GELİŞEN DÜNYADA VE TURİZM SEKTÖRÜNDE YOLCU GEMİLERİNİN ÖNEMİ. Muammer Songur un tarihinde konuşmacı olarak katıldığı konferans metnidir.

Transkript

1 GELİŞEN DÜNYADA VE TURİZM SEKTÖRÜNDE YOLCU GEMİLERİNİN ÖNEMİ Muammer Songur un tarihinde konuşmacı olarak katıldığı konferans metnidir Ankara doğumludur yılında Otelcilik ve Turizmle ilk çalışma hayatına İstanbul da Anadolu Kulübünde Çay Bahçesinde başlamıştır ve 26 yıldır bu sektörde yer almakta. Bu zaman dilimi içerisinde 4 yılını Amerika Birleşik Devletleri nde Royal Caribbean Cruise Line da çalışarak geçirmiştir. Son 14 yılında da bu firmanın Türkiye Eğitim ve Personel Müdürlüğünü yapmaya başlamıştır. Beş yıldızlı otellerde yiyecek içecek müdürü ve otel zincirlerinin yine yiyecek içecek koordinatörlüğünü ve danışmanlık görevlerini yapmanın yanı sıra yeni açılan restoranlara da gene danışmanlık yapmıştır yılında itibaren AH&LA da Yiyecek İçecek Yöneticisi ve daha doğrusu Food And Beverage Management Supervision And Purchasing derslerini vermiş. Bir dönem Bilkent Üniversitesi nde Food And Beverage dersini vermiş. Yiyecek ve Şarap üzerine de gene kendisinin araştırmaları ve aynı zamanda bizim öğrencilerimizin de Gonca Hoca sayesinde 2 yıldır katıldıkları Şef 8 organizasyonu yanı sıra diğer gurmeler topluluğuyla ilgili organizasyonlara da üyedir. Royal Caribbean Türkiye Personel ve Eğitim Müdürü Muammer Songur: Turizm Otelcilik belki bir bilişim sektöründe ya da eğitimde ya da hukukta ya da tıpta da vardır, bu sürekli takip edilmesi gereken bir sektör. Yani sürekli canlı hani televizyonu izler gibi ya da ne bileyim işte futbol maçını izler gibi sürekli Turizm Otelcilikte çalışanları görmeniz izlemeniz lazım. Birazcık ben kendimden bahsedeceğim doğumluyum yılında bu mesleğe Otelcilik Lisesine girmeden hemen önce Beşevler Anadolu Otelcilik Turizm Meslek Lisesini kazandık. Girmeden hemen önce İstanbul da Anadolu Kulübünde bu mesleğe ilk başladım Çay Bahçesinde aynen hocamızın size söylediği gibi. Ama iyi ki de orada başlamışım. Biz biraz ülkemizin insanları hep kolayı severiz. Ama orası en sert yermiş hani böyle servisin en mükemmeliyetçiliğin olduğu yermiş. Anılarım benim çok ilginçtir ben 14 yaşında oradayken benimle beraber 14 yaşında bir kişi daha vardı o da hayatında ilk defa sahneye dansöz olarak çıkacak kişi Sibel Can dı. Yani billboardlarda afişi vardı; dansöz Sibel Can diye. Hatta fotoğraf çektirmişiz hiç farkında bile değilim. Bana dediler ki şuna bir çay götür ben çayını götürdüm dedim sen kimsin, ben dansözüm dedi. Anlamadım dedim. Şimdi Anadolu nun bir insanıyız yani Ankara dayız hiç hayatımızda dansöz görmemişiz belki gördük televizyonda dikkatimizi çekmedi. Nereden nereye. Sibel Can da artık hayatında çok farklı bir çizgide olan bir insan yılında bu meslek bana şunu gösterdi. Çay Bahçesindeki benim Konya da garsonum, ben bunu üniversitelerdeki konferansımda dile getiriyorum ama Boğaziçi ne gittiğimde ama Koç a ama işte Bilkent e ama Atılım a gelişim; çay bahçesindeki garson lütfen buraya çok dikkat etmenizi isterim, sezon sonu evine giderken Renault R 12 GTS almıştı Konyalı bir garson. Yani şu anki yeni bir modeli var Renault Megane II Sedan lardan sonra gelen. Yani 40 milyarlık aracı almıştı 6 aylık sezonda çay bahçesindeki bir garson. Şimdi 40 milyarı bu ülkede bu meslekten emekli olan insanın maaşı yani toplu emeklilik ikramiyesi olarak bile göremiyor. Meslek tabii hani oradan başladığımız için ikinci örneğini vereceğim. Ne zaman ki 1987 yılında Hürriyet Gazetesinde bir büyük sekizde sekiz puntolarla bir manşet çıkmıştı Fenerbahçeli Müjdat tı o ve demişti ki; ben İstanbul Hilton da barmenlik yapıyordum. Çok ilginç bir röportajdı ve ben 1987 yılında yukarıda da söylediğim gibi Ramazan Bayar la şuanda Ankara Sheraton Banquet Menajeri ve Ankara Sheraton Market Menajeri beraber çalıştığımız bir dönemdi ve Milli Takım kafilesi Ankara ya gelmişti Rusya maçına gidecekti. Fenerbahçeli Müjdat ın yanına gittim. Ağabey dedim bir şey söyleyebilir miyim? Fotoğraf mı çektireceğiz dedi. Hayır ben sana bir şey soracağım dedim. Evet dedi. Sen dedim gerçekten Fenerbahçe den daha mı fazla para kazanıyorsun İstanbul Hilton da Barmenlik yaparak dedim yıl 1987 tekrar söylüyorum. Tabii ki evet dedi ve o gün aslında şu an söyleyeceğim cümleyi keşke o gün kendime söyleseydim. Topçu, Popçu ve Turizmci olacaksanız İstanbul da olacaksınız. Bunun yine bir örneğini a çekerek veriyorum. 1

2 İstanbul da Taksim de 360 diye bir restoran var Suada da da bir zinciri var Mike Norman diye bir executive şefleri var aynı zamanda mekan sahibi de kendisi ortak büyük ortak. Orada çalışan bir garsonumuz şu anda hala Royal Caribbean a gitmek için sıra bekliyor. Bana söylediği şey cumartesi günü tip kutusuna atılan tip miktarı TL sadece bunun 780 TL sini kendisi almış. Yani bir garsonun 360 dan haftalık aldığı tip kutudan 950 ila TL arasında haftalık aldığı tip maaş hariç 5,5 ila 6 milyar TL arasında para kazanıyor anlamına geliyor bu 360 da çalışan. Ama Mike Norman nasıl bir insan hani bizim kreatif şef dediğimiz gerçek executive şeflerden insanlar İstanbul a iş toplantısı yapmaya gelmeden önce 360 dan önce yer ayırttırmaya çalışıyor. Yani Michelin yıldızı şefler nasıl hani biraz sonra fırsat bulursak unutmazsam onlardan bahsetmek çalışacağım. Yurtdışında Almanya ya bir yemeğe gidiyorsanız ya da Fransa ya bir yemeğe gidiyorsanız iş adamıysanız politikacıysanız bir yerde görülmek istiyorsanız mutlaka orada yemek yiyorsunuz. Aynı şekilde de Mike Norman ve 360 da şu anda biz 87 yılında belki benim çay bahçesindeki garsonun kazandığı rakamları kazanıyorlar diyebileceğimiz maden yatağından biri. Akabinde Otelcilik Lisesiyle beraber Ankara Hilton da ve Ankara Sheraton da belli görevleri tamamladıktan sonra yıl 1992 de bende Amerika Royal Caribbean a çalışmaya gittim yaklaşık bir 4 yıl kadar çalıştım. Biraz önce söylediğim gibi bu meslek yani gerçekten çok güzel bir meslek ama bir o kadar da çok zor bir meslek nerede yaptığınıza bağlı ve 1995 yazı 96 ya bağlayan zaman diliminde Türkiye ye geri dönmüştüm yaşım 25 ti o zaman. Magic Life Der Club Knidos a başvurdum Marmaris teki Oteli. Bana dediler ki ne istiyorsun ne pozisyon istiyorsun Amerika dan görüşmelerimi başlatmıştım. Dedim ki efendim ben management olarak bir görev almak istiyorum. Ne olabilirsiniz? Tabii telefonda beni algılayamıyorlar hani Miami den arıyorsun. Ben hep onun için şey derim aralarına giremiyorsanız tepelerinden inin. Yani ben Magic Life a 25 yaşında gelseydim beni en fazla barda head waiter yaparlardı ya da restoranda head waiter yaparlardı. Ama Yiyecek İçecek Koordinatörü yaparlar mıydı? Elbette ki hayır ya da dört hafta sonra beni önümdeki Yiyecek İçecek Direktörünü görevden alıp Yiyecek İçecek Direktörü yaparlar mıydı? Kesinlikle hayır. Ama Amerika dan gelmiş olmanın verdiği güç hele hele Royal Caribbean gibi çok çok yüklü operasyonda çalışmam yani bizde everything excellent diye bir cümle vardır, yani hata yapma şansınız gemide sıfıra yakındır. Bunda da bir rakam telaffuz edersek eğer bir gemide yolcu varsa ı desin ki everything excellent her şey mükemmel; food excellent, beverage excellent, personel mükemmel 10 kişinin 5 i fail versin 3 tane pure gelsin, ya da iki tane good gelsin, 5 tane good gelsin. O kişinin ne dediği hiç önemli olmuyor ama o fail ve pure getirenler Miami Ofis tarafından merkez tarafından cezalandırılıyor. Ceza da nedir derseniz tabii Türkiye deki gibi bağırma çağırma hakaret etme kovma atma değil yani talep neye göre pure aldığınızda önemli tabii ondan da kovulabilirsiniz. Ama istasyonunuzu kesiyorlar. İstasyonu kesildiği zaman paranız gidiyor. Zaten orada niye çalışıyor insanlar herkes maaşı için kazancı için. Onun içinde orada sürekli mükemmeliyeti mükemmel olmak zorunluluğu yani gerçekten ben bunu hiç çekinmeden de söylüyorum work like a dog run like a horse geminin kuralı bu it gibi çalışıyoruz at gibi koşuyoruz. Ama ne must be excellent sıfır hata hiç hata yapmadan onun için otel yönetimiyle görüştüğüm ilk günü hatırlıyorum. Onlar beni görünce çok şaşırdılar. Hani şu anda belki 40 yaşındaki bir insanız ama o zaman 25 yaşındayken halimizi düşünün. Otelin yönetim kurulu başkanı biz senle mi görüştük Miami den gelecek kişi sen miydin falan deyince dedim evet. Dedi yönetebileceğine emin misin? Ben dedim ki lütfen müsaade ederseniz ilk iki haftamız bir geçsin sonra size diyeceğim ki yanınızdaki otellere de destek olalım. Çünkü gemi insanı acayip çalışmayla bilgiyle yani vücut performansının ne kadar profesyonelce, ne kadar sıfır hatayla, ne kadar mükemmeliyete doğru yönlendirdiğinin bence en iyi örneklerinden biri. Magic Life da çalıştıktan sonra Ankara ya döndük. Ankara da belli bir süre bu görevi yaptık. Ankara nın o dönem belki 96 lı yılları aile büyüklerinizden de Ankara da yaşamış olanlara sorarsınız Ankara nın en lüks ve en büyük fine line restoranını açtık. Kamu işletme müdürlüğünü yaptık daha sonra bir otel grubunda koordinatörlük yaptık. Şehir dışına gittik danışmanlık yaptık. AH&LA dersler verdik. Bir dönem Bilkent Üniversitesi nde ders verdik. Birde akabinde de 1996 yılı itibariyle aslında Ankara ya geldiğim yıldan itibaren de 14 yıldır da bu şirkettin Türkiye deki Sorumlu Eğitim ve Personel Müdürüyüm. 2

3 Eğitim ve Personel Müdürü derken de bizden eğer Miami Ofis Sommelier mi istiyor şarap uzmanı biz yetiştiriyoruz. Bizden işte waiter mı istiyor, bartender mı istiyor ya da ne bileyim bir animasyon departmanı stay staff mı istiyor tabii asıl benim hani branşım yiyecek içecek ben özel bir çiçek yetiştirebilir miyim? Elbette ki hayır ama şirket kriterlerine uygun şekilde interview yapacak Amerikalı müdürünün önünde ne cevaplayacak, nasıl konuşacak, nasıl oturacak? Çünkü vücut dili o kadar önemli bir şey ki Türkiye de maalesef bizler otelcilik okullarında belki ana yemek servis derecesini öğreniyor ya da bir beşamel sosun rengini öğreniyoruz bir Hollanda sosunun kıvamını öğreniyoruz, tutturulmasını öğreniyoruz ya da Uluslararası Doğrama Sanatı Mirpua yı, Burnuaz ı öğreniyoruz. Tabağa baktığımız zaman resmini çekiyoruz diyoruz ki bu Jülyen doğranmış sebze. Ama iş görüşmesine gittiğim zaman ayakuçlarımız görüştüğümüz kişiye bakıyor mu ya da görüştüğümüz kişinin ayakuçları bize bakıyor mu? Hani Türkiye de derler ayağa düşman bakar. Niye ayağına bakıyorsun değil çünkü insanın vücudunun yani body language eğitiminde en ele veren şeylerinden biri de ayaklarının duruşudur. Hani bırakın dudaklarıyla oynayışında yalan söyleyişini ya da burnuyla oynayışıyla her seferinde yalan söylemeye hazırlandığını ya da işte istem dışı birtakım vücut diliyle yani bunları aslında yanlış anlamayın ileri ki yıllarınızda iş görüşmelerine gittiğinde karşınızdaki kişiler ciddi ciddi insan sarrafı siz belki ilk defa gergin bir görüşmeye gidiyorsunuz ya da çok rahat gidiyorsunuz hani benim torpilim var adamım var bilmem ne diye. Ama o CV yi veriş şekliniz ya da bir size 1900 atıyorum 2004 yılında neredeydiniz. Siz aynen şöyle yapıyorsunuz yılında ben şurada çalışıyordum. Bu edilgen agresif parmak işaretidir yani direkt sizin aslında tabiatınızda içinizde ruhunuzda bir agresiflik olduğunu gösteriyor. Halbuki tam tersi dürüstlük avuç için göstererek efendim 2004 de ben buradaydım deseniz. Adam eğer vücut dilini okumayı biliyorsa ki büyükelçiliklerde sakın yanlış anlamayın vize almaya gittiğinizde onlara en iyi öğretilen şey Türkiye ye gelmeden önce 2 yıl dilden hariç o ülkenin insanları hangi vücut diliyle yalan söyler konusudur. Hani biz bazen büyükelçilikte evir çevir kıvır yapıyoruz vizeyi vermiyor. Çünkü neden? Yakalıyor çok kolay biliyorlar. Onun için biz Turizm Otelciler de aslında neyiz insan sarrafıyız. Her türlü tip otelde önümüze geliyor işadamı da, iş kadını da, ne bileyim telekızı da, ne bileyim işte gay de, transseksüeli de hepsi yani politikacı hepsi bizim önümüze oturuyor hepsi bize yalan söylüyor ya da hepsi bize doğruyu söylüyor biz de onları dinliyoruz algılıyoruz. Kendimize bazen bazılarını model olarak seçiyoruz. Şimdi neden arkadaşlar buradayım? Royal Caribbean belli tarihlerde yılın belli dönemlerinde Türkiye ye gelip eleman alıyor bu yılda bazen bir kez oluyor bazen iki kez oluyor bazen de olmuyor. Ama ben bunu son verdiğim konferanslardan birinde de işte Dalaman da da dedim. Hani benim burada olma amacım orada da olma amacım sizde de lütfen gelin hani Royal Caribbean de bir iş imkanı var. Hani buna gidin hani biz bundan para kazanalım sizde bundan hayır bu değil demek istediğim. Ben mutlaka gençliğin arkadaşlarımızın Turizm Otelcilikte çalışan insanların ya da düşünenlerin her ne şekilde olursa olsun yurtdışını görmesi gerektiğini düşünüyorum. Yurtdışını görmezseniz kesinlikle ve kesinlikle bu meslekte bir yerde biz söz sahibi olma konusunda hep bir eksiğiniz olur. Ben geçen gün bir yerde oturuyorum. Bir konuşma geçiyor işte Carpaccio şöyle mi olmalı Prosciutto böyle mi olmalı. Dedim ki bunlar genel şeyler. Neden? Barcelona da ya da Paris te bir sokaktan bir sokağa geçerken postaneye giderken ya ne bileyim işte Pet Shop a giderken adamlar yolun kenarında duruyor marketler açık hatta hani Anadolu insanıyız bana çok garip gelmişti kokuları. Ayaküstü orada iki dilim Prosciutto yiyor. Yanında İtalyan Chianti Şarabı içiyor ya da Gavi içiyor ya da ne bileyim işte Cabernet Sauvignon içiyor. Ama Türkiye de Big Point e gittiniz Big Chef e gittiniz hani bir yiyecek içecek bir kültürdür bir meslek değildir derim. Yandaki masadaki insan işte Chianti veya yanında Prosciutto istediği zaman millet böyle yapıyor wow şuna bak bu adam ambiyans kesin yani zengin biliyor. Halbuki nedir desen ki karşındakine yahu domuz eti yiyor ögg iğrenç filan diyecekler ben bunu bazen aklıma geldiğinde anlatırım. Norşit diye bir bar var Ankara da biliyorsunuz Ayrancı da. Bir gün oraya gittik oranın müdürü bizim eski bir kardeşimiz Yılmaz diye desteklediğimiz bir arkadaşımız. Çok kalabalık biliyorsunuz Norşit te insanlar viski içer değil mi bira içer işte çoğunlukla farklı şeyler içerler. Bir tane adam geldi böyle bayağı da belli vücut fit, bir anda gözler ona odaklandı ve ikinci sükseyi yaptı bardaki çocuğa aynen böyle dedi bir bardak Chardonnay alabilir miyim? 3

4 Bütün hatunlar böyle eridi bir bardak beyaz şarap Chardonnay istiyor. Çardoney demiyor ya da Mardoney demiyor ya da bazen insanlar maalesef ismini bile bilmediği şarabı istemeye çalışır rezil olur, kültürsüzlüktür bu. Chardonnay diyor yani ismiyle istiyor ve bir bardak beyaz Chardonnay i aldı herkes ona bakıyor tabii bende bakıyorum ama ben niye bakıyorum meslektaşız, gay değilim hani bu ne yapacak diye baktım. Adam bardağı eline aldı bir kere şöyle bir havaya kaldırdı. Dedim bu iş bitti havaya kaldırdı. Çünkü dolu bir şarap bardağının rengine bakamazsın açık sarı mı koyu sarı mı bakamazsın. Koklamaya çalışacak diye düşündüm bir anda hop diye bir dikti kafaya tekila şat yapar gibi bütün ona bakan hatunlar böyle yaptı öf kültürsüz. Onun için yurtdışına çıkmanızı öneririm ama bu gemi olur ama Work and Travel olur ama dil eğitimi olur mutlaka ama mutlaka bu size oldukça bir yol kat ettirir. Çünkü Türkiye de maalesef biz bu meslekte ciddi sorunlar hala yabancılarla kendi aramızda yaşıyoruz. Çünkü Türkiye deki ben bunu meslektaşlarım olan yani ben Etap Altınel in Yiyecek İçecek Müdürlüğünü yaptım bir dönem 2000 yılında. O dönem Ankara daki bütün yiyecek içecek müdürleri ayda bir otelde yemek yerdik. Herkes yiyecek içecek müdür yardımcısını getirirdi yemeğe ben aşçı başını alır götürürdüm executive şefimi götürürdüm. Bana derlerdi kardeşim senin yok mu yiyecek içecek müdürün hayır derdim. Benim otelde tek yardımcım var o da aşçı başıdır. Ben olmazsam bir tek onun sözü geçer. Gerçektende öyleydi ama ben onlara mutfak önlüğünü giyip onlarla beraber bütün menülerimi kendim çıkartan biriydim ve mutfak yani bilmeniz gerekiyor çok çok önemli mutlaka yurtdışında eğer okursanız da mutfak okuyun. Hani yiyecek içecek artık bir yerde biraz durmak lazım okuyarak yiyecek içecekleri farklı şeyler öğrenebilirsiniz ama mutfak kesinlikle şart. Biz arkadaşlar Royal Carribean da ailemde buradayken bizden bize başvuracak insanlardan istediğimiz şeyler nedir derseniz iyi derecede İngilizce bilen. Çünkü bir imam hatip mezununa ne sorulmaz? Namaz Süresi biliyor musun sorulur mu hiç adam güler imam hatip mezunu. Bir Turizm Otelcilik okuyan insana da İngilizce biliyor musun diye sormak çok büyük hatadır. Lafa gelince Marmaris ten, Bodrum dan, Antalya dan, Mardan Palace tan bir sürü yerden beni arayan insanlara soruyorum İngilizce biliyor musun? İşte diyor ki Upper İntermediate ben onu anlamıyorum diyor. İngilizce bilmiyor musunuz diyor. Dedim şaka mı yapıyorsunuz ya Upper İntermediate geç konuşabiliyor musun? Efendim tabii ki çok iyi konuşuyorum. Could you say where serviced the bread? Böyle bir anlamadım diyor ne dediniz diyor. Ekmek servisi nereden yapılır diyorum, yok o kadar İngilizce bilmiyorum diyor geç kardeşim diyorum. Ekmek servisi nereden yapılırı anlamıyorsan sen nasıl Mardan Palace ta çalışıyorsun sen nasıl ben otelcilik mezunuyum diyorsun. Onun için İngilizcenizi mutlaka mümkün olduğu kadar okurken hem çalışıp hem de geliştirmeye çalışın. Bizim için fiziki düzgünlük çok önemli bu anlamda hani maalesef dün yine bir ODTÜ İstatistik mezunu bir bayan geldi onunla paylaştım. Bir dönem ODTÜ İnsan Kaynakları Bölüm Başkanı bir Profesör Hocamız Esra isminde beni aradı neden bizimle çalışmıyorsunuz diye. Bende bir gaflet ve delalette bulundum dedim ki tabii ki de olur sizle de yapalım neden olmasın. Çünkü bayağı bir ODTÜ mezunu hatta geçen dönem ODTÜ İktisat mezunu arkadaşımız maalesef kazanamadı sınavlarımızı geçemedi. Dedim çalışalım mı ilanın ikinci günü aradım Esra Hocayı dedim ilanı hemen kaldırın. 370 kişi başvurmuştu iki gün içinde. Uzay Mühendisliğinden, Elektrik Elektronikten, Matematikten bilmem Uluslararası İlişkilerden, Jeolojiden her şeyden hepsinin amacı sadece Amerika ya gitmek hani mastır yapmak belki başka şeylere geçmek diyorum ki saçını keser misin? Hz. İsa gibi tövbe haşa adamlar belki tip önde uzun saçlar küpeler yok diyor yapmam niye keseyim. Diyorum Otelcilik disiplin ister sen bu saçla bu kadar çeşit küpeyle bu işi yapamazsın. Hayır diyor. O zamanda dedim maalesef demek ki biz çalışamayacağız. Üniversite yaşamında belki hoşuna gidiyor. Ama otelcilik sektörüne döndüğünüz zaman ilk staja gittiğiniz zaman ya da çalışmaya başladığınız zaman shape up diyor değil mi müdür. Kardeşim diyor kendine gel bu tiple ben seni otele alamam anca animasyon ekibinde belki çalışırsın. Fizik ona uygun çünkü boynundaki dövme ya da işte kafandaki saç şekli, biraz Türkçesi bozuk üzülüyoruz onun için de. Kesinlikle fiziki düzgünlük Royal Carribean için başvuru anı itibariyle birebir bizim en önemli şartlarımızdan biri. 21 yaşından gün almak lazım ve tabii ki 35 yaş sınırını geçmemek lazım vize alabilme durumumuz olması lazım Amerika da daha önce Work And Travel la gitmiş bazı insanlar oluyor kaçak yaşamış ya da aileleri Amerika ya kaçmış tabii bunlara da vize sorunu olduğu için kabul edemiyoruz. 4

5 Tabii işte gidiş masrafları her daim giden kişilerin kendine aittir bunun toplamı da dolardır. Work And Travel la gitseniz Amerika ya dolara yakın paranız alınıyor. Bu işle de gitseniz dolar para masrafınız oluyor ama onun içinde check up ınız uçak biletiniz eğitiminiz bütün masraflarınız dahil bir şekilde ve bunu kazanmadan ödemiyorsunuz. Türkiye de bir şey vardır hani bazen ağabey ben parayı vereyim benim işlemimi yap hani bu işin kolaycılığıdır. Hayır, böyle bir şey de yok ya da tam tersi parayı verdim gidemedim. Hayır, çünkü ne zamanki Amerikalı bir sınav yapıyor Face To Face sizi karşısına alıp size şarap yemek sos soruyor. Geçiyorsunuz ya da mesleki branşınız resepsiyonsa resepsiyondan işte konsiyerj ise soruları cevaplıyorsunuz. Ondan sonra harcamanız ya da operasyon başlıyor. Arkadaşlar gemilerde odalar genelde iki kişiliktir, çok eski gemilerde sadece dört kişilik odalar var. Bütün odalarda duşa kabininden, televizyonundan, internet girişinden, telefonuna kadar buzdolabından içindeki olabilecek bir müşteri odasının daha küçük halini düşünün tabii bir Türk olarak biz maalesef özellikle yani şehir Ankara olması fark etmiyor Antalya da da yaşarsanız ya da İzmir de ya da İstanbul da aranızda vardır değil mi İzmirli ya da Antalyalı denizden gelmiş insanlar? Ben Ankaralıyım. Hayatımda ilk defa Miami ye gittim Miami de bir gün kaldım bana dediler ki Los Angeles a gidiyorsun sanki Ankara dan çıktım Konya ya da İstanbul a gideceğiz ne kadar komiksiniz. Yani ne kadar kolay gibi şimdi Los Angeles a gittik gemimize bindik. Gemiye bindim bizi welcome to boat kokteyli bir karşılama yapıyorlar. Ondan sonra odalarımızı gösterecekler. İki kat aşağıya indik geminin dedim ki nereye gidiyoruz. Odaya gidiyoruz dedi önümüzdeki insan. Nasıl yani dedim şimdi biz deniz seviyesinin altına indik o an ürperdim daha gemi okyanusa açılmadı. Odaya bir girdim tabii 92 de ben gemideydim dört kişi var odada biri Jamaikalı iki metre, öbürü İngiliz, öbürü Fransız yani garip bir ortam uyuyamıyoruz sürekli bir gürültü var. Hani meğersem yeni gelen çömezleri böyle kazan dairesi gibi büyük bir motorların yakınına verirlermiş. O acayip bir gürültü ve otomatikman bambaşka bir hayat yani yanlış anlamayın ben askerliğimi özel harekatta yapmış bir insanım son dönemimde ayak baş parmağımı çektirdim. Üç gün dağa çıkmayayım revirde yatayım diye. Çektirdikten 10 dakika sonra bizim tim komutanı bizi çağırdı. Sen dedi ne biçim askersin ne biçim Türksün işte çıkacaksın askere bir şey olmaz. Diyorum ki bir ayağımda terlik ayağım kanıyor öbür ayağımda bot var askere bir şey olmaz bilmem ne gittik. Ama ben gemiye gittikten sonra anladım ki askerlik bile neymiş hayat regular bir hayatmış yani askerde yan gelip yatıyormuşuz. İşte öyle zorlanmamışız ama orada tam tersine gemi benim diyen insanı zorluyor. Hani ben size burada hani böyle bir parmak bal çalıp you great excellent bir gelin deneyin şunu, hayır benim hatta telefonlarımda mesajlarda var. Benim Isparta da verdiğim konferansta benden önce bir İsviçre deki okul zinciri geldi sonra bir otel zincirinin genel müdürü geldi. Hepsi öğrencilere böyle diyordu please welcome gelin otelimizde staj yapın gelin İsviçre de okuyun. Fındık reklamı vardı hatırlar mısınız eskiden aga nigi diyordu sonrada yersen diyordu. Bizim iş aynen öyle yersen, yürek varsa, cesaret varsa yani herkes gidemez gemiye. Çünkü neden? Hayatta en büyük günah bence insanlara umut vermektir. Yani yaparsın sen paran da var mı gel öne. Çünkü Türkiye de maalesef work and travel sistemiyle öğrenciler Amerika ya gönderiliyor. Kontratında ne yazdığını okumuyor biz garip bir toplumuz. Yani okumayı çok sevmiyoruz. Kontratında hani over our position diye bir şey geçiyor. Ama çocuk otele girdiği an ilk yaptığı şey kat hizmetlerinde göreve başlamak. Bilmiyor ve kat hizmetlerinde sizde bilirsiniz ki otelde staj yaptıysanız iki kişi çalışır yurtdışında biri tuvaleti temizler biri yatağı yapar. Tuvaleti bizimkine temizletiyor. Ama o adam evinde bakkala gitmiyor markete gitmiyor. Annesinin yanında camı silmiyor, masayı toplamıyor niye tuvalet temizlesin? Türkiye de Sheraton, Hilton büyük isim ama Amerika da geç her yerde Sheraton var, her yerde Hilton var buradan diyorlar ki sen Hilton da çalışmaya gidiyorsun. Komik yani hiçbir anlamı yok. Onun için de hani çok çok dikkatli olmak lazım. Geminin içinde arkadaşlar personelin kendine ait fitness centerları var, sinema salonları var, kendine ait eğlence alanları barı var. Özellikle Türkler biz garip bir şekilde müzik yapmayı çok seviyoruz. Türk geceleri yapıyoruz bu tür alanları vermişler gemilerde ve aynı zamanda personelin de müşteri gibi yararlanabileceği yukarı katlardaki alışveriş merkezlerinde güzellik salonlarında ama tabii izin dahilinde alanlarımız var. Ama bir gemide Türkiye de en büyük zincir diyelim ki Mardan ya da Calista ya da işte Gloria Grubu olsun hiçbir otelde personel müdürü hariç 5

6 başka personelle ilgili bir müdüriyet yok maalesef. Amerika da belki başka yerlerde de olur training and development manager ımız var. Türkiye de 5 yıllık otellerde yazlıkta nasıl animatörler var bizim de gemimizde personeli eğlendirme müdürü ve ekibi var. Neden? Çünkü bir gemide personel çalışıyor arkadaşlar personel. Mecbur o personeli şirket gemi yönetimi eğlendirmek zorunda onlara sinema onlara ne bileyim bowling onlara farklı fitness center lar, internet cafeler, kütüphaneler ya da ne bileyim işte barlar koymak zorundaki o insanlar gemi hayatında sıkılmadan yaşasın ki gemi yanaştığı her yerde de yiyip içiyorlar. Biraz bugün aslında burada olma amacım cruise line nedir yani cruise sektörü nedir? Bunlarla biraz bilgi vermem lazım. Tabii hani ben buraya sadece Royal Caribbean i anlatma amaçlı gelmedim. Yani Gastronomi ve Otelcilikte de geçiyor bunlardan ara ara bilgi vermem lazım. Royal Caribbean sektörün ilki number one ya da Amerika da ben hep şunu gördüğüm için söylüyorum sakın yanlış anlamayın soracağım. Las Vegas ta bulunan var mı aranızda? Ne kadar güzel. Ben derim her kim Royal Caribbean ın bir gemisini görmezse ve Las Vegas ı görmezse otelcilik anlamında büyük otel gördüm diyemez. Bugün Las Vegas ta adam otelin önündeki Miraj Otelinde ya da Luxor da ya da Caesar Palas ta caddede yaptığı şovu ne Avrupa ne Türkiye daha otelin içinde yapamıyoruz caddede yaptığı şovu. Yani küçücük bir örnek dev gibi havuz yapmış. Ben orayı göl zannettim hani bilmeyince dedim bu kadar büyük bir göl niye otelin önünde yapıldı. Meğersem her 45 dakikada bir orada bir şov var anons ediliyor herkes ayakta bekliyor. Yani seyretme alanları yol cadde insanlar hemen trafiğe kapatıyor. İki tane gemi geliyor uzaktan. Bakın uzaktan diyorum biri korsan gemisi, biri İngiliz Kraliyet gemisi iki gemi birbiriyle savaşıyor. Top atıyor adamlar gemiyi yakıyor. Gemiye saldırıyor korsanlar insanları kesiyor. İnsanlar denize düşüyor işte hazineleri alıyorlar falan aradan 5 dakika geçiyor, o parçalanmış üçe dörde bölünmüş bir anda suyun altına tekrar İngiliz kraliyetin askerleriyle geri çıkıyor insanlar alkışlıyor. Niye? Caddede bu şov yapılıyor ki içeriye insanlar çekilsin kumar oynansın diye veya işte Royal Caribbean la bir gemi yapıyorlar içinde 50 milyon dolarlık buz pateni pisti yapılıyor. Bugün 50 milyon dolara sizde biliyorsunuz ki bu ülkede dört yıldızlı otel yapıyor insanlar ya da üç yıldızlı otel yapıyor insanlar. Tabii bizim üç operation dediğimiz operasyonun en büyük noktası ki Royal Caribbean ın son gelen gemileri Las Vegas taki en son yapılan altın kaplama olan dışı ya da İtalya daki nehrin aynısı otele birebir yapılmış. İnsanlar gondollarla check in check out a geliyor ve Amerikalıya İtalya da kendini Milano da gibi hissetsin diye İtalyan gondol çeken insanlar getirmişler. Amerikalı biniyor what s up good morning diyor adam böyle diyor bonjorno anlamadım diyor. Bilmiyor ki İtalyan İngilizce bonjorno diyor capito diyor gidiyor kalkıp gondolu resepsiyona götürüyor ya da alışveriş yapacağı yere. Ama otelin kaçıncı katına getirmişler dördüncü katına nehir ve suyu bile İtalya dan getirmişler hiçbir şey çakma değil hani Türkiye de ya da bazı ülkelerde yapılır. Hani derler biz İtalya daki otelin benzerini yaptık. Taş nereden, su nereden tabii ki oradan tam tersi gondolda İtalya dan gondolu çeken de İtalya dan, su da İtalya dan, tonlarla su getirmişler hiçbir şey sahte değil. Dediğim gibi 92 yılında Royal Caribbean dünya gemi sektöründe bir ilki yapmak için Titanic var biliyorsunuz değil mi battı bir sürü insan öldü. Yaklaşık 70 bin grostonluk gelmiş geçmiş dünyanın en büyük gemisiydi. Bu 70 bin grostonluk geminin rekoru kırılabilmesi için Majesty Of The Seas 90 bin grostonluk bir gemi getirdiler ve bütün dünya şok oldu. Yani Titanic battı böyle bir gemi Avrupa dan kalkıp Amerika ya nasıl gelir diye ve geldi ve Majesty Of The Seas dünyanın hemen o dönem en büyük gemisi unvanını alır. Tabii Majesty Of The Seas den sonra o kadar büyük gelişmeler oldu ki yıl 2000 de biraz uzunca bir zaman üzerinden geçerek başka gemiler geldi arada arkadaşlar Royal Caribbean Voyager Class dediğimiz gemileri getirdi. Bu gemiler 140 bin groston ağırlığında hani Majesty e göre ya da Titanic e göre düşünürsek iki katı Titanic arkadaşlar 280 metreyse yeni gelen gemiler 380 metre uzunluğunda oldu 23 katlı gemiler gelmeye başladı. 18 kat asansörle çıkabildiğiniz gemiler gelmeye başladı ve bu gemilerin arkadaşlar geliş maliyetleri 550 milyon dolardır. Sonra arkadaşlar yılları itibariyle Freedom Class dediğimiz gemiler gelmeye başladı. Bunlar 900 milyon dolarlık gemilerdi bu sefer. Üç seri halinde geliyor genelde gemiler ya da ilki işte Freedom, Liberity and Independent diye. Bu üç gemi her biri 900 milyon dolarlık bir gemi ve hepsinin de arkadaşlar içinde yaklaşık tane personel tane yolcu konaklama kapasitesiyle buz pateni pistinden yamaç dağa tırmanma alanlarına kadar yani dünyada 6

7 karada olmayan şeyler Amerikalılar biraz böyle ilginç bir insan, adam Antartika ya gidiyor. Ama diyor ki ben jakuzi de diyor kutupta oynayan penguenleri, ayıları seyretmek istiyorum diyor geminin en üst katı jakuzi jakuzinin içinde yiyip içip eğleniyorlar. Ama orada aşağıda penguenlere bakıyorlar ya da gemi Antartika ya gidiyor ya da Cruise Sahaya gidiyor St Thomas Saint Martine gidiyor dünyanın en sıcak Caribbean adaları. Ama müşteri aşağıda buz patentinde kaymaya devam ediyor. Önce buz patentinde kayıyor sonra gidiyor kim blir nerede golf oynuyordur bu insan. Akabinde de son bir rekor kırıldı 2010 itibariyle gelmiş geçmiş dünyanın en büyük gemisi bizim Oasis dediğimiz gemimiz personel yolcuyla geldi. Ben hep şunu dedim yanlış anlamayın gemilerin demir yığınlarının büyüklüğünden bize ne değil mi bizim babamızın mı? Hayır Ofer ailesinin hani İsrailli bir ailenin Richard D. Fain diye bir başkanımız var başımızda. Yani gemi onların bizim değil ama bizim için önemli olan ne biliyor musunuz? 2,5 milyar dolarlık operasyonu bir Türk e teslim ettiler, İrfan Hürriyetoğlu diye operation manager Hataylı bir çocuk düz lise mezunu. Ama şirkette 11 yıldır bir tane hatası yok düzgün çalışıyor. 2,5 milyar dolarlık geminin içinde 19 tane alakart restoran var arkadaşlar. 19 tane alakart restoranın müdürü de Mustafa Şen diye Samsunlu bir arkadaşımız sıfır hatayla çalışıyor. Hatta Mustafa Şen bundan dört gün önce yeni bir gemi 2,5 milyar dolarlık bir operasyon için operation manager olarak gemiyi Finlandiya dan teslim almaya gitti. Şimdi otelciliği bir karşılaştıralım Burj Al Arab 1,5 milyar dolara mal edildi demi dünyanın en lüks oteli ya da işte Mardan Palace verdiler mi operation manager bir Türk garsonu bile Türk zor aldılar. En son çok ama çok üzerine bastırdığım bir öğrencim var benim Tolgar Mireli diye. Benim AH&LA da derslerime giriyordu Tolgar dedim wake up uyan bu işin sonu yok Mutfak Sanatları Akademisine gidiyorsun İstanbul a mutfağı öğreniyorsun. Ondan sonra da biraz sonra size bahsedeceğim kişi dünyada tek Michelin Yıldızı sahibi bir kişi vardır Türk, Haydar isimli Tuncelili bir ustamız kardeşimiz Alman vatandaşı ve Şanzelize Ödülünü almış tek Türk tür. Yani Almanya yı en iyi şekilde temsil ettiği için dedim ki onun yanına gidiyorsun çalışmaya günlerce haftalarca Haydar Ustaya ulaşmak için mailler attı ki kendisinin ana dili Almanca yani İsveç vatandaşı aynı zamanda bu çocuk ve akabinde şimdi oradan geri dönüp Burj Al Arab tan teklif aldı. Hocam gideyim mi diye bana sordu. Dedim ki hemen git ve bir şey söylemiştim başta topçu popçu turizmci olacaksak İstanbul da olacak ve maalesef İstanbul Çırağan ın Genel Müdürü Mardan Palace ın başına arkadaşlar 35 bin dolar maaşa getirildi. Burj Al Arab ın başındaki şu an Türkiye deki Tek Üç Michelin Yıldızı Şef Jean Paul 25 bin dolar maaş 2 milyon dolar transfer ücretiyle geldi. Biz Ferrari nin pilotlarından bahsetmiyoruz. Bir şeften bahsediyoruz 2 milyon dolar para alıyor 25 bin dolar maaş alıyor ve her istediği malzeme Avrupa dan geliyor bezelyesinden soğanından şarabına. Diyeceksiniz ki son hali nasıl? Kötü. Şimdi otelin yiyecek içecek direktörü benim sınıf arkadaşım Hasan Özdilek diye bir kardeşimiz Amerika da gemilerde beraber çalıştığımız bir insan. Biraz önce demiştim bu 9 milyon dolarla Freedom of the Seas yöneticisi Ümit isminde bir insan ki bu arada Türklerin gemilerdeki başarıları çok çok fazla o üç tane çok büyük geminin de yöneticisi Türk şimdi Oasis in Müdürü Türk. Hatta bazen şey diyorlar Büyük Freedom a bir ara bayağı bir eleman gönderdiğinde Freedom operater manager ı aradı beni. Ağabey dedi gemimin adını değiştiriyorum. Neden, dedim. Diyarbakır Of The Seas yapacağız, dedi. Nereden buldun bu kadar Diyarbakırlıyı dedim. Denk geldi ne yapalım özel seçmedik diyor. Ama yani görüyoruz ki hani bizler çalışkan bir toplumuz. Hani bu mesleği sevmiyoruz aslında özümüzde. Ama seviyoruz çünkü ben en son bir otelde düz lisenin müdürüyle de bir sohbetimizde bunu konuştuk aynı fikirde olduğumuz çıktı ortaya. %75 imizin aslında psikolojisi bozuk temelden gelen; Arızalı Tipler diye bir dizi var ya biz arızalı tipleriz aslında otelcilikte de rol yapıyoruz. Böyle tabii efendim haklısınız ne kadar güzel çok şıksınız falan ama ondan sonra sokağa çıkınca acayip bir tip oluyoruz kabadayı oluyoruz yengeç yengeç yürüyoruz ya da işte yani çok aslında bizim köklerimize zıt yani biz gaylik bizde yok. Avrupalı da ya da Amerikalı da gay olmak bir onur bir farklı bir şey yani benim çok böyle gay arkadaşım da oldu farklı insanlar olabilir. Ama biz böyle hani önce gay gibi davranıyoruz. Gay barda çalıştım ben, gay restoranlarda bulundum, gay müdürlerimiz oldu. Yani kültürlü insanlar kaliteli insanlar yemeyi içmeyi biliyorlar why not diyorlar hayatlarında farklı şeyleri deniyorlar. Ama biz onlarla orada çalışıyoruz sokağa çıktımı bağrımızı açıyoruz böyle elimizde tespih varsa anahtarı kemerimin 7

8 kenarına takıyoruz giydiğimiz garip bir ayakkabı çıkıyor. Ama biraz önceki restorandaki o kişi o değil ki insanlara efendim işte Guda peyniriyle Chianti şarabını öneriyorum size ne kadar kibar bir insan backgroundunuza geri geldiniz mi ya boşanmıştır ya yolunu tutturamamıştır ama orada çalışıyordur. Onun için de otelcilikte ileride yer sahibi olmak istiyorsanız mutlaka çok sabırlı olmanız lazım. Çünkü maalesef şu an sizin önünüzde halen dışarıda bu mesleği yapan insanlar bu mesleğin zorluğunu yaşamış insanlar. Ben bu kadar zorluğunu yaşamışken size bu kadar kolay bırakmam diyecekler. Sonra hatta size bir kabakla kavağın bir hikayesi var onu anlatacağım eğer aklımda kalırsa bu meslekte önemli bir bence done. Arkadaşlar bu Royal Caribbean Firması 1968 yılında kurulmuş bir firma. Tabii her yıl kendi çapında büyüyor. Ben Türkiye de Gemi Turizm ya da dünyada ne var bir ara ondan bahsetmek istiyorum. Yaklaşık arkadaşlar 2007 yılında 20 milyar dolar gelir elde edildi gemicilikte gemi sektöründen diyelim. Tabii yılları içinde yaklaşık 30 ila 32,5 milyar dolara denk geliyor ki Türkiye nin şu anki biliyorsunuz dış borcu ne 36 milyar dolar. Yani hani Amerika daki sadece gemicilikten kazanılan para 2007 yılında arkadaşlar 700 bin yolcu Akdeniz e gelmiş gemilerle beraber bunun yaklaşık kişisi Kuşadası ve İstanbul limanlarına gelmiş geriye kalan kısım ne Türkiye karasularını tercih etmiyor. Hatta bizim gemilerimizden inmiyorlar. Kimler? Gay misafirler çünkü korkuyorlar ya da adamlar Yahudi ya da Hrıstiyan başımıza bir şey gelecek diye. Gemiler çok farklı ortam bundan yaklaşık 2 ya da 2,5 ay önce bize bir mail geldi lütfen personelinizi uyarın. Niye? Nü Kurulu yapılacak gemideki bütün yolcular çıplak olacak. Hani siz Müslümansınız hani belki size aykırı gelebilir. Adamların asıl korkusu hep hani bir şey yaparız diye. Dediler istiyorsanız personelinizi geri çekin biz uçak paralarını ödeyeceğiz alın götürün. Dedim ki yani kalan kalır çünkü Türkiye de böyle bir konsepti hiç görmemişiz. Değil mi? Bütün herkes çıplak yani herkes kendine göre yorumlayabilir. Yaklaşık arkadaşlar 2008 yılında 15,5 milyon insan yolcu gemileriyle seyahat etmiş. Amerika da yolcu gemileri çok popüler bir tatil seçeneği biz tatil dediğimiz zaman arkadaşlar ailemizle beraber bir arabaya biniyoruz Manavgat yolundan Sariyer e iniyoruz Belek e ya da Bodrum a Kuşadası na gidiyoruz devekuşu gibi bir hafta bir otelde saklanıyoruz. Aynı plaj, aynı havuz, aynı bar aynı yemek ama gemi bunu yapmıyor. Gemi artıları nedir derseniz biraz sonra fırsat bulursam onu da anlatacağım ama. Gemi de bir insana verdiği en önemli bileği bükülmez bir güç de nedir? Dünya Kültürü. Bugün Capri de nerede ne yenir? Ben bilirim çünkü gemiciyim ya da Monte Carlo da ya da New York ta ya da Manhattan ya da Miami de ya da işte Kozmer de ya da Acapulco da çünkü neden geziyorsunuz sürekli yiyip içip eğleniyorsunuz oralarda ve akabinde arkadaşlar hani gemiye bindiği zaman bir yolcu ilk günün ertesi günü at the sea yapıyor denizi geçtikten sonra eğer New York tan kalktıysa Bermuda ya gidiyor ya da Los Angeles tan kalktıysa Meksika Kozmer e giriyor. Meksika Kozmer de bir gün durduktan sonra Mazatlan a gidiyor ne bileyim işte Grand Cayman a gidiyor ya da Hawaii ye gidiyor ya da Jamaika ya gidiyor. Ama her gün sabah başka bir ülkede başka bir denizde uyanıyorsunuz. Başka bir ırkla toplumla dille dinle karşılaşıyorsunuz. Tabii Amerikalılar özellikle gemiyi onun için çok seviyor. Çünkü gemide de 7 gün 7 değişik menü servisi yapılıyor. Bizim menülerimiz restoranlar hariç gittiği ülkeye göre yani eğer Yunanistan a girdiyse Mykonos a girdiyse Girit limana gidiyor. Girit yemekleri çıkıyor. Kalktı oradan Barcelona ya gittiyse İspanyol yemeklerini veriyor İspanyol gecesi düzenliyor. Royal Caribbean arkadaşlar yaklaşık bu 15,5 milyonluk pastanın 3 milyon 300 bin kişisini ağırlamış 2008 yılında ki bu da çok önemli bir rakam. Neden derseniz? Dünyada yaklaşık 36 gemi firması var irili ufaklı. Ama bu 36 gemi firmasının 3 tane devasal en büyüğü var bunlardan birincisi Carnival Cruise Lines Royal Caribbean dünyanın en büyük yolcu gemisi firması değil sadece dünyanın en büyük gemilerine sahip şirket. İkincisi arkadaşlar Royal Caribbean üçüncüsü de Norwegian Cruise Line ama şimdi Carnival Cruise Line Türk alınıyor mu? Hayır. Norwegian Cruise Lines Türk alınıyor mu? Evet, ama minimumda yok yani bizim meydancı dediğimiz insanları alıyorlar ki bu da işin Türkçesi bizlere bir nevi eziyet gibi bir şey. Carnival Cruise Lines arkadaşlar 4 yeni gemi siparişi vermiş 2009 yılı itibariyle ve 138 bin yatak kapasitesine sahip hani Türkiye deki otelcilikle karşılaştırdığınız zaman gerçekten gemiler çok çok büyük Royal Caribbean arkadaşlar şu anda 36 gemisiyle 130 bin yatak kapasitesine sahip ve yaklaşık 2009 itibariyle bütün gemi firmaları 19,5 milyar dolarlık gemi siparişi vermiş durumda. 8

9 Yani çok hızla büyüyen bir sektör tabii bu sektörde herkes neresinden ne kadar pay koparır ya da pastadan pay alırım hesabında. Royal Caribbean son 2 tane gemisi tekrar belirteyim 5 milyar dolar gibi bir bütçe ve rakam aralamış durumda. Gemilerde ne var birazda gemilerden bahsedelim. Arkadaşlar gemilerde yaklaşık 530 ton su kullanılıyor günlük anlamında devri daimi bir gemide. Aranızda barmenlik yapan var mı staj yapmış ya da eğlencesine çalışmış? Bizim Oasis Class bir gemimizde günde 50 ton buz kullanılıyor. Arkadaşlar 50 ton buz bugün Bodrum u ve Kuşadası nı yan yana getirelim soralım 50 ton buz kullandı mı? İmkansız. Bazen bizim önümüze insanlar geliyor. I used to work for huge operation diyor yani büyük operasyonda çalıştım diyor. Diyorum ki kaç şişe şundan sattın ya da kaç bardak bundan sattın. Adam diyor ki bir sezonda şu kadar adet halbuki gemide bir haftada binlercesi satılıyor. Yani operasyonun volume mü o kadar büyük ki yani bazen bakılan eleman kriteri departmana göre demek ki çok çok büyük 34 tane bar var arkadaşlar bir gemide. Bugün şimdi Sheraton u alalım Ankara nın en büyük otelini kaç tane bar var sizce? Bir tane bar var. Hilton Lotus Bar bir tane var. Sheraton da ya da Hilton da canlı müzik yapan kaç tane bar var yine belki bir tane. Ama gemide 34 bar varsa gemide 34 ayrı orkestra çalıyor anlamına gelir. Her barda farklı bir orkestra var her barın konsepti ayrı, menüsü ayrı, personelin kıyafeti ayrı, personelin konuştuğu diller ayrı yani bir Türk olarak bir Spanish Barda beni çalıştırmazlar. Çünkü ben İspanyolcayı akıcı konuşmuyorum. Siparişi çok hızlı alamam. Ara sıra piste geçip onlarla dans edemem ya da işte İspanyol şarkıcıların bana ilettiği bir müziği ya da müşterinin istediği şeyi karşılıklı communication kuramam diye almıyorlar. Ama tekrar söylüyorum 34 bar var ve 34 canlı orkestra var. Bugün yazlıktaki en büyük otele gidin en fazla iki tane canlı orkestra çalıyordur. Biri sadece gitar çalıyordur biri orgla, gitar çalıyordur. Biri belki restorandadır öbürü belki plaja doğru bir yerdedir. Arkadaşlar sadece bir gemimizde bizim adet resim ve heykel var. Geminin ne kadar bu tür teşrifata önem verdiği anlamında ve 10 milyon dolar para harcamışlar sadece alınan resim ve heykeller için. Yaklaşık bir gemimizde bizim 60 tane bahçıvan görev yapıyor ve 12 bin adet ağaç var gemide. Yani zaten son çıkan gemilerde New York taki Central Park ın aynısını yapmaya çalıştılar. Dünyada içinde cadde olan tek gemiler Royal Caribbean ın gemileri biraz sonra göreceksiniz. Oasis değil yani göreceğiniz gemi. Oasis in içine adam Central Parkı ve Paris teki o caddenin aynısını koymuş. Yani bir sokağa gittiğim zaman New York ta olduğunu hissediyordu Amerikalı ama bir üst sokağa geçtiği zaman Paris caddesine girdiğini anlasın diye. Arkadaşlar yaklaşık gemide 21 adet havuz var tabii 21 adet havuzla şöyle düşünüldüğü zaman ciddi ciddi büyük bir operasyon. Bizim bir gemimizde arkadaşlar yaklaşık 60 bin adet peçete katlanıyor haftada bir gemimizde. Bugün Ankara nın en büyük oteline soralım Sheraton a 60 bin adet peçete ne kadar zamanda katladınız? Belki son 4 ayında katlamamıştır. Bizim bir gemimiz de arkadaşlar günde ortalama 10 ila 12 bin adet folding napkins diyoruz breakfast, lunch ve dinner üç çeşit peçete katlanıyor. Bazen benim önüme arkadaşlar geliyor sakın yanlış anlamayın. Bana diyorlar ki hocam işte biz büyük operasyonlarda çalıştık hani sizinle çalışabilir miyiz? Soru soruyorum cevap veremiyor. Yani peynir soruyoruz, şarap soruyoruz, doğrama sanatını ya da ne bileyim bir pişirme bir şey soruyoruz. Hep diyor hocam zor soruyorsunuz. Peki diyorum folding napkins diyorum bana üç tane diyorum different folding napkins ismi söyler misin diyorum peçete katlama. Anlamadım buyur diyor. Buyur muyur yok. Çünkü Türkiye de biz sadece peçete katlıyoruz. Ama bunun uluslararası ismini biliyor muyuz? Gerek yok. Niye? Müdürümüz öyle öğretmiş. Ama yarın bir gün yani hepimiz hayatta ben hep bunu diyorum. Yani bir gün bakan olabilirsiniz, politikacı olabilirsiniz, iş adamı olabilirsiniz, iş kadını olabilirsiniz yeme içme kültürünü bileceğiz. Yani bir kiraz servisi geldiğinde yanında bir tatlı kaşığı geldiği zaman bu kaşıkla ben ne yapacağım demeyeceğim. Çünkü niye kirazın çekirdeği tükürmemelisin. Ben hep diyorum limon dişisiyle erkeği arasındaki farkı Erman Toroğlu televizyona çıktığı zaman millet böyle yaptı wow öyle mi ya da işte bir caddede yürüyorsunuz kasapta yazıyor. Erkek sığır yani ne demek erkekle dişi arasındaki hayvanın et yapısının farkını atalarımız biliyormuş. Çünkü ne diyorlardı bize terzinle kasabını değiştirme. Çünkü neden hayvanın cinsiyeti etin kalitesini en tesir eden nokta. Onun için diyorum yiyecek içeceği öğrenmeniz sizin için çok önemli bir gün iş adamı oldunuz, politikacı oldunuz bir yemeğe oturdunuz size bir şarap açılıyor. Yani bir Chianti Klasiği koydular. 9

10 Bir Chianti arasındaki farkı daha içmeden yorumlayabilmeniz size masada acayip unvan kazandırıyor ya da işte hani bir viski servisi yapılıyor. Şimdi normal bir viski Johnny Walker ı ya da ne bileyim işte Black Label i içebilirsiniz. Ama bir 22 yıllık 50 yıllık Glenfiddich istiyorsanız o zaman konyak bardağında gelmesini bekleyeceksiniz. Eğer konyak bardağında gelen viskiyi şuna bak aptal adam viskiyi konyak bardağına doldurmuş dediğiniz zaman down o an oradaki iş görüşmeniz çünkü belirli bir pozisyona geldikten sonra arkadaşlar size genel müdürler şirket CEO ları hep personel müdürlüğünde görüşme yapmıyor. CV nize de bakıp konuşmuyor. Sizinle yemek yiyor. Yemek yerken o masadaki düzeni görmeniz bilmeniz hangi şarapla neyi alacağınız, hangi peynirle nasıl başlayacağınız nasıl bitireceğiniz ona bakıyor. Hani ondan sonra aniden kalkıyor diyor ki ben bunla bu işi yapmam, hesabını ödeyin gönderin gitsin diyor. Akabinde arkadaşlar gemide ilginç yine bazı örnekler yaklaşık 9 ton et kullanılıyor bir gemide. Tabii Ankara daki bütün beş yıldızlı otellere sorsak bir haftada 9 ton et kullandınız mı bakın bütün beş yıldızlı yanında dört yıldızlıları da bakalım imkansız. Yaklaşık 5,5 ton tavuk eti kullanılıyor 2,5 ton domuz eti kullanılıyor, 1 ton ıstakoz kullanılıyor, 2 ton deniz ürünleri kullanılıyor. Bunlar tabii operasyonun ciddi ciddi büyük olduğu 28 bin adet yumurta kullanılıyor. Yaklaşık 7 ton un kullanılıyor ve aynı zamanda adet değişik çeşitli yoğurtlardan 18 bin adet dilim pizzadan, adet bira şişe satılıyor kutu cola satılıyor şişe şarap tüketiliyor. Yaklaşık 53 bin adet her hafta dirty clear dediğimiz çamaşır çamaşırhaneye gidiyor gibi bazı sayıları belirliyoruz. Ben hep şunu söylüyorum. Bir şekilde yurtdışında bir şeyler yapmanız lazım, bugün bir Emre Mermer den bahsedilir. Biliyorsunuz bu Dükkan Burger lerin sahibi adam ODTÜ işletme okurken babasının yıllar önce bizim Bağlum Bağlıca dediğimiz bir yerdeki hayvan çiftliğine geri dönüyor büyükbaş hayvan yetiştiriyor. Neden? Çünkü et ve etin satış Batça Restoranlar biliyorsunuz Ankara Park Caddesinde çıktı. Hani yurtdışında bir şeyleri görmek çok önemli bugün Türkiye deki Üç Michelin Yıldızı Şef le çalışmış özelliği olan bir insan Murat Bozok Mimolett i gelip açtı. Ama o Tekstil Mühendisliğini niye bırakmış da gitmiş Ramsey gibi şeflerle çalışmış. Çünkü aslında siz birçok insana göre önde başlıyorsunuz otelcilik sektörüne ya da restorancılığa ya da turizme. Ama işte doğru noktalara doğru akmak çok çok önemli diye düşünüyorum ya da Ali Haydar isimli arkadaşımız babası onu ilk Almanya ya götürdüğünde işçiyken o niye mutfağı seçmiş bütün Türkler gibi hani kahvehane açayım ya da kebapçı açayım yerine niye bir Michelin Yıldızını almaya hedef göstermiş. Ben hep derim bayağı insan olmamak lazım klasik olmamak lazım onun için de biraz doğruyu insanları bence örnek almak lazım ki en doğru insan bizim ülkemizde yetişmiş, biliyorsunuz Ulu Önder Atatürk. Atatürk ün en güzel en sevdiğim sözü diyor ki Hayatta en önemli değer önemsenmektir. Önemsenmek için de arkadaşlar farklı olmak zorundasınız. Herkes regular herkes otelcilik lisesi okuyor. Herkes otelcilik üniversitesi okuyor. Bilmiyorum bu sayı ne kadar değişti 11 bin mezun veriyoruz biz yılda 11 bin mezun. Mardin inden Şırnak ına her yerde otelcilik lisesi var, Alanya sından bilmem işte Konya sından, Kulu sundan, öbür tarafından Niğde sinden, Nevşehir inden, Tekirdağ ından, Artvin inden, Rize sine kadar her yerde otelcilik lisesi var. Hacettepe Üniversitesi Ankara da konferansa çağırdıklarında diyorum ki hocam aslında gelmesem daha iyi olur. Niye? Uygulama yapabilecek bir tabağı, bir mutfağı, peçetesi yok Firuzan Saç isimli bir hocamız var çok değerli bir insan yıllarını veriyor her türlü mücadeleyi ama gel gelelim çok normal bir eğitimli ortam. Onun için de arkadaşlar yani biraz görmek gerek bu meslekte görme ya da kültürel anlamda görme yurtdışında var. Bugün bir Chateau Mouton Rothshchild diye bir şarap var. Elinize aldığınız zaman hani bir Chateau Petrus u hepimiz biliyoruz değil mi? 10 bin TL nerede İstanbul da Topaz Restoranda. Kim servis yapıyor? Fransız Someliye çok güzel ama adam herkese yine o şarabı açmıyor. Siz gittiniz değil mi çok zenginsiniz beş tane binanız var 10 tane bilmem işte Mercedes iniz var. Diyorsun ki en pahalı şarabı getir. Gidip size normal bir İtalyan Şarabı getiriyor Petrus u getirmiyor açmıyor. Çünkü onu ona değer görmüyor. Çünkü şarap bir kültürdür. Hani dünyanın en ünlü şarap üreticisi Amerika da Robert Mondavi diye bir kişidir ve aynen şöyle diyor yaşın önemi yok şarap değilsen eğer bu çok önemli. Yani biz Türkiye de 60 yaşındayım bana saygı göster, geç. Ama şarap 60 yaşındaysa aynen böyle yapıyorlar Chateau Petrus. Adam diyor ki 89 bin TL ya da 87 Chateau Mouton Rothschild adam bu Rothschild ailesi zamanında Joan Miro ve Salvador Dali yi davet etmişler Chateau Mouton Rothschild Şarap bağlarına, ne yapmışlar? 10

11 Şarap şişelerine tek tek resim yapmışlar. Şarap şişesi eğer 5 bin dolarsa adamın birebir Salvador Dali nin eliyle boyadığı şarap şişesi 25 bin dolar ve şimdi bizde bu para çok değil mi? Türkiye de bazı insanlarda çok para var. Adam diyor ki en pahalı şarabı getir. Ama sen orada o Miro nun ya da Salvador Dali nin resmine bakmadan dök diyor ne döküyor kolonya mı, ayran mı, ama o adam için o şarap bir bebek gibidir. Hani var olur hani anne karnında sonra doğar açıldığı zaman büyüme yani hayata geçer oksijenle karşılaşır. Bunları görmek için tekrar diyorum maalesef gözümüzü açıp hayatın içine bakacağız. Bu meslekte çok eski çalışan kardeşlerimiz geliyor bana diyorum ki iki tane dondurma ismi söyle diyorum Ülker diyor Algida diyor yok diyorum geç. Ben&Jerry bugün Migros ta var her yerde var. İstanbul dan gelen bir insan maalesef hani Ankara da hani o kadar donat shoplar popüler değil. Adama Donat soruyorsun o ne diyor. Diyorum hani şöyle simide benzer evet diyor simide benziyor diyor simit diyor hala bizimki. Ama simidi sorsan simit nasıl yapılır onu da anlatmıyor. Donatı bilmiyor simidi de bilmiyor simidi yemeği biliyor kaç kilo olduğunu biliyor üstündeki susamı biliyor. Ama pekmeze ne zaman batırılır kaç derecede pişirilir desem böyle bakıyor o ne öyle mi diyor bana. Niye ama yani bir şeyleri yiyecek içeceği okuyorsanız. Benim sizden en önemli ricam mutlaka ve mutlaka bayağı insan grubunun arasından hızla çıkın yukarılara gelmeniz lazım şimdi Rixos Grubunun CEO su arkadaşımız Vedat Dalkıran daha 36 yaşında Asya daki bütün otellerin başına getirildi. Bir bu kardeşimizi gemiye gönderdiğimizde komiydi Asistan Food&Beverage Manager olarak geri döndü. Yiyecek İçecek Müdürlüğü yaptı, Genel Müdürlük yaptı Bodrum daki İssos un Genel Müdürlüğünü yaptı şu anda CEO olarak önü hiçbir şekilde kapanmadığı için çok rahat yükseliyor. 11