maliyet kuralı uygulanır. Elimine edilecek miktarı belirleme çabası ve maliyeti, işlemin tutarı ve etkisi ile orantılı olmalıdır. Konsolide mali istatistik tabloları, birimler arasındaki karşılıklı gelir, gider, borç ve alacak doğuran mükerrer işlemleri içermediğinden, mali tabloları hazırlanan üst birimin gerçek mali durumunu ve performansını gösterir. Ayrıca sektördeki birimler arasındaki akış ve stoklar karşılıklı olarak elimine edildiği için konsolide mali istatistikler, ilgili sektörün sektör dışı birimlerle olan ilişkilerini ölçme gücüne sahiptir. Genel yönetim sektörü, merkezi yönetim, mahalli idareler ve sosyal güvenlik kurumları alt sektörlerine ait konsolide mali istatistik tabloları hazırlanırken konsolidasyon işleminin mali tablolar açısından önemi, elimine edilen tutarların büyüklüğüyle de ilişkilidir. Mali tabloların kullanıcı ve faydalanıcıları açısından elimine edilen tutarlar oldukça önemli olduğundan, yayımlanan metaverilerde bu tutarlara yer verilmektedir. Metaverilerde elimine edilen tutarların sunumuna ilişkin gösterimler, aşağıda genel yönetim sektörü için cari transferler eliminasyonuna ilişkin örneğine yer verilen konsolidasyon matrisleri aracılığıyla yapılmaktadır. 1 - Cari Transferler Genel Yönetim Kapsamındaki Diğer Kurumlara Ödenen Cari Transferler Genel Yönetim Kapsamındaki Diğer Kurumlardan Alınan Cari Transferler Merkezi Yönetim Alt Sektörü Mahalli İdareler Alt Sektörü Sosyal Güvenlik Kurumları Alt Sektörü Genel Yönetim Sektörü Merkezi Yönetim Alt Sektörü Mahalli İdareler Alt Sektörü Sosyal Güvenlik Kurumları Alt Sektörü Genel Yönetim Sektörü Toplam (Ödenen) Toplam (Alınan) 17

18 8. MALĠ ĠSTATĠSTĠK TABLOLARI Mali İstatistik Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinde, GFSM 2014 ile tam uyumlu olarak hazırlanan mali istatistik tabloları şu şekilde sayılmıştır: Aşağıda sayılan mali istatistik tabloları Bakanlıkça hazırlanır ve kamuoyunun bilgisine sunulur: a) Faaliyet Tablosu b) Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu c) Stok Durumu ve Akış Tablosu d) Öz Kaynaklardaki Toplam Değişimler Tablosu e) Gelir Tablosu f) Gider Tablosu g) Varlık ve Yükümlülüklerdeki İşlemler Tablosu h) Varlık ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosu i) Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosu j) Mali Durum Tablosu k) Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu l) Varlık ve Yükümlülüklerdeki Toplam Diğer Ekonomik Akışlar Tablosu 18

19 2018 yılında Mali İstatistik Yönetmeliğinin yürürlüğe girmesiyle birlikte, GFSM 2014 ile tam uyumlu 12 adet mali istatistik tablosu yayımlanmaya başlamıştır. Yönetmelikte her tablo detaylı şekilde açıklanmış; Yönetmelik eklerinde ise, tabloların aylık, üçer aylık ve yıllık yayımlanma formatına yer verilmiştir. Söz konusu mali tablolar, genel yönetim sektörü ve bu sektörü oluşturan merkezî yönetim, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idareler alt sektörleri için konsolide ve Resmi İstatistik Programında belirtilen takvime uygun olarak yayımlanmaktadır. a. Faaliyet Tablosu Faaliyet Tablosu, bir hesap dönemi içerisinde sektör/alt sektörde yer alan kamu idarelerinin gelir, gider, mali ve mali olmayan varlıklar ile yükümlülüklerdeki işlemlerini içermektedir. Mali İstatistik Yönetmeliğinin 11 inci maddesinde Faaliyet Tablosu şu şekilde düzenlenmiştir: Faaliyet tablosu; gelir ve giderlerdeki işlemler, mali olmayan varlıklardaki işlemler ve mali varlık ve yükümlülüklerdeki işlemler olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Gelir, işlemler sonucunda net değerde meydana gelen artış; gider ise işlemler sonucunda net değerde meydana gelen azalış olarak tanımlanmaktadır. Mali olmayan varlıklardaki işlemler, mali olmayan varlıkların edinimlerinden, elden çıkarmaların ve amortismanların düşülmesi suretiyle bulunur. Mali varlık ve yükümlülüklerdeki işlemler, mali varlıklar ve yükümlülüklerin net değişiminden oluşur. Faaliyet tablosundan üç dengeye ulaşılmaktadır. Bunlar: a) Brüt faaliyet dengesi, amortisman giderleri hariç tutularak, gelirlerden giderlerin çıkarılması suretiyle hesaplanır. b) Net faaliyet dengesi, gelirlerden giderlerin çıkarılması suretiyle hesaplanır. c) Net borç verme / net borç alma dengesi, net faaliyet dengesinden, net mali olmayan varlıklardaki değişimin çıkarılması suretiyle hesaplanır. Net borç verme / net borç alma dengesinin, mali varlık ve yükümlülüklerin net değişimleri arasındaki farka eşit olması esastır. Eşit olmaması durumunda aradaki fark, tablo dipnotlarında açıklanır. 19

20 Tablo 1 : Faaliyet Tablosu (Yıllık).. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ... YILI FAALĠYET TABLOSU Bin TL N - 2 YILI N - 1 YILI N YILI ÖZ KAYNAKLARI ETKĠLEYEN ĠġLEMLER A - Gelirler Vergi Gelirleri Sosyal Güvenlik Prim Gelirleri Hibeler Diğer Gelirler B - Giderler Personel Giderleri Mal ve Hizmet Giderleri Amortisman Giderleri Faiz Giderleri Sübvansiyon Giderleri Hibeler Sosyal Yardımlar Diğer Harcamalar Brüt Faaliyet Dengesi (A B + Amortisman Giderleri) Net Faaliyet Dengesi (A B) MALĠ OLMAYAN VARLIK ĠġLEMLERĠ C. Net Mali Olmayan Varlık Edinimi Duran Varlıklar Stoklar Menkul Varlıklar Üretilmeyen Varlık Edinimleri D. Harcamalar (B+C) E. Net Borçlanma/Borç Verme Gereği (A D) MALĠ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜK ĠġLEMLERĠ (FĠNANSMAN) F. Net Mali Varlık Edinimi Yerleşik Yerleşik Olmayan G. Net Yükümlülük ArtıĢı Yerleşik Yerleşik Olmayan Açıklayıcı Notlar Amortisman Harici Giderler Mali Olmayan Brüt Yatırımlar Nakit Stokundaki Net Değişim Faiz Dışı Net Borç Verme/ Net Borçlanma Ulusal Tanıma Göre Devlet Dengesi 20

21 Faaliyet Tablosu, Gelir Tablosu, Gider Tablosu ile Varlık ve Yükümlülüklerdeki İşlemler Tablosunun özet olarak bir araya getirilmesiyle oluşmaktadır. Söz konusu tablo, gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerin değerinde meydana gelen işlemlerden kaynaklı değişikliklerin, özet şekilde gösterildiği tablodur. Vergi gelirleri, sosyal güvenlik prim gelirleri, hibeler ve diğer gelirler GFSM 2014 te devletlerin başlıca gelir kalemleri olarak ele alınmakta ve Faaliyet Tablosu özet bir tablo olduğundan, Faaliyet Tablosunda bu dört gelir çeşidine yer verilmektedir. Giderler ise sekiz farklı alt başlığa ayrılmaktadır. Bunlar; personel giderleri, mal ve hizmet giderleri, amortisman giderleri, faiz giderleri, sübvansiyon giderleri, hibeler, sosyal yardımlar ve diğer harcamalardır. Faaliyet Tablosunda mali olmayan varlıklar; duran varlıklar, stoklar, menkul varlıklar ve üretilmeyen varlıklar olarak, mali varlıklar ile yükümlülükler ise ilgili varlık ve yükümlülüğün türüne ve işlemin karşı tarafında yer alan birimin mukim olup olmadığına göre sınıflandırılır. Faaliyet Tablosundan üretilen net borçlanma / borç verme gereği, GFSM de tanımlanan temel mali denge göstergelerinden biridir ve Maastricht Kriterleri arasında yer alan AB (Avrupa Birliği) Tanımlı Bütçe Açığı Kriteri, net borçlanma / borç verme gereği esas alınarak hesaplanmaktadır. Net borçlanma / borç verme gereği, devletin başka birimlerin kullanımına mali kaynak sunup sunmadığı veya kendisinin başka sektörlerin mali kaynaklarını kullanıp kullanmadığı hakkında bilgi vermektedir. b. Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu, nakit ve benzeri varlıkların giriş ve çıkışlarını takip ederek likiditede meydana gelen değişimleri göstermektedir. Söz konusu nakit benzeri varlıklar, hemen paraya dönüştürülebilen ve değer değişikliği oluşma ihtimali ihmal edilebilir ölçüde olan, likiditesi yüksek varlıklardır. Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 12 nci maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Nakit kaynak ve kullanımları tablosu, genel yönetim sektörünün belirli raporlama dönemleri itibarıyla nakit ve nakit benzeri varlıkların kaynaklarını ve kullanımlarını gösteren tablodur. Nakit benzeri varlıklar, likiditesi yüksek ve değer değişikliği oluşma ihtimali ihmal edilebilir ölçüde olan varlıklardır. 21

22 Nakit kaynak ve kullanımları tablosu; faaliyetlerden sağlanan nakit akışları, mali olmayan varlıklardaki işlemlerden kaynaklanan nakit akışları ile mali varlık ve yükümlülüklerdeki işlemlerden kaynaklanan nakit akışları şeklinde bölümlerden oluşur. Nakit stokundaki net değişim, bu üç bölümden elde edilen net nakit akışlarının toplamıdır. Nakit ve nakit benzeri varlıkların kullanımını gerektirmeyen kazanç ve kayıplar, nakit dışı bağış ve yardımlar, tek taraflı borç silmeleri, amortismanlar, takas ve trampa gibi işlemler ile gelecekte nakit akışı yaratacak işlemler nakit kullanımları ve kaynakları tablosuna dâhil edilmez. Nakit kaynak ve kullanımları tablosundan dört farklı dengeye ulaşılır. Bunlar: a) Faaliyetlerden sağlanan net nakit girişi, gelirlerden kaynaklanan nakit girişinden, giderlerden kaynaklanan nakit çıkışının düşülmesiyle bulunur. b) Nakit açık veya fazlası, faaliyetlerden sağlanan net nakit girişinden, mali olmayan varlıklardan kaynaklanan net nakit değişiminin düşülmesiyle bulunur. c) Finansman faaliyetlerinden kaynaklanan net nakit girişi; net yükümlülük artışından, nakit hariç mali varlıklardaki net alımların düşülmesiyle bulunur. ç) Nakit stokundaki net değişim, nakit açık veya fazlası ile finansman faaliyetlerinden kaynaklanan net nakit girişinin toplanmasıyla bulunur. Nakit ve nakit benzeri varlıkları oluşturan unsurların dönem içi işlemlerden kaynaklanan değişim tutarları tabloda nakit ve mevduatlardaki net değişim olarak ifade edilir. Söz konusu değişim tutarının, nakit kullanımları ve kaynakları tablosunun düzenlenmesi sonucu ortaya çıkan nakit stokundaki net değişime eşit olması gerekmektedir. Eşit olmaması durumunda aradaki fark, tablo dipnotlarında açıklanır. 22

23 Tablo 2 : Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu (Yıllık).. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ... YILI NAKĠT KAYNAK VE KULLANIMLARI TABLOSU Bin TL N - 2 YILI N - 1 YILI N YILI FAALĠYETLERDEN SAĞLANAN NAKĠT AKIġLARI A. Gelir Nakit Hareketleri Vergi Gelirleri Sosyal Güvenlik Prim Gelirleri Hibeler Diğer Gelirler B. Gider Nakit Hareketleri Personel Giderleri Mal ve Hizmet Giderleri Faiz Giderleri Sübvansiyon Giderleri Hibeler Sosyal Yardımlar Diğer Harcamalar Faaliyetlerden Sağlanan Net Nakit GiriĢi (A B) MALĠ OLMAYAN VARLIKLARDAKĠ ĠġLEMLERDEN KAYNAKLANAN NAKĠT AKIġLARI C. Mali Olmayan Varlıklardaki Yatırımlardan Kaynaklanan Nakit Hareketi* Duran Varlıklar Stoklar Menkul Varlıklar Üretilmeyen Varlık Edinimleri Harcamalar Nakit Hareketleri (B+C) D. Nakit Fazlası (+) / Nakit Açığı (-) (A B C) MALĠ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERDEKĠ ĠġLEMLERDEN KAYNAKLANAN NAKĠT AKIġLARI (FĠNANSMAN) E. Nakit Hariç Mali Varlıklardaki Net Alımlar Yerleşik Yerleşik Olmayan F. Net Yükümlülük Edinimi Yerleşik Yerleşik Olmayan G. Finansman Faaliyetlerinden Kaynaklanan Net Nakit GiriĢi (F E) H. Nakit Stokundaki Net DeğiĢim (D+G) Açıklayıcı Notlar Ana (Temel) Net Borç Verme/ Net Borçlanma Ulusal Tanıma Göre Devlet Dengesi Nakit esaslı muhasebe sisteminde, gelirler ve giderler nakden veya mahsuben tahsil edildiklerinde veya ödendiklerinde kayıt altına alınmaktadır. Bu sistemde kayıt yapılabilmesi için nakit girişi veya nakit çıkışı şeklinde nakit hareketinin olması gerekir. 23

24 Tahakkuk esaslı muhasebe sisteminde ise, bir ekonomik değer yaratıldığında, değişime uğradığında, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda kayıt yapılmaktadır. Dolayısıyla tahakkuk esaslı muhasebe sistemi, sadece nakit hareketlerini dikkate almamakta; nakit hareketlerinden daha fazla bilgi sağlamaktadır. Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu hazırlanırken, nakit hareketine sebep olan idari kayıtlar dikkate alınmakta ve tahakkuk esasına göre kaydedilen her işlem bu tabloda yer almamaktadır. Genel yönetim sektörü veya merkezi yönetim, mahalli idareler, sosyal güvenlik kurumları alt sektörlerinde bir faaliyet dönemi içinde ortaya çıkan nakit akışlarını açıklamayı amaçlayan Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu aracılığıyla, dönem içindeki nakit giriş ve çıkışlarını, kaynakları ve kullanım yerleri itibarıyla izlemek olanaklı hale gelmektedir. Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu, konsolide sektör kapsamında yer alan kamu idarelerinin bir dönem sonucunda ulaştığı finansal yapıya ilişkin bilgi vermektedir. Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu, nakit durumu açısından mali analiz kapsamında oldukça önemli bir tablodur. c. Stok Durumu ve AkıĢ Tablosu Stok Durumu ve Akış Tablosu; GFSM analitik çerçevesinde belirtilen yatay eşitliğin sunumu için geliştirilmiş olup, daha önceki mali istatistik tablo setlerinde olmayan, varlık ve yükümlülüklerin raporlama dönemi sonundaki durumundan, raporlama başındaki durumunun çıkarılması ile bulunan tutarların, raporlama dönemi içerisindeki akış tutarlarına eşit olması gereği üzerine kurgulanmış yeni bir mali istatistik tablosudur. Stok Durumu ve Akış Tablosu, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Varlık ve yükümlülüklerin raporlama dönemi başı ve sonundaki stok durumları ile dönem içerisindeki toplam akışlarını gösteren tablodur. Stok durumu ve akış tablosu; mali ve mali olmayan varlıklar ile yükümlülüklerin dönem başındaki stok durumlarına, dönem içerisindeki akışların eklenmesi suretiyle dönem sonu stok durumuna ulaşılmasını sağlar. Dönem başı stok durumu ile dönem içerisindeki akışların toplamının dönem sonu stok durumuna eşit olmaması halinde, aradaki fark tablo dipnotlarında açıklanır. 24

25 Tablo 3 : Stok Durumu ve AkıĢ Tablosu (Yıllık) MALĠ OLMAYAN VARLIKLAR A. Açılış Bilançosu B. İşlemler (Net) C. Toplam Diğer Ekonomik Akışlar D. Kapanış Bilançosu MALĠ VARLIKLAR E. Açılış Bilançosu F. İşlemler (Net) G. Toplam Diğer Ekonomik Akışlar H. Kapanış Bilançosu YÜKÜMLÜLÜKLER I. Açılış Bilançosu İ. İşlemler (Net) J. Toplam Diğer Ekonomik Akışlar K. Kapanış Bilançosu.. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ... YILI STOK DURUMU VE AKIġ TABLOSU N - 2 YILI N - 1 YILI N YILI Bin TL Açıklayıcı Notlar NET FĠNANSAL DENGE L. Açılış Bilançosu M. İşlemler (Net) N. Toplam Diğer Ekonomik Akışlar O. Kapanış Bilançosu BORÇ YÜKÜMLÜLÜKLERĠ P. Açılış Bilançosu R. İşlemler (Net) S. Toplam Diğer Ekonomik Akışlar T. Kapanış Bilançosu GFS analitik çerçevesi ġekil 1 de görüldüğü üzere, yatay ve dikey eşitliklerden oluşmaktadır. Buna göre her tablo kendi içerisinde dikey eşitliğe sahiptir. Açılış bilançosu için geçerli olan dikey eşitlik aşağıdaki gibidir; Net Değer = Mali Olmayan Varlıklar + Net Mali Değer Net Mali Değer = Mali Varlıklar Yükümlülükler Yatay eşitlikte ise, her bir hesap için açılış bilançosundaki tutar ile dönem içerisindeki akımlar toplamı kapanış bilançosundaki tutara eşittir. Dönem Sonu Stok = Dönem BaĢı Stok + Akımlar 25

26 ġekil 1 : Devlet Mali Ġstatistikleri (GFS) Analitik Çerçevesi Yukarıdaki eşitlikte yer alan dönem başı stok, açılış bilançosundaki mali olmayan varlıklar, mali varlık ve yükümlülükler ile net değerde kayıtlı tutarlar toplamıdır. Bu tutar ile 26

27 dönem içerisindeki akışların toplanması sonucunda dönem sonu stok mevcuduna, dolayısıyla kapanış bilançosundaki net değer miktarına ulaşılmaktadır. Örneklendirmek gerekirse, mali varlıklarla ilgili yatay eşitlik şu şekildedir; Açılış Bilançosundaki Mali Varlıklar (+) Mali Varlıklardaki İşlemler (+ / -) Mali Varlıklardaki Diğer Ekonomik Akımlar (+ / -) - Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları (+ / -) - Diğer Değişimler (+ / -) Kapanış Bilançosundaki Mali Varlıklar (+) Stok Durumu ve Akış Tablosu, mali istatistik tablolarının doğruluk ve güvenilirliği açısından kontrol amaçlı kullanılabilecek önemli bir tablodur. Dönem başı stok durumu ile dönem içerisindeki akışların toplamının dönem sonu stok durumuna eşit olması veya aradaki farkın dipnotla açıklanabilir olması, mali istatistik tablolarının doğru ve güvenilir olduğunun göstergesidir. d. Öz Kaynaklardaki Toplam DeğiĢimler Tablosu Öz Kaynaklardaki Toplam Değişimler Tablosu, daha önceki mali istatistik tablo setlerinde olmayan, sektör veya alt sektörlerde yer alan kamu idarelerinin öz kaynaklarında değişime neden olan işlemlerinin gösterildiği yeni bir mali istatistik tablosudur. Öz Kaynaklardaki Toplam Değişimler Tablosu, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 14 üncü maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Öz kaynaklardaki toplam değişimler tablosu, öz kaynakların raporlama dönemi başı ve sonundaki stok durumları ile dönem içerisindeki gelir, gider ve diğer ekonomik akışlardan kaynaklanan dağılımını gösteren tablodur. Öz kaynaklardaki toplam değişimler tablosu, öz kaynakta değişime neden olan faktörlerle ilgili anlaşılabilir istatistiksel bir açıklama sağlar. Öz kaynakların dönem başındaki tutarı ile dönem içerisinde öz kaynakları etkileyen akımların toplamının, dönem sonu öz kaynak tutarına eşit olmaması halinde, aradaki fark tablo dipnotlarında açıklanır. 27

28 GFSM 2014 te öz kaynak yerine net değer ifadesi kullanılmaktadır ve söz konusu ifadenin detaylı hesap planındaki ve ülkemiz mali mevzuatındaki karşılığı öz kaynak tır. Öz kaynaklar (net değer), GFSM 2014 te bilançodaki dengeleyici unsur olarak ifade edilmektedir. Öz kaynaklar tutarına bilançoda yer alan varlıklar toplamından yükümlülüklerin çıkarılmasıyla ulaşılmaktadır. Öz kaynaklar (Net değer) = Mali Varlıklar + Mali Olmayan Varlıklar Yükümlülükler Raporlama dönemi içerisinde elde edilen gelirler ile giderler arasındaki fark, elde tutma kazanç ve kayıpları ile varlık ve yükümlülüklerin değerinde diğer değişimlerden kaynaklanan farklar dönem sonu bilançosundaki öz kaynakları (net değeri) etkilemektedir. Öz kaynakların dönem başı ile dönem sonu bilançoları arasındaki olumlu veya olumsuz fark, sektör veya alt sektörün faaliyetlerinin sürdürülebilirliği hakkında bilgi vermektedir. Tablo 4 : Öz Kaynaklardaki Toplam DeğiĢimler Tablosu (Yıllık).. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ... YILI ÖZ KAYNAKLARDAKĠ TOPLAM DEĞĠġĠMLER TABLOSU I. DÖNEM BAġI ÖZ KAYNAKLAR Öz Kaynakları Etkileyen ĠĢlemler A. Gelir B. Gider C. Net Faaliyet Dengesi (A B) DĠĞER EKONOMĠK AKIġLARDAN KAYNAKLANAN ÖZ KAYNAKLARDAKĠ DEĞĠġĠMLER 1. Mali Olmayan Varlıklar Elde Tutma Kazançları Mali Olmayan Varlıkların Değerindeki Diğer Değişimler 2. Mali Varlıklar Elde Tutma Kazançları Mali Varlıkların Değerindeki Diğer Değişimler 3. Yükümlülükler Elde Tutma Kazançları Yükümlülüklerin Değerindeki Diğer Değişimler D. Diğer Toplam Ekonomik AkıĢlar (1+2-3) E. Öz Kaynaklardaki Toplam DeğiĢimler (C+D) II. DÖNEM SONU ÖZ KAYNAKLAR Bin TL N - 2 YILI N - 1 YILI N YILI 28

29 a. Gelir Tablosu Devlet veya diğer kamu kuruluşlarının kamu ihtiyaçlarından doğan harcamaları karşılamak amacıyla gerek vergilendirme yetkisine dayanarak, gerekse özel, mülk ve teşebbüsleri dolayısıyla elde ettikleri bütün gelirleri detaylı şekilde gösteren Gelir Tablosu, kullanıcılara sektör veya alt sektörde yer alan kamu idarelerinin gelirlerinin büyüklüğü ve dağılımı hususunda önemli bilgiler vermektedir. Gelir Tablosu, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 15 inci maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Gelir tablosu, işlemler neticesinde öz kaynakta meydana gelen artışı gösteren tablodur. Başlıca gelir kalemleri; vergiler, sosyal güvenlik primleri, hibeler ve diğer gelirlerdir. a) Vergiler, kamu idarelerinin gerçek ve tüzel kişilerden topladığı, zorunlu ve karşılıksız gelirlerdir. b) Sosyal güvenlik primleri, sosyal güvenlik kapsamında yapılan ödemelere karşılık olarak toplanan gelirlerdir. c) Hibeler, kamu idarelerinin diğer yerleşik veya yerleşik olmayan kamu idarelerinden ya da uluslararası organizasyonlardan aldıkları ve vergi, sübvansiyon ya da sosyal güvenlik primleri dışında kalan transferlerdir. d) Diğer gelirler; vergi, sosyal güvenlik primleri ve hibeler dışında kalan; teşebbüs ve mülkiyet gelirleri, mal ve hizmet satış gelirleri, faizler, cezalar, paylar ve başka yerde sınıflandırılamayan transferlerdir. 29

30 Tablo 5 : Gelir Tablosu (Yıllık).. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ... YILI GELĠR TABLOSU GELĠR Vergi Gelirleri Gelir, Karlar ve Sermaye Kazançları Üzerinden Vergiler Gelir Vergisi Kurumlar Vergisi Gelir, Kar ve Sermaye Kazançlarından Alınan Diğer Vergiler İstihdam Vergileri Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergiler Taşınmaz Mallar Üzerinden Alınan Sürekli Vergiler Net Servet Üzerinden Alınan Sürekli Vergiler Veraset ve İntikal Vergileri Servet Vergisi Malvarlığı Üzerinden Alınan Diğer Sürekli Vergiler Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Vergiler Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Genel Vergiler Katma Değer Vergileri Satış Vergileri Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Muamele Vergileri ve Diğer Genel Vergiler Finansal İşlemler ile Sermaye İşlemleri Üzerinden Alınan Vergiler Tüketim Vergileri Mali Tekellerin Karları Belirli Hizmetler Üzerinden Alınan Vergiler Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Vergiler Motorlu Taşıtlar Vergisi Diğerleri Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Diğer Vergiler Uluslararası Ticaret ve İşlemlerden Alınan Vergiler Gümrük Vergileri ve Diğer İthalat Vergileri İhracat Üzerinden Alınan Vergiler İhracat veya İthalat Tekelleri Karları Kambiyo Karları Kambiyo Vergileri Uluslararası Ticaret ve İşlemlerden Alınan Diğer Vergiler Diğer Vergiler Sosyal Güvenlik Prim Gelirleri Sosyal Güvenlik Prim Gelirleri Çalışan Katkıları İşveren Katkıları Serbest Meslek Sahibi ve İşsizlerin Katkıları Tahsis Edilemeyen Katkılar Diğer Sosyal Güvenlik Katkıları Çalışan Katkıları İşveren Katkıları Ek Katkılar Bin TL N - 2 YILI N - 1 YILI N YILI 30

31 Hibeler Yabancı Devletlerden Cari Sermaye Uluslararası Kuruluşlardan Cari Sermaye Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Sermaye Diğer Gelirler Mülkiyet Gelirleri Faizler Yerleşik Olmayanlardan Genel Yönetim Hariç Yerleşik Olanlardan Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Kar Payları Şirket Benzeri Kuruluşların Gelirinden Aktarmalar Yatırım Gelirlerinden Mülkiyet Geliri Payı Kira Gelirleri Doğrudan Yabancı Yatırımdan Yeniden Yatırılmış Kazançlar Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler İdari Harçlar Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler Arızi Mal ve Hizmet Satış Gelirleri Para Cezaları ve Tazminatlar Başka Yerde Sınıflandırılmayan Transferler Cari Sübvansiyonlar Diğer Sermaye Primler, Ücretler ile Hayat Dışı Sigortalar ve Standartlaştırılmış Garantiler Üzerinden Alınan Ücretler Primler ve Cari Ücretler Primler Standartlaştırılmış Garantiler Üzerinden Alınan Ücretler Cari Ücretler Sermaye Niteliğinde Ücretler Açıklayıcı Notlar Nakdi / Ayni Hibelerin Paylaşımı Nakdi Hibeler Ayni Hibeler Ulusal Hesaplar Sistemi Birleşimleri (SNA) Sosyal Faydalar Mali Olmayan Piyasa Çıktısı Hariç Çıktı Piyasa Çıktısı Nihai Çıktı Diğer Piyasa Dışı Çıktılar İçin Ödemeler Faizler Devletlerarası Faiz 31

32 Merkezi Yönetim Bütçe İçinden Merkezi Yönetim Bütçe Dışından Merkezi Yönetimden Sosyal Güvenlik Fonundan Mahalli İdarelerden Devletlerarası Hibeler Merkezi Yönetim Bütçe İçinden Merkezi Yönetim Bütçe Dışından Merkezi Yönetimden Sosyal Güvenlik Fonundan Mahalli İdarelerden GFSM 2014 te net değerde artış meydana getiren işlemler, gelir olarak değerlendirilmektedir. Gelir dışındaki işlemlerin, genel olarak varlık ve yükümlülüklerin kendi aralarındaki yer değiştirmesinden ibaret olduğu ve gelir olarak değerlendirilemeyeceği ifade edilmektedir. Örneğin, mali olmayan varlıkların satış ya da takas suretiyle elden çıkarılmasında, varlıklar sadece kendi aralarında yer değiştirecek, net değerde ise artış meydana gelmeyecektir. Net değerde herhangi bir artış meydana getirmeyen bu işlem gelir olarak değerlendirilmemelidir. Buna karşın herhangi bir karşılığa dayanmaksızın bağış, hibe ve benzeri yollarla elde edilen varlıklar, net değerde artış meydana getirdikleri için gelir olarak değerlendirilir. Vergi gelirleri, literatürde Devletin kamu otoritesine dayanarak ve kamu amaçları için zorunlu, karşılıksız ve geri ödemesiz olarak yaptığı tahsilatlar şeklinde tanımlanmaktadır. GFSM 2014 te ise vergi gelirleri devlet birimlerinin kurumsal birimlerden topladığı, zorunlu ve karşılıksız gelirler şeklinde tanımlamakta ve vergilerin, ayni ya da nakdi olarak toplanabileceğini belirtmektedir. Tanımda yer alan kurumsal birim kavramı, hane halkı, şirketler, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar ile devlet birimlerini kapsamaktadır. Bu açıdan, vergi mevzuatımızda bulunan gerçek kişi kavramı, GFSM 2014 te hane halkına karşılık gelmektedir. GFSM 2014 te vergilerin tahakkuk eden kısmı ile gerçekte tahsil edilebilecek kısmı arasında, mevzuattan veya mükelleflerden kaynaklanan sorunlar nedeniyle farklılıklar olabileceği belirtilmektedir. Bu noktada GFSM 2014 iki farklı çözüm önerisi sunmaktadır. Bunlardan ilki, tahakkuk eden vergi gelirlerinin belirlenecek tahsilat-tahakkuk oranı ile çarpılması sonucu bulunan tutarın vergi geliri olarak kaydedilmesidir. Diğeri ise zaman uyarlaması yapmak koşuluyla tahsil edilen vergi tutarlarının, vergi geliri olarak kaydedilmesidir. Mali istatistik tabloları hazırlanırken tahakkuk eden vergilerin tahsilat-tahakkuk oranının tam olarak tespit edilememesi nedeniyle nakit esaslı muhasebe sisteminden üretilen bütçe gelirlerinden, Vergi Gelirleri Hesabında kayıtlı tutarlar vergi gelirleri olarak 32

33 kullanılmaktadır. Söz konusu istatistiki yöntem Nakit Uyarlaması (Cash Adjustment) olarak adlandırılmaktadır. Gelir tablosu hazırlanırken uygulanan istatistiki yöntemlerden bir diğeri de Zaman Uyarlaması (Time Adjustment) dır. GFSM 2014 bazı vergi türlerinde tahakkuk dönemi ile tahsilat dönemi farklı aylarda ya da yıllarda olduğu için bu vergi türlerinde tahsil edilen tutarların vergilendirme dönemine kaydırılarak gösterilmesi gerektiğini belirtmektedir. Örneğin, istihkaktan kesinti suretiyle tahsil edilen vergiler için aylık olarak verilen muhtasar beyannamede, beyanname verme süresi bir sonraki ayın 23 üncü günü akşamı, ödeme süresi ise beyanname verilen ayın 26 ıncı günü akşamıdır. Bu nedenle bir önceki aya ait vergi geliri bir sonraki ay tahsil edilmektedir. Mali istatistik tabloları hazırlanırken, söz konusu beyannameye tabi vergi geliri detaylarında, bütçe gelirleri alt detayındaki vergi gelirleri tahsilat rakamı kullanılarak önce nakit uyarlaması yapılmakta, daha sonra ise tahsil edilen tutar bir önceki ayın vergi geliri şeklinde gösterilmek suretiyle zaman uyarlaması yapılmaktadır. GFSM 2014 e göre harç gelirlerinin birçoğu, vergi geliri olarak değerlendirilerek, Malların Kullanımı ve Kullanım Ġzinleri Üzerinden Alınan Vergiler (Other Taxes on Use of Goods and on Permission to Use Goods or Perform Activities) hesabında izlenmektedir. GFSM 2014 te sosyal güvenlik prim gelirleri Sosyal Katkılar (Social Contributions) başlığı altında ele alınmaktadır. Buna göre sosyal güvenlik prim gelirleri, sosyal sigorta kapsamında yapılan ödemelere karşılık olarak toplanan gerçek veya arızi gelirlerdir. Sosyal güvenlik mevzuatımızda prim gelirleri, işçi ve işverenden tahsil edilen ve genelde hak edilen ücretin belli bir oranı üzerinden alınan bir finansman kaynağı olarak tanımlanmaktadır. GFSM 2014 te vergi gelirlerinde olduğu gibi sosyal güvenlik prim gelirlerinde de sadece tahsil imkânı bulunan kısmının gelir olarak kaydedilmesi gerektiği ifade edilmektedir. Bu nedenle mali istatistik tabloları hazırlanırken sosyal güvenlik prim gelirleri için de tahsilat-tahakkuk oranı belirlenmesinde yaşanan sorunlar nedeniyle, nakit uyarlaması yapılmakta, mali istatistik tablolarında nakit esaslı muhasebe sisteminden derlenen sosyal güvenlik prim geliri hesaplarında kayıtlı tutarlar kullanılmaktadır. Gelir tablosunun hibeler kısmında, alınan bağış ve yardımlar ile özel gelirler; yabancı devletlerden alınanlar, uluslararası kuruluşlardan alınanlar ve diğer genel yönetim birimlerinden alınanlar olmak üzere hibenin alındığı kurum, kuruluş ve organizasyona göre sınıflandırılmakta; akabinde ise söz konusu bağış cari veya sermaye niteliğinde olmasına göre ayrıştırılmaktadır. 33

34 Gelir Tablosunun diğer gelirler kısmında; mülkiyet gelirleri, faiz gelirleri, kar payları, kira gelirleri, mal ve hizmet satışlarından elde edilen gelirler, para cezaları ve tazminatlar ile başka yerde sınıflandırılmayan diğer çeşitli gelirler yer almaktadır. Mülkiyet gelirleri genel olarak, Devlete ait taşınır ve taşınmaz malların satışından elde edilen gelirler iken, Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve İktisadi Devlet Teşekkülleri ile iştiraklerden elde edilen gelirler kâr payları olarak değerlendirilmektedir. Yasaların veya idari kuralların ihlal edilmeleri durumunda, mahkeme veya diğer idari birimlerce uygulanan zorunlu ödemeler, Devlet açısından ceza ve tazminat gelirleri olarak değerlendirilmekte olup yukarıda belirtilen gruplara dahil edilemeyen gelirler başka yerde sınıflandırılamayan diğer çeşitli gelirler arasında izlenmektedir. b. Gider Tablosu Gider Tablosu, işlemler sonucunda net değerde meydana gelen azalışları, varlıkları azaltıp, yükümlülükleri de artırarak sonuç itibarıyla net değeri azaltan işlemleri detaylı olarak gösteren tablodur. Gider Tablosu ekonomik sınıflandırma esas alınarak hazırlanmakta olup, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 16 ncı maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Gider tablosu, işlemler neticesinde öz kaynakta meydana gelen azalışı gösteren tablodur. Başlıca gider kalemleri; personel harcamaları, mal ve hizmet kullanım giderleri, amortisman giderleri, faiz, sübvansiyonlar, hibeler, sosyal yardımlar ve diğer giderlerdir. a) Personel harcamaları; maaş ve ücretler ile işverenlerin sosyal güvenlik primlerinden oluşur. b) Mal ve hizmet kullanım giderleri; piyasa ve piyasa dışı mal ve hizmetlerin üretimi için kullanılan mal ve hizmetlerin kullanılan değerlerinden oluşur. c) Amortisman giderleri; raporlama dönemi boyunca fiziksel yıpranma ve eskime nedeniyle meydana gelen duran varlıkların değerindeki azalışı gösterir. ç) Faiz giderleri; iç ve dış borçlara ilişkin faiz giderlerini ifade eder. d) Sübvansiyonlar; kamu şirketlerine, özel sektör girişimcilerine ve diğer sektörlere mal ve hizmetlerini üretmesi, satması, ithal ve ihraç etmesi için genel yönetim sektörü kapsamındaki birimler tarafından yapılan karşılıksız cari transferlerdir. 34

35 e) Hibeler; genel yönetim sektörü kapsamındaki birimler tarafından, yabancı devletlere, uluslararası kuruluşlara ve diğer genel yönetim sektörü kapsamındaki birimlere yapılan vergi, sübvansiyon ve sosyal güvenlik primi dışındaki transferlerdir. f) Sosyal yardımlar; hastalık, işsizlik, emeklilik, barınma ve eğitim gibi ihtiyaçlar için hane halkına yapılan transferlerdir. g) Diğer giderler; faiz dışındaki teşebbüs ve mülkiyet giderleri, başka yerde sınıflandırılmayan transferler ile ödenen prim, ücret ve hayat dışı sigortaya ilişkin talepler ve standartlaştırılmış garanti planlarıdır. Tablo 6 : Gider Tablosu (Yıllık).. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ...YILI GĠDER TABLOSU GĠDER Personel Harcamaları Maaş ve Ücretler Sosyal Güvenlik Prim Giderleri Fiili Sosyal Güvenlik Prim Giderleri Ek Sosyal Güvenlik Prim Giderleri Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri Amortisman Giderleri Faiz Giderleri Dış Borç Faiz Giderleri Genel Yönetim Dışındaki Birimlere İç Borç Faiz Giderleri Diğer Genel Yönetim Birimlerine İç Borç Faiz Giderleri Sübvansiyonlar Kamu Şirketlerine Özel Teşebbüslere Diğer Sektörlere Hibeler Yabancı Devletlere Cari Sermaye Uluslararası Kuruluşlara Cari Sermaye Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Sermaye Sosyal Yardımlar Sosyal Güvenlik Yardımları Sosyal Destek Yardımları İşveren Sosyal Yardımları Bin TL N - 2 YILI N - 1 YILI N YILI 35

36 Diğer Giderler Faiz Dışındaki Malvarlığı Giderleri Kar Payı Şirket Benzeri Kuruluşların Gelirinden Aktarmalar Yatırım Gelirlerinden Mülkiyet Geliri Payı Ödemeleri Kira Gider Doğrudan Yabancı Yatırımdan Yeniden Yatırılmış Kazançlar Üzerinden Ödemeler Başka Yerde Sınıflandırılmayan Transferler Cari Sermaye Primler, Ücretler ile Hayat Dışı Sigortalar ve Standartlaştırılmış Garantiler Üzerinden Ödenen Ücretler Primler ve Cari Ücretler Primler Standartlaştırılmış Garantiler Üzerinden Ödenen Ücretler Cari Ücretler Sermaye Niteliğinde Ücretler Açıklayıcı Notlar Nakdi / Ayni Sosyal Yardımlar Nakdi Sosyal Yardımlar Ayni Sosyal Yardımlar Ulusal Hesaplar Toplamları Personel Giderleri Ara Tüketim Amortisman Giderleri Faiz Ayni Sosyal Transfer Dışında Sosyal Faydalar-Piyasa Dışı Üretim Ayni Sosyal Transferler Dışında Sosyal Faydalar Ayni Sosyal Transferler - Piyasa Koşullarında Satın Alınan Net Hayat Dışı Sigorta Primleri Devletlerarası Faiz Bütçe İçi Merkezi Yönetime Bütçe Dışı Merkezi Yönetime Merkezi Yönetime Sosyal Güvenlik Fonlarına Mahalli İdarelere Devletlerarası Hibeler Bütçe İçi Merkezi Yönetime Bütçe Dışı Merkezi Yönetime Merkezi Yönetime Sosyal Güvenlik Fonlarına Mahalli İdarelere Gider, GFSM 2014 te işlemler sonucunda net değerde meydana gelen azalışlar şeklinde tanımlanmış ve gider işlemlerinin, varlıkları azaltıp, yükümlülükleri de artırarak sonuç itibarıyla net değeri azaltacağı ifade edilmiştir. 36

37 GFSM 2014 te gider ve harcamalar, ekonomik ve fonksiyonel olmak üzere iki farklı sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır. Giderin ekonomik sınıflandırmasında, giderler dahil olunan ekonomik sürece ve giderin türüne göre sınıflandırılmaktadır. Fonksiyonel sınıflandırmada ise hükümetlerce hangi hizmet kollarına ne kadar harcama yapıldığının görülmesi sağlanmaktadır. Analitik bütçe sınıflandırmasında GFSM 2014 teki ekonomik ve fonksiyonel sınıflandırmaya ek olarak, kurumsal ve finansman tipi sınıflandırma da yapılmıştır. Kurumsal sınıflandırmada, harcamanın hangi birim tarafından yapıldığı görülürken, finansman tipi sınıflandırmada ise yapılan harcamaların hangi kaynaktan finanse edildiği görülmektedir. Gider Tablosunda gösterilen giderler sekiz farklı alt başlığa ayrılmıştır. Bunlar; personel harcamaları, mal ve hizmet kullanım giderleri, amortisman giderleri, faiz giderleri, sübvansiyonlar, hibeler, sosyal yardımlar ve diğer giderlerdir. Personel giderleri, işveren-çalışan ilişkisi içerisinde gerçekleştirilen işler karşılığında çalışanlara yapılan nakdi ya da ayni maaş ve ücret ödemelerinin toplamıdır. İşverenlerce ödenen sosyal katkılar, GFSM 2014 te, ödenen katkıların gerek işgücünün faydası için olması sebebiyle, gerekse işgücünün toplam maliyetinin tespit edilebilmesi maksadıyla personel harcamaları içerisinde yer alması gerektiği belirtilmektedir. Dolayısıyla personel harcamaları maaş ve ücretler ile sosyal güvenlik prim giderlerinden oluşmaktadır. İşverenlerce ödenen sosyal katkılar GFSM 2014 te iki başlık altında ele alınır. Bunlardan ilki işverenlerce, sosyal sigorta programlarının veya çalışanlarla ilgili emeklilik programlarının yönetiminden ve idaresinden sorumlu sigorta teşebbüslerine, sosyal güvenlik fonlarına ve diğer kurumsal birimlere ödenen asli sosyal katkılardır. Diğeri ise yine işverenlerce ödenen ek katkılardır. Gider tablosunda yer alan mal ve hizmet kullanım giderleri; üretime yönelik mal ve malzeme alımları, yolluklar, hizmet alımları gibi genel itibarıyla cari nitelikteki harcamaları içermektedir. Tüketime yönelik mal ve hizmet alımları gibi cari nitelikteki harcamalar ile genel yönetim sektörü personeli olarak değerlendirilmeyen çalışanlara yapılan ödemeler, işverençalışan ilişkisi söz konusu olmadığından personel giderine dahil edilmeksizin bu hesap vasıtasıyla giderleştirilir. Savunmaya yönelik harcamalar, mal ve hizmet kullanım giderleri açısından istisna teşkil etmektedir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde, milli savunma, istihbarat ve emniyet hizmetlerini yürüten kamu idarelerinin ihtiyaçları için alınacak her türlü taşınırın, gizlilik ve güvenlik açısından doğrudan mal ve hizmet satın alma gideri olarak kaydedileceği ifade 37

38 edilmektedir. GFSM 2014 te ise bu tür savunma harcamalarının doğrudan giderleştirilmesi söz konusu değildir. GFSM 2014; askeri silah sistemleri, polis veya iç güvenlik birimlerince alınan zırhlı araçlar gibi dayanıklı malların yatırım olarak değerlendirilmesi gerektiğini; roket, füze, bomba gibi tek kullanımlık malzemelerin ise önce askeri stoklar hesabına kaydedilmesini, kullanılmaları durumunda ise mal ve hizmet kullanım giderlerine ilişkin hesaplar aracılığıyla giderleştirilmesini öngörmektedir. Dolayısıyla muhasebe sistemimizde tek kullanımlık olup olmadığına bakılmaksızın savunma gideri olarak kaydedilen harcamalar, tek kullanımlık askeri muhimmat alımı için gerçekleştirilmişse giderleştirilmekte, dayanıklı mal niteliğinde askeri techizat alımı için gerçekleştirilmişse yatırım olarak dikkate alınmaktadır. Amortisman, en genel tanımı ile duran varlıklarda meydana gelen eskime, aşınma ve yıpranma payıdır. Ülkemiz mali mevzuatında, maddi ve maddi olmayan duran varlıklar için amortisman hesaplanacağı ve hesaplanan tutarların amortisman giderleri hesabına kaydedileceği belirtilmektedir. GFSM 2014 te ise amortisman kavramı yerine Sabit Sermayenin Tüketimi (Consumption of Fixed Capital) kavramı kullanılmaktadır. Sabit sermayenin tüketimi, devlet birimlerince sahip olunan ve kullanılan sabit varlıkların yıpranma, eskime veya kazaen zarar görme sonucunda güncel değerlerinde meydana gelen azalmalar şeklinde tanımlanmaktadır. Sabit sermayenin tüketimi, tanım olarak amortisman ile benzerlik gösterse de, hesaplanma yönünden farklılıklar mevcuttur. Mali istatistik tabloları hazırlanırken farklılıklar göz ardı edilerek idari kayıtlarda yer alan amortisman giderleri hesabında yer alan tutarlar dikkate alınmaktadır. Ayrıca savunma harcamaları içerisinde yer alan ve dayanıklı mal niteliği göz önünde bulundurularak, GFSM 2014 kapsamında, yatırım içerisinde dikkate alınan kısım için de %5 oranında amortisman hesaplanarak amortisman giderlerine ilave edilmektedir. (Söz konusu oran Türkiye İstatistik Kurumu ve Uluslararası Para Fonu yetkilileri ile yürütülen ortak çalışmalar neticesinde %5 olarak belirlenmiştir.) GFSM 2014 te faizin; mevduatlar, borçlanma araçları gibi mali varlıkların ve diğer kaynakların başka bir kurumsal birimin kullanımına bırakılması karşılığında elde edilen yatırım geliri olduğu belirtilirken ülkemiz mevzuatında faiz, ödünç alınan paranın kullanımı karşılığında yapılan ödeme olarak ifade edilmektedir. Sübvansiyonlar, kamu idareleri tarafından mal ve hizmet üreten işletmelere üretim miktarı, birimi veya mal ve hizmetin değeri esas alınarak yapılan karşılıksız cari ödemelerdir. Gider tablosunda sübvansiyonlar, sübvanse edilen organizasyona göre; kamu şirketlerine verilen, 38

39 özel teşebbüslere verilen ve diğer sektörlere verilen sübvansiyonlar olmak üzere üç bölüme ayrılarak gösterilmektedir. Bir kamu idaresinden doğrudan hane halkına veya kâr amacı olmayan kuruluşlara, diğer kamu idarelerine, başka devletlere veya uluslararası kuruluşlara karşılıksız olarak yapılan cari transferler veya sermaye transferleri, bu transferlerden yararlanan kişi veya kuruluşları gösterecek şekilde gider tablosunun hibeler bölümünde gösterilir. Hane halkının ihtiyaç duyduğu, sosyal risk içeren hastalık, işsizlik, emeklilik, iskan eğitim ve benzeri durumlarda yapılan ve çalışan-işveren ilişkisi kapsamında olmayan cari transferler, gider tablosunun sosyal yardımlar bölümünde yer alır. Gider tablosunun diğer giderler bölümü; kar payı ödemeleri, kira giderleri gibi faiz dışındaki malvarlığı giderleri ile başka yerde sınıflandırılmayan transferlerden oluşmaktadır. c. Varlık ve Yükümlülüklerdeki ĠĢlemler Tablosu Varlık ve Yükümlülüklerdeki İşlemler Tablosu, sektör veya alt sektörlerde yer alan kamu idarelerin işlemlerinin, varlık ve yükümlülüklere etkisinin gösterildiği mali istatistik tablosudur. Varlık ve Yükümlülüklerdeki İşlemler Tablosu, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 17 nci maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Varlık ve yükümlülüklerdeki işlemler tablosu, mali ve mali olmayan varlıklar ile yükümlülüklerdeki işlemlerden kaynaklanan net değişimi gösteren tablodur. 39

40 Tablo 7 : Varlık ve Yükümlülüklerdeki ĠĢlemler Tablosu (Yıllık).. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ...YILI VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERDEKĠ ĠġLEMLER TABLOSU Bin TL N - 2 YILI N - 1 YILI N YILI ÖZ KAYNAKLARDAKĠ DEĞĠġĠM: ĠġLEMLER* Net Mali Olmayan Varlık Edinimi Duran Varlıklar Bina ve Yapılar Makine ve Teçhizat Diğer Duran Varlıklar Silah Sistemleri Stoklar Kıymetli Varlıklar Üretilmeyen Varlıklar Arazi Yeraltı Kaynakları Diğer Doğal Varlıklar Maddi Olmayan Üretilmeyen Varlıklar Net Mali Varlık Edinimi Parasal Altın ve Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Alacak Hesapları YerleĢik Parasal Altın ve Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Alacak Hesapları YerleĢik Olmayan Parasal Altın ve Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Alacak Hesapları Net Yükümlülük ArtıĢı Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri 40

41 Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Hayati Olmayan Teknik Rezervler Hayati Sigortalar ve Yıllık Haklar Emeklilik Hakları Emeklilik Yönetimi Üzerinden Emeklilik Fonu Talepleri Standartlaştırılmış Garantiler Üzerinden Karşılıklar Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Yükümlülük Hesapları YerleĢik Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Yükümlülük Hesapları YerleĢik Olmayan Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Yükümlülük Hesapları Net Mali Değerde DeğiĢiklik: ĠĢlemler** Açıklayıcı Notlar Stoklar Hariç Mali Olmayan Varlık Edinimleri Duran Varlıkların Edinimi Kıymetli Varlıkların Edinimi Üretilmeyen Varlıkların Edinimi Stoklar Hariç Mali Olmayan Varlıkların Çıkışı Duran Varlıkların Çıkışı Kıymetli Varlıkların Çıkışı Üretilmeyen Varlıkların Çıkışı Amortisman Giderleri Devletin Kendi Hesabına Sermaye Birikimi Personel Giderleri Mal ve Hizmet Giderleri Amortisman Giderleri Üretimdeki Diğer Vergiler - Üretimdeki Diğer Sübvansiyonlar Mali Varlık ve Yükümlülüklerdeki Net İşlemler İşlemlere Ait Piyasa Değerinde Brüt Borçlar İşlemlere Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Nakit ve Mevduatlar, Borçlanma Senetleri, Krediler, Diğer Yükümlülük Hesapları) İşlemlere Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Nakit ve Mevduatlar, Borçlanma Senetleri, Krediler) İşlemlere Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Borçlanma Senetleri, Krediler) 41

42 Varlık ve Yükümlülüklerdeki İşlemler Tablosu, net mali olmayan varlık edinimi, net mali varlık edinimi ve net yükümlülük artışı olmak üzere üç bölüme ayrılır. GFSM 2014 e göre mali olmayan varlıklar, mali varlık olarak değerlendirilmeyen ve önemli sayılabilecek ölçüde parasal değere sahip varlıkları ifade etmektedir. Bu bağlamda; duran varlıklar, stoklar, kıymetli varlıklar ve üretilmeyen varlıklar mali olmayan varlık olarak değerlendirilir. GFSM 2014 e göre mali varlıklar ise, sektör veya alt sektörde yer alan kamu idarelerinin rezerv olarak ellerinde tuttukları külçe altın ve mali talepleri içermektedir. Mali talep, alacaklıya diğer bir birimden borçluluk hükümleri altında fon veya başka kaynakları talep etme hakkı veren varlıklardır. Yerleşik ve yerleşik olmayan olmak üzere; nakit ve mevduatlar, borç senetleri, krediler, hisse senetleri, yatırım fonları, sigorta, emeklilik ve standartlaşmış garanti planları, mali türevler ve diğer alacak/ödeme hesapları mali varlık olarak değerlendirilmektedir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde ise mali varlıkların; kasadaki nakit, banka hesaplarındaki mevcutlar, verilen borçlardan doğan alacaklar, senet, tahvil ve benzeri menkul varlıklar, sermaye payları, mali türevler, bir sözleşmeden doğan alacağı ifade eden haklar ve hesaplarda kayıtlı alacaklar gibi maddi ve maddi olmayan varlıklar dışındaki her türlü değerleri kapsayacağı belirtilmektedir. GFSM 2014 e göre yükümlülük ise, borçlu bir birimin alacaklı birime özel koşullar altında fon veya başka kaynak sağlamak zorunda olduğu durumlarda ortaya çıkar. Mali varlık ve yükümlülükler küçük farklılıklar haricinde aynı hesaplardan oluşmaktadır. 42

43 d. Varlık ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosu Varlık ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosu, sektör veya alt sektörlerde yer alan kamu idarelerinin, varlık ve yükümlülüklerinin değerlerinde meydana gelen değişimlerin gösterildiği mali istatistik tablosudur. Değer değişimleri, varlığın niteliğinde herhangi bir değişiklik olmaksızın, fiyatının değişmesinden, fiyatlar genel düzeyinin değişmesinden veya döviz kurundan kaynaklanan artış ve azalışlar olarak tanımlanabilir. Varlık ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosu, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 18 inci maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Varlık ve yükümlülükleri elde tutma kazanç ve kayıpları tablosu, mali olmayan varlıklardaki, mali varlıklardaki ve yükümlülüklerdeki elde tutma kazanç ve kayıplarından kaynaklanan değişimi gösteren tablodur. Varlık ve yükümlülüklerdeki elde tutma kazanç ve kayıpları, fiyatlar ve kurlardaki değişimlerden kaynaklanır. Yerli para cinsindeki mali varlık ve yükümlülüklerde elde tutma kazanç veya kayıpları, piyasa değerlerindeki ve fiyatlar genel düzeyindeki değişimden kaynaklanır. Yabancı para cinsindeki mali varlık ve yükümlülüklerde elde tutma kazanç veya kayıpları döviz kurundaki değişimleri gösterir. 43

44 Tablo 8 : Varlık Ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosu (Yıllık).. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ... YILI VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERĠ ELDE TUTMA KAZANÇ VE KAYIPLARI TABLOSU Bin TL N - 2 YILI N - 1 YILI N YILI ÖZ KAYNAKLARDAKĠ DEĞĠġĠM: ELDE TUTMA KAZANÇ / KAYIPLARI Mali Olmayan Varlıklar Üzerinden Kazanç ve Kayıplar Duran Varlıklar Stoklar Kıymetli Varlıklar Üretilmeyen Varlıklar Mali Varlıklar Üzerinden Kazanç ve Kayıplar Parasal Altın ve Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Alacak Hesapları YerleĢik YerleĢik Olmayan Yükümlülükler Üzerinden Kazanç ve Kayıplar Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Yükümlülük Hesapları YerleĢik YerleĢik Olmayan Açıklayıcı Notlar Elde Tutma ve Kazançlardan Kaynaklanan Net Mali Değer Değişimleri Elde Tutma ve Kazançlara Ait Piyasa Değerinde Brüt Borçlar Elde Tutma ve Kazançlara Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Nakit ve Mevduatlar, Borçlanma Senetleri, Krediler, Diğer Yükümlülük Hesapları) Elde Tutma ve Kazançlara Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Nakit ve Mevduatlar, Borçlanma Senetleri, Krediler) Elde Tutma ve Kazançlara Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Borçlanma Senetleri, Krediler) Varlık ya da yükümlülüklerin açılış bilançosunda kayıtlı olması veya dönem içerisinde edinilmesi halinde, kapanış bilançosu düzenlenmeden veya elden çıkarılmadan hemen önce ilgili varlık veya yükümlülüğün değerlemesinin yapılması sonucu ortaya çıkan olumlu veya olumsuz farklar Varlık ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosunda gösterilmektedir. 44

45 e. Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer DeğiĢimleri Tablosu Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosu, sektör veya alt sektörlerde yer alan kamu idarelerinin varlık ve yükümlülüklerinde, olağandışı ve beklenmedik olayların etkisinin gösterildiği mali istatistik tablosudur. Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosu, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 19 uncu maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Varlık ve yükümlülüklerdeki diğer değer değişimleri tablosu, mali olmayan varlıklardaki, mali varlıklardaki ve yükümlülüklerdeki diğer değer değişimlerini gösteren tablodur. Varlıklardaki ve yükümlülüklerdeki diğer değer değişimleri, varlık ve yükümlülüklerin ilk defa kayıtlara alınması veya kayıtlardan çıkarılması, olağanüstü ve beklenmedik olaylardan dolayı varlık ve yükümlülüklerin ekonomik faydalarındaki veya sınıflandırmalardaki değişikliklerden kaynaklanır. 45

46 Tablo 9 : Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer DeğiĢimleri Tablosu (Yıllık).. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ...YILI VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERDEKĠ DĠĞER DEĞER DEĞĠġĠMLERĠ TABLOSU Bin TL ÖZ KAYNAKLARDAKĠ DEĞĠġĠKLĠK: DĠĞER DEĞER DEĞĠġĠMLERĠ* N - 2 YILI N - 1 YILI N YILI Mali Olmayan Varlıklar Duran Varlıklar Stoklar Kıymetli Varlıklar Üretilmeyen Varlıklar Mali Varlıklar Parasal Altın ve Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Alacak Hesapları YerleĢik YerleĢik Olmayan Yükümlülükler Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Yükümlülük Hesapları YerleĢik YerleĢik Olmayan Açıklayıcı Notlar Diğer Değer Değişimlerinden Kaynaklanan Net Mali Değer Değişimleri Diğer Değer Değişimlerine Ait Piyasa Değerinde Brüt Borçlar Diğer Değer Değişimlerine Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Nakit ve Mevduatlar, Borçlanma Senetleri, Krediler, Diğer Yükümlülük Hesapları) Diğer Değer Değişimlerine Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Nakit ve Mevduatlar, Borçlanma Senetleri, Krediler) Diğer Değer Değişimlerine Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Borçlanma Senetleri, Krediler) 46

47 GFSM 2014 e göre, Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosunda varlık ve yükümlülüklerdeki fiyat hareketlerinden kaynaklanmayan mali olaylar gösterilir. Söz konusu tablo üç durumdan etkilenmektedir. Bunlar; Varlıkların çeşitli nedenlerden dolayı ekonomik değerlerini yitirmeleri durumunda kayıtlardan çıkarılmaları, benzer şekilde daha önceden ekonomik değer arz etmeyen varlıkların, ekonomik varlık haline dönüştüklerinde ilk kez kayıt altına alınması, (Bir kömür madenindeki rezervlerin tamamen tüketilmesi veya ekonomik olarak çıkarılmaya elverişsiz hale gelmesi durumunda kayıtlardan çıkarılması veya daha önceden tarihi özelliği bilinmediği için kayıtlarda yer almayan bir el yazması kitabın il kez kayıt altına alınması örnek gösterilebilir.) Hayatın normal akışı içerisinde sıklıkla meydana gelmeyen, olağanüstü ve beklenmedik olaylar neticesinde varlık ve yükümlülüklerin değerlerinde değişiklik olması, (Deprem sonucu kamu idarelerine ait bir fabrika binasının yıkılması veya nehir yatağının değişmesi sonucunda yeni bir kara parçasının ortaya çıkması örnek gösterilebilir.) Sınıflandırmadaki değişiklikler. (İki kamu şirketinin birleşerek tek bir şirket haline dönüşmesi, demirbaş olarak kaydedilen vazonun tarihi niteliğe sahip olduğunun anlaşılmasıyla değerli varlıklara aktarılması örnek olarak gösterilebilir.) f. Mali Durum Tablosu Mali Durum Tablosu, bir kurumsal birimin, sektörün/alt sektörün ya da birimler topluluğunun edinmiş olduğu varlıklar ile yükümlülüklerin belirli bir andaki stok değerlerini gösteren mali istatistik tablosudur. Mali Durum Tablosu, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 20 nci maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Mali durum tablosu, varlıklar ve yükümlülüklerin belirli bir tarihteki stok durumlarının değerlerini gösteren tablodur. Mali durum tablosu, mali ve mali olmayan varlıklar, yükümlülükler ve öz kaynaklardan oluşur. 47

48 Tablo 10 : Mali Durum Tablosu ÖZ KAYNAKLAR (A+B-C) A. Mali Olmayan Varlıklar Duran Varlıklar Bina ve Yapılar Makine ve Teçhizat Diğer Duran Varlıklar Silah Sistemleri Stoklar Kıymetli EĢyalar Üretilmeyen Varlıklar Arazi Yeraltı Varlıkları Diğer Doğal Varlıklar Maddi Olmayan Üretilmeyen Varlıklar B. Mali Varlıklar Parasal Altın ve Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Alacak Hesapları YerleĢik Parasal Altın ve Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Alacak Hesapları YerleĢik Olmayan Parasal Altın ve Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Alacak Hesapları C. Yükümlülükler Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar.. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ... YILI MALĠ DURUM TABLOSU Bin TL N - 2 YILI N - 1 YILI N YILI 48

49 Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Hayati Olmayan Teknik Rezervler Hayati Sigortalar ve Yıllık Haklar Emeklilik Hakları Emeklilik Yönetimi Üzerinden Emeklilik Fonu Talepleri Standartlaştırılmış Garantiler Üzerinden Karşılıklar Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Yükümlülük Hesapları YerleĢik Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Yükümlülük Hesapları YerleĢik Olmayan Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garantiler Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Yükümlülük Hesapları Açıklayıcı Notlar Net Mali Değer Borç Nazım Hesapları Piyasa Değerinde Brüt Borç(D4) D3* Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri D2** Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri D1*** Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri Nominal Değerde Brüt Borç (D4) D3* Nominal Değerde Borç Yükümlülükleri D2** Nominal Değerde Borç Yükümlülükleri D1*** Nominal Değerde Borç Yükümlülükleri Görünen Değerde Brüt Borç (D4) D3* Görünen Değerde Borç Yükümlülükleri D2** Görünen Değerde Borç Yükümlülükleri D1*** Görünen Değerde Borç Yükümlülükleri Piyasa Değerinde Net Borç (D4) Piyasa Değerinde Brüt Borç (D4), Net Nakit ve Mevduatlar D3* Borç Yükümlülükleri Net Nakit ve Mevduatlar D2** Borç Yükümlülükleri Net Nakit ve Mevduatlar D1*** Borç Yükümlülükleri Net Nakit ve Mevduatlar Yüksek Değerde Satılabilir Senetler Ulusal Tanıma Göre Devlet Brüt Borcu 49

50 AçılıĢ Stok Durumu Mali Olmayan Varlıklar (Açılış Bilançosu) Mali Varlıklar (Açılış Bilançosu) Yükümlülükler (Açılış Bilançosu) D1*** Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Açılış Bilançosu) Diğer Açıklayıcı Notlar Nominal Değerdeki İmtiyazlı Krediler İmtiyazlı Faiz Oranlarında Kredilerden Kaynaklanan Örtülü Transferler Ödemesi Gecikmiş Borçlar Açık Koşullu Yükümlülükler Kamu Garantili Borçlar Sosyal Güvenlik Faydaları İçin Net Örtük Yükümlülükler Gerçeğe Uygun Değerde Tahsili Gecikmiş Krediler Nominal Değerde Tahsili Gecikmiş Krediler Mali Durum Tablosu, 01/01/2006 tarihi itibarıyla geçerli olacak şekilde 08/06/2005 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde ve 2015 yılında yürürlüğe giren Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde yer alan bilançonun, GFSM 2014 te belirtilen standartlara uygun hazırlanması suretiyle ortaya çıkan mali tablodur. Mali Durum Tablosu, dört farklı bölümden oluşmaktadır. Bunlar mali olmayan varlıklar, mali varlıklar, yükümlülükler ve mali olmayan varlıklar ile mali varlıklar toplamından yükümlülükler toplamının düşülmesi suretiyle hesaplanan öz kaynaklar (net değer) dır. Mali olmayan varlıklar kendi içerisinde duran varlıklar, stoklar, kıymetli eşyalar ve üretilmeyen varlıklar olarak; mali varlıklar ile yükümlülükler ise ilgili varlık ve yükümlülüğün türüne ve işlemin karşı tarafında yer alan birimin mukim olup olmadığına göre sınıflandırılmaktadır. Mali Durum Tablosundaki dengeleyici unsur öz kaynaklardır. Öz kaynaklar tutarına varlıklar toplamından yükümlülüklerin çıkarılmasıyla ulaşılmaktadır. Raporlama dönemi içerisinde elde edilen gelirler ile giderler arasındaki fark, elde tutma kazanç ve kayıpları ile diğer değişimlerden kaynaklanan farklar dönem sonunda hazırlanan mali durum tablosundaki öz kaynaklar tutarını etkilemektedir. g. Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından Devlet harcamalarının hangi hizmet kollarında yapıldığını uluslararası kıyaslamaya elverişli bir şekilde gösterebilmek amacıyla geliştirilmiş bir mali istatistik tablosudur. 50

51 Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 21 inci maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Harcamaların fonksiyonel sınıflandırılması tablosu, genel yönetim sektörünün temel fonksiyonları esas alınarak hazırlanan tablodur. Harcamaların fonksiyonel sınıflandırılması tablosunda giderler ve net mali olmayan varlık edinimleri; genel kamu hizmetleri, savunma hizmetleri, kamu düzeni ve güvenlik hizmetleri, ekonomik işler ve hizmetler, çevre koruma hizmetleri, iskân ve toplum refahı hizmetleri, sağlık hizmetleri, dinlenme, kültür ve din hizmetleri, eğitim hizmetleri ile sosyal güvenlik ve sosyal yardım hizmetleri alt sınıflarına ayrılır. 51

52 Tablo 11 : Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu.. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ... YILI HARCAMALARIN FONKSĠYONEL SINIFLANDIRILMASI TABLOSU Bin TL HARCAMALAR TOPLAMI N-2 YILI N-1 YILI N YILI 1. Genel Kamu Hizmetleri Yasama ve Yürütme Organları, Finansal ve Mali işler, Dışişleri Hizmetleri Dış Ekonomik Yardım Hizmetleri Genel Hizmetler Temel Araştırma Hizmetleri Borç Yönetimi Hizmetleri Genel Nitelikli Transferlere İlişkin Hizmetler Genel Kamu Hizmetlerine İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri Sınıflandırmaya Girmeyen Genel Kamu Hizmetleri 2. Savunma Hizmetleri Askeri Savunma Hizmetleri Sivil Savunma Hizmetleri Dış Askeri Yardım Hizmetleri Sınıflandırmaya Girmeyen Savunma Hizmetleri 3. Kamu Düzeni ve Güvenlik Hizmetleri Güvenlik Hizmetleri Yangından Korunma Hizmetleri Mahkeme Hizmetleri Cezaevi İdaresi Hizmetleri Kamu Düzeni ve Güvenliğe İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri Sınıflandırmaya Girmeyen Kamu Düzeni ve Güvenlik Hizmetleri 4. Ekonomik ĠĢler ve Hizmetler Genel Ekonomik İşler ve Hizmetler Tarım, Ormancılık, Balıkçılık ve Avcılık Hizmetleri Yakıt ve Enerji Hizmetleri Madencilik, İmalat ve İnşaat Hizmetleri Ulaştırma Hizmetleri İletişim Hizmetleri Diğer Endüstriler Ekonomik Faaliyetlere İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri Sınıflandırmaya Girmeyen Ekonomik İşler ve Hizmetler 5. Çevre Koruma Hizmetleri Atık Yönetimi Hizmetleri Atık Su Yönetimi Hizmetleri Kirliliğin Azaltılması Hizmetleri Doğal Ortamın ve Bio Çeşitliliğin Korunması Çevre Korumaya İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri Sınıflandırmaya Girmeyen Çevre Koruma Hizmetleri 6. Ġskan ve Toplum Refahı Hizmetleri İskan İşleri ve Hizmetleri 52

53 Toplum Refahı Hizmetleri Su Temini İşleri ve Hizmetleri Sokak ve Caddelerin Aydınlatılması Hizmetleri İskan ve Toplum Refahına İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri Sınıflandırmaya Girmeyen İskan ve Toplum Refahı Hizmetleri 7. Sağlık Hizmetleri Tıbbi Ürünler, Cihaz ve Ekipmanlara İlişkin İşler ve Hizmetler Ayakta Yürütülen Tedavi Hizmetleri Hastane İşleri ve Hizmetleri Halk Sağlığı Hizmetleri Sağlık Hizmetlerine İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri Sınıflandırmaya Girmeyen Sağlık Hizmetleri 8. Dinlenme, Kültür ve Din Hizmetleri Dinlenme ve Spor Hizmetleri Kültür Hizmetleri Yayın ve Yayım Hizmetleri Din Hizmetleri Dinlenme Kültür ve Din Hizmetlerine İlişkin Araşt. ve Geliştirme Hizmetleri Sınıflandırmaya Girmeyen Dinlenme, Kültür ve Din Hizmetleri 9. Eğitim Hizmetleri Okul Öncesi ve İlköğretim Hizmetleri Ortaöğretim Hizmetleri Ortaöğretim Sonrası Mesleki Eğitim Hizmetleri Yükseköğretim Hizmetleri Seviyeye Göre Sınıflandırılamayan Eğitim Hizmetleri Eğitime Yardımcı Hizmetler Eğitime İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri Sınıflandırmaya Girmeyen Eğitim Hizmetleri 10. Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardım Hizmetleri Hastalık ve Malullük Yardım Hizmetleri Yaşlılık Yardımı Hizmetleri Aile ve Çocuk Yardımı Hizmetleri İşsizlik Yardımı Hizmetleri İskan Yardımı Hizmetleri Sosyal Güvenliği Bulunmayanlara Sağlanan Hizmetler Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardımlara İlişkin Araşt. ve Geliştirme Hizmetleri Sınıflandırmaya Girmeyen Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardım Hizmetleri Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosunda; Devlet harcamaları 10 farklı bölüme ayrılmaktadır ve söz konusu tablo bölümlerin altında gruplar olmak üzere ikinci düzeyde hazırlanmakta ve yayımlanmaktadır GFSM 2014, harcama fonksiyonlarının sınıflandırılmasını, genel yönetim birimlerinin çeşitli harcamalarla ulaşmayı hedeflediği fonksiyonların ya da sosyoekonomik hedeflerin detaylı sınıflandırması şeklinde tanımlamaktadır. Fonksiyonel sınıflandırma, kamu harcamalarının hangi amaçlarla yapıldığını göstermekte ve Devlet faaliyetlerinin türünü belirlemektedir. Bu şekilde, 53

54 hangi hizmet türü için ne kadar ödenek ayrıldığı ve ne kadar harcama yapıldığı fonksiyonel sınıflandırma vasıtasıyla tespit edilebilmektedir. Fonksiyonel sınıflandırma dört düzey ve altı haneden oluşmaktadır; I. Düzey: Devlet faaliyetleri bu düzeyde on ana fonksiyona ayrılmaktadır. II. Düzey: Birinci düzeyde yer alan 10 fonksiyon programlara ayrılmaktadır. III. Düzey: Sunulan nihai hizmetleri göstermektedir. IV. Düzey: İzlemeyi gerektirecek olası ihtiyaçlar için boş bırakılmıştır. Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu hazırlanırken; aynı hizmet, birden fazla kamu kuruluşu aracılığı ile gerçekleştiriliyor ise; her kuruluşun o hizmet için yaptığı giderler toplanmakta ve böylece her hizmet için söz konusu fonksiyona ait toplam gider belirlenmektedir. Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu, belli bir fonksiyondaki devlet harcamaları ile o alanda uygulanan politikaların sonuçlarının izlenmesine, uluslararası ekonomik ve sosyal alanlarda karşılaştırma yapılmasına olanak sağlamaktadır. Bir bütün olarak çeşitli kamu hizmetlerinin maliyetlerini görmek, bu maliyetlerle ilgili olarak karşılaştırmalar yapmak ve dolayısıyla hizmetlerin daha verimli olmasını sağlamaya yönelik önlemler almak hususlarında Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosundan faydalanılabilmektedir. h. Varlık ve Yükümlülüklerdeki Toplam Diğer Ekonomik AkıĢlar Tablosu Varlık ve Yükümlülüklerdeki Toplam Diğer Ekonomik Akışlar Tablosu; varlık ve yükümlülüklerde, fiyat ve kur farkları ile olağandışı ve beklenmedik olayların etkisinin tamamının gösterildiği mali istatistik tablosudur. Varlık ve Yükümlülüklerdeki Toplam Diğer Ekonomik Akışlar Tablosu, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 22 nci maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Varlık ve yükümlülüklerdeki toplam diğer ekonomik akışlar tablosu, varlık ve yükümlülükleri elde tutma kazanç ve kayıpları tablosu ile varlık ve yükümlülüklerdeki diğer değer değişimleri tablosunun toplamını gösteren tablodur. 54

55 Tablo 12 : Varlık ve Yükümlülüklerdeki Toplam Diğer Ekonomik AkıĢlar Tablosu.. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ... YILI VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERDEKĠ TOPLAM DĠĞER EKONOMĠK AKIġLAR TABLOSU Bin TL DĠĞER EKONOMĠK AKIġLARDAN KAYNAKLANAN ÖZ KAYNAK DEĞĠġĠMLERĠ N-2 YILI N-1 YILI N YILI Mali Olmayan Varlıklarda Diğer Ekonomik AkıĢlar Duran Varlıklar Stoklar Kıymetli Varlıklar Üretilmeyen Varlıklar Mali Varlıklarda Diğer Ekonomik AkıĢlar Parasal Altın ve Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Öz Sermaye ve Yatırım Fonu Payları Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garanti Planları Mali türevler ve çalışanların stok opsiyonları Diğer Alacak Hesapları YerleĢik YerleĢik Olmayan Yükümlülüklerde Diğer Ekonomik AkıĢlar Özel Çekme Hakları Nakit ve Mevduatlar Borçlanma Senetleri Krediler Öz Sermaye ve Yatırım Fonu Payları Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garanti Planları Mali Türevler ve Çalışanların Stok Opsiyonları Diğer Borç Hesapları YerleĢik YerleĢik Olmayan Açıklayıcı Notlar Diğer Ekonomik Akışlardan Kaynaklanan Net Mali Değer Değişimleri Diğer Ekonomik Akışlara Ait Piyasa Değerinde Brüt Borçlar Diğer Ekonomik Akışlara Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Nakit ve Mevduatlar, Borçlanma Senetleri, Krediler, Diğer Yükümlülük Hesapları) Diğer Ekonomik Akışlara Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Nakit ve Mevduatlar, Borçlanma Senetleri, Krediler) Diğer Ekonomik Akışlara Ait Piyasa Değerinde Borç Yükümlülükleri (Borçlanma Senetleri, Krediler) 55

56 9. MALĠ ĠSTATĠSTĠK TABLOLARININ AÇIKLANMASI Mali istatistik tablolarının açıklamaları üç şekilde yapılmaktadır. Bunlar; 1. Açıklayıcı notlar aracılığıyla açıklama, 2. Metaveri ile açıklama, 3. Dipnot ile açıklama. GFSM 2014 te muhasebe kayıtlarına dayanak olan veya bu kayıtların sonucu olarak ortaya çıkan ancak niteliğinden dolayı ilgili olduğu bilanço hesaplarına kaydedilemeyen işlemlerin, mali tabloların tam ve bir bütün olarak anlam ifade edebilmesi için açıklayıcı notlar ve ek tablolar aracılığıyla kullanıcılara sunulacağı belirtilmiştir. Bu kapsamda mali istatistik tablo setinde yer alan her mali istatistik tablosunun altında, tabloyla ilgili olan açıklayıcı notlara yer verilmiştir ve söz konusu açıklayıcı notlar tam bir mali tablo setini oluşturan unsurlardan biridir. Açıklayıcı notlar ile hazırlanan mali tablolar, tablo okuyucuları için daha anlamlı ve anlaşılabilir bilgi sunacak niteliktedir. Mali istatistik tablolarının açıklayıcı notlarla birlikte sunulması, mali tablo kullanıcılarının yanı sıra, mali saydamlığın tesisi bakımından da kamuoyunu olumlu etkilemektedir. Mali İstatistik Yönetmeliğinin 23 üncü maddesinde metaveri ile açıklamaya ilişkin hususlar şu şekilde düzenlenmiştir; Mali istatistiklerin tanımları, yayımlanma dönemi, kurumsal kapsamı, hazırlanma amacı, veri derleme şekli, hazırlama yöntemleri, dayanakları ve iletişim bilgileri Metaveri ile açıklanır. Metaveri, mali istatistik tablolarıyla birlikte yayımlanır. Son olarak, mali istatistik tablolarının, alt sektörlerin veya sektörün mali durumu ve faaliyetleri üzerindeki belirli bir olayın veya işlemin etkisinin değerlendirilmesinde yetersiz kalması halinde dipnotlarla açıklama yapılır. Örnek olarak; kamu idarelerinin mali tablolarının konsolide edilmesiyle oluşan genel yönetim mali istatistiklerinin doğruluk ve güvenilirliğinin değerlendirilmesinde, kapsam dahilindeki kurumların mali tablolarına Sayıştay tarafından verilen dış denetim görüşleri önem arz etmektedir. Ancak mali istatistiklerin hazırlanması ile Sayıştay mali denetim sonuçlarının kesinleşmesi ve Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulması arasında bir takvim uyumsuzluğu bulunmaktadır. Bu sebeple, Maliye Bakanlığınca mali istatistiklerin hazırlanması ve derlenmesi sırasında dış denetim görüşü içermeyen mali tablolar konsolide edilmekte ve bu hususa, mali durum ve faaliyetler üzerine bir olayın etkisi kapsamında, kullanıcıları bilgilendirmek amacıyla mali istatistik tablolarının dipnotlarında yer verilmektedir. 56

57 10. MALĠ ĠSTATĠSTĠKLERĠN YAYIMLAMA KAPSAMI VE SÜRELER Mali İstatistik Yönetmeliğinin Yayımlama kapsamı ve süreler başlıklı 24 üncü maddesi şu şekildedir: Mali istatistikler; genel yönetim sektörü ve bu sektörü oluşturan merkezî yönetim, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idareler alt sektörleri için konsolide olarak yayımlanır. Genel yönetim sektörü, merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idareler alt sektörleri kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikler, Resmi İstatistik Programında belirtilen takvime uygun olarak yayımlanır. Dördüncü çeyrek mali istatistikleri, yıllık mali istatistiklerle aynı süre içerisinde yayımlanır. Resmi İstatistik Programı (RİP), resmi istatistiklerin üretimine ve yayımına ilişkin temel ilkeler ile standartları belirlemek, ulusal ve uluslararası düzeyde ihtiyaç duyulan alanlarda güncel, güvenilir, zamanlı, şeffaf ve tarafsız veri üretilmesini sağlamak amacıyla 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanununa dayanılarak beşer yıllık dönemler için hazırlanmaktadır. Programla, resmi istatistiklerin üretiminde ve yayımında karşılaşılan mükerrerlikler önlenmekte, cevaplayıcı yükü azaltılmakta, kamuda insan gücü ve kaynak tasarrufu sağlanarak resmi istatistiklere olan güven daha da arttırılmakta, resmi istatistiklerde standardizasyon sağlanmakta, sorumlu ve ilgili kurumlar tanımlanarak, hangi verinin hangi kurum tarafından, hangi yöntemle derleneceği ve hangi dönemler için ve ne zaman yayımlanacağı konularına açıklık getirilmektedir. Resmi İstatistik Programı (RİP) na göre; Merkezi Yönetim (Bütçe Ġçi Kurumlar); Faaliyet Tablosu, Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu aylık olarak raporlama dönemini takip eden ayın sonunda (t + 1 ay), Genel Yönetim; Faaliyet Tablosu, Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu, Gelir Tablosu, Gider Tablosu, Varlık ve Yükümlülüklerdeki İşlemler Tablosu, Varlık ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosu, Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosu, Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu, Varlık ve Yükümlülüklerdeki Toplam Diğer Değişimler Tablosu, üçer aylık olarak raporlama dönemini takip eden üçüncü ayın sonunda (t + 3 ay), Genel Yönetim; Faaliyet Tablosu, Nakit Kaynak ve Kullanımları Tablosu, Gelir Tablosu, Gider Tablosu, Varlık ve Yükümlülüklerdeki İşlemler Tablosu, Varlık ve 57

58 Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosu, Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosu, Harcamaların Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu, Varlık ve Yükümlülüklerdeki Toplam Diğer Değişimler Tablosu, Stok Durumu ve Akış Tablosu, Öz Kaynaklardaki Toplam Değişimler Tablosu, Mali Durum Tablosu yıllık olarak raporlama dönemini takip eden beģinci ayın sonunda (t + 5 ay) hazırlanır ve yayımlanır. Genel Yönetim Mali İstatistikleri (GFS) ise, yıllık olarak raporlama dönemini takip eden onuncu ayın sonunda (t + 10 ay) IMF ye gönderilir ve uluslararası istatistikler arasında yayımlanır. Mali istatistik tabloları Maliye Bakanlığı, Muhasebat Genel Müdürlüğü resmi web adresinde yayımlanmaktadır. 11. MALĠ ĠSTATĠSTĠKLERĠN ANALĠZĠ Kamu yönetiminde kullanılan araçların sınırlılığı, bütçe kısıtları, vatandaşların kamusal hizmetleri nicelik ve nitelik açısından sorgulamaları, kamuoyunun ekonomik politikalar konusundaki gelişmeleri duyarlılıkla takip etmesi, kamu harcamalarının artması gibi gelişmeler, kamu yöneticilerinin görev ve sorumluklarının artmasına neden olmuştur. Ayrıca, son yıllarda devlet yönetimi alanında yaşanan gelişmeler, kamu kaynaklarının daha verimli, etkili, ekonomik ve performans geliştirici olarak kullanılmasını zorunlu hale getirmiştir. Gerek artan görev ve sorumlulukların etkisiyle gerekse uluslararası organizasyonlar ve yasal zorunluluklar gereği ile son zamanlarda birçok devlet, kurumlarının idari yapılarını geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmaktadır. 58

59 Ortaya çıkan yeni anlayış, mali istatistik tablolar analizini, kamu yönetiminin, uygulanan politikaların ve alınan kararların başarısını ölçmekte araç olarak kullanmaktadır. Zira kamu yönetiminde politikalar geliştirilmesi, kaynak dağılımında etkinliğin sağlanması ve karar alma mekanizmalarının güvenilir şekilde işlemesi, ancak devlet ekonomisinin geçmişini, mevcut durumunu, gelişim evrelerini gösteren ve geleceğe ilişkin tahminlerde bulunulmasına katkı sağlayan mali tabloların varlığı ve bu tabloların analiz edilmesi suretiyle anlamlı sonuçlara ulaşılması ile mümkündür. Kamu mali istatistik tablolarının analiz edilmesindeki amaçlar; Demokratik yönetimlerin vazgeçilmez unsurlarından olan mali saydamlık, hesap verebilirlik ve şeffaflık ilkeleri gereği, kamuoyunun devlet yönetimi konusunda bilgi sahibi olmasını sağlamak amacıyla yayımlanan mali tablolardan, vatandaşların daha fazla istifade etmesine yardımcı olmak, Devletin geçmiş ekonomik durumu ve mevcut mali potansiyeli hakkında, politika geliştirme sürecinde, karar alma mekanizmalarına ve idarecilere fayda sağlayacak bilgiler üretmek, Bağımsız denetim organlarına, risk ve finansal denetim alanında daha sağlıklı ve güvenilir denetim yapılabilmesi adına veri sağlamak, Global ekonominin bir sonucu olan yabancı kaynaklı yatırımcılar, kredi derecelendirme kurumları ve diğer ilgili uluslararası kurumlara, ülkenin mali durumu, riskleri ve güvenilirliği hakkında daha kaliteli ve anlamlı bilgi vermek, Yönetsel sorunlar, mali sınırlılıklar ve benzeri devlet yönetiminde yaşanabilecek problemleri meydana gelmeden önce öngörerek, devletin kamusal hizmet üretimini yavaşlatmadan önlem almak şeklinde özetlenebilir. Mali istatistiklerin analizi, Mali İstatistik Yönetmeliğinin 25 inci maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Konsolide mali istatistik tablolarına ilişkin uluslararası standartlar çerçevesinde Bakanlıkça hazırlanan Mali İstatistik Analiz Raporu, ilgili yılı takip eden Temmuz ayı sonuna kadar kamuoyuyla paylaşılır. 59

60 Bu kapsamda hazırlanan Mali İstatistik Analiz Raporu, başta GFSM 2014 olmak üzere, uluslararası kaynaklar referans alınarak belirlenen mali analiz teknik ve göstergelerini içerecek şekilde hazırlanmakta ve Maliye Bakanlığı, Muhasebat Genel Müdürlüğü resmi web adresinde yayımlanmaktadır. 12. MALĠ ĠSTATĠSTĠKLERĠN REVĠZYONU Revizyon, yayımlanmış mali istatistikler üzerinde daha sonra yapılan güncellemeleri ifade etmektedir. Revizyon, verilerin kalitesini ve doğruluğunu arttırmak için incelenmesi ve kontrol altında tutulması gereken bir araçtır ve revizyon politikası sayesinde kullanıcıların kamu mali istatistiklerine olan güvenini artırmak mümkündür. Mevcut istatistiklerin güvenilir, karşılaştırılabilir, uyumlu, tutarlı ve veri entegrasyonu sağlanarak üretilmesi için Mali İstatistik Yönetmeliğinde yayımlanan mali istatistik tablolarında revizyon yapılmasına ilişkin stratejiler belirlenmiştir. Mali İstatistik Yönetmeliğinin 28 inci maddesinde revizyon nedenleri şu şekilde düzenlenmiştir: Mali istatistiklerde revizyona neden olan unsurlar aşağıda tanımlanmıştır: a) Eşleştirme (Kıyas): En son oluşan yıllık veri setine göre, aylık ya da üçer aylık veri setinde tutarlılığın sağlanmasıdır. b) Veri sağlayıcı birimin verilerinde değişim: Yayımlanan tablolara esas teşkil eden verilerde, mahsup dönemi kapsamında yapılan işlemler, dönem sonu işlemleri ve dış denetim raporlarında yer alan tespitler doğrultusunda yapılan düzeltmeler gibi nedenlerle meydana gelen değişikliklerdir. c) Sınıflama, tanım ve kapsam değişiklikleri: Hesap planlarında, uluslararası istatistik sınıflamalarında, hesap tanımlarında ve sektörel kapsamdaki değişikliklerdir. ç) Yöntem ve uygulama yapısındaki değişiklikler: Uluslararası kabul görmüş standart, kılavuz ve iyi uygulamalarda meydana gelen değişikliklerdir. d) Verideki değişim: Mali istatistiklere girdi oluşturan başka bir istatistiğin revizyonuna bağlı olarak yapılan değişikliklerdir. e) Mevzuat değişiklikleri: Mali istatistik mevzuatında meydana gelen değişikliklerdir. 60

61 Mali istatistiklerde iki tür revizyon yapılmaktadır: 1. Rutin Revizyon: EĢleĢtirme (Kıyas) ve Veri Sağlayıcı Birimin Verilerinde DeğiĢim sebebi ile yapılan revizyonlardır. Rutin revizyonlar, aylık, üçer aylık ve yıllık dönemlerde yapılabilir. Genel Müdürlük, rutin revizyon ölçüm tablosunu elektronik ortamda yayımlar. Rutin revizyonlar için hazırlanan revizyon ölçüm tablosu aşağıdaki üç unsuru içerir: a) Revizyon takvimi b) Revizyon döneminin uzunluğu c) Revizyon yapılan sektör/alt sektör. 2. Ana Revizyon: Sınıflama, Tanım ve Kapsam DeğiĢiklikleri, Yöntem ve Uygulama Yapısındaki DeğiĢiklikler, Verideki DeğiĢim ile Mevzuat DeğiĢikliklerinden kaynaklanan revizyonlardır. Ana revizyonlara ilişkin gözden geçirmeler beş yılda bir (sıfırlı ve beşli yıllarda) yapılır ve ihtiyaç duyulması halinde mali istatistikler revize edilir. Genel Müdürlük, ana revizyon ölçüm tablosunu elektronik ortamda yayımlar. Ana revizyonlar için hazırlanan revizyon ölçüm tablosu aşağıdaki beş unsuru içerir: a) İlk yayıma ilişkin veriler b) Revizyon sonrası veriler c) Revizyon sonrası oluşan rakamsal farklar ç) Rakamsal farkın nedenlerine ilişkin açıklamalar d) Revizyon yapılan sektör/alt sektör. 61

62 Tablo 13 : Rutin Revizyon Ölçüm Tablosu (Aylık) YILI SEKTÖRÜ/ALT SEKTÖRÜ.. RUTĠN REVĠZYON ÖLÇÜM TABLOSU Revizyon Uzunluğu Referans Dönem (t) Mart... Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ġlk Yayım Nisan. R Ġlk Yayım Mayıs. R R Ġlk Yayım Haziran. R R R Ġlk Yayım Temmuz. R R R R Ġlk Yayım Ağustos. R R R R R Ġlk Yayım Eylül. R R R R R R Ġlk Yayım Ekim. R R R R R R R Ġlk Yayım Kasım. R R R R R R R R Ġlk Yayım Aralık. R R R R R R R R R Ġlk Yayım Ocak. R R R R R R R R R R Ġlk Yayım ġubat. R R R R R R R R R R R Ġlk Yayım Mart. R R R R R R R R R R R R Nisan. R R R R R R R R R R R R Mayıs. R R R R R R R R R R R R Haziran. R R R R R R R R R R R R Temmuz. R R R R R R R R R R R R Ağustos. Eylül. R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R R Ekim. R R R R R R R R R R R R Kasım. R R R R R R R R R R R R Aralık. KESĠN KESĠN KESĠN KESĠN KESĠN KESĠN KESĠN KESĠN KESĠN KESĠN KESĠN KESĠN Tablo 14 : Rutin Revizyon Ölçüm Tablosu ( 3 Aylık - Yıllık) YILI GENEL YÖNETĠM SEKTÖRÜ.. RUTĠN REVĠZYON ÖLÇÜM TABLOSU Revizyon Uzunluğu Referans Dönem (t) I. Çeyrek II. Çeyrek III. Çeyrek IV. Çeyrek Haziran. İlk Yayım Temmuz. R Ağustos. R Eylül. R İlk Yayım Ekim. R R Kasım. R R Aralık. R R İlk Yayım Ocak. R R R Şubat. R R R Mart. R R R Nisan. R R R Mayıs. R R R İlk Yayım Haziran. R R R R Temmuz. R R R R Ağustos. R R R R Eylül. R R R R Ekim. R R R R Kasım. R R R R Aralık. KESİN KESİN KESİN KESİN 62

63 Tablo 15 : Faaliyet Tablosuna ĠliĢkin Ana Revizyon Ölçüm Tablosu.. SEKTÖRÜ / ALT SEKTÖRÜ. YILI FAALĠYET ANA REVĠZYON ÖLÇÜM TABLOSU REVĠZYON ÖNCESĠ VERĠ (a) REVĠZYON SONRASI VERĠ (b) FARK (a-b) AÇIKLAMA ÖZ KAYNAKLARI ETKĠLEYEN ĠġLEMLER A Gelirler Vergi Gelirleri Sosyal Güvenlik Prim Gelirleri Hibeler Diğer Gelirler B Giderler Personel Giderleri Mal ve Hizmet Giderleri Amortisman Giderleri Faiz Giderleri Sübvansiyon Giderleri Hibeler Sosyal Yardımlar Diğer Harcamalar Brüt Faaliyet Dengesi (A B + Amortisman Giderleri) Net Faaliyet Dengesi (A B) MALĠ OLMAYAN VARLIK ĠġLEMLERĠ C. Net Mali Olmayan Varlık Edinimi Duran Varlıklar Stoklar Menkul Varlıklar Üretilmeyen Varlık Edinimleri D. Harcamalar (B+C) E. Net Borçlanma/Borç Verme Gereği (A D) MALĠ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜK ĠġLEMLERĠ (FĠNANSMAN) F. Net Mali Varlık Edinimi Yerleşik Yerleşik Olmayan G. Net Yükümlülük ArtıĢı Yerleşik Yerleşik Olmayan Açıklayıcı Notlar Amortisman Harici Giderler Mali Olmayan Brüt Yatırımlar Nakit Stokundaki Net Değişim Faiz Dışı Net Borç Verme/ Net Borçlanma Ulusal Tanıma Göre Devlet Dengesi Ana revizyon ölçüm tabloları, faaliyet tablosu örneğinde olduğu gibi, her tablo için ayrı ayrı olmak üzere, Yönetmelik ekleri arasında yer almaktadır. Ayrıca Sayıştay Başkanlığınca her yıl yapılan denetimler sonucunda hazırlanan Mali İstatistikleri Değerlendirme Raporunda yer alıp mali istatistiklerde revizyon gerektiren tespitler, 63

64 Raporun Türkiye Büyük Millet Meclisine gönderildiği yılın sonuna kadar revizyon kapsamında ayrıca değerlendirilmektedir. Son olarak, uluslararası kabul görmüş standart, kılavuz ve iyi uygulamalarla ilgili tereddütlerin giderilmesi amacıyla uluslararası kuruluşlardan alınan görüşler çerçevesinde de revizyon yapılabilmektedir. Revize yapılması durumunda, tablo, dipnot veya metaverilerin revize edilmiş halleri elektronik ortamda tekrar yayımlanır. Revizyon, önceden bülten olarak yayımlanmış basılı dokümanlara yansıtılmaz. 13. HATA DÜZELTME Hata kavramı; yayımlanmış veri ve bilgilerde herhangi bir yanlışlığı ifade etmektedir. Revizyon nedenleri hata kapsamında değerlendirilmez. Mali istatistiklerde hata kavramı da ikiye ayrılmaktadır: 1. DüĢük Düzeyli Hata: İstatistikî veri veya bilginin doğru anlamını değiştirmeyen hatalar, düşük düzeyli hata olarak değerlendirilir. Tablo başlığının olmaması veya bir kelimenin başlıkta hatalı yazılması, tablonun bitiş çizgisinin olmaması, metinlerde bazı kelimelerdeki harflerin yanlış yazılması ve benzeri hatalar düşük düzeyli hataya örnek gösterilebilir. Yayımlanan tablo, dipnot veya metaverideki düşük düzeyli hataların düzeltilmesinde aşağıda belirtilen usuller uygulanır: a) Hatanın yeri, kaynağı ve nedeni belirlenir. b) Hata düzeltme formu düzenlenerek mali istatistiklerin hazırlanmasından sorumlu Daire Başkanının onayı alınır. c) Tablo, dipnot veya metaveri düzeltilmiş haliyle yayımlanır. 2. Yüksek Düzeyli Hata: İstatistikî veri veya bilginin doğru anlamını değiştiren hatalar yüksek düzeyli hata olarak değerlendirilir. Tablodaki hücre değerlerine veri veya bilginin doğru anlamını değiştirecek düzeyde hatalı veri/rakam girilmesi, tablo değerlerinin mükerrer şekilde gösterilmesi, tablo sütun başlıklarının yanlış yazılması ve benzeri hatalar yüksek düzeyli hataya örnek gösterilebilir.yayımlanan tablo, dipnot veya metaverideki yüksek düzeyli hataların düzeltilmesinde aşağıda belirtilen usuller uygulanır: a) Hatanın yeri, kaynağı ve nedeni belirlenir. 64

65 b) Hata düzeltme formu düzenlenerek mali istatistiklerin hazırlanmasından sorumlu Daire Başkanının onayı alınır. c) Tablo, dipnot veya metaveri düzeltilmiş haliyle yayımlanır. ç) Yüksek düzeyli hatalar tespit edildiğinde ve düzeltildiğinde temel kullanıcılar ve kamuoyu bilgilendirilir. Tablo 16 : Hata Düzeltme Formu Düzeltme talep eden birim Hata Düzeltme Formu... /... / Düzeltme yapılacak ürün türü ve adı (Birden fazla işaretlenebilir) 1,1 Haber Bülteni TR [ ] EN [ ] Haber Bülteni Adı 1,2 İstatistiksel Tablo TR [ ] EN [ ] İstatistiksel Tablo Adı 1,3 Metaveri TR [ ] EN [ ] Metaveri Adı 1,4 Dipnot TR [ ] EN [ ] Dipnot Adı 1,5 Diğer TR [ ] EN [ ] Diğer / Tür Adı 2. Hata Düzeyi 2.1 Yüksek düzeyde hata [ ] 2.2 Düşük düzeyde hata [ ] 3. Bilgilendirme Ġhtiyacı 4. Hatanın Yeri 3,1 Temel kullanıcılar ve ilgili kurumlar bilgilendirilmeli [ ] 4,1 Tablo [ ] 3,2 Web sitesi üzerinden kamuoyu bilgilendirilmeli [ ] 4,2 Grafik [ ] 3,3 Bilgilendirme ihtiyacı yoktur. [ ] 4,3 Metin [ ] 4,4 Harita, Şekil, Şema vb. [ ] 4,5 Diğer (Açıklayınız) [ ] Hatanın kaynağı / nedeni 5,1 Veri kaynağının yanlış bildirimi olan rakam hatası [ ] 5,5 Tanım ve kavram hatası [ ] 5,2 Veri giriş, değerlendirme ve analiz [ ] 5,6 Anlam değiştiren metin [ ] işlemlerinde yapılan rakam hatası 5,3 Değerlendirme ve analiz işlemi yorum hatası [ ] 5,7 5,4 Kapsam hatası [ ] 6. Hatanın kaynağı ve nedeninin ayrıntılı Ģekilde açıklanması yazım hatası Diğer hatalar [ ] (Açıklayınız) Not ve açıklamalar Uygun GörüĢle Arz ġube Yöneticisi OLUR (Daire BaĢkanı) Arz ederim Talep Eden Personel 65

66 14. GFSM 2014 ĠLE DETAYLI HESAP PLANLARININ KARġILAġTIRILMASI 14.1 Mali Varlıklar GFSM 2014 e göre bir varlığın değeri, bir süre boyunca kaynağı elinde bulunduran veya kullanan ekonomik sahibine sağladığı faydaların toplam değeridir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde ise varlık; geçmişteki işlem ve olayların bir sonucu olan, gelecekte ekonomik yarar sağlaması beklenen ve kamu idareleri tarafından kontrol edilen değerleri ifade etmektedir. GFSM 2014 e göre mali varlık, yerleşik ve yerleşik olmayan olmak üzere; parasal altın ve özel çekme hakları, nakit ve mevduatlar, borç senetleri, krediler, hisse senetleri, yatırım fonları, sigorta, emeklilik ve standartlaşmış garanti planları, mali türevler ve diğer alacak hesaplarını ifade etmektedir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği uyarınca mali varlıklar ise; kasadaki nakit, banka hesaplarındaki mevcutlar, verilen borçlardan doğan alacaklar, senet, tahvil ve benzeri menkul varlıklar, sermaye payları, mali türevler, bir sözleşmeden doğan alacağı ifade eden, haklar ve hesaplarda kayıtlı alacaklar gibi maddi ve maddi olmayan varlıklar dışındaki her türlü değerleri kapsamaktadır. 66

67 Tablo 17 : Mali Ġstatistik Tablolarında Yer Alan Mali Varlıkların Hesap Planındaki KarĢılığı HESAP GFS HESAP GRUBU ADI GRUBU KODU MALĠ VARLIK TÜRÜ 10 Hazır Değerler 3202 Nakit ve Mevduatlar 3215 Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı 11 Menkul Kıymet ve Varlıklar 3213 Borçlanma Senetleri 3202 Nakit ve Mevduatlar 12 Faaliyet Alacakları 3218 Diğer Alacak Hesapları 13 Kurum Alacakları 3214 Krediler 14 Diğer Alacaklar 3218 Diğer Alacak Hesapları 16 Ön Ödemeler 3208 Diğer Alacak Hesapları 3218 Diğer Alacak Hesapları 18 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 3214 Krediler 3213 Borçlanma Senetleri 3202 Nakit ve Mevduatlar 19 Diğer Dönen Varlıklar 3218 Diğer Alacak Hesapları 21 Menkul Kıymet ve Varlıklar 3213 Borçlanma Senetleri 3202 Nakit ve Mevduatlar 22 Faaliyet Alacakları 3218 Diğer Alacak Hesapları 23 Kurum Alacakları 3214 Krediler 3218 Diğer Alacak Hesapları 24 Mali Duran Varlıklar 3205 Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı 25 Maddi Duran Varlıklar ( 259 Yatırım Avansları) 3218 Diğer Alacak Hesapları 3218 Diğer Alacak Hesapları 28 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 3214 Krediler 3213 Borçlanma Senetleri 3202 Nakit ve Mevduatlar 14.2 Mali Olmayan Varlıklar Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğine göre; mali olmayan varlıklar; bir üretim süreci sonunda ortaya çıkan ve zaman içinde tekrarlanarak bir yıldan fazla kullanılabilen binalar ve yapılar, yeraltı ve yerüstü düzenleri, makine ve teçhizatlar, taşıtlar, demirbaşlar ve diğer maddi duran varlıkları kapsayan maddi duran varlıkları; üretim veya yönetim hizmetlerinde kullanılmak veya satış amacıyla edinilen stoklar ile madde ve malzemeler, üretim aşamasında veya üretim aşamaları tamamlanmış olan ve satılmak veya tüketilmek üzere elde bulundurulan mallar gibi diğer varlıkları kapsayan stokları; değerli taşlar ve metaller, sanat eserleri, antikalar ve mücevherat gibi öncelikli amacı üretim sürecinde kullanılmak veya tüketilmek olmayan taşınır varlıkları; arsa, arazi, yeraltı varlıkları, diğer doğal olarak ortaya çıkan üretilmemiş maddi duran varlıklar, telif ve patent hakları ile lisans gibi maddi olmayan duran varlıkları ifade etmektedir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde yer alan mali olmayan varlık içeriği GFSM 2014 ile karşılaştırıldığında oldukça benzer olduğu görülmektedir. 67

68 Tablo 18 : Mali Ġstatistik Tablolarında Yer Alan Mali Olmayan Varlıkların Hesap Planındaki KarĢılığı HESAP GRUBU HESAP GRUBU ADI GFS KODU MALĠ OLMAYAN VARLIK TÜRÜ 11 Menkul Kıymet ve Varlıklar (117 Menkul Varlıklar) 313 Kıymetli Varlıklar 15 Stoklar 312 Stoklar 21 Menkul Kıymet ve Varlıklar 313 Kıymetli Varlıklar 3141 Arazi 25 Maddi Duran Varlıklar 3111 Binalar ve Yapılar 3112 Makine ve Teçhizat 3113 Diğer Duran Varlıklar 3113 Diğer Duran Varlıklar 26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 3144 Üretilmemiş Maddi Olmayan Varlıklar 3111 Binalar ve Yapılar 3112 Makine ve Teçhizat 29 Diğer Duran Varlıklar 312 Stoklar 3111 Binalar ve Yapılar 14.3 Yükümlülükler GFSM 2014 te yükümlülüklerin sınıflandırması ile mali varlıkların sınıflandırması aynıdır. Ancak Parasal Altın (Monetary Gold), para otoritesinin bir rezerv varlığı olduğu için yükümlülüklerde yer almamaktadır. GFSM 2014 e göre genel yönetim sektörünü oluşturan alt sektörlerin (merkezi yönetim, mahalli idareler, sosyal güvenlik kurumları) sahip olduğu nakitler, mali varlıklar kısmında Nakit ve Mevduatlar kaleminde raporlanırken, devlet tarafından piyasaya sürülen dolaşımdaki madeni paralar yükümlülük olarak Nakit ve Mevduatlar kaleminde raporlanmaktadır. Ülkemizde genel yönetim sektörü kapsamındaki birimlerden biri olan Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından piyasaya madeni paralar sürülmekte olup bunlar GFS tablolarında yükümlülük olarak Nakit ve Mevduatlar kaleminde gösterilmektedir. Banknotlar ise genel yönetim sektörü kapsamında olmayan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından piyasaya sürülmekte olup bundan dolayı GFS tablolarında bir yükümlülük olarak Nakit ve Mevduatlar kaleminde raporlanmamaktadır. Borçlanma senetlerindeki işlemlere ilişkin olarak ise, GFSM 2014 ile Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği arasında farklılıklar bulunmaktadır. Örneğin, borçlanma senedinin üzerinde yazılan tutardan daha yüksek bir tutarda ihraç edilmesiyle elde edilen kazanç Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğine göre; ilgili olduğu döneme tekabül eden kısmı prim geliri olarak Diğer Gelirler kaleminde, diğer dönemlerde prim geliri olarak gösterilecek tutarlar ise 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler hesaplarına kaydedilerek muhasebeleştirilmektedir. Ancak Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğine göre muhasebe 68

69 sisteminde detayına gelir olarak kaydedilen bu söz konusu prim gelirleri, GFSM 2014 e göre negatif faiz gideri olarak değerlendirilmekte ve faiz giderlerini azaltıcı bir etkiyle Gider Tablosunda gösterilmektedir. Başka bir deyişle gerçekleştirilen bu işlem Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğine göre gelir arttıran, GFSM 2014 e göre ise gider azaltan bir işlem olarak karşımıza çıkmaktadır. Tablo 19 : Mali Ġstatistik Tablolarında Yer Alan Yükümlülüklerin Hesap Planındaki KarĢılığı HESAP GFS HESAP GRUBU ADI GRUBU KODU YÜKÜMLÜLÜK TÜRÜ 18 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 3303 Borçlanma Senetleri 19 Diğer Dönen Varlıklar 3324 Krediler 28 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 3303 Borçlanma Senetleri 3314 Krediler 30 Kısa Vadeli İç Mali Borçlar 3313 Borçlanma Senetleri 3314 Krediler 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları 31 Kısa Vadeli Dış Mali Borçlar 3324 Krediler 3323 Borçlanma Senetleri 32 Faaliyet Borçları 3308 Diğer Yükümlülük Hesapları 33 Emanet Yabancı Kaynaklar 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları 34 Alınan Avanslar 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları 36 Ödenecek Diğer Yükümlülükler 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları 37 Borç ve Gider Karşılıkları Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garanti 3316 Sözleşmeleri 38 Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları 3303 Borçlanma Senetleri 39 Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları 3314 Krediler 40 Uzun Vadeli İç Mali Borçlar 3312 Nakit ve Mevduatlar 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları 3313 Borçlanma Senetleri 41 Uzun Vadeli Dış Mali Borçlar 3323 Borçlanma Senetleri 3324 Krediler 43 Diğer Borçlar 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları 44 Alınan Avanslar 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları Sigorta, Emeklilik ve Standartlaştırılmış Garanti Borç ve Gider Karşılıkları Sözleşmeleri 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları 48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 3303 Borçlanma Senetleri 3318 Diğer Yükümlülük Hesapları 14.4 Gelirler Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği nde gelir, ilk defa hesaplara alınacak varlıklar dışında öz kaynakta artışa neden olan her türlü işlem olarak tanımlanmaktadır. GFSM 2014 te ise, gerçekleştirilen işlemler sonucunda net değerde meydana gelen artış şeklinde ifade edilmiştir. Söz konusu tanımlar incelendiğinde, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği ile 69

70 GFSM 2014 te yer alan gelir tanımlarının birbirlerine oldukça yakın olduğu görülmektedir. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği ndeki tanımda yer alan öz kaynak ifadesinin karşılığı GFSM 2014 te net değer ifadesidir. Varlıkların ilk defa envanter kayıtlarının yapılması durumunda ortaya çıkan net değer/öz kaynaklardaki artışlar, gerek GFSM 2014 de gerekse de Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde gelir olarak kabul edilmemektedir. GFSM 2014 te gelirler vergi gelirleri, sosyal güvenlik prim gelirleri, hibeler ve diğer gelirler olmak üzere dört ana gruba ayrılmaktadır. Detaylı hesap planında ise, vergi gelirleri, sosyal güvenlik gelirleri, teşebbüs ve mülkiyet gelirleri, alınan bağış ve yardımlar ile özel gelirler, diğer gelirler, menkul kıymet ve varlık gelirleri, değer ve miktar değişimleri gelirleri, konusu kalmayan karşılık, gelirleri ve kamu idarelerinden bedelsiz olarak alınan mali olmayan varlıklardan elde edilen gelirler olmak üzere dokuz ana gruba ayrılmaktadır Vergi Gelirleri GFSM 2014 te şans oyunlarını kazananların elde ettiği tutarlar üzerinden alınan vergiler için ayrı bir sınıflandırma yapılmamıştır ve ülkemizde tahsil edilen Şans Oyunları Vergisi GFSM 2014 e göre gelir vergisi olarak değerlendirilmektedir. Belediyelerin çevre temizlik hizmetleri karşılığında mükelleflerden aldıkları çevre temizlik vergisi, mevzuatımızda mülkiyet üzerinden alınan bir vergi olarak sınıflandırılmasına karşın, GFSM 2014 te bunun bir hizmet satışı olduğu değerlendirilmekte ve Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler hesabında takip edilmektedir. Kamu hizmetlerden yararlananların, bu hizmetlerin maliyetlerine katılım payı olarak ödedikleri harçlar, karşılıkları olmaları nedeniyle vergilerden farklılık göstermelerine karşın, detaylı hesap planı ve analitik bütçe sınıflandırmasında vergi gelirleri başlığı altında kaydedilmektedir. GFSM 2014 te de harç gelirleri bazı istisnalar haricinde vergi olarak değerlendirilerek Malların kullanımı ve kullanım izinleri üzerinden alınan vergiler hesabında izlenmektedir. GFSM 2014 te hesap kodu olarak doğrudan karşılığı bulunmayan Damga Vergisinin yanı sıra, başka yerde sınıflandırılmayan diğer vergiler de Diğer vergiler hesabında izlenmektedir. 70

71 Tablo 20 : Hesap Planında Yer Alan Vergi Gelirlerinin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU HESAP ADLARI Gelir Vergisi 1111 Gelir Vergisi Kurumlar Vergisi 1112 Kurumlar Vergisi Veraset ve İntikal Vergisi 1133 Veraset ve İntikal Vergileri Motorlu Taşıtlar Vergisi Motorlu Taşıtlar Vergisi Mülkiyet Üzerinden Alınan Diğer Vergiler 1131 Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergiler Çevre Temizlik Vergisi 1421 Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi Katma Değer Vergileri Özel Tüketim Vergisi 1142 Tüketim Vergileri Banka ve Sigorta Muameleleri Belirli Hizmetler Üzerinden Alınan 1144 Vergisi Vergiler Şans Oyunları Vergisi 1111 Gelir Vergisi Özel İletişim Vergisi 1144 Belirli Hizmetler Üzerinden Alınan Vergiler Dahilde Alınan Diğer Mal ve Hizmet Belirli Hizmetler Üzerinden Alınan 1144 Vergileri Vergiler Gümrük Vergileri 1151 Gümrük Vergileri ve Diğer İthalat Vergileri İthalde Alınan Katma Değer Vergisi Katma Değer Vergileri Diğer Dış Ticaret Gelirleri 1151 Gümrük Vergileri ve Diğer İthalat Vergileri Damga Vergisi 116 Diğer Vergiler Eğitime Katkı Payı Ayrılması Gereken Damga Vergileri 116 Diğer Vergiler Yargı Harçları Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Vergiler Vergi Yargısı Harçları Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Vergiler Tapu Harçları Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Vergiler Pasaport ve Konsolosluk Harçları Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Vergiler Gemi ve Liman Harçları Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Vergiler İmtiyazname, Ruhsatname ve Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Diploma Harçları Üzerinden Alınan Vergiler Trafik Harçları Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Vergiler Diğer Harçlar Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Vergiler Gemi Sağlık Resmi 1422 İdari Harçlar Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı 1422 İdari Harçlar İşgal Harcı 1422 İdari Harçlar Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı 1422 İdari Harçlar Toptancı Hali Resmi Satış Vergileri Kaldırılan Vergi Artıkları 116 Diğer Vergiler Başka Yerde Sınıflandırılmayan Diğer Vergiler 116 Diğer Vergiler 71

72 Sosyal Güvenlik Prim Gelirleri GFSM 2014 te sosyal katkıların sınıflandırılmasında, katkıların hangi kaynaklardan toplanıldığı; hesap planında ise, prim gelirlerinin hangi kaynaklardan toplandığının ve söz konusu gelirlerin hangi amaçlarla kullanılacağı göz önünde bulundurularak sınıflandırma yapılmıştır. GFSM kodlamasına karşılık gelen hesap kodları incelendiğinde; herhangi bir işte çalışmayanlar, bağımsız çalışanlar, tarım çalışanları ile isteğe bağlı sigortalıların yatırdıkları primler Serbest Meslek Sahibi ve İşsizlerin Katkıları hesabına karşılık gelmektedir. Çalışanlar tarafından bizzat yatırılan veya ücretlerinden kesilerek işverenlerce yatırılan prim gelirleri Çalışan Katkıları hesabına, yapılan işveren ve Devlet katkıları ise İşveren katkıları hesabına aktarılmaktadır. Tablo 21 : Hesap Planında Yer Alan Sosyal Güvenlik Prim Gelirlerinin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU HESAP ADLARI Sosyal Sigortalar Prim Gelirleri 1211 Çalışan Katkıları Genel Sağlık Sigortası Prim Gelirleri 1211 Çalışan Katkıları İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Prim Gelirleri 1211 Çalışan Katkıları Diğer Sosyal Güvenlik Prim Gelirleri 1211 Çalışan Katkıları Devlet Katkısı 1211 Çalışan Katkıları Öncesi Sosyal Sigorta Prim Gelirleri 1211 Çalışan Katkıları Sosyal Güvenlik Destekleme Primi Geliri 1211 Çalışan Katkıları İşsizlik Sigortası Fonu Prim Gelirleri 1211 Çalışan Katkıları Ücret Garanti Fonu Prim Gelirleri 1211 Çalışan Katkıları 72

73 TeĢebbüs ve Mülkiyet Gelirleri GFSM 2014 te birebir teşebbüs ve mülkiyet gelirlerinin gösterilebileceği detay bulunmadığından hesap planında yer alan bu gelirler, GFSM 2014 e göre hazırlanan mali istatistik tablolarında ilgisine göre vergi gelirleri, bağışlar ile diğer gelirler arasında gösterilmektedir. Tablo 22 : Hesap Planında Yer Alan Sosyal Güvenlik Prim Gelirlerinin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU HESAP ADLARI Mal Satış Gelirleri 1422 İdari Harçlar Şartname, Basılı Evrak, Form Satış Gelirleri 1423 Arızi Mal ve Hizmet Satış Gelirleri Kitap, Yayın vb. Satış Gelirleri 1423 Arızi Mal ve Hizmet Satış Gelirleri Pasaport Satış Bedeli Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Diğer Vergiler Diğer Mal Satış Gelirleri 1423 Arızi Mal ve Hizmet Satış Gelirleri Hizmet Gelirleri 1423 Arızi Mal ve Hizmet Satış Gelirleri Sivil Savunma Gelirleri Malların Kullanma veya Faaliyette Bulunma İzni Gelirleri Yatırımları Teşvik Gelirleri 1422 İdari Harçlar Hazine Portföyü ve İştirak Gelirleri 1412 Kar Payları Yeniden Değerleme Farkları Telekomünikasyon Ruhsatı ve İzin Gelir KİT ve İDT'lerden Sağlanan Gelirler 1412 Kar Payları Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Diğer Vergiler Hisse Senetleri ve Yatırım Fonları Payı Değerleme Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Diğer Vergiler Genel Bütçeli İdareler Kurumlar Hasılatı 1423 Arızi Mal ve Hizmet Satış Gelirleri Mahalli İdareler Kurumlar Hasılatı 1423 Arızi Mal ve Hizmet Satış Gelirleri Diğer Kurumlar Hasılatı 1423 Arızi Mal ve Hizmet Satış Gelirleri Döner Sermayeler 1331 Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Mahalli İdareler 1412 Kar Payları Diğer Kurumlar Kârları 1412 Kar Payları Taşınmaz Kiraları 1421 Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler Ecrimisil Gelirleri 1415 Kira Gelirleri Taşınır Kira Gelirleri 1421 Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler Ön İzin, İrtifak Hakkı ve Kullanma İzni 1421 Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler Kullanma İzni Gelirleri 1415 Kira Gelirleri Hasılat Kira Gelirleri 1415 Kira Gelirleri Diğer Gelirler İşletme Mükelleflerinden Amortisman 1421 Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler Masraf Karşılıkları 1421 Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler Yurt Dışı Dövizli Askerlik Gelirleri İçme, Kullanma Suyu Tesislerine İlişkin Yatırım Bedeli Geri Ödemeleri Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Diğer Vergiler 1423 Arızi Mal ve Hizmet Satış Gelirleri Diğer Çeşitli Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri 1423 Arızi Mal ve Hizmet Satış Gelirleri

74 Alınan BağıĢ ve Yardımlar ile Özel Gelirler Bağış ve yardımlar, karşılık ve zorunluluk esasına dayanmadığı gibi, geri ödeme yükümlülüğünün de olmadığı tahsilatları kapsamaktadır. Özel gelirlerin ise 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu nda, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin, kamu görevi ve hizmeti dışında, ilgili mevzuatında belirtilen faaliyetlerden sağlanan ve genel bütçede gösterilen tutarlar olduğu ifade edilmiştir. GFSM 2014 te bağış ve yardımlar; hükümet birimlerinin, diğer yerleşik ya da yerleşik olmayan hükümet birimleri ile uluslararası organizasyonlardan aldığı vergi, sosyal katkı ile teşviklerin dışında kalan gelirlerdir. Bağış ve yardımların kaydedilmesi işlemlerinde ise, yapılan bağış veya yardımın ayni ya da nakdi olması önem taşımaktadır. Nakdi olarak yapılan bağış ve yardımlar bütçe geliri olarak kaydedilirken, ayni olarak yapılanlarda nakit hareketi söz konusu olmadığından, bağış ve yardımlar bütçe hesaplarıyla ilişkilendirilmemektedir. Bağış ve yardımların kayıt zamanı, GFSM 2014 e göre bağışın şarta bağlı olup olmadığına da bağlıdır. Şarta bağlı olmayan bağışlarda, bağış yapıldığında; şarta bağlı olanlarda ise şart veya talep yerine getirildiği anda kayıt yapılacaktır. Mevzuatımızda ise şarta bağlı olmayan bağış ve yardımlarda olduğu gibi şarta bağlı olarak alınanların da, tahsis amaçlarına uygun olarak kullanılmak üzere ilgili hesaplara kaydedileceği belirtilmiştir. Bağış ve yardımlar, mali istatistik tablolarında niteliklerine göre Hibeler hesaplarında gösterilmektedir. Hesap planımızda yer alan özel gelirler ise, GFSM 2014 te belirtilen niteliklere göre vergi gelirleri, bağışlar ve diğer gelirler hesaplarına dağıtılarak gösterilmektedir. 74

75 Tablo 23 : Hesap Planında Yer Alan BağıĢ ve Yardımlar ile Özel Gelirlerin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU HESAP ADLARI Yurt Dışından Alınan Bağış ve Yardımlar 132 Yabancı Devletlerden Alınan Hibeler Cari 1321 Cari Sermaye 1322 Sermaye Merkezi Yönetimden Alınan Bağış ve Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Alınan 133 Yardımlar Hibeler Cari 1331 Cari Sermaye 1332 Sermaye Diğer İdarelerden Alınan Bağış ve Yardımlar 133 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Alınan Hibeler Cari 1331 Cari Diğerlerinden Alınan Bağış ve Yardımlar 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Sermaye 1332 Sermaye Diğerlerinden Alınan Bağış ve Yardımlar 1442 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Kurumlardan ve Kişilerden Alınan Bağış ve Yardımlar 144 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Transferler Cari 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Sermaye 1442 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Proje Yardımları Cari 1331 Cari Diğerlerinden Alınan Proje Yardımları 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Sermaye 1332 Sermaye Diğerlerinden Alınan Proje Yardımları 1442 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Özel Gelirler Genel Bütçeli İdarelere Ait Özel Gelirler 1423 Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler NATO Anlaşma Karşılıkları 1321 Cari Kara, Deniz ve Hava Taşıt Kira Gelirleri 1421 Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler Gıda Maddesi Üretim İzin Gelirleri Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Diğer Vergiler İletişim Lisans ve Ruhsat Bedeli Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Diğer Vergiler Döner Sermaye Karlarından Sermayeye Eklenen Gelirler 1331 Cari Konvertibl Olmayan Konsolosluk Gelirleri Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Diğer Vergiler Deprem Nedeniyle Yapılan Bağış, Hibe ve Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari 1441 Yardımlar Transferler Gayrimenkul Satış ve Kira Gelirleri 1421 Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler Kamu Bankalarından Nakledilen Personel Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari 1441 Ücreti Transferler Afet Riski Altındaki Alanların Dönüşüm Gelirleri 1151 Gümrük Vergileri ve Diğer İthalat Vergileri Diğer Özel Gelirler 1331 Cari 75

76 Diğer Gelirler Diğer gelirler hesabında, faiz gelirleri, kişi ve kurumlardan alınan paylar, para cezaları ile başka sınıflandırmalara girmeyen diğer çeşitli gelirler takip edilmektedir. Diğer gelirler içerisinde yer alan hesap kodları GFSM 2014 e göre vergi gelirleri, bağışlar ve diğer gelirlerin detayları arasında gösterilmektedir. Tablo 24 : Hesap Planında Yer Alan Diğer Gelirlerin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP EKONOMĠK GFS HESAP ADLARI KODU KODLAR KODU HESAP ADLARI Faiz Gelirleri 1411 Faizler Vergi, Resim ve Harç Gecikme Faizleri 143 Para Cezaları ve Tazminatlar Kişi ve Kurumlardan Alınan Paylar Mükerrer Sigorta Şirketlerden Alınan 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Petrolden Devlet Hakkı 1415 Kira Gelirleri Madenlerden Devlet Hakkı Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Muamele Vergileri ve Diğer Genel Vergiler Oyun Kâğıtları Gelirleri Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Diğer Vergiler Petrolden Devlet Hissesi Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Diğer Vergiler Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Muamele Gelirleri Vergileri ve Diğer Genel Vergiler Yargı Harçlarından Alınan Paylar 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Noter Harçlarından Alınan Paylar 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Ticaret Sicil Harçlarından Alınan Paylar 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Savunma Sanayi Destekleme Fonu Payı 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Merkezi idare Vergi Gelirlerinden Paylar 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Çevre Temizlik Vergisinden Alınan Pay 1421 Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler Yönetim Giderlerine Katılma Payları 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Kamu Harcamalarına Katılma Payları 1423 Arızi Mal ve Hizmet Satış Gelirleri Özel Bütçeli İdarelerden Alınan Paylar 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlardan Alınan Paylar 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Mahalli İdarelerden Alınan Paylar 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Eğitim Özel Geliri (4306 S.K.) 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Fonlardan Aktarmalar 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Tasfiye Edilen Fon Gelirleri 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler RTÜK'den Alınan Eğitime Katkı Payı 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Evrensel Hizmet Gelirleri 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler İthalatta Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu Kesinti 1144 Belirli Hizmetler Üzerinden Alınan Vergiler Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu Kesintisi 1144 Belirli Hizmetler Üzerinden Alınan Vergiler Bandrol, Kayıt, Tescil Ücret ve Payları Başka Yerde Sınıflandırılmayan Diğer Transferler Bağıtlanan Sözleşmelerden Alınan Pay 1423 Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler Trafik Sigorta Payları 1144 Belirli Hizmetler Üzerinden Alınan Vergiler İthalden Oranında Alınan Çevre Katkı 1151 Gümrük Vergileri ve Diğer İthalat Vergileri Belediyelerden Çevre Katkı Payı 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Şans Oyunları Hasılatından Ayrılan Pay 1412 Kar Payları Trafik Muayene Ücreti Hazine Payı Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Alınan Diğer Vergiler 76

77 Kiraya Verilen Hazineye Ait Taşınmazlardan Elde Edilen Hasılatlar 1421 Piyasaya Mal ve Hizmet Satışlarından Gelirler Mahalli İdare Gelirlerinden Ayrılan Pay 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Ar-Ge ve Eğitim Faaliyetleri Payı 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Evrensel Posta Hizmeti Gelirleri 1423 Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler Film Gösterimlerinden Genel Bütçe Payı 1144 Belirli Hizmetler Üzerinden Alınan Vergiler Askeri Kantin ve Askeri Müze Gelirlerinden Alınan Hazine Payı 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Diğerlerinden Alınan Paylar 1412 Kar Payları Eti Maden İşletmelerinden Alınan Pay Satış Vergileri Bor Madeni Payı Satış Vergileri Spor Toto-Loto Payları Satış Vergileri Aidat Gelirleri 1423 Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler Buluculuk ve Katkı Payları 1423 Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler MKE den Alınan Satış Payları 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Milli Savunma Bakanlığından Aktarılan Gelirler 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Araştırma Projeleri Gelirleri Payı 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Özel Bütçeli İdarelere Ait Diğer Paylar 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Şirket Kuruluş ve Sermaye Malların Kullanımı ve Kullanım İzinleri Üzerinden Artırımlarından Alınan Pay Alınan Diğer Vergiler TV Ticari İletişim Geliri Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Muamele Vergileri ve Diğer Genel Vergiler Radyo Ticari İletişim Geliri Mal ve Hizmetler Üzerinden Alınan Muamele Vergileri ve Diğer Genel Vergiler Maden İşletmelerinden Alınan Paylar Satış Vergileri Müze Giriş Ücretlerinden Alınan Paylar 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Ortak Altyapı Hizmetleri İçin Paylar 1423 Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler Otopark Gelirlerinden Belediye Payları 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Mahalli İdarelere Ait Diğer Paylar 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Çalışanlardan Tedavi Katılım Payı 1211 Çalışan Katkıları Yeşil Kartlılardan Tedavi Katılım Payı 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Diğer Paylar 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Para Cezaları 143 Para Cezaları ve Tazminatlar Vergi Barışı Kıymetli Maden ve Ziynet Eşyası Beyan 1136 Malvarlığı Üzerinden Alınan Diğer Sürekli Vergiler Diğer Vergi Cezaları 143 Para Cezaları ve Tazminatlar Diğer Çeşitli Gelirler İrat Kaydedilecek Nakdi Teminatlar 143 Para Cezaları ve Tazminatlar İrat Kaydedilecek Hisse Senedi/Tahviller 143 Para Cezaları ve Tazminatlar İrat Kaydedilecek Teminat Mektupları 143 Para Cezaları ve Tazminatlar Hazine Alacağına Dönüşen Kredi Geliri 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Para Farkları 4222 Nakit ve Mevduatlar Kişilerden Alacaklar 1441 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Afetlerde Kullanılacak Gelirler 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler Orman Köylülerini Kalkındırma Gelirleri 1423 Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrol Gelirleri 1423 Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler Milli Parkları Koruma/Geliştirme Geliri 1423 Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler Mera Gelirleri 1415 Kira Gelirleri Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Gelirleri 1412 Kar Payları Öğrenci Katkı Payı Telafi Gelirleri 1331 Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Cari Transferler YİKOB'lar Tarafından Elde Edilen Gelir 1423 Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler Yargılama Giderleri Karşılığı Gelirler 1423 Piyasa Dışı Kuruluşların Arızi Satışlarından Gelirler 77

78 Sermaye Gelirleri Sermaye gelirleri hesabı, tahakkuk esaslı muhasebe sisteminde kamu idarelerine kurum malı olarak intikal eden menkul kıymet ve varlıkların kaydedilmesinde kullanılmakta iken, nakit esaslı muhasebe sisteminde menkul kıymet ve varlıkların satışlarından elde edilen tutarların bütçe geliri kaydedilmesi sırasında kullanılmaktadır. GFSM 2014 e göre, menkul kıymet ve varlıkların kurum malı haline gelmesi transfer geliri olarak tanımlanmakta ve mali istatistik tablolarında Başka Yerde Sınıflandırılmayan Transferler hesabında gösterilmektedir. HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU HESAP ADLARI Menkul Kıymet ve Varlık Satış Gelirleri 144 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Transferler Değer ve Miktar DeğiĢim Gelirleri Değer ve Miktar Değişim Gelirlerine ilişkin muhasebe hesaplarında, varlık ve yabancı kaynakların fiyat değişimlerinden kaynaklanan değer değişimleri ile borç, alacak veya varlıklarda kamu idarelerinin inisiyatifi haricinde oluşan miktar değişimleri takip edilmektedir. Değer ve miktar değişim gelirleri, GFSM 2014 e göre Diğer Ekonomik Akımlar tablolarında gösterilir. Varlık ve yükümlülüklerin değerlerinde fiyat hareketleri ve kur değişikliklerinden kaynaklanan değişimler GFSM 2014 e göre Varlık ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosunda, diğer olaylardan kaynaklanan değişimler ise Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosunda yer alır. Mali istatistik tabloları hazırlanırken; idari kaydın niteliği hakkında yevmiye kayıtlarının araştırılması veya kaydı yapan kamu idaresinin yetkilileri ile iletişime geçilmesi suretiyle edinilen bilgiler ışığında değer ve miktar değişim gelirlerinin bir kısmı Varlık ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosunun bir kısmı ise Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosunun ilgili detaylarında gösterilmektedir. Hali hazırda mali olmayan varlıklar değerlemede karşılaşılan güçlükler ve hesabın kullanımından kaynaklanan sorunlar nedeniyle tam ve doğru şekilde değerlemeye tabi tutulmadığından, kayıtlı tutarın ne kadarlık kısmının elde tutma kayıp ve kazancı, ne kadarının ise diğer değişimlerden kaynaklandığı tam olarak tespit edilememektedir. Bu nedenle, mali 78

79 olmayan varlıklarla ilgili ortaya çıkan değer ve miktar değişimleri, Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosu ile ilişkilendirilmektedir Kamu Ġdarelerinden Bedelsiz Olarak Alınan Mali Olmayan Varlıklardan Elde Edilen Gelirler Kamu idarelerinin ihtiyaç fazlası taşınırlarını, görmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinde kullanılması amacıyla devretmesi halinde devralan kamu idarelerince bedelsiz olarak alınan mali olmayan varlıkların takibinin yapıldığı söz konusu hesabın sınıflandırılmasında, bedelsiz olarak alınan mali olmayan varlığın çeşidi ve genel yönetim kapsamındaki hangi idare türünden devralındığı dikkate alınmıştır. GFSM 2014 te bedelsiz olarak alınan mali olmayan varlıklar; karşılığında her hangi bir ödeme yapılmadığından bağış olarak değerlendirilmekte ve Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Alınan Hibeler arasında gösterilmektedir. HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI Kamu İdarelerinden Bedelsiz Olarak Alınan Mali Olmayan Varlıklardan Elde Edilen Gelirler GFS KODU 133 HESAP ADLARI Diğer Genel Yönetim Birimlerinden Alınan Hibeler Konusu Kalmayan KarĢılık Gelirleri Karşılıklar, gerçekleşme ihtimali bulunan risklerin hesaplanarak dönem faaliyet sonucunun daha gerçekçi bir şekilde hesaplanması ve bunun sonucunda mali tabloların gerçeği daha iyi bir şekilde yansıtabilmesi amacıyla ayrılmaktadır. Nitekim Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin 5 inci maddesinde yer alan ihtiyatlılık kavramında da muhtemel riskler ve olaylar için karşılık ayrılacağı ifade edilmiştir. Bu doğrultuda, muhtemel riskler ve alacaklar için karşılık hesaplanmakta ve bu karşılıklar gider olarak kaydedilmektedir. Ancak riskin ortadan kalkması veya karşılık ayrılan kısmın tahsil edilmesi gibi nedenlerle söz konusu karşılığın iptal edilmesi durumunda ise iptal edilen karşılık tutarı kadar Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabına gelir kaydı yapılmaktadır. GFSM 2014 te konusu kalmayan karşılık gelirleri ile örtüşen herhangi bir gösterim bulunmamaktadır. 79

80 14.5 Giderler Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde gider, ilk defa hesaplara alınacak yükümlülükler dışında, öz kaynakta azalışa neden olan her türlü işlem olarak tanımlanmıştır. GFSM 2014 te ise, gerçekleştirilen işlemler sonucunda net değerde meydana gelen azalışlar şeklinde tanımlanmış ve gider işlemlerinin, varlıkları azaltıp, yükümlülükleri de artırarak sonuç itibarıyla net değeri azaltacağı ifade edilmiştir. Gidere ilişkin tanımlar incelendiğinde, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği ile GFSM 2014 ün birbirlerine paralel oldukları görülmektedir. GFSM 2014 te yer alan net değer ifadesi, detaylı hesap planındaki öz kaynaklar ana hesap grubuna denk gelmektedir. GFSM 2014 te giderler; personel harcamaları, mal ve hizmet kullanım giderleri, amortisman giderleri, faiz giderleri, sübvansiyonlar, hibeler, sosyal yardımlar ve diğer giderler olmak üzere 8 ana gruba ayrılmaktadır. Detaylı hesap planında ise; personel giderleri, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, mal ve hizmet alım giderleri, faiz giderleri, cari transferler, sermaye transferleri, değer ve miktar değişimleri giderleri, gelirlerin ret ve iadesinden kaynaklanan giderler, amortisman giderleri, ilk madde ve malzeme giderleri, karşılık giderleri, silinen alacaklardan kaynaklanan giderler, kamu idarelerine bedelsiz olarak devredilen mali olmayan varlıklardan kaynaklanan giderler, proje kapsamında yapılan cari giderler ve diğer giderler olmak üzere 15 ana gruba ayrılmaktadır. 80

81 Personel Giderleri Personel giderleri, işveren-çalışan ilişkisi içerisinde gerçekleştirilen işler karşılığında çalışanlara yapılan nakdi ya da ayni ödemelerin toplamıdır. İşveren-çalışan ilişkisinin bulunmadığı yüklenici firmalara ve kendi başına çalışanlara yapılan ödemeler personel giderlerinden sayılmamakta, bu ödemeler hizmet kullanımı olarak değerlendirilmektedir. GFSM 2014 te, personel gideri ve sosyal güvenlik prim gideri gibi bir ayrım bulunmamakta; personele yapılan nakdi ve ayni ödemeler toplamı personel harcaması olarak değerlendirilmektedir. Bu şekilde, mali istatistik tablolarında kamu personelinin toplam maliyeti gösterilmektedir Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri GFSM 2014 e göre, işverenler tarafından çalışanları için sosyal güvenlik fonlarına, emeklilik fonlarına ve diğer sosyal güvenlik programlarına ödenen tutarlar personel harcamaları detayında gösterilmektedir. Detaylı hesap planlarında ise devletin işveren sıfatıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyeceği sigorta primleri için Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri yardımcı hesabı tanımlanmıştır. Tablo 25 : Hesap Planında Yer Alan Personel Giderleri ve Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderlerinin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP KODU Personel Giderleri EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU Memurlar 211 Maaş ve Ücretler Sosyal Haklar 273 İşveren Sosyal Yardımları Sözleşmeli Personel 211 Maaş ve Ücretler Sosyal Haklar 273 İşveren Sosyal Yardımları İşçiler 211 Maaş ve Ücretler Sosyal Haklar 273 İşveren Sosyal Yardımları Geçici Personel 211 Maaş ve Ücretler Sosyal Haklar 273 İşveren Sosyal Yardımları Diğer Personel 211 Maaş ve Ücretler Öğrenci Harçlıkları 272 Sosyal Destek Yardımları Milletvekilleri 211 Maaş ve Ücretler Sosyal Haklar 273 İşveren Sosyal Yardımları Cumhurbaşkanı Ödeneği 211 Maaş ve Ücretler İstihbarat Personeli 211 Maaş ve Ücretler Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri HESAP ADLARI 2121 Fiili Sosyal Güvenlik Prim Giderleri 81

82 Mal ve Hizmet Alım Giderleri Mal ve hizmet alım giderleri hesabı, faturalı olarak veya ilgili mevzuatına uygun şekilde belgelendirilerek alınan mal ve hizmet bedellerinin, üretime yönelik mal ve malzeme alımlarının, yolluklar gibi genel itibarıyla cari nitelikteki harcamaların kaydedildiği hesaptır. Mal ve hizmet alım giderleri hesabı, GFSM 2014 te açıklanan Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri hesabıyla benzerlik göstermektedir. GFSM 2014 te, tüketime yönelik mal ve hizmet alımları gibi cari nitelikteki harcamaların bu hesap vasıtasıyla giderleştirilmesi düzenlenmiştir. Tablo 26 : Hesap Planında Yer Alan Mal ve Hizmet Alım Giderlerinin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU HESAP ADLARI Üretime Yönelik Mal ve Hizmet Alımları 22 Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri Tüketime Yönelik Mal ve Hizmet Alımları 22 Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri Su Alımları Gecikme Zammı ve Faiz Giderleri Enerji Alımları Gecikme Zammı ve Faiz Giderleri Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Yolluklar 22 Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri Yurtiçi Tedavi Yollukları 271 Sosyal Güvenlik Yardımları Yurtdışı Tedavi Yollukları 271 Sosyal Güvenlik Yardımları Arazi Tazminatları 211 Maaş ve Ücretler Görev Giderleri 22 Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri Yasal Giderler Ödenecek Vergi, Resim, Harçlar ve Benzeri Giderler 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Hizmet Alımları 22 Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri Haberleşme Giderleri 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Temsil ve Tanıtma Giderleri 22 Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri Menkul Mal, Gayri Maddi Hak Alım, Bakım ve Onarım Giderleri Gayrimenkul Mal Bakım ve Onarım Giderleri Kamu Personeli Tedavi ve Sağlık Malzemesi Giderler 22 Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri 22 Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri 273 İşveren Sosyal Yardımları Kamu Personeli İlaç Giderleri 273 İşveren Sosyal Yardımları Cenaze Giderleri 273 İşveren Sosyal Yardımları Milletvekili Tedavi ve Sağlık Malzemesi Giderleri 273 İşveren Sosyal Yardımları Milletvekili İlaç Giderleri 273 İşveren Sosyal Yardımları Diğer Tedavi ve Sağlık Malzemesi Giderleri 272 Sosyal Destek Yardımları Diğer İlaç Giderleri 272 Sosyal Destek Yardımları 82

83 Faiz Giderleri GFSM 2014 te faiz; mevduatlar, borçlanma araçları vb. mali varlıkların ve diğer kaynakların başka bir kurumsal birimin kullanımına bırakılması karşılığında elde edilen yatırım geliri şeklinde tanımlanmıştır. Faiz giderlerinin sınıflandırmasında, GFSM 2014 ödemenin yapılacağı tarafın ülke içinde yerleşik olup olmadığını dikkate almaktadır. Analitik bütçe sınıflandırmasında ise GFSM 2014 ile benzer şekilde ödemenin yapılacağı tarafın yerleşik olup olmadığının yanı sıra, faiz giderinin oluşmasına neden olan işleme göre de ayrıma gidilmiştir. Tablo 27 : Hesap Planında Yer Alan Faiz Giderlerinin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP KODU EKONOMĠ K KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU HESAP ADLARI Diğer Genel Yönetim Birimlerine İç Borç Faiz 243 Kamu Kurumlarına Ödenen İç Borç Giderleri Faiz Giderleri Genel Yönetim Dışındaki Birimlere İç Borç 242 Faiz Giderleri Genel Yönetim Dışındaki Birimlere İç Borç 242 T.L Cinsinden Tahvillerin Faiz Faiz Giderleri Giderleri Diğer Genel Yönetim Birimlerine İç Borç Faiz 243 Giderleri Dövize Endeksli ve Döviz Cinsinden Genel Yönetim Dışındaki Birimlere İç Borç 242 Tahvillerin Faiz Giderleri Faiz Giderleri Ulusal Para Cinsinden Bonoların Faiz Genel Yönetim Dışındaki Birimlere İç Borç 242 Giderleri Faiz Giderleri Dövize Endeksli ve Döviz Cinsinden Genel Yönetim Dışındaki Birimlere İç Borç 242 Bonoların Faiz Giderleri Faiz Giderleri Diğer İç Borç Faiz Giderleri 242 Genel Yönetim Dışındaki Birimlere İç Borç Faiz Giderleri Dış Borç Faiz Giderleri 241 Dış Borç Faiz Giderleri Iskonto Giderleri 242 Genel Yönetim Dışındaki Birimlere İç Borç Faiz Giderleri Para Piyasası Nakit İşlemleri Faiz Genel Yönetim Dışındaki Birimlere İç Borç 242 Giderleri Faiz Giderleri Türev Ürün Giderleri 242 Genel Yönetim Dışındaki Birimlere İç Borç Faiz Giderleri TL Cinsinden Kira Sertifikası Genel Yönetim Dışındaki Birimlere İç Borç 242 Giderleri Faiz Giderleri Döviz Cinsinden Kira Sertifikası Giderleri 241 Dış Borç Faiz Giderleri Cari Transferler Cari transferler sermaye birikimi amacının haricinde, cari nitelikteki mal ve hizmet alımında bulunulması amacıyla yapılan ve karşılığı olmayan ödemelerdir. Cari transferler ayni ve nakdi olarak yapılabilmektedir. Genel olarak, kamu kurum ve kuruluşlarına transfer edilen 83

84 görev zararları, bütçeden yapılan hazine yardımları, eğitim, sağlık, barınma vb. amaçlarla yapılan cari transferler ile genel bütçe vergi gelirlerinden diğer idare, kurum ve kuruluşlara verilecek paylar cari transferler ana hesap grubunun ilgili detaylarına kaydedilmektedir. Detaylı hesap planında yer alan cari transferlerin GFSM 2014 te belirtilen hesap kodlarındaki karşılığı genel itibarıyla hibelere ilişkin detaylardır. Bunun yanında sübvansiyonlar, diğer giderler ve sosyal yardımlar arasında yer alan detaylarda gösterilmesi gereken tutarların sahip olması gereken niteliklere sahip bazı cari transferler, söz konusu bölümlerde gösterilmektedir. Tablo 28 : Hesap Planında Yer Alan Cari Transferlerin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP EKONOMĠK GFS HESAP ADLARI KODU KODLAR KODU HESAP ADLARI Kamu Teşebbüslerine 251 Kamu Şirketlerine Sübvansiyonlar Türkiye Taşkömürü Kurumuna 272 Sosyal Destek Yardımları Türkiye İş Kurumuna 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler 272 Sosyal Destek Yardımları Sosyal Güvenlik Kurumu'na 273 İşveren Sosyal Yardımları 252 Özel Teşebbüslere Sübvansiyonlar Mali Kurumlara 251 Kamu Şirketlerine Sübvansiyonlar Döner Sermaye İşletmelere 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Geliştirme ve Destekleme Fonu'na 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonuna 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler İşsizlik Sigortası Fonu'na 272 Sosyal Destek Yardımları Diğer Fonlara 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Diğer Teşekküllere 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Genel Bütçeye Hazine Yardımı 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Özel Bütçeli İdarelere Hazine Yardımı 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlara 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler 84

85 Sermaye Piyasası Kurulu'na 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'na 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Sosyal Güvenlik Kurumlarına Hazine Yardımları 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Sosyal Güvenlik Kurumuna 272 Sosyal Destek Yardımları Mahalli İdarelere Hazine Yardımları 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Köylere 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Bağlı İdarelere 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Hasılattan Paylar ve Giderlere Katılma Payları 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Yüksek Öğretim Kurumlarına Hazine Yardımları 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Yüksek Öğretim Kurumlarına Hazine Yardımları 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Diğer Hazine Yardımları 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler İşsizlik Sigortası Fonuna 272 Sosyal Destek Yardımları İller Bankasına 251 Sübvansiyonlar Diğer Hazine Yardımları 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşlara 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Memurların Öğle Yemeğine Yardım 211 Maaş ve Ücretler Mesleki Yeterlilik Kurumuna Ödemeler 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Burslar ve Harçlıklar 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Eğitim Amaçlı Diğer Transferler 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler 272 Sosyal Destek Yardımları Sağlık Amaçlı Transferler 272 Sosyal Destek Yardımları Yiyecek Amaçlı Transferler 272 Sosyal Destek Yardımları Barınma Amaçlı Transferler 272 Sosyal Destek Yardımları Tarımsal Amaçlı Transferler 252 Özel Teşebbüslere Sübvansiyonlar Sosyal Amaçlı Transferler 272 Sosyal Destek Yardımları Ekonomik/Mali Amaçlı Transferler 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler 252 Özel Teşebbüslere Sübvansiyonlar Hane Halkına Yapılan Diğer Transferler 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Hanehalkına Yapılan Fayda Ödemeleri 271 Sosyal Güvenlik Yardımları Hanehalkına Yapılan Fayda Ödemeleri 271 Sosyal Güvenlik Yardımları Dış Ülkelere Yapılan Yardımlar 2611 Yabancı Devletlere Yapılan Cari Transferler Uluslararası Kuruluşlara Yapılan Ödemeler 2621 Uluslararası Kuruluşlara Yapılan Cari Transferler Uluslararası Kuruluşlara 2621 Uluslararası Kuruluşlara Yapılan Cari Transferler Uluslararası Kuruluşlar Merkezlerine 2621 Uluslararası Kuruluşlara Yapılan Cari Transferler Eğitim Kurumlarına 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Diğer Yurtdışı Transferleri 2621 Uluslararası Kuruluşlara Yapılan Cari Transferler Genel Bütçeye Verilen Paylar 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Toplu Konut İdaresi Başkanlığına Pay 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Yükseköğrenim Kredi Yurtlar Kurumuna Verilen Paylar 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlara Verilen Paylar 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Sosyal Güvenlik Kurumuna Paylar 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Mahalli İdarelere Verilen Paylar 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Fonlara Verilen Paylar 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Sivil Savunma Fonuna Verilen Paylar 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler Döner Sermayelere Verilen Paylar 2631 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Cari Transferler Diğerlerine Verilen Paylar 2821 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferler 85

86 Sermaye Transferleri Sermaye transferleri, kişi veya kurumların sermaye nitelikli ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, ilgili idare bütçesinden karşılıksız olarak yapılan kaynak aktarımlarıdır. Söz konusu hesaba, yurt içinde yerleşik kurum, kuruluş ve hane halkının yanı sıra, yurtdışında bulunan kurum, kuruluş ve eğitim kurumlarına yapılan karşılıksız ödemeler de kaydedilmektedir. Detaylı hesap planında yer alan sermaye transferlerinin GFSM 2014 te belirtilen hesap kodlarındaki karşılığı, genel itibarıyla hibelerin sermaye nitelikli detaylarıdır. Tablo 29: Hesap Planında Yer Alan Sermaye Transferlerinin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KOD U HESAP ADLARI Genel Bütçeye Sermaye Transferleri 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler Özel Bütçeye Sermaye Transferleri 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler DDK lara Sermaye Transferleri 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler Sermaye Piyasası Kurulu'na 2822 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'na 2822 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Sosyal Güvenlik Kurumlarına Sermaye Transferleri 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler İl Özel İdarelerine 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler Belediyelere 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler Köylere 2822 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Mahalli İdare Birliklerine 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler Bağlı İdarelere 2822 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Kamu Teşebbüslerine, Döner Sermayelere, Fonlara ve Mali 2822 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Kuruluşlara Sermaye Transferi Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'ne 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler Diğer Döner Sermaye İşletmelerine 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler Yüksek Öğretim Kurumlarına Sermaye Transferleri 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler Yüksek Öğretim Kurumlarına Sermaye Transferleri 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler Diğer Yurtiçi Sermaye Transferleri 2822 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüklerine 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler Kalkınma Ajanslarına 2632 Diğer Genel Yönetim Birimlerine Sermaye Transferler Dış Ülkelere Yapılan Yardımlar 2612 Yabancı Devletlere Yapılan Sermaye Transferler Uluslararası Kuruluşlara Ödemeler 2622 Uluslararası Kuruluşlara Yapılan Sermaye Transferleri Uluslararası Kuruluşlara 2622 Uluslararası Kuruluşlara Yapılan Sermaye Transferleri Uluslararası Kuruluşlar Merkezlerine 2622 Uluslararası Kuruluşlara Yapılan Sermaye Transferleri Yurtdışı Eğitim Kurumlarına 2822 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Diğer Yurtdışı Sermaye Transferleri 2822 Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri 86

87 Değer ve Miktar DeğiĢim Giderleri GFSM 2014e göre, enflasyon, döviz kuru vb. nedenlerle varlık ve yükümlülüklerin değerlerinde meydana gelen değişimler, Varlık Ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç Ve Kayıpları Tablosunda; bunun haricindeki olaylardan kaynaklanan diğer değişimler ise Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosunda gösterilir. Mali istatistik tabloları hazırlanırken; idari kaydın niteliği hakkında yevmiye kayıtlarının araştırılması veya kaydı yapan kamu idaresinin yetkilileri ile iletişime geçilmesi suretiyle edinilen bilgiler ışığında, değer ve miktar değişim giderlerinin bir kısmı Varlık ve Yükümlülükleri Elde Tutma Kazanç ve Kayıpları Tablosunun bir kısmı ise Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosunun ilgili detaylarında gösterilmektedir. Değer ve miktar değişim gelirlerinde olduğu gibi; mali olmayan varlıkların değerlemesinden kaynaklı tutarlar Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosu ile ilişkilendirilmektedir Gelirlerin Ret ve Ġadesinden Kaynaklanan Giderler Gelirlerin ret ve iadesinden kaynaklanan giderler hesabına, vergi gelirleri, sosyal güvenlik gelirleri, teşebbüs ve mülkiyet gelirleri, alınan bağış ve yardımlar ile özel gelirler ve diğer gelirlerden ret ve iade edilen tutarlar kaydedilir. GFSM 2014 te, gelirlerden yapılacak iadeler Geri Ödemeler(Refunds) başlığı altında ele alınmıştır. Buna göre, geri ödemeler ve hatalı olarak toplanan gelirlerdeki düzeltmeler, alacaklı kamu idaresinin net değerini(öz kaynaklar) azaltan işlemlerdir. 87

88 Mali istatistik tabloları hazırlanırken, gelirlerin ret ve iadesinden kaynaklanan giderler hesabındaki tutarlar, ret ve iade hangi gelir türünden kaynaklanıyorsa o detayda aynı gruba negatif (-) gelir olarak kaydedilerek netleştirme yapılmaktadır Amortisman Giderleri Amortisman, en genel tanımı ile duran varlıklarda meydana gelen eskime, aşınma ve yıpranma payıdır. GFSM 2014 te amortisman kavramı yerine Sabit Sermaye Tüketimi (Consumption of Fixed Capital) kavramı kullanılmaktadır. Sabit sermaye tüketimi kapsam açısından amortisman ile benzerlik göstermekle birlikte, hesaplanması yönünden farklılıklar mevcuttur ancak kavramı kargaşası yaratmamak adına, mali istatistik tablolarında Sabit Sermaye Tüketimi yerine Amortisman Giderleri kavramı kullanılmaktadır. HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU Amortisman Giderleri 23 Amortisman Giderleri HESAP ADLARI Ġlk Madde ve Malzeme Giderleri İlk madde ve malzeme giderleri hesabı, kamu idarelerinin stoklarından, tüketilen ya da kullanıma verilenler giderleştirildiği hesaptır. Tedarik temin edilmesi sırasında, detaylı hesap planlarında yer alan Mal ve Hizmet Alım Giderleri hesabına bütçe gideri, İlk Madde Ve Malzemeler hesabına ise maliyet bedeli üzerinden borç olarak kaydedilir. Söz konusu ilk madde ve malzemelerin üretim, tüketim veya diğer faaliyetlerde kullanılmaları durumunda ise, kullanılan miktara tekabül eden tutar bütçe hesaplarıyla ilişkilendirilmeksizin tahakkuk esasına dayalı ilk madde ve malzeme giderleri hesabı aracılığıyla giderleştirilmektedir. GFSM 2014 de mevzuatımız ile benzer şekilde, ilk madde ve malzemeler edinim aşamasında Malzemeler ve Tedarikler hesabına kaydedilmesini, kullanılmaları durumunda ise Mal ve Hizmetlerin Kullanım Giderleri hesabı aracılığıyla giderleştirilmesini öngörmüştür. HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU HESAP ADLARI İlk Madde ve Malzeme Giderleri 22 Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri 88

89 KarĢılık Giderleri Muhasebe sistemimizde ihtiyatlılık kavramı gereği muhtemel riskler ve olaylar ile tahsili şüpheli hale gelen alacaklar için karşılık hesaplanması öngörülürken, GFSM 2014 gelecekte ortaya çıkması muhtemel olayların ihtiyati tedbir olarak karşılık ayrılmasına ve raporlanmasına izin vermemektedir. Detaylı hesap planında karşılık giderleri beş detay hesaba ayrılmıştır. Bunlardan şüpheli alacaklar, takipteki kurum alacakları, stok değer düşüklüğü ile diğer borç ve gider karşılıkları detay hesaplarına GFS hesap kodlarında uyum sağlayan bir hesap bulunmamaktadır. GFSM 2014 e göre kıdem tazminatı karşılıkları hariç hiçbir karşılık raporlanmamakta, yalnızca kıdem tazminatları gibi çalışanların sözleşmeye dayalı emeklilik yükümlülükleri için ayrılan karşılıklar mali istatistik tablolarında gösterilmektedir. Tablo 30 : Hesap Planında Yer Alan KarĢılık Giderlerinin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI Takipteki Kurum Alacakları Karşılıkları Stok Değer Düşüklüğü Karşılıkları GFS KODU HESAP ADLARI Kıdem Tazminatı Karşılıkları 2122 Ek Sosyal Güvenlik Prim Giderleri BES Devlet Katkısı Karşılıkları Diğer Borç Ve Gider Karşılıkları Silinen Alacaklardan Kaynaklanan Giderler Kamu kurumlarının alacaklarının tahsilinden vazgeçilen kısmı silinen alacaklardan kaynaklanan giderler hesabı aracılığıyla giderleştirilmektedir. GFSM 2014 e göre tahsil imkânsızlığı vb. nedenlerle tahsilinden vazgeçilen veya silinen alacaklar gider olarak değerlendirilmemekte, bu tutarlar gider hesaplarından ayrı olarak Varlık ve Yükümlülüklerdeki Diğer Değer Değişimleri Tablosunda gösterilmektedir. Tablo 31: Hesap Planında Yer Alan Silinen Alacaklardan Kaynaklanan Giderlerin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU HESAP ADLARI Gelirlerden Alacaklardan Silinenler 5218 Diğer Alacak Hesapları Kişilerden Alacaklardan Silinenler 5218 Diğer Alacak Hesapları Kurum Alacaklarından Silinenler 5214 Krediler 89

90 Kamu Ġdarelerine Bedelsiz Olarak Devredilen Mali Olmayan Varlıklardan Kaynaklanan Giderler Kamu idarelerine bedelsiz olarak devredilen mali olmayan varlıklar, Kamu İdarelerine Bedelsiz Olarak Devredilen Mali Olmayan Varlıklardan Kaynaklanan Giderler hesabında takip edilmektedir. Söz konusu hesabın sınıflandırmasında, öncelikle devrin yapıldığı idareye göre ayrıma gidilmiş, ardından devre konu edilen mali olmayan varlığa göre sınıflandırma yapılmıştır. GFSM 2014 te bedelsiz olarak devredilen mali olmayan varlıklar; karşılıklılık esasına dayanmadığından bağış olarak değerlendirilmekte ve Diğer Genel Yönetim Birimlerine Verilen Hibeler arasında gösterilmektedir. HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI Kamu İdarelerine Bedelsiz Olarak Devredilen Mali Olmayan Varlıklardan Kaynaklanan Giderler GFS KODU 2632 HESAP ADLARI Diğer Genel Yönetim Birimlerine Verilen Hibeler Proje Kapsamında Yapılan Cari Giderler Kamu idarelerinin bütçelerinde sermaye giderlerinden yapılan ve herhangi bir varlığa dönüşmeyen cari nitelikli harcamalar bu yardımcı hesaba kaydedilir. Hesabın kayıt kapsamında, menkul sermaye üretim aşamasında, proje fizibilite ve kontrolleri için müşavir firma ve kişilere yapılan ödemeler; gayrimenkulün kurum tarafından üretilebilmesi için gerekli olan proje, müşavirlik, kontrollük vb. giderler; menkul ve gayrimenkullerin büyük onarımları için yapılan giderler ile diğer cari nitelikli sermaye giderleri bulunmaktadır. 90

91 GFSM 2014 e göre proje kapsamında yapılan cari giderler Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri hesabında gösterilmektedir. HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI GFS KODU HESAP ADLARI Proje Kapsamında Yapılan Cari Giderler 22 Mal ve Hizmet Kullanım Giderleri Diğer Giderler Diğer giderler hesap grubunda bütçe giderleri hesabıyla ilişkilendirilmeyen ve diğer gider hesaplarının kayıt kapsamına girmeyen konular takip edilmektedir. Bu kapsamda, 2/B kapsamında yapılan satışlardan elde edilen hasılat üzerinden Vakıflar Genel Müdürlüğüne ayrılan paylar ile bu satışlarda yapılan indirimlerden kaynaklanan giderler söz konusu hesaba kaydedilmektedir. Diğer giderler, GFSM 2014 e göre sermaye transferi olarak değerlendirilmekte ve mali istatistik tablolarında Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari/Sermaye Transferleri arasında gösterilmektedir. Tablo 32 : Hesap Planında Yer Alan Diğer Giderlerin Mali Ġstatistik Tablolarındaki KarĢılığı HESAP KODU EKONOMĠK KODLAR HESAP ADLARI 2/B Satışlarından Vakıflar Genel Müdürlüğü Payı GFS KODU /B Satış İndirimi Yukarıda Tanımlanmayan Diğer Giderler 2821 HESAP ADLARI Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Başka Yerde Sınıflandırılmayan Sermaye Transferleri Başka Yerde Sınıflandırılmayan Cari Transferleri Sonuç olarak, analitik bütçe sınıflandırması hazırlanırken GFSM dikkate alındığından ekonomik ve fonksiyonel sınıflandırmalarda Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Detaylı Hesap Planları ile GFS kodlama yapısı birbiri ile büyük ölçüde uyumludur. Bunun sonucu olarak mali istatistik tabloları aracılığıyla; yapılan harcamaları türleri itibarıyla sınıflandıran ekonomik sınıflandırma sayesinde hükümet harcamalarının ekonomi üzerindeki etkisini ölçmek mümkün hale gelmekte, fonksiyonel sınıflandırma ile hizmet türleri itibarıyla yapılan kamu harcamalarının uluslararası karşılaştırılabilirliği sağlanabilmektedir. 91

92 92