ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ARAMA I-MADDE METNİ: Arama Yapılabilecek Haller

Transkript

1 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ARAMA I-MADDE METNİ: Arama Yapılabilecek Haller Madde 142-İhbar veya yapılan incelemeler dolayısiyle, bir mükellefin vergi kaçırdığına delalet eden emareler bulunursa, bu mükellef veya kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer şahıslar nezdinde ve bunların üzerinde arama yapılabilir. Aramanın yapılabilmesi için: 1. Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların buna lüzum göstermesi ve gerekçeli bir yazı ile arama kararı vermeye yetkili sulh yargıcından bunu istemesi; 2. Sulh yargıcının istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermesi; şarttır. İrtibatları sebebiyle muhtelif şahıslar nezdinde ve mahallerde yapılmasına lüzum gösterilen aramalardan birine karar vermeye yetkili olan sulh yargıcı bunlardan diğer sulh yargıçlarının selahiyetine dahil bulunanlar hakkında da karar vermeye yetkilidir. İhbar üzerine yapılan aramada ihbar sabit olmazsa nezdinde arama yapılan kimse muhbirin adının bildirilmesini istiyebilir, bu takdirde, vergi dairesi muhbirin ismini bildirmeye mecburdur. II-AÇIKLAMA VE YORUM: A- ARAMA YAPILMASINI GEREKTİREN HALLER: 1-Genel Açıklama: Maddenin birinci fıkrasında belirtildiği gibi, ihbar veya yapılan incelemeler dolayısiyle, bir mükellefin vergi kaçırdığına delalet eden emareler bulunursa, bu mükellef veya kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer şahıslar nezdinde ve bunların üzerinde arama yapılabilir. (VUK.md:142) Mükellefler ve vergi sorumlularınca vergi kanunlarına göre, ödenmesi gereken vergilerin doğru ödenip ödenmediği normal olarak, vergi incelemeleri ile kontrol edilir. Sadece defter ve belgeler üzerinden yapılan vergi incelemelerinin her durumda yeterli olmayabilmektedir. Mükelleflerin vergi kaçırdığına ilişkin ciddi belirtilerin bulunması çoğu halde ceza mahkemelerinde dava açılmasını da gerektirecek delilleri ortaya çıkması halinde inceleme elemanları olağan inceleme yolları dışında bir imkana ihtiyaç duyabilmektedir. Birçok halde ihbarlar da etkili olmaktadır. Bu gibi durumlarda ikmalen veya re sen vergi tarh edilebilmesi için gerekli verilere ve suçu ortaya çıkaracak diğer delillere başvurulacak yol olarak yine Vergi Usul Kanunu nun nci maddelerinde düzenlenmiş olan aramalı inceleme yolu öngörülmüştür. (

2 2 Vergi incelemesinin amacı olan, ödenmesi gereken verginin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak için, vergi mükelleflerinin veya vergiyi doğuran olayla ilgili kişi ve kuruluşların işyerlerinde, evlerinde ve üzerlerinde yapılan ve vergi kaçırmaya delil teşkil eden her türlü belge ve bilgiye el konulmasına yönelik olarak yapılan uygulamaya arama denir. Aramalı incelemedeki süreç normal vergi incelemesinden farklıdır. İhbar veya yapılan incelemeler dolayısıyla, bir mükellefin vergi kaçırdığına ilişkin deliller varsa, bu mükellef veya kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer şahıslar üzerinde, sulh yargıcından alınan gerekçeli bir arama kararı ile arama yapılabilir. Arama, vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından gündüz ve çalışma saatleri içinde yapılır. Ancak, gündüz ve çalışma saatlerinde başlamış bir aramanın tutanaklarının düzenlenmesine, aramada el konulan ve incelemede yararlı olacağı düşünülen defter, belge ve eşyanın güvenliklerinin sağlanmasına ilişkin iş ve işlemlere gece de devam edilebilir. Aramaya başlamadan önce aramayı yapanların kimliklerini ve mahkeme kararını göstermeleri, aramanın amacını ve kapsamını açıklamaları gerekmektedir. Aramada bulunan ve incelenmesine gerek görülen defter ve belgelerin ayrıntılı olarak tutanakla tespit olunması gerekir. Arama esnasında zaman yetersizliği vb. nedenlerle ayrıntılı tutanağın tanzimi mümkün olmazsa defter ve belgelerin konulduğu yer veya kapların mühürlenmesi ve durumun bir tutanakla tespit edilmesi gerekir. Daha sonra mührün fekki (mührün koparılması, kesilmesi) işlemi gerçekleştirilir ve durum yine bir tutanakla tespit edilerek vergi incelemesine başlanılır. Aramada ele geçirilen defter ve belgelerin incelenmesi en geç 3 ay içinde sonuçlandırılarak alınan defter ve belgelerden suç delili teşkil etmeyenler nesdinde arama yapılana bir tutanakla geri verilir. Haklı sebeplerin varlığı halinde bu süre sulh yargıcının kararı üzerine uzatılabilir. İncelemenin sona ermesi ile birlikte tespitlere ilişkin olarak düzenlenip müştereken imzalanan inceleme tutanaklarının birer örneği de arama yapılana verilir. Bu aşamadan sonraki süreçte normal vergi incelemesi ile herhangi bir farklılık bulunmamaktadır. İhbara dayanan aramalarda, ihbarda belirtilen hususların mevcut olmadığının ortaya çıkması yani ihbarın sabit olmaması halinde nezdinde arama yapılan kimse, muhbirin adının bildirilmesini isteyebilir. Bu takdirde vergi dairesi muhbirin ismini bildirmeye mecburdur. 2-Arama Yapılabilecek Durumlar: İhbar sonucunda veya yapılan inceleme sonucunda, mükellefin vergi kaçırdığına dair delil bulunursa; Mükellef nezdinde ve üzerinde arama Kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer şahıslar nezdinde ve üzerinde arama yapılması için; Vergi inceleme elemanının gerekçeli bir yazı ile arama kararı vermeye yetkili sulh yargıcından bunu istemesi gerekir. Sulh yargıcının istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermesinden sonra fiili arama işlemlerine başlanır. Aramada bulunan ve İncelenmesine gerek görülen defter ve belgelerin ayrıntılı olarak tutanakla tespit olunması, Arama esnasında zaman yetersizliği vb.nedenlerle tutanağın tanzimi mümkün olmazsa defter ve belgelerin konulduğu yer veya kapların mühürlenmesi ve durumun bir tutanakla tespit olunması gerekir.

3 3 Aramada ele geçen defter ve belgeler mühürlendikten sonra, dairede incelemeye başlamadan önce, Mührün fekki ve durumun bir tutanakla tespit olunması sağlanır. Bu işlemden sonra, Defter ve belgeler üzerinde vergi incelemesine başlanılır. Arama neticesinde alınan defter ve belgeler üzerinde incelemelerin en geç 3 ay içinde sonuçlandırılarak sahibine bir tutanakla geri verilmesi gerekir. B-ARAMALI İNCELEMEDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR: 1-Arama Yapılmadan Önce Dikkat Edilecek Hususlar: Arama yapılmasının koşulları: a. Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların buna lüzum göstermesi ve gerekçeli bir yazı ile arama kararı vermeye yetkili sulh yargıcından bunu istemesi; b. Sulh yargıcının istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermesi; şarttır. Arama yapılmadan önce arama yapılacak adreslerin önceden doğruluğunun araştırılması gerekmektedir. Aksi takdirde arama sırasında yanlış adreslere gidilmesi ve esas arama yapılacak yerlerde arama yapılamaması durumu ortaya çıkabilir. 2-Arama Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar: Aramalı inceleme sırasında dikkat edilmesi gereken hususları aşağıdaki şekilde belirtebiliriz. 1. İnceleme sırasında vergiyle ilgisi bulunmayan şahsi ve özel mektup ve diğer evraklar tutanakla sahiplerine geri verilir. 2. Mükellef, vergi inceleme elemanının nezaretinde, defter ve belgeler üzerinde incelemeler yapmaya ve bunlardan suret ve kayıtlar çıkarmaya yetkilidir. (Örneğin: Sosyal Güvenlik Kurumlarına vereceği bildirge için) 3. Defter ve belgelerin muhafaza altına alınmış olması, süresi gelen vergi beyannamelerin verilmesi ödevlerini ortadan kaldırmaz. 4.Mükellefin yazılı olarak talepte bulunması durumunda, beyannamesini düzenleyebilmesi için gerekli bilgileri defter ve belgelerden çıkarmasına izin verilir. 5. Defter ve belgelerin muhafaza altına alındığı tarihten vergi beyannamesinin verileceği tarihe kadar olan süre 1 aydan kısa ise beyanname verme süresi kendiliğinden bir ay uzar ve ek süre bu müddetin sonunda başlar.(vuk.md:144) 6. Arama sonucunda bulunan defter ve belgelerin muhafaza altına alınması nedeniyle yapılamayan kayıtlar, defterlerin geri verilmesinden sonra 1 aydan az olmamak üzere İdare ile mükellef arasında kararlaştırılan uygun bir süre içinde tamamlanır.

4 4 7. Defterler muhafaza altına alındığında, mükellef dilerse işlemlerini yeniden tasdik ettireceği defterlere kaydedebilir ve defterlerin iadesi halinde iade edilen defterlere intikal ettirebilir. C-ARAMA YAPMAYA YETKİLİ OLANLAR: Arama" V.U.K'nun 142 ile 147. Maddeleri arasında düzenlenmiştir. V.U.K'nun 142. Maddesinde ihbar ve yapılan incelemeler dolayısıyla, bir mükellefin vergi kaçırdığına delalet eden emareler bulunursa, bu mükellef ve kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer şahıslar nezdinde ve bunların üzerinde arama yapılabilir. İgili madde metninden de anlaşılacağı üzere "arama" vergi incelemesine yetkili kişiler tarafından yapılabilir. 142.nci maddede, aramanın, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca yapılabileceği ifade edilmek suretiyle, Aramanın ancak, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından yapılabileceği belirtilmiş olmaktadır. Arama, organize bir olay olduğundan, dolayısıyla çok sayıda personel gerekebileceğinden, aramaya yetkili olanların denetim ve gözetiminde diğer devlet memurları da katılabilir. Özellikle de dirençle karşılaşma ihtimalinin yüksek olduğu arama faaliyetlerinde güvenlik güçlerinin bulundurulması bir zarurettir. Zira V.U.K. nun 7. Maddesinde, emniyet amir ve memurlarının vergi kanunlarının uygulanmasında ilgili memurlara (dolayısıyla aramayı gerçekleştirenlere) yardımda bulunma mecburiyetleri vardır. Ancak, söz konusu mecburiyetin yerine getirilmemesi halinde uygulanması gereken müeyyidenin ne olacağı konusunda herhangi bir belirleme yoktur. Arama, kişisel özgürlük ve konut dokunulmazlığı ile ticari faaliyeti, doğrudan olumsuz etkileyebileceğinden çok iyi planlanmalıdır. Buna göre, aramaya katılacak elemanların yer ve zaman bakımından doğru bir konumda bulunmaları, bunların ihtiyaç duyacakları araç ve gereçlerin önceden eksiksiz hazırlanmış olması, aramanın sağlıklı ve başarılı bir şekilde sonuçlandırılması için gereklidir. Arama sırasında kimlerin bulunacağı konusunda Vergi Usul Kanunu nda açık bir hüküm bulunmamakla birlikte, genel hükümler çerçevesinde (V.U.K. Md. 147) Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu nun aramayla ilgili hükümlerine atıfta bulunulmuştur sayılı CMUK (Ceza Muhakemesi Kanunu) nun 119.ncu maddesinde, (4) Cumhuriyet savcısı hazır olmaksızın konut, işyeri veya diğer kapalı yerlerde arama yapabilmek için o yer ihtiyar heyetinden veya komşulardan iki kişi bulundurulur. Hükmü yer almaktadır. Aynı kanunun 120.nci maddesinde ise, (1) Aranacak yerlerin sahibi veya eşyanın zilyedi aramada hazır bulunabilir; kendisi bulunmazsa temsilcisi veya ayırt etme gücüne sahip hısımlarından biri veya kendisiyle birlikte oturmakta olan bir kişi veya komşusu hazır bulundurulur. Arama, genelde gündüz ve çalışma saatlerinde yapılır. Aramaya başlanmadan önce vergi incelemesine yetkili olup ve aramaya katılan kimsenin kimliğini ve mahkeme kararını, nezdinde arama yapılan ilgili kimseye göstermesi, aramanın amacını ve kapsamını açıklaması gerekir. Arama, her ne kadar gündüz ve çalışma saatlerinde yapılacağı belirtilmişse de başlanmış ve bitirilmemiş bir aramaya gece de devam edilebilir. Zira, aramanın başarısı için bu şarttır. Kaldı ki başlanılan bir arama sonuçlandırılmadan kesilirse, suç delili olabilecek (o ana kadar ele geçirilmemişse) aramanın kesilmesiyle derhal ortadan kaldırılacağı muhakkaktır.

5 5 Aramayla ilgili olarak V.U.K. nun 147. Maddesinde, bu bölümde açıkça yazılı olmayan hallerde Ceza Mahkemeleri Usulü Kanunu nun arama ile ilgili hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre, Ceza Mahkemeleri Usulü Kanunu nun Maddeleri aramalı incelemeler için de cari olacaktır. Ancak, aramada Avukat bulundurulup bulundurulmayacağı hususuna gelince, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu nun 120 nci maddesinin üç no.lu fıkrasında; (3) Kişinin avukatının aramada hazır bulunmasına engel olunamaz. Hükmü ile aramada avukat bulundurmak isteyenlere mani olunamayacağı belirtilmiştir. Buna göre, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu nun 145 ve müteakip. maddeleri ifade alma ve sorgu konularını düzenlemektedir. Bu maddelere göre, sanığın ifadesinin alınması konusunda özgür iradesinin bozulmasına yönelik bedensel ve ruhsal baskılara karşı korunması sağlanmakta ve avukat bulundurulması gerekli kılınmaktadır. Aramada ise, sorgu ve ifadelere başvurulmaz, ancak 120 nci maddenin 3 üncü fıkrasına göre, Kişinin avukatının aramada hazır bulunmasına engel olunamaz. Hükmü uyarınca avukat bulundurulabilmektedir. Arama sırasında ifade alma ve sorgu yoktur. Zira aramada, suç delili olabilecek defter, belge, diğer evraklar ve eşyalar ele geçirilmeye çalışılır, ifade alma işlemi arama sonrasındaki inceleme aşamasında kendini gösterir. D-ARAMALI İNCELEMEDE UYULMASI GEREKEN GENEL ESASLAR: Vergi Usul Kanunu nun ilgili hükümlerine göre (V.U.K. Md ); yapılan aramalı vergi incelemesiyle ilgili esasları aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür. 1-Aramalı vergi incelemelerinin, özel şartları haiz olması nedeniyle en kısa sürede bitirilmeleri zorunluluğu vardır. Bu amaçla kanunda öngörülen süre üç aydır. Ancak, haklı gerekçelerin varlığı nedeniyle, bu incelemenin üç ayda bitirilmesine imkan yoksa, Sulh yargıcına gereken başvuru yapılarak inceleme süresinin uzatılması talep edilir. Sulh yargıcının vereceği karar üzerine inceleme süresi uzatılabilir. 2-Arama sırasında ele geçirilmiş olup, vergi ile ilgisi olmayan şahsi ve özel mektuplar ile diğer evrak ve eşyalar tutanaklara (kanuni deyimiyle makbuz karşılığı) bağlanmak koşuluyla sahiplerine geri verilir. 3-Mükellef, vergi incelemesine yetkili olanların denetim ve gözetimi altında ele geçirilmiş olan defter, belge ve diğer vesikalar ile eşyalar üzerinde inceleme yapabilir, bunlardan örnek alabilme ve kayıt çıkarabilme haklarına sahiptir. 4-Yapılan aramada, defter ve belgelere el konulmuş olması, mükellefin süresi gelen vergi beyannamelerinin verilmesi ödevini ortadan kaldırmayacağından, yukarıda belirtildiği gibi mükellef, beyannamesini düzenlemek için gerekli bilgileri her zaman alabilir. Mükellefin bu yöndeki yazılı talebi vergi incelemesi yapanlarca yerine getirilmek zorundadır. 5-Mükellef nezdinde yapılan arama, vergi beyannamesi verme süresinin bitimine bir aydan daha az bir süre kalmışken yapılmışsa, beyanname verme süresi (mücbir sebep hallerini düzenleyen V.U.K. nun 13. maddesinin 1-3. fıkralarıyla, zor durum hallerini düzenleyen aynı kanunun 17. maddesi hükümleri saklı kalmak koşuluyla) kendiliğinden bir ay uzar ve ek süre de bu sürenin sonundan başlar.

6 6 6-Aramada ele geçirilen defter, belge ve diğer eşyalar (disket, CD, bilgisayar Hard-diski, ses kasetleri gibi) üzerinde yapılan vergi incelemesinde, kanuna aykırı olaylar ve hesap durumları mevcut ise bunlar tutanaklarla tespit edilir. Tutanaklarda mükellefin ya da temsilcisinin de imzaları (imza sirkülerinde belirtilmişse kaşeleri de) bulunur. Ancak mükellef ya da temsilcisinin imzadan imtina etme hakları her zaman mevcut olup söz konusu tutanaklara diledikleri itirazlarını da geçirebilirler. 7-Öte yandan, mükellef (ya da temsilcisi) söz konusu tutanakları imzadan çekindiği takdirde, kanuna aykırı olaylar ve hesap durumları içeren defter, belge ve diğer eşyalar, aramanın konusu ile ilgili vergi ve cezalar kesinleşinceye kadar kendisine geri verilmeyerek güvenli bir ortamda muhafaza altına alınacaktır. 8-Mükellef (ya da temsilcisi) daha önce imzadan imtina ettikleri tutanakları her zaman imzalayarak aramada ele geçirilen defter, belge ve eşyalarını geri alabilirler. Ancak, suç delili olan defter, belge ve eşyalar tutanaklar imzalanmış olsa bile hiç bir şekilde mükellefe geri verilmeyecektir. 9-Arama esnasında ele geçirilen defter ve diğer evrakların koruma altına alınması nedeniyle, mükellefin Vergi Usul Kanunu nun 219. maddesi uyarınca yapılamayan kayıtları, söz konusu defterlerin geri verilmesinden sonra idare ile mükellef arasında belirlenecek uygun bir süre içerisinde yapılacaktır. Ayrıca, kayıtların yapılması için idarenin bu amaçla vereceği süre bir aydan az olamayacaktır. 10-Öte yandan, mükellef dilerse, nezdinde yapılan arama sonucunda el konulan defterleri kendisine geri verilinceye kadar tüm işlemlerini, yeniden tasdik ettireceği defterlere kaydedebilir, defterleri geri verilince de bu kayıtları geri verilen defterlere aktarabilirler. Bu gibi haklar mükellefe V.U.K. nun 146. maddesiyle sağlanmıştır. 11-Aramalı vergi incelemesi bitirildikten sonra, normal vergi incelemelerinde, tarh edilecek (re sen veya ikmalen) vergi söz konusu olduğunda düzenlenen türden bir Vergi İnceleme Raporu düzenlenir. Düzenlenen bu rapor, tarhiyatı öngörülen vergiler ile kesilmesi gereken cezalar için ilgili vergi dairesine gönderilir. Ayrıca, olayla ilgili olarak Vergi Usul Kanunu nda belirtilen suçlardan (V.U.K. nun 4369 sayılı kanunla değişen 359 ve 360. maddeleri) dolayı ceza kesilmesi gerekiyorsa yani olayda V.U.K. nun 359 ve 360. maddelerinde yazılı kaçakçılık veya iştirak suçları tespit edilmişse; olayın mahiyetini açıklayacak şekilde düzenlenecek bir Vergi Suçu Raporuyla (esas tarhiyat raporu da ek yapılmak suretiyle) Cumhuriyet Savcılığına bildirilmesi zorunludur. Zira, bu durum kamu davasının açılmasını da gerektirmektedir. Öte yandan, 4369 sayılı kanunla yapılan yeni düzenlemeye göre, V.U.K. nun 5. maddesine eklenen bir fıkra ile, sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenledikleri veya kullandıkları (bundan böyle, kullanılan belgelerin sahte olup olmadığının bilinip veya bilinmemesinin hiçbir önemi yok) vergi inceleme raporuyla tespit olunanların, kanunla kurulan birlik ve meslek odalarına da bildirilebilecek ve bu durum vergi mahremiyetinin ihlali de sayılmayacaktır. 12-Eğer, aramalı vergi incelemesine bağlı olarak tarh edilen vergi ve kesilen cezaların tahsili tehlikedeyse ve mükellefin (tüzel kişilerde kanuni temsilcilerinin) kaçma ihtimali varsa, 6183 sayılı Amme Alacakları Tahsili Usulü Hakkındaki Kanuna göre gerekli ihtiyati tahakkuk ve haciz işlemleri başlatılır.

7 7 13-Aramalı vergi incelemesi tamamlanıp rapor da düzenlendikten sonra, suç unsuru teşkil ettiği gerekçesiyle (V.U.K. hükümlerine göre) mükellefe geri verilmeyen defter, belge ve diğer eşyalar ayrıntılı tutanaklarla tespit edilerek ilgili (bağlı) vergi dairesine teslim edilip, güvenli bir ortamda koruma altına alınması sağlanacaktır. E- ARAMANIN YAPILABİLMESİ İÇİN TAMAMLANMASI GEREKEN İŞLEMLER: Vergi ile ilgili aramanın yapılabilmesi için, her şeyden önce arama yapılmasını gerekli kılan koşulların bulunması gerekir. Yani, arama yapılabilmesi, bir ihbarın yapılmış olması veya vergi incelemesi sırasında vergi kaçırıldığına dair, belirtilen (kanıt, emare) bulunması gerekir. Bu koşullar incelemeyi yapan kişilerce değerlendirilir. Arama yapılmasına karar verilirse, ilk önce arama kararının alınması gerekir. Arama kararını alınması için: A - Vergi incelemesi yapmaya yetkili olan kişi, arama yapılmasına gerek görmeli ve bunu gerekçeli bir yazı (örnekteki gibi) ile. arama kararı vermeye yetkili sulh yargıcından istemelidir. B - Sulh yargıcı da istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermelidir. Eğer arama kararı alınmamış veya alınamamışsa, arama yapılması sözkonusu olamaz. Ayrıca, arama kararında, arama yapılacak yerlerin ve kişilerin iyi belirlenmesi ve bunun arama kararında yer almasına dikkat edilmesi gerekir. Örneğin, arama kararında aşağıdaki gibi bir ifadeye yer verilebilir; «Arama (A)'nın... adresindeki ikametgahnda.... adresindeki bürosunda,... plakalı otomobilinde. kendisinin üzerinde ve muhasebecisi (S)'nin. üzerinde ve... adresindeki ikametgahın da... adresindeki bürosunda yapılacaktır,» Ayrıca, arama sulh yargıcından arama kararı alındıktan sonra yapılmalıdır. Arama bir kaç yerde yapılacak ise; aramanın bu yerlerde aynı saatte başlatılması, yapılacak aramadan beklenilen sonucun' elde edilmesi ve daha rahat yapılması bakımından uygun olur. Yani.birden fazla yerde arama yapılacaksa, arama yapılacak yerlerde aramaya aynı saatte başlanması gerekmektedir. İhbar üzerine yapılan' aramada, ihbar doğru (sabit) olmadığı. takdirde, aramaya tabi tutulan kişi, ihbar yapanın isminin bildirilmesini isteyebilmek hakkına sahiptir. Bu durumda, vergi dairesi ihbarda bulunanın ismini bildirmek zorundadır. Bu nedenle, ihbara dayanılarak arama kararı alınabilmesi için, ihbar edenin (muhbirin) isim ve kimliğinin inceleme elemanınca saptanmış olması gereklidir. İhbar, aramada kaçakçılıkla ilgili defter ve belgelerin elde edilmesiyle sabit olur (geçerlilik kazanır). Aramada elde edilen defter ve belgelere dayanılarak vergi tarh edilememiş olması veya tarh ve tahakkuk ettirilen vergilerin yargı organları tarafından kaldırılmış olması durumu, ihbarın sabit (doğru) olmadığı anlamına gelmemektedir..

8 8 F-ARAMA YAPILMADIĞI DURUMDA MUHBİRİN İSMİNİN VERİLMEYECEĞİ, MUHBİRİN SORUMLULUĞU VE 'MUHBİRİN MENFAATLERİ: 1-Arama Yapılmadığı Durumda Muhbirin İsminin Verilemeyeceği : Vergi Usul Kanunu'nun 142. maddesinin son fıkrasında, muhbirin adının ancak arama yapılması halinde verilebileceği belirtilmiştir. Buna göre, 'arama yapılmamış ise, ihbar eden muhbirin adının verilmesi söz konusu değildir. Ayrıca, VUK' nuh 142. maddesinin son fıkrasında «. aramada ihbar sabit olmazsa...» ifadesi yer almaktadır. Yani, muhbirin adının verilmesi için arama yapılması ve ihbarın doğru (sabit) olmaması gerekmektedir. Ancak böyle bir durumda ihbar edenin adı verilebilir. Bunun dışındaki durumlarda ihbar edenin adının verilmesi mümkün değildir Muhbirin Sorumluluğu: Uygulamada, ihbar edilen bir çok olayların gerçek olmadığı ve bir kısım muhbirlerin dürüst mükellefleri ihbarla tehdit ederek. şantaj yaptıklarına rastlanmaktadır. Bu gibi kişilerin şeref, haysiyet ve itibarlarını korumak 'amacıyla, ihbarın doğru, olmadığı takdirde muhbirin adının bildirilmesini idareden istediği takdirde; idarenin ismini bildirmekle zorunlu olduğu açıklanmıştır. Bu konuda Vergi Usul Kanunu'nun 142, maddesinin son fıkrasında; «İhbar üzerine yapılan aramada ihbar sabit olmazsa nezdinde arama yapılan kimse muhbirin adının bildirilmesini 'isteyebilir, bu takdirde, vergi dairesi muhbirin ismini bildirmeye mecburdurlar.» hükmü yer almaktadır. İhbar sonucunda ikametgahında ve işyerinde arama yapılmış, şeref ve haysiyeti zedelenmiş, zarar görmüş bir mükellef muhbirin adını öğrendikten sonra genel hükümler dahilinde Türk Ceza Kanuna göre muhbir aleyhine iftira etmek ve haksız suç atmaktan dolayı ceza davası ve ayrıca Borçlar Kanunu'na göre tazminat davası açabilir. 3- Muhbirin Menfaatleri: İhbarın doğru olmaması durumunda muhbirin sorumlu tutulmasına karşılık, ihbarın doğru olduğu anlaşıldığı takdirde, muhbire ikramiye ödenmesi şeklinde bazı menfaatler sağlanmaktadır. Muhbirin hak ve menfaatleri tarihinde kabul edilen 1905 Sayılı Kanunla düzenlenmiştir. İlgili kanunun 6.ncı maddesinde muhbire ödenecek ikramiye oranları belirlenmiştir. Madde 6 - Bina arazi ve arsalardan tahrir harici kalanlar ile kazanç, hayvanlar, veraset ve intikal, muamele, dahili istihlak ve damga gibi daimi vergilerden yanlış beyanname vermek veya çift defter tutmak veya sair suretlerle ketmedilmiş olanlar haber verenlere tahakkuk edecek vergi ve misil cezalan mecmuu üzerinden aşağıdaki nisbetler dahilinde ikramiye verilir: 1 KIZILOT a.g.e. s.1350

9 9 500 liraya kadar yüzde liraya kadar, 500 liradan yukarı olan kısmı için yüzde liraya kadar liradan yukarı olan kısmı için yüzde liradan yukarı olan kısmı için yüzde 10 Bu nispetlere göre hesap olunacak ikramiyelerin üçte biri verginin kesin bir biçimde tahakkukunda ve üçte ikisi verginin tahsilini müteakip verilir. Muhbirleri mevcut olup da tahakkuk muamelesi henüz intaç edilmemiş alım bu kabil mektumların muhbirlerine dahi bu madde hükümlerine göre ikramiye verilir.. Bilumum mal memurlar ile tahrir ve tahmin hey'etleri mensuplarına ve tahakkuk muamelesinde vazifedar olanlara. ikramiye verilmez. G-İHBARLI DURUMLARDA ARAMA KARARI İSTENİLMESİNE İLİŞKİN YAZI ÖRNEGİ GİZLİDİR. MALİYE BAKANLIĞI VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI Sayı : İSTANBUL./../ 20.. Konu : Arama kararı verilmesi hk. Cumhuriyet Savcılığına İSTANBUL..adresinde, imalatı ve ticareti ile iştigal eden.'in vergi kaçakçılığı yaptığı;... 'in ekteki ihbar dilekçesi ile haber verilmektedir. İhbar mektubunda: 1 - Fabrikaya giren hammaddeler ile imalat sonucu elde edilen ürünlerin önemli bir kısmının imalat defteri ve diğer kanuni defterlere kaydedilmediği; 2 İmalatı kayıt dışı bırakılan mamulün, yine faturasız olarak açıktan satıldığı ve hasılatının kayıtlara intikal ettirilmediği, muhasebe servisinde bulunan fabrikanın kantar çıkış fişlerinde yıllık olarak çıkışı yapılan mamul mal miktarı bulunmakta olduğu, 3 - İşyerinde sigortasız ve kayıt dışı personel çalıştırıldığı, 4 - Yukarıdaki şekilde gizlenen işlemlere ait kayıtların işyerinin bitişiğindeki kırtasiye deposunda, mükellefin kayınbiraderi adındaki kişi tarafından özel. surette. tutulan ikinci deftere işlendiği ve gerçek kar zararın bu defterlerde izlendiği, Bildirilmektedir. Müfettişliğimizce, yapılan hazırlık incelemesinde, mükellefin vergi. kaçakçılığı yaptığına delil teşkil eden emareler bulunduğu görülmüş, bu delillerin, ancak yapılacak bir arama ile ele 'geçirilebileceği kanısına varılmıştır.

10 10 Bu nedenlerle, Vergi Usul Kanununun 142'nci maddesi uyarınca aşağıda yazılı adreslerde ve şahısların üzerleri ile taşıtlarında arama yapılması için karar verilmesine delalet edilmesini arz ederim. Arama yapılacak mahal, şahıs ve araçların adres plaka numaraları:... Maliye Bakanlığı Vergi Başmüfettişi H-İHBARSIZ DURUMLARDA ARAMA KARARI İSTENİLMESİNE İLİŞKİN YAZI ÖRNEĞİ: GİZLİDİR. MALİYE BAKANLIĞI VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI Sayı : Konu : Arama Kararı Verilmesi' Hk. Ankara../ /... Cumhuriyet Savcılığına ANKARA Demir satıcıları nezdinde yapılan incelemede, de faaliyet gösteren haddehane sahiplerinin, demir satış faturalarını gerçek dışı satış fiyatlarından düşük bedelle düzenledikleri, böylece gerçek satış bedellerini kanuni defterlerine intikal ettirmemek suretiyle vergi kaçakçılığı yaptıkları saptanmış bulunmaktadır. Haddehane sahipleri, satışlarını yurdun muhtelif yerlerindeki demir alıcılarına te faaliyet gösteren komisyoncular aracılığı. ile yapmakta, komisyoncular, satışına aracı oldukları demiri, müvekkillerine gerçek satış bedelleri üzerinden düzenledikleri sevk ve tesellüm irsaliyeleri ile göndermektedirler. Komisyoncuların 'gerçek satış bedelleri üzerinden düzenledikleri sevk ve tesellüm irsaliyeleri, kanunen ibrazı gereken vesikalarından olmadığından; bu sektörde meydana gelen ve büyük meblağlara varan vergi kaçakçılığının saptanması ancak, farklı fatura düzenlediği tespit edilen haddehane sahipleri ve bunlarla ilgili görülen komisyoncular nezdinde, yapılacak toplu arama ile bu vesikaların ve tutulan diğer özel kayıtların ele geçirilmesi mümkün olacağı sonucuna varılmıştır. Bu nedenle nın adresindeki fabrikasında, adresindeki evinde.adresindeki bürosunda 213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 142. maddesi uyarınca arama yapılması için karar verilmesine delaletleri arz olunur. Maliye Bakanlığı Vergi Başmüfettişi I-ARAMA SONUCU EL KONULAN DEFTER,VE BELGELERİN DAİREYE GÖTÜRÜLMESİ SIRASINDA DÜZENLENEN TUTANAK ÖRNEĞİ:

11 11 TUTANAK.gün saat..da..sulh yargıcının.sayılı arama kararı gereğince..(adres) a gidildi. İşyerinde, iş yeri sahibi olmadığı için arama kararı görevli..'e tebliğ edildi. Usulüne uygun şekilde yapılan aramada, kilitli olan..odası ve oda içindeki çelik dolap en ufak bir hasar verilmeden açıldı. Bulunan defter ve vesikalar aramada hazır bulunanlar huzurunda adet torbaya konuldu. Torbanın ağzı iple bağlandı ve karton geçirildi. Kartonun üzeri kırmızı mumla mumlandı ve..sayılı Vergi Başmüfettişliği mühürü ile mühürlendi. Kartonun boş kalan yerleri taraflarca imzalandı. Elde edilen vesikaların müfredatının ve adedinin çokluğu sebebiyle dizi pusulasının işyerinde yapılması arama heyeti tarafından imkansız mütalaa edildiğinden, torba içerisine konulan defter ve vesikaların dizi pusulasının bilahare yapılması uygun görülmüştür. Usulü dairesinde yapılan bu aramada, müesseseyi ve ilgilileri şu veya bu şekilde mutazarrır eden hiç bir maddi zarar ika edilmedi. Yukarıdaki hususlar ihtiva eden işbu tutanak bir sahife iki örnek olarak tanzim edilmiş olup, muhtevası taraflarca okunup, doğruluğu kabul edildikten sonra müştereken saat da imzalandı, bir örneği..'a verildi. Vergi Başmüfettişi Polis Memuru Görevli