BURKİNA FASO ÜLKE BÜLTENİ

Transkript

1 BURKİNA FASO ÜLKE BÜLTENİ 2018 İçindekiler Genel Bilgiler... 1 Siyasi Yapı... 1 Genel Ekonomik Görünüm... 2 Dış Ticaret... 4 Burkina Faso nun Dış Ticaret Göstergeleri (1.000 dolar)... 5 İthalat yaptığı başlıca ülkeler (1000$)... 5 Burkina Faso nun İthalatında Başlıca Ürünler (1000$)... 5 İhracat yaptığı başlıca ülkeler (1000$)... 6 Burkina Faso nun İhracatında Başlıca Ürünler (1000$)... 7 Yatırımlar... 7 Doğrudan Yabancı Yatırım... 7 Türkiye ile Ekonomik ve Ticari İlişkiler... 8 Türkiye ile İkili Ticaret... 8 Türkiye-Burkina Faso Dış Ticaret Değerleri (1.000 dolar)... 8 Türkiye'nin Burkina Faso ya İhracatında Başlıca Ürünler (1000$)... 8 Türkiye'nin Burkina Faso dan İthalatında Başlıca Ürünler (1000$)... 9 Faydalı Bilgiler... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. İletişim... 10

2 BURKİ NA FASO Genel Bilgiler Resmi Adı : Burkina Faso Cumhuriyeti Yönetim Şekli : Cumhuriyet Cumhurbaşkanı : Roch Marc Christian Kaboré (2015 ten beri) Yüz Ölçümü : km ² Toplam Nüfus : (IMF 2015) Nüfus Artış Hızı : % 2.8 Ortalama Yaşam Süresi: 55.9 Etnik Dağılım : Mossi (%48,6),Fulani/ peul (%7,8 ), Gourmantché (%7), Bobo (%7),Bisa- Samo (%6.5), Gourounsi (%6), Dagari-Lobi (%4.3),Bwa (Bwamu) (%3),Sénoufo-Marka-Dioula (% 2,2) ve diğer (7,8) Dini Dağılım : Müslüman % 62, Hristiyan % 17,6, yerel dinler %20,4 Okuma Yazma Oranı : % 28.7 Konuşulan Diller : Fransızca, Moore, Fulfulde, Dioula Başkent : Vagadugu Başlıca Büyük Şehirler : Vagadugu, Bobo-Dioulasso, Koudougou Para Birimi : CFA Saat Farkı : -3 Resmi Tatiller : 1 Ocak (Yeni Yıl), 3 Ocak (1966 Darbesnin Yıldönümü), 8 Mart (Dünya Kadınlar Günü), 1 Mayıs (İşçi Bayramı), 5 Ağustos (Bağımsızlık Günü), 15 Ağustos (Hamsin Yortusu), 1 Kasım (Azizler Günü), 11 Aralık (Cumhuriyetin İlanı), 25 Aralık (Noel) Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar: Birleşmiş Milletler (NU), Afrika Birliği (UA), Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu (CEDEAO), Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği (UEMOA), İslam İşbirliği Teşkilatı (OCI) Siyasi Yapı Burkina Faso Fransa dan bağımsızlığını 1960 yılında ilan etmiştir. Burkina Faso tek meclisli bağımsız cumhuriyetle yönetilmektedir. Meclis 111 milletvekilinden oluşmaktadır ve milletvekili seçimleri 5 yılda bir yapılmaktadır. Ülke 13 yönetim bölümüne ayrılmıştır Ekim ayının son günlerinde ülkede büyük bir halk ayaklanması meydana gelmiştir. Parlamento binasının ve bazı Hükümet binalarının ateşe verildiği olayların ardından, Compaoré istifasını açıklamak zorunda kalmış ve mevcut hükümeti feshederek, ailesiyle birlikte Fildişi Sahili ne sığınmıştır. Darbe nedeniyle ertelenerek 29 Kasım 2015 tarihinde yapılan Devlet Başkanlığı Seçimlerini, Compaoré döneminde Başbakanlık ve Meclis Başkanlığı görevlerinde bulunmuş, ancak Ocak 2014 te dönemin iktidar partisi CDP den istifa ederek MPP yi kurmuş olan Christian Kaboré ilk turda %53,46 oranında oy alarak kazanmıştır. Aynı tarihte yapılan Genel Seçimler de de Kaboré nin partisi MPP birinci gelmiş ve Meclis teki 127 sandalyeden 55 ini kazanmıştır. Devlet Başkanlığı görevini 29 Aralık 2015 tarihinde resmen devralan Kaboré, 6 Ocak 2016 da Başbakan olarak Batı Afrika Para Birliği (UMOA) Mali İstikrar Fonu Yöneticisi olan Paul Kaba Thiéba yı atamış, yeni kabine de 13 Ocak 2016 da kamuoyuna duyurulmuştur. 1

3 Genel Ekonomik Görünüm Yaklaşık 12 milyar Dolar olan GSYİH ve 720 Dolar olan kişi başına düşen gelir ile dünyanın en fakir ülkeleri arasında yer alan BF, BM Kalkınma Programı (UNDP) tarafından yayımlanan 2017 yılı Dünya İnsani Gelişme Raporu nda 188 ülke arasında 185. sırada bulunmaktadır. Her ne kadar hizmet sektörü GSYİH nin yarısını oluştursa da, BF de istihdamın yaklaşık olarak dörtte üçünü tarım sektörü sağlamaktadır. Bu durum da, tarımın BF ekonomisinde önemli bir rol oynamasına neden olmaktadır. Ülkeye gelir sağlayan iki önemli ürün bulunmaktadır. Bu ürünler, ülkenin toplam ihracatının yaklaşık %80 ini teşkil eden pamuk ve altındır. Bu nedenle, söz konusu iki ürünün uluslararası piyasadaki fiyatlarında meydana gelen dalgalanmalar ülke ekonomisini doğrudan etkilemektedir Dünya Bankası nın verilerine göre 2015 yılında BF nin toplam ithalatı 3,5 milyar Dolar, ihracatı ise 2,8 milyar Dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. İhracatın yaklaşık 2 milyar Dolar lık kısmını altın ve pamuk oluşturmuştur. BF nin ihracatındaki ilk beş ülke İsviçre, Mali, Singapur, FS, Fransa; ithalatındaki ilk beş ülke ise FS, Togo, Fransa, Benin, ÇHC şeklinde sıralanmıştır. Ülkenin önemli altın madenlerinin işletmesi yabancı şirketlerin elinde olup, bu şirketlerle yapılan özel anlaşmalar gereği ülkenin geliri düşük miktarlardaki vergilerle sınırlı kalmaktadır. Pamuk üretimi ve ihracatı da devletin imtiyazlı statü tanıdığı dört beş firma tarafından yapılmaktadır. Özel anlaşmalar nedeniyle diğer firmaların BF den ham pamuk ithali yapması zordur. Ancak, ülkede pamuk işleme/tekstil tesisi kurulması durumunda bu güçlüğün aşılması mümkündür. Ülkenin altın ve pamuk haricinde öne çıkan diğer ihraç ürünleri işlenmemiş çinko, kabuklu/kabuksuz kaju cevizi, susam tohumu, mısır, bitkisel yağlar, kuru baklagiller, sığır, manganez cevheri ve konsantreleridir. İthal ettiği başlıca ürünler ise petrol yağları, motorlu araçlar, elektrikli/elektronik eşyalar, tıbbi ilaçlar, pirinç, çimento, palm yağı ve demir-çelik ürünleridir. Ülkede son dönemde meydana gelen siyasi çalkantılar ve istikrarsızlık ülke ekonomisini olumsuz etkilemiştir. Ekim 2014 te patlak veren halk ayaklanmasının ardından ülke yaklaşık bir yıl boyunca geçici bir yönetim tarafından yönetilmiş, bu yönetim de Eylül 2015 te başarısız bir askeri darbe girişimiyle karşı karşıya kalmıştır. Geçiş döneminde zaten oldukça durgunlaşan ekonomik hayatı 2

4 tamamen felce uğratan söz konusu darbe girişimi önemli miktarda maddi kayba neden olmuştur. Her ne kadar kısa ömürlü de olsa, darbe süresince hava ve kara ulaşımı durmuş, gıda, akaryakıt ve ilaç gibi kritik önemi haiz ürünlere erişim neredeyse imkansız hale gelmiştir. Ayrıca, şehirlerin altyapıları ile çeşitli kamu malları zarar görmüş ve inşası devam etmekte olan kamu projeleri aksamıştır. Ulaşımın sekteye uğraması nedeniyle, ülkenin elektrik ihtiyacının büyük bölümünü karşılayan ithal yakıta bağımlı termik santrallerinin çalışır durumda tutulması dahi güçlükle sağlanmıştır. Ülke çapında neredeyse tamamen harekete geçen Ordu birlikleri nedeniyle de kamu giderlerinde artış yaşanmıştır. 15 Ocak 2016 ve 15 Ağustos 2017 tarihlerinde meydana terör saldırıları yabancı yatırımcının gözünü korkutmuş, kısa ve orta vadede ülkeye yabancı yatırım gelmesini zorlaştırmıştır. İlave yükler üstlenmek zorunda kalan kamu bütçesi de daha fazla iç borçlanmaya yönelerek darboğazdan kurtarılmaya çalışılmaktadır. Ülkedeki resmi işsizlik rakamı % 7 civarındadır. Ancak gerçek işsizlik rakamının çok daha yüksek olduğu değerlendirilmektedir. İşsizlerin önemli bir bölümünü büyük şehirlerde yaşayan gençler oluşturmaktadır. Gençlerin istihdam edilmesi Kaboré yönetiminin öncelikli gündem maddeleri arasında yeralmaktadır. Önümüzdeki dönemde dinamik bir özel sektörün oluşturulması, ülkenin rekabet gücünün arttırılması ve altyapı ile enerji projelerinin tamamlanması yeni Hükümetin önündeki önemli sınamalar olarak öne çıkmaktadır. BF Ulusal İstatistik ve Demografi Enstitüsü (INSD) tarafından 2014 yılında ülke genelinde gerçekleştirilen bir araştırmaya göre, 2009 yılında %46,7 olarak tespit edilmiş olan ülkedeki yoksul kesimin (kişibaşına düşen yıllık geliri yaklaşık 240 Avro nun altında olanlar) toplam nüfusa oranının, 2014 yılında %40,1 e gerilediği belirlenmiştir. Aynı araştırmaya göre, yoksulların %92 si kırsal alanda yaşamakta, merkezde %9,3 olarak ölçülen yoksulluk oranı, kuzey bölgelerinde %70,4 e yükselmektedir * GSYH (Milyar $) 11,2 11,9 12,6 11,1 11,5 11,6 Reel büyüme hızı (%) 4,6 6,9 6,5 4,6 5,2 5,4 Kişi başı GSYH $ Toplam dış borç (%GDP) 22,6 21,5 20,2 23,7 25,6 29,4 Cari işlemler dengesi (Milyar $) -0,2-1,3-1,0-1,0-1,0-1,0 Enflasyon (ort%) 3,8 0,6-0,3 1,0-0,2 1,0 Kaynak: BMI, (*) tahmini 3

5 Dış Ticaret Dış Ticaret Politikası Burkina Faso ve Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği nin (WAEMU) ve CFA Bölgesi nin diğer üyeleri gümrük vergileri konusunda bir anlaşmaya varmış ve ortak gümrük tarifeleri (CET) tesis edilmiştir Tarifeler ve Diğer Vergiler Burkina Faso diğer WAEMU ve CFA Bölgesi ülkeleri ile birlikte ortak gümrük tarifleri (CET) uygulamaktadır. Bir diğer deyişle CET, WAEMU üyesi ülkelerce ithal edilecek ürünlere uygulanan standart bir tarife sistemidir. CET kapsamında uygulanan vergi ve tarifeler içinde gümrük vergisi (ürüne göre %0 ile %20 arasındadır), birlik payı (%1), istatistik vergisi (%1), ithalat dolaşım vergisi (%10) ve koruma vergisi (%10-20) yer almaktadır. Ülkede uygulanan KDV oran %18 dir. CET kapsamındaki gümrük tarifeleri mal grubu bazlı dörtlü bir sınıflamaya dayalıdır: 1- %0 gümrük vergisi: İlaçlar ve kitaplar 2- %5 gümrük vergisi: Zaruri mallar, temel hammaddeler, sermaye malları ve bazı özel girdiler (yerli sanayi tarafından kullanılan mamuller ve yarı mamuller) 3- %10 gümrük vergisi: Girdiler ve ara mallar 4- %20 gümrük vergisi: Nihai tüketim malları, WAEMU Bölgesi dışından ithal edilen ürünler Dağıtım Kanalları Burkina Faso da acenta yada distribütör kullanma zorunluluğuna ilişkin bir yasa bulunmamaktadır. Fakat tavsiye edilir. Dağıtım ve satış kanalları daha çok Ouagadougou ile Bobo-Dioulasso da yoğunlaşmıştır. Burkina Faso nun ihracatı özellikle son senelerde önemli bir artış göstermiştir. Ülkenin ihracatı büyük ölçüde altın ve pamuğa dayanmaktadır. Ülkede 2015 yılı toplam dış ticaret hacmi yaklaşık olarak 5 milyar dolardan fazla, dış ticaret açığı ise 802 milyon dolar civarında gerçekleşmiştir yılında dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 1000,6 artarken; 2014 ve 2015 yıllarında dış ticaret açığı sırasıyla 938 milyon dolar ve 802 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 4

6 Burkina Faso nun Dış Ticaret Göstergeleri (1.000 dolar) İhracat İthalat Denge Hacim Kaynak: Trade Map, CIA İthalat yaptığı başlıca ülkeler (1000$) Burkina Faso in ithalatı yeni yatırımlar ve artan iç taleple birlikte 2013 yılına kadar büyüme göstermişken, son iki yıldır düşüş eğilimine girmiş ve 2015 yılında yaklaşık 3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülkenin ithalatında en önde gelen ülkeler, Çin, Fransa, Fildişi Sahili, Hollanda ve ABD dir. Burkina Faso Türkiye den 2015 yılı itibariyle 21,9 milyon dolar ithalat yapmakta ve Türkiye ithalatında 27. sırada yer almaktadır. SIRA ÜLKELER Genel Toplam Çin Fransa Fildişi Sahili Hollanda ABD Gana İspanya Togo Hindistan Belçika Kaynak: Trade Map Burkina Faso nun İthalatında Başlıca Ürünler (1000$) Burkina Faso nun toplam ithalatı 2015 yılı itibarıyla yaklaşık 3 milyar dolar civarında bulunmaktadır. Ülkedeki üretimin kısıtlı olması nedeniyle, ithal edilen ürün yelpazesi oldukça geniştir yılı itibarıyla ithalatta öne çıkan ürünler arasında, petrol yağları, pirinç, medikal ürünler, çimento, binek otomobilleri vs. yer almaktadır. GTİP ÜRÜN Genel Toplam Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar '3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan

7 ilaçlar (dozlandırılmış) '2523 Çimento '1006 Pirinç '8703 '3105 '8517 '8711 '2403 '8431 Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (yarış rabaları dahil) Azot, fosfor ve potasyumun ikisini veya üçünü içeren mineral veya kimyasal gübreler Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar Motosikletler (mopedler dahil) ve bir yardımcı motoru bulunan tekerlekli taşıtlar (sepetli olsun olmasın); sepetler Homonize edilmiş tütün ve tütün yerine geçen madde hülasaları ve esansları Özellikle ila pozisyonlarındaki makina ve cihazlar ile birlikte kullanılmaya elverişli aksam ve parçalar Kaynak: Trade Map İhracat yaptığı başlıca ülkeler (1000$) Burkina Faso, ihracatının önemli bir kısmını İsviçre ye altın ihracatı şeklinde gerçekleştirmektedir. Adı geçen ülkeye olan ihracatı 2015 yılında 1,1 milyar dolara ulaşmış bulunmaktadır. Hindistan, G. Afrika, Singapur, Fildişi Sahili, Çin ve Fransa ihracat yapılan diğer önemli ülkelerdir. Burkina Faso 2015 yıl sonu itibariyle Türkiye ye 2,6 milyon dolar ihracat yapmaktadır. SIRA ÜLKELER Genel Toplam İsviçre Hindistan Singapur Güney Afrika Fildişi Sahili Çin Fransa Togo Gana İngiltere

8 Kaynak: Trade Map Burkina Faso nun İhracatında Başlıca Ürünler (1000$) Burkina Faso nun ihracatında altın en önemli üründür yılında yaklaşık 1,5 milyar dolar olarak gerçekleşen altın ihracatı 2015 yılında bir miktar azalarak 1,3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir yılında 1,5 milyar dolarla ülke ihracatında en yüksek paya sahip olan altın ihracatı 2014 ve 2015 yıllarında piyasa şartlarının da etkisiyle bir miktar gerileme göstermektedir. Pamuk ihracatı ise 2015 yılında, bir önceki yıla kıyasla % 42,7 oranında azalarak 285 milyon dolar civarında gerçekleşmiştir. Ülkenin altın ve pamuktan sonra gelen en önemli ihraç ürünleri arasında kabuklu/kabuksuz kaju cevizi, susam tohumu, sığır, sigaralar, manganez cevheri ve konsantreleri, guava armudu, mısır, bitkisel yağlar, kuru baklagiller gelmektedir GTİP ÜRÜNLER Genel Toplam '7108 Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde) '5201 Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş) '1207 Diğer yağlı tohumlar ve meyveler '0801 Hindistan cevizi, brezilya ve kaju cevizi (taze/kurutulmuş) '7901 İşlenmemiş çinko '8429 Buldozerler, greyderler, toprak tesviye makinaları, skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler, yol silindirleri vb '8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar '5203 Pamuk (karde edilmiş veya penyelenmiş) '0804 '3802 Hurma, incir, ananas, avokado ve guava armudu, mango ve mangost (taze/kurutulmuş) Aktif hale getirilmiş karbon (aktif kömür), tabi mineral maddeler ve hayvansal karalar Kaynak: Trade Map Yatırımlar Doğrudan Yabancı Yatırım Burkina Faso Afrika da ve Batı Afrika da en az doğrudan yabancı sermaye çeken ülkelerden biridir. Bugüne kadar ülkeye giren doğrudan yabancı sermaye sadece 905 milyon dolar tutarındadır yılında ülkeye sadece 37 milyon dolarlık doğrudan yabancı sermaye girmiştir. 7

9 Yatırımlarda Fransa, Hindistan, Kanada, Belçika ve ABD ve diğer batı ülkeleri ön sıralarda gelmektedir. Doğrudan yabancı yatırımların %70 ini Fransa nın yatırımları oluşturmaktadır. Ülkede hükümet tarafından potansiyel olduğu belirtilen belli başlı yatırım alanları içinde pamuk işleme sanayi, telekomünikasyon, bilgi teknolojileri ve madencilik sanayi yer almaktadır. Türkiye ile Ekonomik ve Ticari İlişkiler Türkiye ile İkili Ticaret Burkina Faso ya 2016 yılında 24,7 milyon dolar civarında olan ihracatımız 2017 yılında bir önceki yıla göre % 10 oranında artarak 28 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İhraç ettiğimiz belli başlı ürünler arasında tel/kablolar, römorklar, kauçuktan lastikler, motorlu taşıtlar, halılar ve makarna vb. yer almaktadır. Her hâlükârda ithalat, iki ülke arasındaki artan ticarette belirleyici bir role sahiptir. Türkiye-Burkina Faso Dış Ticaret Değerleri (1.000 dolar) Yıl İhracat İthalat Denge Hacim (Ocak- Haziran) 2018 (Ocak Haziran) Kaynak: TÜİK Türkiye'nin Burkina Faso ya İhracatında Başlıca Ürünler (1000$) GTİP ÜRÜN ADI TOPLAM '8544 İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiber optik kablolar '8716 Römorklar ve yarı römorklar; hareket ettirici tertibatı bulunmayan diğer taşıtlar; bunların aksam ve parçaları '4011 Kauçuktan yeni dış lastikler '2106 Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları '8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar

10 '5702 Dokunmuş halılar ve dokumaya elverişli maddelerden diğer yer kaplamaları '2523 Çimento '1902 Makarnalar ve kuskus '8431 '8504 '9028 '1806 '7213 '3401 '1702 '9302 '2710 '7321 Özellikle ila pozisyonlarındaki makina ve cihazlar ile birlikte kullanılmaya elverişli aksam ve parçalar Elektrik transformatörleri, statik konvertörler (örneğin; redresörler) ve endüktörler Gaz, sıvı ve elektrik sayaçları (bunların kalibre cihazları dahil) Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları Demir veya alaşımsız çelikten filmaşin (sıcak haddelenmiş, kangal halinde) Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve müstahzarlar Diğer şekerler (kimyaca saf laktoz/maltoz/glikoz/fruktoz), şeker şurupları, suni bal ve karamel Revolverler ve tabancalar ( veya pozisyonundakiler hariç) Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar Demir veya çelikten sobalar, mutfak soba ve ocakları, barbekü, mangal, gaz ocakları vb ile bunların aksam ve parçaları '9406 Prefabrik yapılar '8413 Sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun olmasın) ve sıvı elevatörleri '1101 Buğday unu/mahlut unu Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, panolar, '8537 konsollar, kabinler, diğer mesnetler ve sayısal kontrol cihazları Toprak, taş, metal cevheri vb. ayıklama, eleme, '8474 tasnif, ayırma, yıkama, kırma, öğütme, yoğurma, kalıplama vb. Makinaları Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve '9403 parçaları Ekmek, pasta, kek, bisküvi ve diğer ekmekçi '1905 mamüller, hosti, boş ilaç kapsülü mühür güllacı, pirinç kağıdı vb Kaynak: Trade Map Türkiye'nin Burkina Faso dan İthalatında Başlıca Ürünler (1000$) Burkina Faso dan ithalatımızın büyük bir kısmını pamuk ve altın oluşturmaktadır. Bahsekonu, ürünleri yağlı tohum ithalatı takip etmektedir. 9

11 GTİP ÜRÜN ADI TOPLAM Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş) '1207 Diğer yağlı tohumlar ve meyveler '0801 Hindistan cevizi, brezilya ve kaju cevizi (taze/kurutulmuş) '3915 Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar '1515 Diğer bitkisel sabit yağlar ve bunların fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) '0804 Hurma, incir, ananas, avokado ve guava armudu, mango ve mangost (taze/kurutulmuş) Kaynak: Trade Map İletişim T.C. Vagadugu Büyükelçiliği Büyükelçi: Korkut Tufan Adres: 01 B.P.603, Ouaga2000, Rue el hadj goama ousmane kienfangue Ouedraogo, Ouagadougou, Burkina Faso Tel: +(226) Faks: +(226) ugudugu.be@mfa.gov.tr Burkina Faso Ankara Büyükelçiliği Büyükelçi: Amadou Dicko Adres: İlkbahar Mah. Galip Erdem Cad Sokak No:23 Çankaya/Ankara Tel: Faks: abfank14@outlook.com 10