Türkiye de 1970 li yıllardan beri yapımı planlanan 3 adet

Transkript

1 NÜKLEER SANTRALLARIN YAPIM GEREKÇELERİNİ BİLMEK İSTİYORUZ Nedim Bülent Damar TMMOB Enerji Çalışma Grubu Başkanı EMO Enerji Daimi Komiyonu Başkanı Türkiye de 1970 li yıllardan beri pımı planlanan 3 adet nükleer antral vardır. Yerleri ve iimleri 1970 lerde tepit edilmiştir: Merin Akkuyu, Sinop İnceburun, Kırklareli İğneada. Yer eçimi, zemin ve deprem araştırmaları o günlerin teknoloji ve bilgileriyle ve o günlerin ial ve tratejik görüşleri dikkate alınarak pılmıştır. Bu kararların alındığı günlerde nükleer enerji antrallarının tırım maliyeti 500 USD/kW civarındadır ve o günlerin elektrik üretim teileri olan hidroelektrik ve kömür antrallarına göre daha ekonomik görünmektedir. Nükleer enerjiden elektrik üretme maliyeti 1 ent (USA)/kWh civarlarındadır li yıllarda nükleer antrallar dünda birçok ülke tarafından elektrik enerjii üretimi için en uygun kaynak olarak görülmektedir. Soğuk avaş en üt eviyeinde devam etmektedir. Nükleer antrala ahip olmanın, nükleer ilah ahibi olmak için en uygun araç olduğu düşünülmekte ve İkinci Dün Savaşı nda kullanılan atom bombaları hemen hemen tüm dün ülkelerinin elde etmek için can attığı avunma ve aldırı araçları olarak kabul edilmektedir. Herhangi bir nükleer antral kazaı olmamış ve olma olaılığı çok düşük olarak öngörülmektedir. Bu nedenle de güvenlik kriterleri düşük eviyede ve nükleer enerji antralları pım ve işletme tandartları günümüz tandartlarına göre çok daha alt düzeydedir. Nükleer antrallarda bir kaza ve arıza olmaı durumunda orta çıkacak radyon yılmaının etkileri ve tehlikei tam olarak bilinmemektedir. Nükleer antralların işletilmei onucunda orta çıkan atıklar konuu bir orun değildir, çünkü bu kıtlar zenginleştirme pabilen ülkeler tarafından nükleer ilah pmak için rağbettedir. Dün nükleer ilah pımı rışında ve nükleer ilahların ınırlandırılmaı anlaşmalarının henüz hal bile edilmediği yıllardır 1970 ler. O günlerin üper güçleri ABD ve SSCB nükleer rış içeriindedir li yıllarda dün; İkinci Dün Savaşı nın etkilerini büyük oranda arkada bırakmış; anayileşme ve refah artışı önemli ivme kazanmıştır. Bu nedenle elektrik talebi çok yükelmiş; elektrik üretim teilerine ve özellikle büyük güçlü teilere ihtiç artmıştır. Nükleer enerji antralları elektrik ihticını karşılamakta en önemli kaynaklardan biri olarak görünmektedir. Ülkeler araında nükleer enerji antrallarına ahip olmak, teknoloji liginde tur atlamak olarak görülmekte ve bu da nükleer antrallara olan talebi çok yükeltmektedir. Şekil 1 de yıllara göre inşa halindeki nükleer antralları göteren grafik verilmiştir. Bu grafikten kolayca görüleceği üzere 1972 ile 1985 araında nükleer antral inşaatları tepe noktaına ulaşmıştır. İşte Türkiye o günlerde aldığı nükleer antral pma kararlarını, bugün dünnın değişen koşullarını yok arak hala aynı şekilde yerine getirmeye çalışmaktadır. Adı geçen 3 nükleer antralı inşa etmek için ululararaı anlaşmalar pmakta, alar çıkartmakta ve çok yükek fitlı elektrik alım garantileri vererek, ululararaı firmaları ikna edip bu antralları ptırma ırarını ürdürmektedir. Ancak aradan geçen yılda dünda nükleer antral konuunda çok büyük ve önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Nükleer antralların yüzde 90 ına kınının planlanıp inşa edildiği ve inşaına başlandığı 1970 ile 1990 yıllarından onra dünda nükleer antral konuundaki gelişmelere bakacak olurak şu manzara ile karşılaşmaktayız: 1979 yılında ABD de meydana gelen Three Mile Iland Nükleer Santral Kazaı onraı nükleer antrallarda meydana gelebilecek arızaların büyük radyon yılımına neden olabileceği görülmüş ve güvenlik önlemlerinin yükeltilmei çalışmaları başlatılmıştır dan onra ABD de hemen hemen tüm yeni nükleer antral projeleri iptal edilmiş ve bu kazadan ancak 35 yıl onra 2016 da yeni bir nükleer reaktör işletmeye alınmıştır. Yalnızca 2 adet yeni reaktör pımı da devam etmektedir. Dünda en fazla nükleer reaktöre ahip olan ABD nin (99 adet reaktör) nükleer antral pım politikaının, bu kazadan onra naıl kekin bir şekilde değiştiği ve nükleer antral pımının akı alındığı bu tutumundan açıkça görülmektedir. Daha onra 1986 yılında Ukrayna da Çernobil Nükleer Santralı nda ve 2011 yılında Japon da Fukuşima Nükleer Santralı nda meydana gelen felaket büyüklüğündeki kazalar nükleer antralların güvenilirliğini önemli ölçüde azaltmış ve Şekil 2 de görüleceği üzere dünda nükleer antral pımı ayı olarak hızla azalmıştır. Nükleer enerjiden elde edilen elektrik miktarı artışı durmuş ve hatta önemli oranda azalmıştır. (Şekil 3) Nükleer enerjiden elde edilen elektriğin Şekil 1. Yıllara Göre İnşa Halindeki Nükleer Reaktörler 25

2 dün elektrik tüketimi içeriindeki payı Şekil 4 te görüleceği üzere hızla düşmüş ve 1980 yılları eviyeine gerilemiştir. Yıllara göre inşa halindeki nükleer reaktörlere ilişkin Şekil 1 e bütün olarak bakıldığında dünda 1990 dan onra gelişen durumlar karşıında nükleer antral pımında büyük bir gerileme olduğu açıkça görülmektedir. Güvenlik önlemlerinin artmaı ve teknolojinin pahalılaşmaıyla nükleer antralların tırım maliyetleri çok arttırmıştır lerde 500 USD/kW olan maliyet; günümüzde Çin-Ru pımı reaktörlerde USD/kW, ABD ve Avrupa pımı reaktörlerde USD/kW mertebelerine yükelmiştir. Yatırım maliyetlerinin artmaı onucu oluşan finanman yükleri ve arttırılan güvenlik önlemlerinin işletme koşullarına getirdiği ek yükler nedeniyle işletme maliyetleri de artmış ve 2017 de pımına başlanacak bir nükleer antral için üretim maliyeti 9-10 ent/kwh eviyeine yükelmiştir (Şekil 5). Özellikle Çernobil ve Fukuşima nükleer antrallarında meydana gelen can kayıpları ve çevre felaketlerinin çok büyük ve telafii olanakız haarlara neden olduğu görülmüş ve tüm dünda nükleer antralların rik faktörü çok yükek olarak kabul edilmeye başlanmıştır. Alman, Avutur gibi bazı ülkeler nükleer antrallarını kapatmış ve kıa bir zamanda kapatma kararı almıştır. ABD gibi bazı ülkeler ie nükleer antralları teknik ömürleri lduktan onra kapatma, yeni nükleer antral pımını durdurma ve en alt düzeye indirmeye başlamıştır. Elektrik üretiminin yüzde 75 ini nükleer enerjiden ağlan ve bu elektriği Avrupa ihraç ederek önemli kazançlar elde eden Frana ie 2030 yılında nükleer enerjiden üreteceği elektriği yüzde 50 ile ınırlama kararı almıştır lerden günümüze geçen üre içeriinde teknik ömrü lan nükleer antralların ökümünün çok büyük maliyetlere mal olacağı görülmüştür. Nükleer antral öküm maliyetleri günümüzde hala nükleer antrallarla ilgili önemli bir çözülmemiş orun olarak durmaktadır. Kapatılan nükleer antrallar durdurulup, antral ahaları bir nevi ak bölge gibi atıl bir şekilde inanız alanlar olarak bekletilmektedir. Şekil 2. Yıllara Göre Devreye Alınan ve Kapanan Reaktörler ve Çin in Durumu. Dünda nükleer ilahların ınırlandırılmaı anlaşmaları pılmış ve yeni nükleer ilah pımı çok azalmıştır. Bu nedenle nükleer antral atıklarının ne olacağı ve nerede depolanacağı ile bu atıkların inanlara zarar veren radyon ymadan naıl aklanacağı konuları büyük önem kazanmıştır. Depolama çözümleri için büyük projelere büyük paralar harcanmış ancak olumlu onuçlar alınamadığından ABD ve Alman gibi ülkeler büyük nükleer atık depolama tei projelerini durdurmuşlardır. Bu konu dünnın önünde çözülmei gereken önemli bir orun olarak beklemektedir. Fukuşima Felaketi nden onra 50 reaktöre ahip olan Japon tüm nükleer antrallarını kapatmış ve aradan geçen 6 yılda lnızca 4 adedini yeniden devreye alabilmiştir. Halen çalışabilir durumda olan, al gerekler ve güvenlik gerekçeleri ile devreye alınaman 42 adet reaktör mevcuttur. Başka Şekil 3. Dünda Yıllara Göre Nükleer Enerjiden Elektrik Üretimi Şekil 4. Nükleer Enerjinin Yıllara Göre Dün Elektrik Üretimindeki Yeri 26 Şekil 5. Yakıt Cinlerine Göre ABD de Kilovat Saat Elektrik Maliyeti (ABD Senti/kWh) Kaynak: EIA Annual Outlook 2017

3 ülkelerde de çalışabilir durumda olmalarına rağmen kapatılan ve atıl bekletilen reaktörler olduğu gibi Avutur da pımı tamamlanan bir nükleer antralın pılan referandum onucunda devreye alınmadan atıl bekletilmei kararı da alınmıştır. Böylece dünda üretim pabilecekken devreye alınman nükleer antral ölü toğu gerçeği oluşmuştur. Nükleer antralların üretim ptığı klaşık 50 yıllık üre içeriinde; inanlara -kaner artışları gibi- verdiği zararlar ile çevreye ve özellikle deniz canlı şamına verdiği zararlar görünür olmuş ve bu durum kamuoyunda önemli nükleer karşıtlığı ratmıştır. Örnek olarak Fotoğraf 1 de görülen Takahama Nükleer Santralı nın iki reaktörü antral kınında şanların nükleer antralın u kirliliği rattığı şikayetleri üzerine kapatılmıştır. Bugünlerde nükleer antral pan ülkeler genellikle A ülkeleridir onu itibarıyla inşa halinde olan 61 reaktörün 40 adedi A da, 11 adedi Doğu Avrupa ve Ru da, geri kalan 10 adedi ie diğer ülkelerdedir. (Şekil 6) 2017 yılı itibarı ile işletmede olan nükleer reaktörleri göteren Şekil 2 de Çin ayrı olarak verilmiştir. Çin in durumu, dünnın genel gidişatından farklılık götermektedir. Şekilden açıkça görüleceği üzere dünnın en büyük enerji tüketicii durumuna gelmiş olan Çin nükleer antral kullanımında da önde gelen ülke durumuna gelmiştir. Şekilden görüleceği üzere on yıllarda Çin tarafından inşa edilen nükleer reaktörler büyük bir ayı ulaşmıştır. Kapanan reaktörler araında Çin reaktörü yoktur. Bura kadar kıaca özetlenen dünda nükleer antralların durumundan anlaşıldığı üzere nükleer antralları bulan ve şimdiye kadar bolca kullanan gelişmiş ülkeler bu antralları inşa etmekten vazgeçmişlerdir. Başlıca vazgeçme nedenleri şu şekilde ıralanabilir: -Nükleer antrallardaki kaza rikinin görülmei, -Nükleer antral pım maliyetlerinin öteki kaynak maliyetlerine göre aşırı artışı, -Nükleer antral işletme maliyetlerinin artmaı ve bu nedenle kwh başına üretim maliyetinin artmaı, -Kamuoyunda nükleer antrallara karşı görüşlerin ygınlaşmaı ve nükleer antrallara karşı kamuoyu direnci, -Elektrik enerji altpılarının büyük oranda tamamlanmış olmaı nedeni ile baz antrallara olan ihticın azalmaı, -Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik elde edilmei teknolojiinin gelişmei ve tei maliyetlerinin ucuzlamaı, Nükleer antral atıklarının ne olacağı ve nerede depolanacağı ile bu atıkların inanlara zarar veren radyon ymadan naıl aklanacağı konuları büyük önem kazanmıştır. Depolama çözümleri için büyük projelere büyük paralar harcanmış ancak olumlu onuçlar alınamadığından ABD ve Alman gibi ülkeler büyük nükleer atık depolama tei projelerini durdurmuşlardır. Bu konu dünnın önünde çözülmei gereken önemli bir orun olarak beklemektedir. Fotoğraf 1. Çevrede Yaşan İnanların Su Kirliliğine Neden Olduğu Şikayetleri Nedeniyle Kapanan Takahama Nükleer Santralı. Fotoğraf: tr/afp/getty Şekil 6. Aralık 2016 Tarihi İtibarıyla Dünda İnşa Halindeki Nükleer Reaktörler 27

4 -Dün ekonomiindeki gelişmelere paralel olarak elektrik enerjii talep artışının vaşlamaı ve nükleer dışı kaynaklardan artan talebin daha ucuz karşılanabilmei. Dün bu gerekçelerle nükleer antrallardan uzaklaşma gayret ederken Türkiye Devleti 1970 li yıllarda karar verdiği 3 nükleer antralı pmak için büyük gayret göteriyor. Akkuyu Santralı nın 4 adet 1200 MW gücünde VVER 1200 tipi reaktör olarak Ru şirketi Roatom ile pılan ululararaı anlaşma daha onra a haline getirildi. Yapılacak antralın ilk 2 üniteinin üreteceği enerjinin yüzde 70 ine, on 2 ünitenin üreteceği enerjinin yüzde 30 una 15 yıl üre ile alım garantii verildi ve ilk yıllarda şirketin kredi geri ödemei için arttırılabilme opiyonu ile Türkiye Devleti nin 15 yıllık ortalama Dolar ent/kwh birim fit ödemei kabul edildi. Bu aşırı yükek fit, Şekil 5 te göterilen ABD 2017 nükleer birim fitından yüzde 28.6 daha pahalı, Şekil 7 de verilen Türkiye elektrik piaındaki yılları araı ortalamalarından en yükeği olan 2017 yılı pia taka fitı (PTF) aritmetik ortalamaından (1USD=3.75 TL kabul edilire) yüzde 282 pahalıdır. arızalı olduğu için üretim pamamaktadır. Bu durum mevcut ie uygun teknik bakım ile düzeltilebilir. Türkiye de yukarıda bahedilen konular irdelenerek emreamade olma faktörü uygun bir orana yükeltilmelidir. Talep tahminleri üzerinden Türkiye nin yeni tırım ihticını değerlendirmek için emreamade olma durumu nında önemli bir unur da antralların kapaite faktörüdür. Mevcut ve kın gelecekte inşa edilecek diğer elektrik üretim teilerinin tahmin edilen tüketimi karşılama olaılığını incelemeden önce Türkiye de enerji üretim teilerinin kapaite faktörlerinin (yıllık çalışma ürelerinin yıl aat toplamına oranı) incelenmei gerekmektedir. Aşağıda Şekil 10 da 2017 yılı Ağuto onu itibarı ile Türkiye de mevcut teilerin üretimleri dikkate alınarak heaplanmış kapaite faktörleri tablo haline getirilmiştir. Yani Türkiye Devleti bu pahalı elektriği almak için büyük mücadele vermektedir. Bu pahalı elektrik Türkiye için gerekli midir? Bu orunun cevabını verebilmek için Türkiye nin kurulu gücünü ve ileriki yıllardaki elektrik talebinin ne olacağını bilmek gerekmektedir. Bugüne kadar talep tahminlerine ilişkin enaryolardaki tutarızlıklar çokça tartışılmıştır. Talep tahminine ilişkin orunları aklımızın bir kenarında tutup, eldeki talep tahminleri üzerinden hareket ederek kurulu gücü değerlendirelim. Türkiye nin 2017 onu itibarı ile kurulu gücü 85 bin 200 MW tır. (TEİAŞ İnternet Sitei Ana Sayfa) Bu rakam Şekil 8 de verilen Türkiye nin elektrik talep artışına ilişkin yükek enaryo tahmininde 2026 yılı için öngörülen puant güç ihticından 18 bin 391 MW ni yüzde 27.5 daha fazladır. Eğer emreamade olma faktörü yüzde 65 olarak dikkate alınıra mevcut kurulu güce hiç ilave pılmadan baz enaryoda 2022 yılına kadar yeni bir teie ihtiç görülmemektedir. Ancak EPDK tırım izleme raporlarına göre 2017 Temmuz ayı itibarı ile lian alarak inşaına başlanmış 26 bin 500 MW gücünde tei vardır. Bu durumda devletin elinde var olan tepe güç talep tahminleri 2026 yılına kadar tamamen karşılanmış görünmektedir. Burada dikkat edilecek bir diğer huu Türkiye de emreamade olma faktörünün yüzde gibi çok düşük bir değer olmaıdır. Bunun üç nedeni olabilir: -Kurulu güç heaplamaı içeriinde işletilmei olanakız ve ekonomik olmadığı için çalıştırılman antrallar vardır. Eğer böyle ie bu antrallar kurulu güç heaplamaından çıkarılarak gerçek üretim pabilen antrallar ile kurulu güç heabı pılmalıdır. -Su, rüzgar gibi değişken kaynaklı antrallarda antral gücü gereğinden fazla heaplanarak antralların bu gücü vermek için gerekli kaynak heapları ekik pılmıştır. Bu durum düzeltilerek kurulu güç heabı ona göre pılmalıdır. -Santralların bakım ve arıza üreleri fazladır ve mevcut kurulu gücün önemli bir oranı ürekli bakımda ve 28 Şekil 7. EPİAŞ Yıllık Elektrik Satış Fit Ortalamaları (TL/Megavat aat) Şekil Yılları Türkiye Puant Tahmini (MW) Kaynak: Dolar/10Y%C4%B1ll%C4%B1kTalepTahminleriRaporu2016.pdf Şekil 9. Türkiye Yılları Brüt Elektrik Tüketim Tahmini (GWh) Kaynak: Dolar/10Y%C4%B1ll%C4%B1kTalepTahminleriRaporu2016.pdf

5 Maaleef Şekil 12 deki veriler Türkiye de pılan antral tırımlarında bu olumuz durumun şandığına işaret etmektedir. Şekil Yılı Ocak-Ağuto Ayları Araında Türkiye de Üretilen Elektrik Enerjiinin Kaynaklara Dağılımı ve Kullanılan Kapaite Oranları Şekil 10 da verilen kapaite kullanım oranları, Makina Mühendileri Odaı tarafından pılan ve uzun yıllar kapaite kullanımlarını göteren Şekil 11 deki tablo ile genel uyum içeriinde görülmektedir. Şekil 11 deki tablodan görüleceği üzere Türkiye de elektrik antrallarının toplam eşdeğer kapaite oranı (toplam içeriindeki kaynak oranları dikkate alınarak hazırlanmıştır) yüzde 50 ile yüzde 41 (4 bin 431 aat ile 3 bin 606 aat) araında değişmekte olup 2001 yılından onra düşme eğilimindedir. Kaynaklara göre antralların dünda kabul edilen ekonomik kapaite faktörlerinin Türkiye 2017 yılı (Ağuto onu itibarı ile) kapaite faktörleri ile karşılaştırmaı Şekil 12 de verilmiştir. Türkiye açıından nükleer antrallar konuu, elektrik talebi ve kurulu güç gelişimi dışında enerjide dışa bağımlılık boyutuyla da ayrıca ele alınmalıdır. Nükleer antralların kıtının yurtdışından getirileceği öncelikle bilinmelidir. Bunun ratacağı dışa bağımlılık nında, verilen alım garantii nedeniyle daha ucuza elektrik üretme olanağı ola bile nükleer antrallardan pahalı elektrik alınmak zorunda kalınacaktır. O yeni teknolojik gelişmelerle birlikte ucuzlan elektrik üretim olanakları dikkate alındığında ucuz kaynaktan elde edilecek elektriğin normal koşullarda nükleerin önüne geçmei gerekir. Örneğin yine bir dış kaynak olan ğalgaz antrallarında kwh başına maliyet, nükleer antrallara garanti edilen fitın rıından azdır. Bu durumda pianın ucuz olana yöneleceği açıktır. Dolayıı ile nükleer antrallardan üretilecek elektrik bir nevi pianın en pahalı elektriğinin zorla kullandırılmaı olacaktır. Bunun nında Akkuyu ve Sinop nükleer antrallarının mülkiyetinin bancı şirketlerde olacağı a ile belirlenmiş olup; Akkuyu ve Sinop nükleer antralları için çıkarılan her iki ada da bancı şirket hie payının hiçbir zaman yüzde 51 in altına düşemeyeceği hüküm altına alınmıştır. Bu durumda nükleer antrallardan elde edilecek gelirin yurtdışına taşınacağı açıktır. Dolayıı ile dünnın ilk p-işlet nükleer antralları olacak olan Türkiye deki iki nükleer antralın Bu tabloların (Şekil ve 12) incelenmeinden anlaşılacağı üzere mevcut kurulu antrallar yüzde 47 kapaite ile çalıştırılıra 2026 yılı için düşük enaryoda tüketilecek enerjiyi, yüzde 51 kapaite ile çalıştırılıra baz enaryoda tüketilecek enerjiyi, yüzde 55.5 kapaite ile çalıştırılıra yükek enaryoda tüketilecek enerjiyi karşılabilecek durumdadır. Şekil 12 deki tablo Türkiye de mevcut antralların ululararaı kabul gören kapaite faktörleri ile çalıştırılmaı durumunda belirtilen kapaite faktörlerine kolayca ulaşılabileceğini açıkça götermektedir. Türkiye nin mevcut elektrik antral değerlerini göteren bu litelere EPDK dan Temmuz 2017 tarihi itibarı ile lian almış ve şu anda inşa edilmekte olan antrallar dahil değildir. 26 bin 500 MW gücündeki inşa edilmekte olan antralların da 2026 dan önce devreye alınacağı varayılıra halen mevcut ve pılmakta olan kapaitenin bile tüketimi karşılamak için çok fazla olduğu görülecektir. Ütelik bu rakamlara bu tablonun yınlandığı tarihte henüz lian almadıkları için nükleer antrallar dahil değildir. Şekil 12 nin incelenmei elektrik enerjii üretmek için kurulacak teilerin ekonomik olabilmeleri için kapaite faktörlerinin çok önemli olduğunu ifade etmektedir. Elektrik üretmek amacı ile kurulan antrallarda tırım maliyeti üretilecek elektriğin fitını belirlemedeki en önemli unur olmaktadır. Günümüzde elektrik üretim teilerinin üretim için kullandığı kaynakların kwh başına elektrik fitı içeriindeki payı azalmış, tırım finanman maliyetlerinin payı ie yükelmiştir. Bu durumda birim fitın heaplanmaında üretim miktarı ni bir anlamda kapaite faktörü büyük önem kazanmıştır. Bu nedenle kapaite faktörü düşük antrallar pmak ve tırım öncei planlanan kapaite faktörü oranı altında antralları çalıştırmak ğrudan ekonomiye zarar vermek anlamındadır. Şekil 11. Santrallarımızın Tam Kapaite Eşdeğeri Çalışma Süreleri (Saat) Kaynak: Orhan Aytaç MMO Enerji Komiyonu Üyei, 2017 EEMKON Sunumu Şekil 12. Elektrik Üretimi İçin Kullanılan Birincil Kaynakların Ekonomik Açıdan Uygun Olabilmeleri İçin Ululararaı Düzeyde Kabul Edilen Kapaite Oranları ve Türkiye de 2017 Yılı Ağuto Sonu İtibarıyla Kaynaklara Göre Kapaite Oranları Tablou 29

6 üretimleri bir nevi yurtdışından elektrik alma işlemine dönüşmüştür. Bu anlamda da Türkiye nin dışa bağımlılığı artmış olacaktır. Nükleer antralların pılmamaı için orta konulan bu teknik ve ekonomik nedenler ortada dururken, idareciler Türkiye de nükleer antralların pılmaı yönündeki çalışmalarını akatmadan ürdürmeye çalışmaktadırlar. Akkuyu ve Sinop Nükleer Santralı nın pımı konuunda on 1 yıl içeriindeki çalışmaları kıaca şöyle özetleyebiliriz: - Akkuyu Nükleer Santralı için geçtiğimiz yıllarda temeli atılmış olan deniz pıları inşaatı devam etmektedir. - Akkuyu Nükleer Santralı için ÇED raporu rgı üreci devam etmektedir. TMMOB ve diğer kuruluşlar tarafından Danıştay da avunma pılmış olup onuç beklenmektedir Haziran 2017 tarihinde 7133 ayılı kararı ile EPDK, Akkuyu Nükleer Santralı na 49 yıl geçerli üretim lianı vermiştir. - ÇED raporu rgı üreci devam etmekte olmaına rağmen Akkuyu Santralı na ınırlı inşaat izni verilmiş olup ana nükleer güvenlik işleri dışındaki inşaat işlerine başlanmaına imkan tanınmış ve bu işlerin temel atma töreni 10 Aralık 2017 tarihinde pılmıştır. (Fotoğraf 2) Yapımcı şirket, ana inşaat lianının 2018 baharında verileceğini tahmin etmektedir. - Ekonomi Bakanlığı 17 Kaım 2017 tarih ve ayı ile Akkuyu Nükleer A.Ş ye 76 milr TL tutarlı tırım teşvik belgei vermiştir. Teşvik belgei tırım için KDV itinaı içermekte olup; 4 bin 508 milr larlık teçhizat ve makina ithalatı için Gümrük Vergii muafiyeti ağlamıştır. Akkuyu Nükleer A.Ş. teşvik belgei başvuruunda 2 bin 746 kişiye itihdam ağlacağını belirtmiştir. - Akkuyu Nükleer Santralı nın kımi igorta işlemlerinin pılabilmei için igortacılar araında bir havuz kurulmuş olup Devlet deteği aranmaktadır. - Sinop Nükleer Santralı için EÜAŞ tarafından yürütülen ÇED öncei çalışmalar tamamlanmış ve 2017 onunda ÇED başvuruu pılmıştır. - Sinop Nükleer Santralı nın işlerini yürütmek için Jerey Kanal Adalarında EUAS International ve Sinop Energy adlı iki şirket kurulmuştur. Bu şirketlerin amacı EÜAŞ 2016 Faaliyet Raporu nda şöyle açıklanmıştır: Bakanlar Kurulu nun tarih ve ayılı yurtiçinde ululararaı anlaşmalar çerçeveinde belirlenen faaliyetler ve yurtdışında elektrik enerjii üretimi ve ticareti ile atık yönetimine yönelik (elektrik antralı kurulmaı, işletilmei, bakımı, onarımı ve rehabilitayonu, kıt ve atık yönetimi ile elektrik ticareti gibi) faaliyetleri yerine getirmek amacıyla, ilgili ülke mevzuatına göre yurtdışında bir şirket kurabilir kararı ile Kuruluşumuza yurtdışında şirket kurma yetkii tanınmış olup, bu kapamda Jerey Kanal Adaları nda EUAS International ICC ve Sinop Energy IC şirketleri 6 Ekim 2015 tarihi itibarı ile kurulmuştur. EUAS International şirketinin Türkiye de kurulacak şubei için gerekli çalışmalar devam etmektedir. Bir kaza durumunda büyük bir felakete neden olma rikini barındıran Akkuyu ve Sinop nükleer antralları pım işlemlerinin halen yürütülmeye çalışılmaının orta konulan ekonomik ve bilimel gerçekler karşıında kamu rarıyla örtüşen bir boyutu bulunmamaktadır. Enerji Bakanlığı nın İnternet iteinde yınlanan 2023 yılında 500 milr kwh enerji ihticımız olacak gibi iddialarının nlışlığı yine kendi raporları ile orta konmuştur. İleri ürdükleri bu tür gerekçeler artık kimeyi tatmin etmemektedir. Bu konuda 40 yıldan fazla üredir devam ettirilen inadın teknik ve ekonomik gerekçeleri olmadığına göre ancak ii bir nedeni olabilir. Fotoğraf 2. Akkuyu Sınırlı İnşaat İşleri Temel Atma Töreni 30 Peki, Türkiye nin ihticı olman nükleer antralların pılmaının ii gerekçeleri nelerdir? Bu ülkede şan yurttaşların gerçekleri ve gerekçeleri bilme hakkı, demokrailerde eçilmişlerin kamuoyunu bilgilendirme ve heap verme yükümlülükleri dikkate alındığında iktidarın bu konuyu açıklamaı görevidir.