1 İnovasyon türleri 1.2 Yerel ortamlarda inovasyon

Transkript

1 1 İnovasyon türleri 1.2 Yerel ortamlarda inovasyon Anahtar Kelimeler Mikro firmalar, yerel kalkınma, bölünerek kurulan firmalar, başlangıç aşamasındaki firmalar, yaşlılara yönelik girişimler, iş desteği Öğrenme Hedefi Bu bileşeni okuduktan sonra, yerel seviyedeki temel inovasyon varlıklarının ve araçlarının neler olduğunu ve bunların yerel ekonomi ve kalkınma için hangi faydaları getirdiğini daha iyi anlayacaksınız. Yerel inovasyon sistemlerinin temel yönlerinin neler olduğunu ve bunların yerel topluluklara getirdiği faydaları öğreneceksiniz. Bileşende görece küçük yerel topluluklarda kurulan çeşitli türlerde firmalar ve bunların inovasyon potansiyelleri de açıklanıyor. Mikro firmaların inovasyon girişimlerini geliştirmek ve bunlardan yararlanmak konusunda en uygun yolu bulmalarını desteklemek açısından yerel iş desteğinin ve bölgesel kalkınma kuruluşlarının önemini öğreneceksiniz. Bu bileşeni okumak ve tartışmak yaklaşık 30 dakika alacaktır. Giriş İnovasyon ve Yerel Kalkınma birbirleriyle yakından bağlantılı iki nosyon olarak kabul edilir. Yerel ortamlarda refahın anahtarlarından biri, üretkenliği artırmaktır. Üretkenliğin büyümesi, çalışanların ücretlerinin, yerel işletmelerin kârlarının ve sonuçta bir bölgedeki toplam hasılanın artmasının temelini oluşturur. Üretkenlik artışının merkezinde de inovasyon bulunur. İnovasyon, büyük ölçüde ekonomik kalkınmanın motoru ve toplulukların ana inovasyon varlığı olarak mikro firmalar tarafından sunulan yerel iş kaynaklarını içeren, mekâna dayalı ve sosyal bir süreçtir. Bu bağlamda, AB politikası, bu yerel kaynakların (KOBİ'lerin ve insanların) sürdürülebilirliğe ulaşmak amacıyla rekabet gücüne ve inovasyonlara yatırım yapmaları açısından elverişli bir ortam sağlamaya odaklanır İnovasyon ve yerel kalkınma İnovasyon politikası ve kalkınma, ulusal düzeyde inovasyon platformları tarafından düzenleniyor olsa da, inovasyon faaliyetlerinin ana motoru, firmaların, işgücünün ve üniversitelerin birbirleriyle yakın bir bağlantı içinde çalıştıkları bölgesel düzeydir. Dolayısıyla, gerçek inovasyon merkezleri yerel ve bölgesel olarak ortaya çıkar ve gelişir. Yerel ortam, pek çok varlık ve aktörüyle inovasyon potansiyelinin ve kapasitesinin temellerini oluşturur. Girişimcilikleri ve inovasyon potansiyelleriyle temel aktörlerden biri olan mikro firmalar, yerel ortamlarda ekonomik kalkınmanın motorudur ve toplulukların ana inovasyon varlığıdır. Bu açıdan inovasyon, temel fikirleri, içgörüleri ve icatları yerel ekonomilere kâr getirecek yeni süreçlere, ürünlere /9 INNOCASE

2 ve hizmetlere dönüştürmek için bölgesel bilgiler, varlıklar, kaynaklar ve ağlar arasında bağlar kuran bir süreçtir. Temel inovasyon varlıkları arasındaki etkileşim yerel inovasyon ortamını yaratır ve yerel ekonomilere refah, üretkenlik ve büyüme gibi çıktılar getirir. KÜLTÜREL GİRDİLER İnovasyona açıklık Girişimcilik ruhu Tüketicilerin talepleri EKONOMİK FAKTÖRLER VE KOŞULLAR Yasal ve düzenleyici ortam Rakip pazarlar Finansal sermaye BİLGİ GİRDİLERİ VE VARLIKLARI Nitelikli ve mobil insan kaynakları Sürekli eğitim ve öğretim Bilim ve teknoloji Şekil 1: İnovasyon ortamının girdileri ve varlıkları İnovasyon varlıkları Yerel varlıklar, bölgesel inovasyonun merkezindedir. Yerel varlıklar arasında Ar-Ge kapasitesi (örneğin, üniversiteler, araştırma kurumları, özel yatırımcılar vb.), insan kaynakları (örneğin, yetenekli insanlar, nitelikli işgücü, vb.), girişimciliğe ve inovasyona destek olan finansal sermaye (örneğin, inovasyon destek fonları, topluluk programları, risk sermayedarları, iş melekleri vb.), yasal ve düzenleyici ortam, fiziksel altyapı vb. sayılabilir. Aşağıdaki bölümlerde, bir topluluğun ya da bir bölgenin yerel inovasyon ortamını oluşturan inovasyon varlıklarının her birinin açıklanması amaçlanıyor. İnsan kaynakları İnsan kaynakları, yerel topluluklarda inovasyon sürecini ileriye taşıyan en önemli faktörlerden biridir. Aynı zamanda, insan faktörü firmada inovasyon potansiyelinin en önemli öğesidir. İnovasyonların geliştirilmesi ve başarılı bir şekilde uygulamaya konması çoğu zaman yaratıcı bir süreç olarak kabul edilir. İnovasyon sürecinde insan faktörü adı verilen faktör aşağıdaki öğelerden oluşur: yaratıcı kişilik, yaratıcı ortam, ekip çalışması, bilgiyi oluşturma ve yönetme sistemi. 1 Daha büyük bir ölçekte 1 İnovasyon sürecinde insan faktörü kılavuzun ilgili bölümlerinde açıklanıyor /9 INNOCASE

3 bölgesel seviyede insan varlıklarından bahsederken, yerel topluluklar sürekli olarak işgücünün becerilerine ve teknik bilgi birikimine yatırım yaparak inovasyon firmalarını çekmeye ve elde tutmaya çalışırlar. Buna ek olarak, nitelikli işgücü o kadar önemli bir varlık olarak görülür ki, birçok topluluk bunu bölgesel pazarlama çabalarının ana teması haline getirmiştir. Yerel becerileri ve işgücü kapasitelerini iyileştirmenin merkezinde eğitim ve yaşam boyu öğrenim sistemlerinin geliştirilmesi yatar. Ekonomik kalkınma uzmanları, inovasyon için yerel varlıkları değerlendirirken her üç faktörü de yani, kullanılabilir işgücünü, uzmanlaşmış ya da nitelikli işgücünü ve eğitim kurumlarının kalitesini göz önünde bulundurmak zorundadır. İnovasyonun ve fikirlerin kökeni olarak üniversiteler ve araştırma kurumları Üniversiteler her yerel inovasyon sisteminin temel dayanaklarıdır. Üniversiteler ve araştırma merkezleri, inovasyon ve fikirlerin yaratıcıları, alıcıları ve çok sık olarak da yorumlayıcıları olarak kabul edilir. Bu kurumlar, insan sermayesinin ve kaynaklarının en önemli kaynağıdır. Sosyal altyapının temel bileşeni olarak bölgesel inovasyon için temel varlık ve uzun vadeli ekonomik büyüme için vazgeçilmez bir öğe olarak görülürler. Üniversitelerdeki Ar-Ge yatırımları, eğitim ile endüstri arasında, belli bir yerel topluluk ve çevrede tüm sosyal ve ekonomik aktörler için önemli faydalar getirebilen ortaklık fırsatları yaratır. Küçük bir grup için bir tartışma konusu Pek çok ülkede, işletmeler ile Ar-Ge toplulukları arasında yakın ilişkilerin ve işbirliğinin olmaması, inovasyonların Ar-Ge geliştirme çalışmaları ve ticarileştirilmeleri için bir engel oluşturur. Bir tarafta neredeyse hiçbir yardım almadan, kendi başlarına inovasyon yapan işletmelerin, diğer tarafta ise çoğunlukla hiçbir zaman akademik çevrelerin dışına çıkmayan inovasyonlar ve araştırma projeleri yürüten üniversiteler ve araştırma kurumlarının olması çok sık karşılaştığımız bir durumdur. Bu icatların hiç değilse küçük bir bölümü ticarileştirilebilse pek çok yerel topluluk inovasyon potansiyelini iyileştirebilir ve bu da büyüme ve istihdam artışı için temel oluşturur. İnovasyon için finansal sermaye İnovasyon ve girişimciliğin yerel ortamda gelişebilmesi için sermayeye erişim gereklidir. Fikirleri ürünlere ve hizmetlere dönüştürmek önemli kaynaklar gerektirir. İnovasyon geliştirme sürecinin tamamını finanse etme gücü olan çok az firma, özel araştırmacı ve hatta üniversite vardır. Teknolojik açıdan genel olarak daha gelişmiş olan bazı bölgeler, risk yatırımcılarının ve başka finans kuruluşlarının varlığı nedeniyle girişimcileri ve başlangıç aşamasındaki firmaları tutmakta fazla güçlük çekmezler. Diğer taraftan, az gelişmiş ve daha izole bölgelerde işletmelerin sermayeye erişimi için, kamu-özel ortaklıkları, yerel inovasyon fonları, iş melekleri vb. farklı çözümler aranmalıdır. Genel olarak yerel seviyede birçok farklı kaynaktan finansmana ulaşılabilir. İnovasyon kılavuzunun ilgili bölümlerinde bu kaynaklar ayrıntılı bir şekilde açıklanıyor 2. 2 Yerel seviyede inovasyon finansmanı hakkında daha ayrıntılı bilgi için, lütfen "İnovasyonların Finansmanı" başlıklı 8. bileşene ve ilgili alt bölümlere bakın /9 INNOCASE

4 Yasal ve Düzenleyici Ortam Ulusal ve bölgesel yönetimler gerekli yasal ve düzenleyici ortamı yaratır, altyapıyı geliştirir, inovasyon sürecine katılması için finans sektörünü destekler ve hem yerel hem de ulusal seviyede geliştirme politikaları oluşturarak Ar-Ge ve teknolojinin geliştirilmesini kolaylaştırır. Vergilendirme ve düzenlemelerin önemi, işletmeleri belli bir bölgeye ya da yerleşim birimine çekebilir ya da buradan uzaklaştırabilir. KOBİ'ler ve istihdam sistemleri için çok ağır idari yükler getiren bölgelerde inovasyonun gelişmesi olasılığı daha düşüktür. Yatırımlar ve inovasyonlar için yeterli teşvikin olmaması, başarılı ve sürdürülebilir bir yerel inovasyon sisteminin gelişmesini önleyen diğer bir engeldir. Ayrıca, uygun olmayan bir düzenleyici ortam özellikle küçük işletmeler için olumsuz koşullar yaratır. Bununla birlikte, Avrupa Birliği'nin, inovasyon ve Ar-Ge'nin önemini dikkate alarak bunları tüm Avrupa politikalarında başlıca önceliklerden biri haline getirdiği belirtilmelidir. Endüstri temeli Etkin bir ekonomik kalkınma stratejisi geliştirmek için, bölgenin endüstri temelini göz önünde bulundurmak gereklidir. Başlıca ticari kuruluşlar, temel ürünler ve hizmetler, geleneksel iş modelleri, pazar avantajları vb. bu temelin parçalarıdır. Bölgenin potansiyelini en iyi şekilde kullanmak için öncelikle geleneksel olarak güçlü olan alanları (örneğin, endüstri, turizm, hizmetler vb.) inşa etmek ve desteklemek gereklidir. Fiziksel altyapı Ulaşım ve iletişim, telekomünikasyon ağları, elektrik-su gibi hizmetler ya da doğal kaynaklara erişim gibi alanlardaki fiziksel altyapı, inovasyona elverişli bir yerel ortamın kurulması için temel önemdeki varlıklardır. Küçük bir grupta aşağıdaki soruları yanıtlayarak yerel inovasyon varlıkları konusunda bir tartışma yürütebilirsiniz. 1. Yerel ortamınızda inovasyon yapmanıza yardımcı olan öğeler neler? Neler inovasyon yapmanızı önlüyor? 2. Yerel ortamınızın dışında inovasyon yapmanıza yardımcı olan öğeler neler? 3. Yerel ortamınızda inovasyon yapmanıza yardımcı olabileceği halde eksik olan neler var? 4. Özellikle nerede ve kimlerin yardımından yararlanabilirsiniz? Grup halinde tartışma için gerekli süre: Yaklaşık dakika /9 INNOCASE

5 1.2.3 Yerel ve bölgesel seviyede inovasyon sürecinin başlıca aktörleri Yerel seviyede inovasyon sürecine katılan başlıca faktörler, ilgili toplulukta ya da bölgede mevcut olan inovasyon varlıkları tarafından belirlenir. Genel olarak, yerel inovasyon sisteminin geliştirilmesi için, üç temel varlık yani, Ar-Ge, endüstri ve finansman vazgeçilmez önemdedir. Sonuçta, inovasyon ve girişimcilik açısından dinamik bir ortam yaratıldığında, bir bölgenin temel inovasyon varlıkları üretkenlik, refah ve büyüme gibi sonuçlara dönüştürülebilir. Yerel inovasyon ortamının katılımcılarının temel yapısı, firmalardan, üniversitelerden ve araştırma merkezlerinden, yerel yönetimlerden ve aracı kuruluşlardan oluşur. Belli bir bölgede temel inovasyon aktörleri arasındaki etkileşim, Yerel İnovasyon Sistemlerini yaratır. Yerel İnovasyon Sistemlerinin genel tanımı şöyledir: Spesifik iş alanlarında yeni ürünler ve/veya hizmetler yaratmak üzere bir araya gelen (uzmanlaşmış ekipman ve hizmet tedarikçileri ve müşteriler dahil olmak üzere) firmaların ve aşağıdaki Şekil 2'de listelenen bağlantılı piyasa dışı kuruluşların mekansal bir yoğunlaşması. 3 KOBİ'LER YEREL TOPLULUK VE ORTAM ÜNİVERSİTELER VE ARAŞTIRMA KURUMLARI İŞ DERNEKLERİ VE BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARI TEKNOLOJİ TRANSFERİ MERKEZLERİ TİCARET ODALARI ÖZEL İCATLAR BÖLGESEL VE ULUSAL KALKINMA VE POLİTİKALAR EĞİTİM KURUMLARI Şekil 2: Yerel İnovasyon Sistemi piramidi /9 INNOCASE

6 Yerel inovasyon aktörleri, bölgesel inovasyonu desteklemek için yerel varlıklarla bağlantı içinde olmalıdır. Ne kadar inovatif olsalar da fikirlerin, insanların ve inovasyon aktörlerinin izole durumda kalmaları çok sık rastlanan bir durumdur. Üniversiteler ve araştırma kurumları tarafından üretilen pek çok inovatif ürün ya da hizmet fikrine işletmeler ulaşamaz. Ayrıca, pek çok girişimci, gerekli uzman yardımına ya da finansmana ulaşamadığı için hiçbir zaman bir inovatif fikri ticarileştirme aşamasına ulaştıramaz. Aşağıdaki bölümlerde, bir topluluğun ya da bir bölgenin yerel inovasyon ortamını oluşturan en önemli aktörlerin açıklanması amaçlanıyor. Mikro firmalar, başlangıç aşamasındaki firmalar, girişimciler, bölünerek kurulan firmalar vb. Aile mülkiyetindeki mikro firmalar Aile işletmeleri, büyük ölçüde aileler ya da yakın kişisel ilişkiler içindeki kişiler tarafından işletilen firmalardır. Aile işletmeleri çok önemli olmalarına karşın yerel iş ortamındaki faktörler olarak sıklıkla göz ardı edilirler. Yerel seviyedeki çeşitli araştırmalara ve uzman analizlerine göre, aile firmaları ve bu firmaların olumlu derecedeki girişimcilikleri bölgelerin gelişimini doğrudan doğruya etkiler. Pek çok küçük ve mikro işletme aile mülkiyetinde olmakla ve aileler tarafından işletilmekle birlikte, aile firmalarının hızla büyüyen ve çok büyük ve başarılı firmalar da olabildiği görüldü. Girişimcilik ile aile işi arasındaki bağlantı yeterince anlaşılamayan bir konudur. Aileler girişimcilik davranışı için yaşamsal önemde ve destekleyici ortamlardır. Araştırmacılar bir topluluktaki işletmelerin yüzde 90'ından fazlasının aile mülkiyetinde ve kontrolünde olduğunu tahmin ediyorlar. Bu, yerel topluluklarda inovasyon potansiyeline sahip firmaların büyük bölümünün aile mülkiyetindeki mikro firmalar olduğu anlamına gelir. Başlangıç aşamasındaki firmalar 4 Başlangıç aşamasındaki firma, sınırlı bir işletme tarihine sahip firma anlamına gelir. Genellikle yeni kurulmuş olan bu firmalar, geliştirme ve pazar arayışı aşamasındadır. Başlangıç aşamasındaki firmalar basit yaşam tarzı firmaları da dahil olmak üzere her türde olabilmekle birlikte, "başlangıç aşamasındaki firma" terimi genellikle teknolojiye yönelik ve hızla büyüyen firmalar için kullanılır. Yatırımcıların genellikle en cazip buldukları firmalar, risk/ödül profilleri ve ölçeklenebilirlikleriyle ön plana çıkan bu tür yeni firmalardır. Başka bir deyişle, bu firmaların başlangıç maliyetleri düşüktür, riskleri ve potansiyel yatırım getirileri ise yüksektir. Başlangıç aşamasındaki başarılı firmalar, sınırlı sermaye, işgücü ya da arazi yatırımıyla daha büyük bir büyüme potansiyeli sunmaları açısından genellikle oturmuş bir firmadan daha ölçeklenebilirdir. Bölünerek kurulan (spin-off) firmalar 4 Başlangıç aşamasındaki firma için genel açıklamalar: /9 INNOCASE

7 "Bölünerek kurulan firma", üniversitelerde, enstitülerde ve diğer kamu araştırma kurumlarında geliştirilen fikri mülkiyeti ticarileştirmek için kurulan yeni bir firmayı açıklamak için kullanılan bir terimdir. Fikri mülkiyet, bir teknoloji, yeni bir yazılım programı, yeni bir fabrika türü ya da yeni bir ürün ya da hizmet fikri olabilir. Genellikle bölünerek kurulan firmalar, araştırma kurumu ile söz konusu fikri mülkiyeti yaratan ve geliştiren araştırmacı ya da mucit tarafından birlikte kurulur. Fikri mülkiyet, mülkiyet haklarına konu olan bir dizi farklı tipte zihinsel yaratım için kullanılan bir terimdir. Fikri mülkiyet yasaları çerçevesinde, fikri mülkiyet sahiplerine çok çeşitli maddi olmayan varlık için belli münhasır haklar tanınır. Yaygın fikri mülkiyet türleri, telif hakları, ticari markalar, patentler, endüstriyel tasarım hakları ve, bazı yargı dairelerinde, ticari sırlardır. 5 Bölünerek kurulan firmalar, kamu araştırma kurumunun dışında yeni icat edilen ürünü ya da süreci satın almak ve geliştirmeye devam etmek isteyen bir firma bulunamadığı takdirde, kamu araştırma kurumu bünyesinde de kurulabilir. Yeni kurulan firmanın kurucusu olan araştırmacının özel ilgi alanına giren pek çok ürünü geliştirme fırsatı vardır. Dolayısıyla, bu tür işletmeler, yerel ekonomiye çeşitli olumlu katkılarda bulunabilecekleri için, kuruldukları yerde yaşayan topluluklar için çok büyük bir değere sahiptirler. Yaşlılara yönelik işletmeler Yerel ortamlarda yaşlılara yönelik bir işletme, insanların geleneksel çalışma ortamının dışında gelir elde etmelerini sağlayan bir mikro işletme yaklaşımıdır. Yaşlılara yönelik işletme, yaşlı insanların ilginç buldukları işler yaparak ek gelir elde etmelerine ve topluluğun ürün ve hizmet gereksinimlerini karşılamalarına olanak tanır. Yaşlılara yönelik işletmeler birkaç nedenle cazip girişimlerdir. Kişiler ve topluluklar için gelir ürettikleri gibi, yaşlı kişilerin gereksinim duydukları hizmetleri de sunarlar ve onların fiziksel ve ruhsal sağlıklarını olumlu yönde etkilerler. Yerel seviyedeki inovasyonlar için iş desteği ve aracı kuruluşlar Temel teknoloji bilgileri ve aglomerasyonun getirdiği diğer yetkinlikler firmalarda, üniversitelerde, araştırma kurumlarında ve eğitim kurumlarında toplanıyor olsa da, yetkin iş desteği, geliştirme ve aracılık kuruluşları, bu yetkinliklerin daha iyi kullanılabilmesini sağlayabilir ve hatta yeni bölgesel yetkinlikler yaratma sürecine katılabilirler. Küçük firmalar çoğu zaman bu tür organizasyonların önemini büyük ölçüde azımsarlar. Bu nedenle, inovatif fikirlerini geliştirmelerine ve uygulamaya koymalarına yardımcı olacak doğru bilgileri ve tavsiyeleri alma becerilerini belli bir ölçüde sınırlarlar. Geleneksel olarak ekonomik açıdan daha az gelişmiş ülkelerde bulunan firmalar ve AB'ye üye ülkelerde faaliyet gösteren küçük işletmeler ile çok gelişmiş pazar ekonomileri karşılaştırıldığında da benzer bir örüntüyle karşılaşılır. Bir kişinin fikirlerini net bir şekilde formüle edebilmesi için daima farklı bilgi kanallarına gereksinimi vardır. Mikro firmalarda bilginin büyük bölümü, rakip firmalardan, 5 İnovasyon Kılavuzu'nun 7.1 numaralı Fikri Mülkiyet bölümüne bakın. d]=78&chash=2a615e3c8e /9 INNOCASE

8 müşterilerden ya da daha az resmi ortamlarda arkadaşlardan, akrabalardan vb. gelir. Çoğu durumda, bu tür kanallardan gelen bilgiler bir girişimciye inovasyon yapmaya başlama motivasyonu vermek için yeterli değildir. Bu durumda, çoğu firma çeşitli iş desteği kuruluşlarına, iş ağlarına, branş birliklerine vb. başvurur. Bu tür kuruluşlar ve uzmanlar, mikro firmaların doğru bilgilere ulaşmalarına ve kendilerine ortaklar ve çok gereksinim duydukları finansmanı bulmalarına yardımcı olur. Mikro firmalara, başarılı bir inovasyon geliştirmek konusunda faydalar, ayrıntılı adımlar, güçlükler ve er geç karşılarına çıkacak sorunlar hakkında tüm bilgiler sunulduğunda motivasyon ve kararlılık artar. Bir girişimci, bağımsız bir mucit ya da KOBİ'yseniz, iş desteği merkezleri, Ticaret ve Sanayi Odaları, Girişimcilik Geliştirme Birlikleri, İnovasyon Ürünleri Aracıları, İnovasyon Forumları, Teknoloji Transferi Merkezleri, İş Kuluçka Merkezleri, Girişim Sermayesi Fonları, KOBİ Destek Bankaları, Garanti Fonları vb. kuruluşların yerel temsilcilerini ve şubelerini aramanız, online olarak araştırmanız ya da bu konuda arkadaşlarınıza ve akrabalarınıza danışmanız önemlidir. Yukarıda değinilen kuruluşlar hakkındaki bilgiler ve tavsiyeler inovasyon fikirlerinizi nasıl geliştireceğiniz ya da finanse edeceğiniz konusunda size yardımcı olabilir Önemli Noktaların Özeti Bu bileşenin başlıca amacı inovasyona dayalı ekonomik kalkınma modelindeki temel inovasyon varlıkları üzerine içgörülerinizi ve bilgilerinizi iyileştirmekti. İnovasyon ve yerel kalkınmanın birbirleriyle yakından bağlantılı iki nosyon olduğunu anladık. Ayrıca, bir topluluktaki temel inovasyon varlıklarının etkileşiminin nasıl yerel ekonomilere ve yaşam kalitesine faydalar ve artılar getirdiğini açıkladık. Çeşitli yerel aktörlerin yerel inovasyon sistemini yaratmak amacıyla birbirleriyle karşılıklı bağlantı içine girmelerinin önemini öğrendik. Bu sistemin üyelerinin içgörülerine ve özellikle de bu sistemde en önemli rolü oynayan yerel işletmelere baktık. Yukarıda değinilen öğelerin tümünü bir araya getirerek ve ayrıntılı bir şekilde açıklayarak yerel inovasyon ortamını ve bu ortamın yerel topluluğun içinde nasıl işlediğini daha iyi anlayabileceksiniz Kaynakça Measuring regional innovation - A Guidebook for Conducting Regional Innovation Assessments, 2005 Sven F. Kylen ve A.B. (Rami) Shani (2002), Triggering Creativity in Teams: An exploratory investigation, creativity and innovation management. A more research-intensive and integrated European Research Area; Science, Technology and Competitiveness key figures report 2008/2009, Directorate-General for Research, European Commission, /9 INNOCASE

9 The Innovation Driven Economic Development Model A practical guide for the regional innovation broker, Prepared For The Bay Area Council Economic Institute, 2008 Chesbrough, Henry. OPEN INNOVATION: The New Imperative for Creating and Profiting from Technology. Harvard Business School Press: Gate2Growth. A guide to financing innovation. European Communities Bergemann, Dirk ve Ulrich Hege "The Financing of Innovation: Learning and Stopping," Rand Journal of Economics, yayına hazırlanıyor. Bond, Stephen, Dietmar Harhoff ve John Van Reenen "Investment, R&D, and Financial Constraints in Britain and Germany," Londra: Institute of Fiscal Studies Working Paper No. 99/5. İlave kaynaklar Yerel inovasyon ortamının başlıca yanları İnovasyon Kılavuzu'nda kapsamlı bir şekilde açıklanmaktadır. Örneğin, Fikri Mülkiyete ilişkin spesifik bilgiler 7.1 Fikri Mülkiyet Koruma Araçları (gizlilik sözleşmeleri dahil), 7.2 Fikri Mülkiyete İlişkin Uluslararası Düzenlemeler ve 7.3 Fikri Mülkiyet Yönetimi Stratejisi bölümlerinde bulunabilir. Kapalı ve açık inovasyon gibi terimler hakkında yeni eklenen 11.1 İnovasyon Ağları Hakkında Temel Bilgiler bölümüne ve Açık İnovasyonun Temelleri ve Yerel Ortam alt bölümüne bakılabilir. The Gate2Growth - A guide to financing innovation da inovasyonu geliştirmenin ve finanse etmenin çeşitli aşamaları hakkında çeşitli içgörüler sağlar /9 INNOCASE