Kemal GÜLEÇYÜZ Makine Mühendisi A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Em. Baş İş Müfettişi

Transkript

1 Kemal GÜLEÇYÜZ Makine Mühendisi A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Em. Baş İş Müfettişi 1

2 ELLE KALDIRMA ve TAŞIMA İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ

3 Sıra No / Konu Konunun genel amacı 35 / Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Katılımcıların, elle kaldırma ve taşıma işlerinde oluşabilecek riskler ve bunlara karşı alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini öğrenmelerine yardımcı olmaktır. Öğrenme hedefleri Bu dersin sonunda katılımcılar; Elle kaldırma ve taşıma işlerinden kaynaklanan iş sağlığı ve güvenliği risklerini değerlendirir. Elle kaldırma ve taşıma işlerinden kaynaklanabilecek riske göre alınabilecek iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini belirler. Konunun alt başlıkları Yüz yüze / toplam ders saati Eğitici Elle kaldırma ve taşıma işleri Doğru kaldırma ve taşıma yöntemleri İlgili mevzuat A Sınıfı B Sınıfı C Sınıfı 1/1 1/2 2/3 U-1, U-3, U-4*, U-6** *Teknik **Mühendis

4 127 NOLU ILO SÖZLEŞMESİ TEK İŞÇİNİN TAŞIYABİLECEĞİ YÜKÜN EN ÇOK AĞIRLIĞI HAKKINDA SÖZLEŞME ILO Kabul Tarihi: Türkiye Onayı: tarih 1635 sayılı kanun Resmi Gazete Yayım Tarihi ve Sayısı: / MADDE 3 Ağırlığı, sağlık veya güvenliğini tehlikeye sokabilecek yüklerin işçi tarafından bedenen taşınması talep veya kabul edilemez. MADDE 6 Yüklerin bedenen taşınmasını sınırlamak veya kolaylaştırmak için, uygun teknik araçlardan mümkün olduğu kadar yararlanılacaktır.

5 İLGİLİ MEVZUAT: ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ 24 Temmuz 2013 tarihli Resmi Gazete

6 Elle taşıma işi nin tanımı: MADDE 4 (1) Elle taşıma işi; bir veya daha fazla çalışanın bir yükü kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi, taşıması veya hareket ettirmesi gibi işler esnasında, işin niteliği veya uygun olmayan ergonomik koşullar nedeniyle özellikle bel veya sırtının incinmesiyle sonuçlanabilecek riskleri kapsayan nakletme veya destekleme işlerini ifade eder.

7 Genel yükümlülük MADDE 5 (1) İşveren; a) İşyerinde yüklerin elle taşınmasına gerek duyulmayacak şekilde iş organizasyonu yapmak ve yükün uygun yöntemlerle, özellikle mekanik sistemler kullanılarak taşınmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. AĞIR KALDIRMA -4.mpg Güvenli kaldırma.mp4 b) Yükün elle taşınmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda, ek-1`de yer alan hususları dikkate alarak elle taşımadan kaynaklanan riskleri azaltmak için uygun yöntemler kullanılmasını sağlar ve gerekli düzenlemeleri yapar.

8 İş ve işin yapıldığı yerin organizasyonu MADDE 6 (1) İşveren, yükün elle taşınmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda; a) İşin mümkün olduğu kadar sağlık ve güvenlik şartlarına uygun yapılabilmesi için işyerinde gerekli düzenlemeleri yapar. b) Yapılan işteki sağlık ve güvenlik koşullarını değerlendirirken ek-1`de yer alan hususları ve yüklerin özelliklerini de göz önünde bulundurur. c) Özellikle çalışanların sırt ve bel incinme risklerini önlemek veya azaltmak için, ek-1`de yer alan hususlar doğrultusunda çalışma ortamının özellikleri ve yapılan işin gereklerine uygun önlemleri alır.

9 Ek-1: YÜKLE İLGİLİ RİSK FAKTÖRLERİ

10 1. Yükün özellikleri Yük; - Çok ağır veya çok büyükse, - Kaba veya kavranılması zorsa, - Dengesiz veya içindekiler yer değiştiriyorsa, - Vücuttan uzakta tutulmasını veya vücudun eğilmesini veya bükülmesini gerektiren bir konumdaysa, - Özellikle bir çarpma halinde yaralanmaya neden olabilecek yoğunluk ve şekildeyse, elle taşınması, bilhassa sırt ve bel incinmesi riskine neden olabilir.

11 2. Fiziksel güç ihtiyacı İş; - Çok yorucu ise, - Sadece vücudun bükülmesi ile yapılabiliyorsa, - Yükün ani hareketi ile sonuçlanıyorsa, - Vücut dengesiz bir pozisyonda iken yapılıyorsa, bedenen çalışma şekli ve harcanan güç, bilhassa sırt ve bel incinmesi riskine neden olabilir.

12 3. Çalışma ortamının özellikleri - Çalışılan yer, işi yapmak için yeterli genişlik ve yükseklikte değil ise, - Zeminin düz olmamasından kaynaklanan düşme veya kayma tehlikesi varsa, - Çalışma ortam ve şartları, çalışanların yükleri güvenli bir yükseklikte veya uygun bir vücut pozisyonunda taşımasına uygun değil ise, - İşyeri tabanında veya çalışılan zeminlerde yüklerin indirilip kaldırılmasını gerektiren seviye farkı varsa, - Zemin veya üzerinde durulan yer dengesiz ise, - Sıcaklık, nem veya havalandırma uygun değil ise, bilhassa sırt ve bel incinmesi riskini artırabilir.

13 4. İşin gerekleri Aşağıda belirtilen çalışma şekillerinden bir veya birden fazlasını gerektiren işler bilhassa sırt ve bel incinmesi riskine neden olabilir. - Özellikle vücudun belden dönmesini gerektiren aşırı sık veya aşırı uzun süreli bedensel çalışmalar, - Yetersiz ara ve dinlenme süresi, - Aşırı kaldırma, indirme veya taşıma mesafeleri, - İşin gerektirdiği, çalışan tarafından değiştirilemeyen çalışma temposu.

14 Ek-2: BİREYSEL RİSK FAKTÖRLERİ

15 Çalışanlar; - Yapılacak işi yürütmeye fiziki yapılarının uygun olmaması, - Uygun olmayan giysi, ayakkabı veya diğer kişisel eşyaları kullanmaları, - Yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmamaları, durumunda risk altında olabilirler.

16 İyi yük kaldırma teknikleri uygulamak çalışanların uygulama öncesine göre daha fazla yük kaldırmasını sağlamaz. Ancak; bu teknikler çalışanın kaza geçirme ve sakatlanma riskini azaltacaktır.

17 Elle Yük Taşımayı Tehlikeli Kılan Nedir? Elle yük taşımayı tehlikeli kılan ve sonuç olarak sakatlık ihtimalini artıran çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır. Özellikle bel ve sırt sakatlıklarına baktığımızda bu risk faktörleri elle yük taşıma işleminin dört unsuruyla ilişkilidir: 1- YÜK 2- YAPILAN İŞ- GÖREV 3- ÇALIŞMA ORTAMI 4- BİREY

18 1- YÜK: Yük aşırı ağırsa: Güvenli kabul edilen yüklerle ilgili herhangi bir ağırlık limiti yoktur kg'lık bir yük bir çok insan için ağır olabilir. Vücuttan 50 cm. uzakta tutularak kaldırılan 4 kg'lık bir yük, vücuda yanaşık olarak kaldırılan 20 kg'lık bir yüke tekabül eder. Yük aşırı geniş ve büyükse: Temel kaldırma ve taşıma kurallarına uymak mümkün olmayacaktır. Böylece kaslar çabuk yorulacaktır. 75 cm'den geniş nesneleri kaldırmaya çalışmak sakıncalıdır.

19 Yükü kavramak güçse: Bu durum kaldırılan nesnenin elden kaymasına ve kazaya sebep olmasına yol açabilir. Keskin veya yuvarlak kenarlı, kaygan yüzeyli, tutulması zor olan yükler çalışanlara zarar verebilir. Yük sabit ve dengeli değilse: Bu durum kasların dengesiz bir biçimde yüklenmesine ve dolayısıyla taşınan nesnenin ağırlık merkezinin çalışanın vücudunun ortasından uzakta olması sebebiyle bitkinliğe yol açar.

20 Yüke uzanmak güçse: kollarla aşırı uzağa/ yükseğe uzanmak ya da gövdeden eğilmek veya bükülmek daha fazla kas kuvveti gerektirir. Yükün şekli ya da boyutları çalışanın görüşünü kapatıyorsa : kayma/ takılma, düşme ya da çarpışma ihtimalini artıracaktır.

21 2- Görev-Yapılan iş Yapılan iş çok gayret ve enerji gerektiriyorsa, Örn. çok sık ya da çok uzun sürelerle yapılıyorsa Yapılan iş biçimsiz pozisyon ya da hareketleri ihtiva ediyorsa, örn. gövdenin eğilmesi ve/veya bükülmesi,kolların kaldırılması,el bileklerinin bükülmesi,aşırı uzanma, Yapılan iş tekrarlı taşımayı gerektiriyorsa,

22 3- Çalışma Ortamı Elle yük taşıma işlemi için yeterli boş alan olmaması biçimsiz pozisyonlarda çalışmaya ve yüklerin güvenli olmayan biçimlerde taşınmasına yol açabilir. Yetersiz aydınlatma kaza riskini artırabilir, ya da çalışanların etraflarını görebilmek için biçimsiz pozisyonlarda çalışmasına sebep olabilir.

23 Her yerde eşit olmayan, dengesiz ya da kaygan zemin kaza riskini artırabilir, Ortamın sıcak olması çalışanların kendilerini yorgun hissetmelerine sebep olur ve terlemek de nesneleri kavramayı güçleştirir. Bu nedenle daha fazla güç uygulanması gerekir, diğer taraftan soğuk bir ortamda ellerin uyuşmasına sebep olarak kavrayışı güçleştirebilir,

24 4- Birey Bazı bireysel faktörlerde elle taşıma işlerinde kaza riskini arttırmaktadır: Tecrübesizlik, yeterince eğitim almamış olmak ve yapılan işe aşina olmamak, Yaş: Sırtın alt bölgesinde hastalıkların gelişme riski yaşla ve çalışma süresinin uzunluğuyla birlikte artmaktadır. Boy, kilo ve kuvvet gibi fiziksel özellikler, Sırt problemleriyle ilgili sağlık geçmişi. Çalışanın giysisinin, ayakkabısının uygun olmaması, üzerindeki aksesuar ve takılar da kaza riskini artırabilir.

25 Elle Taşıma Riskleri (Bel Ağrısı) Bel ağrısı, hemen hemen herkesin hayatında en az bir kez karşılaştığı yaygın bir sorundur. Doktora başvuru ve işe gidememenin soğuk algınlığından sonraki ikinci en sık nedenidir. Genellikle orta yaşlarda görülür; kadın, erkek ve tüm yaş gruplarını etkiler. Endüstrileşmiş ülkelerde iş ortamındaki etkenlere bağlı olarak gelişen bel ağrısı çalışanların en önemli ve en pahalı sağlık sorunları arasındadır.

26

27 ELLE TAŞIMA VE KALDIRMA YÖNTEMLERİ

28 YÜK GÜVENLİ OLARAK KALDIRIP TAŞIYABİLECEĞİN AĞIRLIK VE BÜYÜKLÜKTE OLMALIDIR.

29 TAŞIYACAĞIN YÜK GÖRÜŞ SAHANI KAPATMAMALIDIR.

30 TAŞIMAYI İKİ KİŞİ YAPARKEN YARDIMLAŞMA VE UYUM ÇOK ÖNEMLİDİR. YÜK EŞİT OLARAK DAĞITILMALI, KALDIRMA, TAŞIMA VE TAŞIRKEN DÖNME HAREKETLERİNDE UYUM SAĞLANMALIDIR. UZUN BİR YÜK İKİ KİŞİ TARAFINDAN TAŞINIIRKEN,VÜCUTLARININ AYNI TARAFINDA VE EŞİT YÜKSEKLİKTE OLMALIDIR.

31 AĞIR BİR YÜKÜ YÜKSEK BİR YERE KALDIRIRKEN İLK ÖNCE YAKLAŞIK OTUZ cm. YÜKSEKLİKTE BİR YERE KOY, SONRA İSTENİLEN YERE KADEMELİ KALDIR.

32 ANİ HAREKET VE ANİ DÖNMELERDEN KAÇININ

33 YÜKSEK VE UZAK YERLERDEKİ EŞYALARA UZANIRKEN DÜŞÜP ZARAR GÖRMEMEK İÇİN SANDALYE VEYA KUTU GİBİ ŞEYLER YERİNE UYGUN MERDİVEN KULLANIN.

34 Asla aşağıdaki şekilde kaldırmayın!

35 Yük Kaldırma Uygulamaları

36 1. Basit bir yükün kaldırılması

37 2. Yerden bir çuvalı kaldırma tekniği

38 3. Bir taşıttan çuvalı kaldırma tekniği

39 4. Yerden, bir kişi yardımıyla yük kaldırma

40 5. Uzun bir yükün iki kişiyle kaldırılması

41 6. Silindirik teneke, varil vb. taşıma

42 7. Tek başına uzun bir yükü kaldırma

43 8. Levha ve şeritleri taşıma tekniği YANLIŞ DOĞRU

44 9. İki kişi ile levha şerit taşıma

45 10. İki kişi yük taşıma tekniği

46 11. Çuval taşıma çeşitleri

47 Elle Kaldırma ve Taşımada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 1. Cisimleri bedeninizle değil de önce beyninizle kaldırdığınızı unutmayınız. Bunun için ağır bir yükü mutlaka kaldırmanız gerekiyorsa, haltercilerin yaptığı gibi çok iyi konsantre olunuz.

48 2. Kaldırırken yavaş ve temkinli hareket ediniz, ani hareketlerden kaçınınız. Adalelerinize ani yük bindirmeyiniz. Kaldırma esnasında karın kaslarınızı kasarak bütün kas gruplarınızı aynı anda çalıştırınız. Karın ve sırt adalelerinizin kasılması omurganızı destekler.

49 3- Yük kaldırmak: Kaldırırken bacak kaslarınızı kullanın. Sırtınızı dik tutun. Yükü mümkün olduğunca vücudunuza yakın tutun.

50 Gövdesini öne bükerek 40 kilogram bir ağırlığı yerden kaldıran normal bir insanın, bel omurları arasındaki fibroelastik kıkırdak dokusu üzerine 450 kg yük binebilmektedir. Bu da uzun dönemde, disk kayması, disk fıtığı gibi istenmeyen sakatlıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle, ergonomik açıdan uygun kaldırma teknikleri üzerinde devamlı araştırmalar yapılmaktadır.

51 4. Ayakta iken belinizi sağa veya sola doğru rotasyon yaptırıp eğilerek yerden bir şey almayınız.

52 5. Beliniz geriye doğru eğilmiş vaziyetteyken sırtınıza ağırlık yüklemeyiniz. Mutlaka yüklemeniz gerekiyorsa dizleriniz biraz kırılmalı ve vücudunuz öne doğru hafif eğik olmalıdır.

53 6. Herhangi bir ağırlığı taşımanız gerekirse yükü vücudunuza simetrik olarak paylaştırdıktan sonra taşıyınız.

54 7. Ağır bir yükü belinizden daha yükseğe kaldırmayınız. Hele bu yükü başınızdan yukarı kaldırmayı denerseniz tam bir felaket olabilir.

55 8. Yük elinizde iken dönmeniz gerekiyorsa belinizle değil ayaklarınızın yerini değiştirerek dönünüz

56 9. Bir cismi taşırken ayaklarınız yere sağlam basmalıdır. Her iki ayağınız arasındaki mesafe yaklaşık omuz genişliğinde olmalı ve ayak uçlarınız dışa bakmalıdır.

57 10. İtmek ve çekmek: NOT: İtmek her zaman çekmekten daha kolaydır. Yükleri çekmek yerine arkadan itin. İterken: Yükün gerisinde dik durun. Yükün boyutları uygun ise ellerinizi omuz yüksekliğine kaldırın. Bir bacağınızı ileri koyun. İlerideki bacağınızı itmek, geridekini desteklemek için kullanın. Çenenizi ve midenizi içeri çekin. İterken kol ve bacaklarınızı dik tutun. Vücut ağırlığınızı itmek için kullanın. Yükün boyutları küçük ise kollarınız yüke temas ederken bacak kaslarınızdan yararlanın.

58 İtmek ve çekmek: Mutlaka çekecekseniz şu kuralları uygulayın: Bir bacağınızı geriye koyup desteklemek için kullanın. İlerideki bacağınızı çekmek için kullanın. Bacaklarınızı ve kollarınızı dik tutun. Çekmek için vücut ağırlığınızı kullanın. dolap.mp4

59 11. Yükü bedeninize mümkün olduğunca yakın tutun. Yükün en ağır köşesini bedeninize yakın tutun. Eğer yüke yakın durmanız mümkün değilse kaldırmaya çalışmadan önce kendinize doğru kaydırın.

60 YÜK KALDIRIRKEN VE TAŞIRKEN DİKKAT EDİLECEK DİĞER KURALLAR

61 Kaldırma, taşıma, indirme işlerinde malzemeyi atma veya düşürme gibi kazaya neden olacak hareketlerden kaçınılmalıdır.

62 Yük kaldırma esnasında sallanma, bel bükülmesi veya yükü taşırken kavrama noktalarını değiştirme gibi hareketler sakatlanmaya neden olabilir.

63 Kaldırılan yük çok ağır ise, birinden yardım istemeli veya mekanik bir kaldırma veya taşıma aracı kullanılmalıdır Uzun ve eğilebilen yüklerin kaldırılması ve taşınması için yeterince kişi gereklidir. Boru, döşemelik tahta gibi uzun malzemenin taşınmasında, köşelerden dönüşlerde çok dikkat edilmeli ve taşınan cismin ön ucu yukarıya doğru kaldırılmış olmalıdır.

64

65 (Hatalı) (Doğru) Uzun bir parça taşınırken ucu yukarı arkası aşağı doğru taşınmalıdır. Köşelerden çıkış ile sağa sola dönüşlerde parçayı taşıyan kadar gelen de dikkatli olmalıdır.

66 Eşyaları ve malzemeleri dengeli olarak yerleştiriniz. Birbiri üstüne gelişigüzel yığmayınız. Vagonet ve el arabaları ile malzeme taşırken çekmekten ziyade itmek daha az tehlikelidir. Bu tip taşıyıcılarla asla personeli taşımayınız. El arabalarını veya vagonetleri önü görünmeyecek kadar fazla yüklemeyiniz. Önünü göremeyecek şekilde yüklü bir araba her kazanın başlangıcıdır.

67 Fıçı, varil ve benzeri büyük yuvarlak kaplar, eğik düzlemlerden indirilirken takoz, kaldıraç, halat ve ip kullanılmalı işçiler, eğik düzlemin alt başında ve indirilen kapların önünde durmamalıdır. hesap hatası.mp4

68 Malzeme taşırken gidilen yollara, basamaklara dikkat edilmelidir. Clumsy Girl (Sakar Garson Kız).mp4 ellekaldırmataşıma\merdivendendüşme.mp4

69 Ağır parçaların boru veya çubuk ve benzeri yuvarlak parçalar üzerinde yürütülerek taşındığı hallerde, bunlar el ile itilmeyerek kaldıraç ve benzeri ile hareket ettirilmelidir.

70 ELLE TAŞIMA VE KALDIRMA İŞLERİNDE KİŞİSEL KORUNMA DONANIMI KULLANIMI

71 Malzeme taşıma, kaldırma işlerinde uygun iş eldiveni giyilmelidir.

72 ÇELİK BURUNLU İŞ AYAKKABILARI, ELLE TAŞIMA VE KALDIRMA İŞİ YAPARKEN DÜŞECEK MALZEMELERDEN AYAĞINIZI KORUR.

73 YÜK KALDIRIRKEN KUŞAK, KEMER, KORSE KULLANMAK BELİNİZİ KORUR.

74 TEŞEKKÜR EDERİM