ZEHRA YILDIZ I ANIYORUZ

Transkript

1 12 ARALIK 2018 ÇARŞAMBA 19:30 ZEHRA YILDIZ I ANIYORUZ Burcu Uyar soprano Caner Akgün bariton Muzaffer Soydan tenor Barbora Fritscher Hitay mezzo-soprano Christian Koch piyano

2 Ana Destekçi Albert Long Hall Klasik Müzik Konserlerinin gerçekleşmesini mümkün kılan ana destekçimiz T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na teşekkür ederiz. Ulaşım Destekçisi

3 PROGRAM I. YARI II. YARI RUGGERO LEONCAVALLO ( ) Palyaçolar operasından Intermezzo SÜRE: 4 dakika Christian Koch ANTONIO VIVALDI ( ) Bajazet (Il Tamerlano) operasından Irene nin aryası Sposa son disprezzata SÜRE: 6 dakika Zehra Yıldız, CD den ses kaydı JULES MASSENET ( ) Hérodiade operasından Hérod un aryası Vision fugitive SÜRE: 5 dakika Caner Akgün CAMILLE SAINT-SAËNS ( ) Samson et Dalila operasından Dalila nın aryası Mon cœur s ouvre à ta voix SÜRE: 6 dakika Barbora Fritscher Hitay GAETANO DONIZETTI ( ) Aşk İksiri operasından Nemorino nun aryası Una furtiva lagrima SÜRE: 5 dakika Muzaffer Soydan ANTONÍN DVOŘÁK ( ) Rusalka operasından Rusalka nın aryası Měsíčku na nebi hlubokém SÜRE: 7 dakika Burcu Uyar JACQUES OFFENBACH ( ) Hoffmann ın Masalları ndan Giulietta ile Nicklausse ın düeti Barcarolle SÜRE: 4 dakika Barbora Fritscher Hitay ve Burcu Uyar GIACOMO PUCCINI ( ) La Bohème operasından Mimi nin aryası Si, mi chiamano Mimi SÜRE: 5 dakika Burcu Uyar GIACOMO PUCCINI ( ) La Bohème operasından Mimi ile Rodolfo nun düeti O soave fanciulla SÜRE: 4 dakika Muzaffer Soydan ve Burcu Uyar GIOACCHINO ROSSINI ( ) Sevil Berberi operasından Figaro nun aryası Largo al factotum SÜRE: 5 dakika Caner Akgün GIACOMO PUCCINI ( ) Madam Butterfly operasından Pinkerton un aryası Addio, fiorito asil SÜRE: 2 dakika Muzaffer Soydan RICHARD STRAUSS ( ) Ariadne auf Naxos (Op. 60) operasından Bestecinin (Der Komponist) aryası Sein wir wieder gut SÜRE: 2 dakika Barbora Fritscher Hitay GIUSEPPE VERDI ( ) Rigoletto operasından Gilda ile Rigoletto nun düeti Sì! Vendetta, tremenda vendetta! SÜRE: 3 dakika Burcu Uyar ve Caner Akgün Programda değişiklik yapma hakkı saklıdır. Konserlerimizde ses ve görüntü kaydı yapılması, konser esnasında fotoğraf çekilmesi kesinlikle yasaktır.

4

5 ZEHRA YILDIZ KAYAN BİR YILDIZDI Yirmi bir yıl önce kaybettiğimiz opera sanatçımız Zehra Yıldız için yalnız opera ve sanat dünyası değil bütün Türkiye yas tutmuştu. Bu harika sanatçı en son Heidelberg deki Fidelio temsilinde başrol oynamış, bir beyin kanaması sonucu orada yaşama veda etmişti. Acı haber Türkiye deki gibi Avrupa basınında da yer aldı. Uzun zaman onu Avrupa sahnelerindeki dostları da bizler kadar andılar. Eşi, opera sanatçısı Süha Yıldız, ölümünün ardından Zehra nın adına bir vakıf kurulmasına öncülük etti; bu vakıf, bugüne kadar düzenlediği Zehra yı Anma Konserleri yle, genç operacılara burslar sağlamaya ve Zehra nın adını yaşatmaya çalıştı. Her yıl Aralık ayında düzenlenen Zehra yı Anma Konserlerinde tam 20 yıldır yeni gençleri takdim etmenin gururunu yaşadık. Bu dinletiler, uluslararası üne kavuşan kimi operacımızın ilk sahne deneyimi oldu. Örneğin bas Burak Bilgili gibi dünyanın doruklarına tırmanmış bir operacıya destek verdi. Yirmi bir yıl içinde nice genç, Zehra yı anma konserlerinden başlayarak dünyanın çatısına tırmandı. Bu yıl da tam onun ölümüne tesadüf eden 12 Aralık gecesi, bir zamanlar konser verdiği Albert Long Hall sahnesinde onu anıyoruz. Solistlerimiz arasında artık çok ünlenmiş sanatçılarımız var. Şarkılar arasında ise Zehra nın söylediği aryalar ve düetler var. Zehra nın daha oynayacak çok rolü, söyleyecek çok şarkısı vardı. Yıllardır anma gecelerinde bize tanıştırdığı gençlerle mutlaka o da çok gurur duyuyordur. Evin İlyasoğlu Mütevelli Heyeti Başkanı Zehra Yıldız Kültür ve Sanat Vakfı

6

7

8 BURCU UYAR soprano Piyano ve gitar çalıştıktan sonra şan öğrenimi görmeye başlayan Burcu Uyar, konservatuvar yıllarında ödüller derleyerek dikkat çekti. Offenbach ın Hoffmann ın Masalları eserinde Olympia rolü ile İzmir Operası nda sahneye çıkan Uyar, daha sonra Marsilya daki bir opera stüdyosunda ses tekniğini geliştirip müzik bilgisini derinleştirdi. Fransa da Wolfgang Amadeus Mozart ın Sihirli Flüt operasında Gece Kraliçesi ni canlandırarak ilk başrolünü seslendirdi. Bu temsili Berlin, Hamburg, Leipzig, Stuttgart, Düsseldorf, Salzburg, Milano, Floransa, Roma, Bari, Padoue, Nantes, Tours, Marsilya, Toulon, Atina, Tel Aviv, Gand, Liège, Londra ve Kopenhag daki temsiller takip etti. Düzenli olarak Mozart ın Sihirli Flüt ünde Gece Kraliçesi, Gaetano Donizetti nin Lucia di Lammermoor unda Lucia, Giuseppe Verdi nin La Traviata sında Violetta, Charles Gounod nun Romeo ve Jülyet tinde Jülyet, Massenet in Manon unda Manon, Giuseppe Verdi nin Rigoletto sunda Gilda, Mozart ın Don Giovanni sinde Donna Anna, Giacomo Puccini nin La Bohème inde Mimi ve Antonin Dvořák ın Rusalka sında Rusalka başrollerini seslendiren Uyar ın repertuvarında 40 tan fazla başrol karakteri bulunuyor. Bu yıl İstanbul'da Leyla Gencer anısına düzenlenen konserde İstanbul Borusan Filarmoni Orkestrası eşliğinde Gaetano Donizetti nin Anna Bolena sındaki Anna Bolena rolünü yorumlayan soprano, 9. Uluslararası İstanbul Opera Festivali nde Verdi nin La Traviata operasında Violetta rolü ile sahnedeydi.

9 CANER AKGÜN bariton 1981 Zonguldak doğumlu Caner Akgün, müzik çalışmalarına 1999 da girmiş olduğu Kültür Bakanlığı Çoksesli Gençlik Korosu nda başladı yılında kabul edildiği Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı Opera-Şan Anasanat Dalı nda şan çalışmalarını Eralp Kıyıcı ve Prof. Mustafa Yurdakul ile devam ettirdi. Mayıs 2006 da Profesyonel Ses Derneği nin düzenlediği Genç Ses Yarışması nda üçüncülük ödülü kazandı. Şubat 2007 de Sedat-Güzin Gürel Eğitim ve Sanat Vakfı nın düzenlemiş olduğu lied yarışmasında mansiyon ödülüne layık görüldü. 9. Siemens Opera Yarışması nda üçüncü geldi; 2007 de Arnavutluk un Tiran kentinde düzenlenen Marie Kraja Şan Yarışması nda finale kaldı de Alsancak Rotary Kulübü ve İzmir Devlet Opera ve Balesi nin ortaklaşa düzenlediği 1. Genç Solistler Yarışması nda ikincilik ödülü aldı. Haziran 2011 de Semiha Berksoy Opera Vakfı tarafından Yılın En İyi Genç Kuşak Opera Sanatçısı seçildi. Aynı yılın Kasım ayında İstanbul Caddebostan Kültür Merkezi nde Vincenzo Bellini oda şarkılarını Türkiye de ilk defa seslendirdi. Ertesi yıl düzenlenen 7. Leyla Gencer Şan Yarışması'nda finale kaldı. Eylül 2007 de İstanbul Devlet Operası na kabul edilen Akgün, G. Verdi nin La Traviata operasında Giorgio Germont, yine Verdi nin Falstaff operasında Ford, C. Gounod un Faust operasında Valentin, G. Rossini nin Sevil Berberi operasında Figaro, W. A. Mozart ın Figaro nun Düğünü operasında Kont Almavira, G. Puccini nin La Bohème operasında Marcello, G. Donizetti nin Don Pasquale operasında Dottore Malatesta, W. A. Mozart ın Sihirli Flüt operasında Papageno, G. Donizetti nin Aşk İksiri operasında Belcore, G. Rossini nin La Cenerentola operasında Dandini, G. Rossini nin İtalya da bir Türk operasında Şair, A. Salieri nin Önce Müzik Sonra Söz operasında Şair ve G. Menotti nin Telefon operasında Ben rollerini seslendirdi. 20. Uluslararası İstanbul Barok Festivali nde İstanbul Barok Orkestrası eşliğinde Handel in Apollo ve Daphne adlı sahne kantatında Apollo rolündeydi. Ayrıca C. Orff Carmina Burana, W. A. Mozart Requiem, L. Bacalov Misa Tango, C. R. Rey Özyurt Oratoryosu, A. Karlıbel Yahya Kemal Oratoryosu (Dünya Prömiyeri), N. Kodallı Atatürk Oratoryosu, A. A. Saygun Eski Üslupta Kantat eserlerini CSO, Antalya Devlet Senfoni, Bursa Devlet Senfoni, Astana Devlet Senfoni, C.R.R Orkestrası, Orkestra Sion ve İstanbul Devlet Opera ve Balesi Orkestraları eşliklerinde seslendirdi. Caner Akgün, halen çalışmalarını İstanbul Devlet Opera ve Balesi nde solist sanatçı olarak sürdürmektedir.

10 MUZAFFER SOYDAN tenor 1989 Tekirdağ doğumlu Muzaffer Soydan, müzik öğrenimine Tekirdağ Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümü nde başladı. Daha sonra Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Opera Bölümü nde okumaya hak kazandı. Borusan Filarmoni, İstanbul Filarmoni, İstanbul Senfoni ve Nâzım Hikmet Korolarında korist olarak görev yaptı. Elena Flipova ve Amelie Felle in ustalık sınıflarına katıldı. 18. Zehra Yıldız Anma Gecesi konserinde, şef Cem Mansur un yönettiği ZYV Orkestrası eşliğinde solist olarak görev aldı. 2017/2018 sezonu itibariyle İstanbul Devlet Opera ve Balesi Koro Sanatçı olarak göreve başlayan Soydan şimdi, İDOB solist sanatçısı Caner Akın ile şan öğrenimine, Yekta Kara ile sahne çalışmalarına devam ediyor. BARBORA FRITSCHER HİTAY mezzo-soprano Çek Cumhuriyeti doğumlu Barbora Fritscher Hitay, yetiştiği şehir Olomouc taki Palacky Üniversitesi nde Alman Dil ve Edebiyatı bölümünde okurken şan öğrenimine başladı yılında Ostrava Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi nde Klemens Slowioczek ın sınıfından takdir derecesi ile mezun oldu. Buradaki öğrenimi süresince Ostrava Ulusal Moravya- Silezya Operası nda aldığı değişik rol tekliflerinin yanı sıra, 2008 ve 2009 yıllarında Ostrava Janáček Filarmoni Jeunesses Musicales projesi kapsamında düzenlenen öğrenci yarışmalarını kazandı yılları arasında Ústí nad Labem şehrinde yer alan Kuzey Bohemya Opera ve Balesi nde solist olarak çalışan Barbora, 2013 yılında Oktavian (Rosenkavalier) rolü için açılan sınavı kazanarak Almanya Freiberg şehrindeki Orta Saksonya Operası nda solist olarak çalışmaya başladı. Çalıştığı iki opera evinde de birçok opera, operet ve müzikal rollerini mezzo-soprano olarak seslendirdi. Repertuvarında Dorabella, Dulcinée, Fenena, Maddalena, Olga ve Polina gibi kadın rollerinin yanı sıra, Oktavian, Hänsel, Romeo, Cherubino, Nicklausse ve Orlofsky gibi erkek rolleri de bulunan Barbora Fritscher Hitay, bugüne dek Çek Cumhuriyeti, Almanya ve İsviçre de birçok senfoni, oda müziği konserleri ve de resitaller verdi yılında Czech Ensemble Baroque ile Znaim Müzik Festivali için Vivaldi nin Dorilla in Tempe sinde Nomio olarak sahnedeydi de Prag da diğer uluslararası solistlerle beraber şef Marcello Rota yöneti-

11 mindeki Ulusal Çek Senfoni Orkestrası ile Napoliten şarkılar konseri verdi arasında açık hava prodüksiyon dizisinde Çek Cumhuriyeti nde çeşitli bölgelerdeki kalelerde Carmen ve La Traviata eserlerini seslendirdi. Prag Ulusal Operası nın opera festivalinde, 2011 ve 2013 te, Fenena ve Nicklausse rollerini canlandırdı ve 2016 yıllarında Cenevre ve Zürih şehirlerinde resitaller verdi. 2014/2015 yıllarında Almanya ve Çek Cumhuriyeti nde Beethoven ın 9. Senfoni sinde solist olarak yer aldı, 2017 de Michael Tippett in A Child of Our Time savaş oratoryosunda ve Mozart Requiem de söyledi sezonu itibariyle İstanbul Devlet Opera ve Balesi nde solist olarak çalışmaya başlayan sanatçı, gala konserleri ile birlikte Verdi nin Falstaff eserinde Meg Page rolünde Türkiye deki ilk temsilini gerçekleştirdi. CHRISTIAN KOCH piyano Avusturyalı piyanist ve org sanatçısı Christian Koch 15 yaşından lied, opera ve kilise eserlerinde şancılara eşlik ediyor. Bu alanda uzmanlaşmış ve saygınlık kazanmış bir isim. Ayrıca bir vokal koçu ve mentor. Yıllarca Nikolaus Harnoncourt, Daniel Harding, Réné Jacobsi, Pierre Boulez ve Valery Gergiev gibi şeflerin opera temsillerinde onların sağ kolu olmuş bir korrepetitör. Bugüne dek iş birliği yaptığı müzisyenler arasında Thomas Hampson, Bernarda Fink, Luca Pisaroni, Florian Bösch, Michael Schade, Annette Dasch, Patricia Petibon, Giorgio Berrugi, Tommi Hakala, Dorothea Röschmann, Daniel Schmutzhard, Daniel Behle, Natalia Ushakova, Annely Peebo ve Alexandra Reinprecht yer alıyor. Musikverein Wien, Wiener Konzerthaus, Volksoper Wien, Londra Wigmore Hall, Paris Salle Pleyel, Amsterdam Concertgebouw, Barselona Palau de la Musica Catalana ve Berlin Philharmonie gibi prestijli konser salonlarının; Schleswig-Holstein, Wiener Festwochen ve Schubertiade Schwarzenberg gibi dünyaca ünlü festivallerin aranan adamı. Sanatçı, Eylül 2017 den beri Özel Viyana Müzik ve Sanat Üniversitesi nde (MUK) vokal topluluk ve vokal eşliği başlıkları altında ders vermekte.

12 RUGGERO LEONCAVALLO ANTONIO VIVALDI Napoli doğumlu opera bestecisi ve libretto yazarı Ruggero Leoncavallo Napoli nin köklü müzik okullarının sonuncusu olan San Pietro a Majella Konservatuvarı nda öğrenim gördü, sonra Bolonya Üniversitesi nde ünlü şair Giosuè Carducci nin öğrencisi oldu. Mısır Dışişleri Bakanlığı Basın Dairesi Başkanı olan amcasının daveti üzerine Kahire ye gitti ve burada hem piyanist hem de piyano öğretmeni olarak çalıştı. Mısır daki ayaklanmalar sonrası Paris Montmartre a taşındı. Bu dönemde Fransız romantik şairi Alfred de Musset nin bir şiirinden yola çıkarak Mayıs Gecesi (La Nuit de Mai) adlı senfonik şiiri yazdı. Başarı kazanan eserin getirdiği parayla Fransız eşini de yanına alarak Milano ya taşındı ve burada operalar yazmaya başladı. En çok Palyaçolar (1892) adlı operasıyla ünlendi. Diğer çok bilinen bir eseri ise Enrico Caruso nun dünyaya tanıttığı Mattinata oldu. Leoncavallo, bir prolog ve iki perdeden oluşan Palyaçolar adlı operasını, Pietro Mascagni nin başarı kazanan Cavalleria rusticana (Köylü Namusu) adlı operasına cevaben yazmıştır. Öyküsünü bir zamanlar kendi evlerinde yaşanmış gerçek bir cinayetten alır: Evlerinde çalışan bir hizmetli, onunla aynı köylü kızından hoşlanan başka bir adam ve onun erkek kardeşi tarafından öldürülmüş, olay aydınlanınca, ceza davasını Leoncavallo nun hâkim olan babası bizzat yürütmüştü. Eserin ilk temsili 21 Mayıs 1892 de, Milano daki Teatro Dal Verme de, şef Arturo Toscanini nin yönetiminde gerçekleşmiştir. Barok Çağ ın temel bestecilerinden biri olan ve özellikle konçerto türüne büyük katkıları olan Antonio Vivaldi nin konçertoları yeni buluşlar, ritmik canlılık, solo ve orkestra topluluğu arasındaki renk bağdaşması, dramatik gerilim ve biçim netliği açısından çok alımlıdır. Vivaldi nin ölümünden sonra tüm Avrupa kitaplıklarına, özel koleksiyonlara ve saraylara dağılan eserleri ancak 20. yüzyılda tekrar gün ışığına çıkmıştır. Vivaldi nin 1735 te tamamladığı ve librettosunu Agostino Piovene nin kaleme aldığı Beyazid (Bajazet) operası ilk kez Verona da, karnaval mevsiminde sahnelenmiştir. Üç perdelik eserin uvertür bölümünde 3 bölümlük bir sinfonia yer almaktadır. Daha önemli bir özelliği ise şudur: Eserde iyi kalpli karakterlerin aryaları bizzat Vivaldi imzasını taşırken, kötü kalpli karakterlerin aryaları diğer bestecilerin aryalarından bir pastiş, yani derlemedir. Timur Lenk e esir düşen I. Beyazid in öyküsünü anlatan eserin kötü kalpli karakterlerinden biri olan Irene nin söylediği ünlü Sposa son disprezzata adlı arya da haliyle Vivaldi ye ait değildir. Geminiano Giacomelli'nin bir yıl önce yazdığı La Merope adlı operasındandır. JULES MASSENET Zamanının en iyi melodi besteleyen müzisyeni olarak bilinen Massenet, Paris Konsevatuvarı nda öğrenim görürken önceleri kendini gösterememiş, ama 1852'de David Rizzio adlı kantatı Büyük Roma Ödülü nü

13 kazanınca dikkatleri üstüne çekmiştir. Genellikle opera besteciliği ile ünlenen Massenet nin en başarılı eserleri Manon (1884), Werther (1892) ve Thaïs (1894) olmuştur. Bale eserleri de çok ünlüdür. Massenet nin dört perdelik operası Hérodiade ilk kez 1881 de Brüksel deki Monnaie Tiyatrosu nda sahnelenmiştir. Baptist John, Salome, Herod Antipas ve Herodias ı anlatan librettoyu Paul Milliet ve Henri Grémont yazmış olup, Gustave Flaubert in Hérodias adlı novellasını örnek almışlardır. Haliyle oyun, Richard Strauss un Oscar Wilde ın metninden yola çıkarak yazdığı Salome kadar psikolojik ve kanlı bir anlatım sunmaz. CAMILLE SAINT-SAËNS Paris te doğmuş, 2 yaşındayken mutlak kulağa sahip olduğu keşfedilmiş, 3 yaşında okumayı öğrenmiş, 5 yaşında ilk halk konserini vermiş, 7 yaşındaysa Latinceyi sökmüş bir harika çocuktur. Konçertoları ve birçok oda müziği eseri çalış tekniği açısından yüksek bir ustalık ister. Piyano eserleriyse tarz olarak Liszt ile Ravel arasında konumlanır. Samson et Dalila adlı operasından sonra 19. yüzyıl sonu, 20. yüzyıl başı Fransız müziğinde yeni bir çığır açılmış; söz konusu alandaki üretimler Wagner etkisinden kurtulmuştur. Samson et Dalila 3 perdelik ve 4 sahnelik bir grand opera dır. Fransızca librettosu Ferdinand Lemaire tarafından kaleme alınmıştır. İlk kez 1877 de Weimar da bugünkü Staatskapelle Weimar da sahnelenmiştir. Konusunu Eski Ahit in Hâkimler Kitabı ndaki 16. bölümünde yer alan Samson ve Delilah efsanesinden alır. İkinci perdesindeki aşk sahnesi için yazılmış aryaları sayesinde klasik müzik sahneleri Fransız operasıyla tanışmıştır. Söz konusu sahnede yer alan iki ünlü aryadan birisi bu akşam dinleyeceğimiz Mon cœur s ouvre à ta voix dır (Kalbim senin sesine doğru kendini açar). GAETANO DONIZETTI Yoksul bir ailenin çocuğu olarak Kuzey İtalya da doğan Donizetti, ailesinin zorlamasıyla Avusturya ordusuna yazdırılır. Orduda müzik yeteneği keşfedilir ve ilk operalarını orada yazar da yazdığı Anna Bolena ilk üne kavuşan operasıdır. 19. yüzyıl operasına Romantik Dönem in özelliklerini yerleştiren ilk besteci olarak bilinir. 70 kadar opera bestelemiştir. Dramatik gerilimi, melodi ve armoni çizgisindeki bütünlüğü, orkestra ve insan sesi renklerini kullanımdaki ustalığıyla operanın büyük ismi Verdi ye öncülük etmiştir. Ayrıca ciddi opera ile gülünçlü opera türlerini başarıyla kaynaştırmıştır. Donizetti Aşk İksiri (L Elisir d Amore) adlı iki perdelik bu komik operasını, Felice Romani nin librettosu üzerine bestelemiştir. İlk kez 1932 de, Milano da sahnelenen yapıtın öyküsü, 19. yüzyıl başında bir İtalyan köyünde yaşayan genç Nemorino nun âşık olduğu güzel ve zengin Adina yı etkileyebilmek için köye gelen bir şarlatandan aşk iksiri satın almasıyla başlar.

14 ANTONÍN DVOŘÁK Bohemya nın yetiştirdiği en büyük besteci olan Dvořák, 19. yüzyıl senfoni ve oda müziğinin başlıca temsilcilerindendir. Hemen hemen her yapıtına kendi folklorik renklerini katmış, o zamana dek Alman-Avusturya kültürü egemenliğindeki senfonik müzik dünyasına yeni bir soluk getirmiştir. Bestelerinde taze, canlı ve dinleyiciyi hemen kavrayıveren bir coşku vardır. Dvořák hem öğrencilik yıllarında, hem de daha sonraları opera orkestralarında viyola çalmış, haliyle Mozart, Weber, Rossini, Lortzing, Verdi, Wagner ve Smetana nın birçok operasını ezberine kazımıştır. Bestecinin 9. operası olan Rusalka nın Çekçe librettosu şair Jaroslav Kvapil tarafından kaleme alınmış olup, Karel Jaromír Erben ve Božena Němcová nın masallarından esin almıştır. Slav mitolojisine göre Rusalka, göllerde veya nehirlerde yaşayan bir su perisidir. Bu akşam eserin en ünlü aryası olan Měsíčku na nebi hlubokém i (Mehtap Şarkısı) dinleyeceğiz. JACQUES OFFENBACH Jacques Offenbach Köln de fakir bir müzik öğretmeninin oğlu olarak dünyaya gelmiş, altı yaşında kemana başlamış, o sırada bölgesinde konservatuvar olmadığı için Paris e gidip özel bir okula girmiş ve on ay içinde bu okulu bırakarak Opéra Comique Orkestrası nda çalmaya başlamıştır. Paris te Alman besteci Flotow un yardımıyla 1839 da ilk halk konserini veren sanatçı, lied ler, La Fontaine in masallarından uyarladığı parodiler yazmıştır da Théâtre Français e şef olduğu dönemde bazı ünlü yapıtlarını ortaya çıkarmıştır te küçük kadrolu, alaycı, minyatür operalarını sahneleyebileceği bir salona, Bouffes Parisiens e kavuşmuş; 1858 e dek sahne yönetimi, artistlerin seçimi gibi türlü işlerle uğraşmıştır. 30 kadar tek perdelik oyun yazan ve yaşamı boyunca 113 sahne eseri besteleyen Offenbach ın cenazesine tüm Paris halkı katılmıştır. Offenbach ın son ve en ciddi operası olan Hoffmann ın Masalları nın ilk temsili 1881 de, bestecinin vefatından sonra, Paris te yapılmıştır. Prömiyer öncesi, eserin yarım kalan son bölümleri besteci Ernest Guiraud tarafından yazılmıştır. Prömiyerden sonra pek çok düzenlemesi çıkan, hattâ perde sıraları değiştirilen eser esasında bir prolog, üç perde ve bir epilog olmak üzere toplam 5 perdeden oluşmaktadır. Oyunun Fransızca librettosu Michel Carré ve Jules Barbier ye aittir. Jules Barbier aynı zamanda, librettonun esin kaynağı olan aynı adlı oyunun yazarlarından birisidir. Romantik akım yazarlarından ve bestecilerinden E.T.A. Hoffmann ın 3 girift ve fantastik hikâyesini ( Der Sandmann, Rath Krespel ve Die Geschichte vom verlorenen Spiegelbilde ) birleştiren eser, yazarın opera şarkıcısı Stella ya olan takıntılı aşkını ve bu kadının içinde gördüğü 3 değişik kadını (Olympia, Giulietta ve Antonia) anlatmaktadır. Operanın en ünlü aryası soprano Giulietta ve ilham perisi Nickalausse un söylediği düet Barcarolle, nam-ı diğer "Belle nuit, ô nuit d'amour"dur; gecenin ve aşkın güzelliğine methiye düzer.

15 GIACOMO PUCCINI Giacomo Puccini genç yaşta amcası Fortunato Magi, sonra da Carlo Angeloni den org dersleri aldı, 10 yaşında kilise korolarında söylemeye, 14 ünde ayinlerde org çalmaya başladı. Verdi den sonra İtalyan operasının en önemli ismi olan Puccini, eserlerinin çoğunu, Romantiklerin aksine, insan yaşamının gerçek yüzünü gösteren verismo stilinde yazmıştır. Operalarında Tanrıları, Tanrı kralları değil sıradan hayatları ve sıradan mekânları ele almış, dillere pelesenk olan ezgileri ve gür orkestrasyonuyla popülerlik kazanmış; La Bohème, Tosca ve Madam Butterfly operalarıyla bestecilik kariyerinin zirvesine ulaşmıştır. Puccini nn dört perdelik operası La Bohème ilk kez 1896 da İtalya nın Turin kentinde sahnelenmiştir. İtalyanca librettosu Luigi Illica ve Giuseppe Giacosa ya aittir, konusunu Fransız yazar Henri Murger in tatlı ve acıklı aşk romanı Scènes de la vie de bohème den almıştır. Eserin ortaya çıkışı hayli sancılı olmuştur. Bunun sebepleri arasında, Manon Lescaut nun kazandığı büyük başarı ile beklentilerin yükselmesi, Leoncavallo nun da aynı Henri Murger hikâyesi üzerine bir opera yazmaya başlamış oluşu ve liberttoyu yazmaya yardımcı olacak ünlü şair Giuseppe Giacosa nın konuyu sıradan bulup Puccini ve Luigi IIlica yı 3 yıl bekletişi sayılabilir. Operanın ilk perdesinde şair Rudolfo odasında oturmuş bir yazı yetiştirmeye çalışırken, kapısı çalınır. Gelen aynı binada oturan Mimi dir. Sönen mumu için kibrit rica eder. O sırada bir baygınlık geçirir ve anahtarını yere düşürür. Rudolfo hoşlandığı bu kız ile daha çok vakit geçirmek için anahtarı bulamıyor taklidi yapar ve onunla birlikte karanlık odaya giren ay ışığının altında anahtarı ararlar. Si, mi chiamano Mimi (Evet, bana Mimi derler) ve Si, mi chiamano Mimi?? (Ah sevimli kız) bu sahneden iki ünlü aryadır. Yine Luigi Illica ve Giuseppe Giacosa nın librettoları üzerine yazılan Madam Butterfly ilk olarak 17 Şubat 1904 te Milano da, orkestra şefi Cleofonte Campanini yönetiminde, La Scala da sahnelenmiştir. Bestecinin Batı orkestrasının tekniğini Uzakdoğu nun pentatonik müziğiyle birleştiren eser, popüleritesinden hiçbir şey kaybetmeyerek günümüze kadar ulaşmıştır. Konu Japonya'nın Nagasaki kentinde geçer. Amerikalı Subay Pinkerton 1891 yılında geldiği Nagasaki'de Geyşa tellallığı yapan Goro'nun teklifiyle Madam Butterfly (Cio-Cio-San) ile tanışır. Madam Butterfly Pinkerton'un büyük nezaketi karşısında ona âşık olur. Pinkerton'un vaatleri onun sevinçle, umutla hayata bağlanmasını sağlar. Butterfly evlilik töreni yapmış, kendisini Amerikalı olarak tanıtmaya başlamış ve dinini dahi değiştirmiştir. Oysa ne Japon gelenekleri ne de Amerikan ordusunun kuralları böyle bir evliliğe izin vermektedir. Büyük vaatlerle vedalaşıp Amerika'ya dönen Pinkerton, yıllarca geri gelmez. Bu arada, hamile olan Butterfly, çocuğunu kucağına aldıktan sonra da sabırla Pinkerton'u bekler. Ancak Amerika'da yeniden evlenen Pinkerton, bir gün yeni eşiyle çıkagelir. Butterfly'ın üç yaşına gelen oğlunu almak amacındadır. Onca yıl beklediği sevgilisinin ihanetini gören Butterfly gemi limandan ayrılmadan, geleneksel usülde harakiri yaparak intihar eder. Bu akşam dinleyeceğiniz Addio, fiorito asil Pinkerton un veda aryasıdır.

16 GIOACCHINO ROSSINI yüzyıl başlarındaki İtalya nın en önemli bestecisi Rossini nin müziği, akıcı melodileri, sevimli, eğlenceli, zeki operaları, zengin orkestra renkleri ve neşesiyle bugün de tazeliğini korur. Pek çok bestecinin genç yaşta öldüğü bir dönemde 76 yaşına kadar yaşamış; ancak 39 opera yazdıktan sonra, 37 yaşında beste yazmayı bırakıp kendini mutfak sanatına, yeni yemekler icat etmeye vermiştir (Örneğin İtalyan mutfağının ünlü yemeği Rossini Usûlü Biftek onun buluşudur). Opera dağarcığına kazandırdığı Sevil Berberi, Guillaume Tell, İpek Merdiven, Cezayir de bir İtalyan Kızı ve Hırsız Saksağan gibi besteleri birer başyapıttır. Beaumarchais nin 1775 te yazdığı aynı adı taşıyan tiyatro eserini temel alarak, üç haftadan kısa bir sürede tamamlanan Sevil Berberi, Mozart ın Figaro su ya da Verdi nin Falstaff ı ile aynı düzeydedir ve İtalyan komik operasının başlıca temsilcisidir. Eser iki perdelidir. Sevil deki Kont Almavira nın âşık olduğu Rosina yı berber Figaro nun yardımıyla elde etme çabalarını anlatır. Figaro nun oyundaki ilk aryası olan Largo al factotum Açılın, her işten anlayan kişi geliyor diye seslenmektedir. Çünkü Kont Almavira ya yardım edebilecek tek maharetli kişi odur. RICHARD STRAUSS ( ) Post-Modernizmi Modernizme bağlayan en önemli bestecilerden biri Richard Strauss tur. Münih doğumlu Alman bestecinin, ünlü valslerin yaratıcısı Viyanalı Strauss ailesiyle hiçbir ilişkisi yoktur. Zerdüşt Böyle Buyurdu gibi senfonik şiirlerinde büyük orkestrayla öyküler anlatmış, müzikle betimleme sanatını Romantik geleneğin sınırlarını zorlayarak kullanmıştır. Salomé ve Güllü Şovalye gibi birçok operası, Wagner anlayışının 20. yüzyıla kapıları açan örnekleridir. Ariadne auf Naxos (Ariadne Naxos ta) adlı operanın Almanca librettosu Hugo von Hofmannsthal a aittir. 2 versiyonu bulunan eser günümüzde genellikle, yazımından 4 yıl sonra ortaya çıkan ikinci versiyonuyla sahnelenmektedir. İki bölümden oluşur. İlk bölümünün adı Prolog, ikinci bölümün adı ise Opera dır. İkinci bölüm bir opera seria karakteri olan Ariadne ile şarap tanrısı Bacchus u latifeyle yoğrulmuş bir aşk hikâyesinde bir araya getirir. Sein wir wieder gut adlı arya eserin prolog bölümüne aittir. Besteci karakteri, içinde yer aldığı özel ev toplantısında sahneleyecekleri operasının ve müziğinin önemine dair açıklama yapmaktadır.

17 GUISEPPE VERDI Giuseppe Verdi, Donizetti den sonra, Romantik İtalyan operasının en önemli bestecisidir. La Traviata, Il Trovatore, Don Carlos, Rigoletta, Aida, Otello, Talihin Kudreti ve Falstaff gibi operaları ile her zaman gündemde kalmış; güzel ve dokunaklı melodileri, dramatik etkinliğiyle orkestra tarihinin geleneğini zenginleştirmiştir. Victor Hugo nun Kral Eğleniyor adlı eserinden esinlenerek, Francesco Maria Piave nin librettosu üzerine bestelenen Rigoletto operası, ilk kez 11 Mart 1851 de Venedik te sahnelenmiştir. Dört perdelik operanın 16. yüzyılda geçen hikâyesinde, Mantua Dükü nün (tenor) soytarısı kambur Rigoletto (bariton), güzel kızı Gilda yı (soprano) herkesten saklamasına karşın, kendisi görevi icabı saraydaki soysuz eğlencelere, dükün çapkınlığına yardım etmektedir.

18

19 GELECEK PROGRAM 19 ARALIK ÇARŞAMBA 19:30 KUZEY IŞIKLARI Eski şehi r Büyükşehi r Beledi yesi Senfoni Orkestrası şef Ender Sakpınar solist Bülent Evcil flüt

20 BİLGİ İÇİN Çiğdem Babayiğit Klasik Müzik Koordinatörü T: e-posta: /albertlonghall /alhclassicalmusic