YGS-LYS BİYOLOJİ ADF. Biyolojiye Giriş BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM ÜNİTE 1: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ. örnek 1 ÖSS dikkat. taktik.

Transkript

1 YGS-LYS BİYOLOJİ ÜNİTE 1: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ Biyolojiye Giriş ADF 01 BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM Şimdiye kadar sorulan neden? sorularına, gözlem ve deneyler sonucu elde edilen cevap niteliğindeki bilgilerin belirli bir kurala göre sınıflandırılmış şekline bilim, bilimsel bir sorunun cevabının bulunması için izlenen yola ise bilimsel yöntem denir. Bilim insanı, öncelikle araştıracağı problemin gözlem ve deneylerle kanıtlanabilir olmasına dikkat etmelidir. Örneğin; uhun ağırlığı ne kadardır? sorusu deney ve gözlemlerle ispat edilemez ve bilimsel değildir. Işığın dalga boyu fotosentez hızını etkiler mi? sorusu ise deneylerle kanıtlanabilir ve bilimseldir. Bilimsel bir problem belirlendikten sonra deney ve gözlemlerle analiz edilir. Bu gözlemler duyu organlarımızla yapılıyorsa nitel gözlem, ölçü aletleriyle yapılıyorsa nicel gözlem olarak adlandırılır. dikkat Nitel gözlem işiden kişiye değişkenlik gösterebileceği için bilimsel değeri azdır. Bilimsel araştırmalarda genelde nicel gözlem tercih edilir. taktik Nicel gözlem sonuçları sayısal ifade ve birim içerir. örnek 1 Kanın ph değerini 7,4 olarak ölçtüğünüzde hangi tür gözlem yapmış olursunuz? ÖSS 1983 Aşağıdakilerden dördü doğruluğu kolaylıkla denetlenebilen birer gözlem, bir tanesi ise bu gözlemlere dayanarak ulaşılabilecek sonuç niteliğindedir. Bu sonuç hangisidir? A) Yükseklerde yaşayan memelilerin nabızları daha hızlıdır. B) Yükseklerde yaşayan memelilerin kanında daha fazla alyuvar vardır. C) Yüksekte yaşayan memeliler daha fazla oksijene muhtaçtırlar. D) Yüksekte yaşayan memeliler daha sık solup alıp verirler. E) Yüksekte yaşayan memelilerin kan basınçları daha fazladır. Nitel gözlem Problemle ilgili gözlemlerin ardından daha önce elde edilmiş bilgilerden de faydalanarak geçici bir cevap olan hipotez oluşturulur. Hipotez araştırmanın ilk adımıdır. dikkat Nicel gözlemde kullanılabilen hassas terazi Bilim insanı hipotezine uymayan bir gözlem yap tığında veya kontrollü deneyler hipotezi desteklemediğinde, ya hipotezini reddeder ya da gözlem veya deney sonuçlarına uygun olarak yeniden düzenler. 1

2 YGS-LYS BİYOLOJİ ADF 01 - Ünite 1 örnek 2 Günlük A vitamini alımı soğuk algınlığına yakalanma oranını düşürür hipotezini ortaya atan bir bilim insanı yaptığı kontrollü deneylerde böyle bir bağlantı olmadığını tespit etmiştir. Bu aşamadan sonra bu bilim insanının ne yapması gerektiğini yazalım. Tahmin cümlesi kurulduktan sonra kontrollü deneylerle hipotezi ispatlama yoluna gidilir. Kontrollü deneyde, sınanan tek değişken dışında diğer tüm faktörler sabit tutulur. dikkat Kontrollü deneyde sınanan değişkene bağımsız değişken, bağımsız değişkenin etkilediği değişkene ise bağımlı değişken denir. Hipotez kurulduktan sonra tahminlerde bulunulur. Örneğin; Işığın dalga boyu fotosentez hızını etkiler. hipotezini kuran bir bilim insanı, Işığın dalga boyu fotosentez hızını etkiliyorsa bir bitkiye farklı dalga boylarında ışık verildiğinde bitkinin fotosentez hızı değişmelidir. tahmininde bulunur. taktik Tahmin cümlesi... ise... olmalıdır şeklindedir ve kontrollü deneyin nasıl yapılacağı hakkında fikir verir. örnek 3 Uyku hastalığının nedeni Trypanosoma isimli tek hücreli parazittir. hipotezinin tahmin cümlesi sizce nasıl olmalıdır? örnek 4 Kontrollü deney örneği X antibiyotiği A türü bakterilerin üremelerini yavaşlatır. hipotezini öne süren bir bilim insanı hazırladığı deney düzeneğinde aynı sayıda A türü bakterilerin bulunduğu petri kaplarından 1. petri kabına antibiyotik eklememiş, diğer petri kaplarına ise artan miktarlarda X antibiyotiği eklemiştir. Bu kontrollü deneydeki bağımsız ve bağımlı değişkenleri yazalım. uygulama 2 uygulama 1 Helicobacter pylori bakterisi ülser hastalığına sebep olur. hipotezine karşılık Eğer bu hipotez doğru ise ülser hastalarının midesinde Helicobacter pylori bakterisi bulunmalıdır. diyen bir bilim insanı, bilimsel yöntem basamaklarından hangisini gerçekleştirmiştir? A) Hipoteze karşılık bir teori ileri sürmek B) Hipotezi destekleyen bir fikir ileri sürmek C) Gerçekler arasındaki ilişkiyi göstermek D) Hipoteze dayalı bir tahminde bulunmak E) Gerçeklere dayalı bir varsayımda bulunmak Tropikal bölgelerde yaygın olarak görülen sıtma hastalığının etkeni olarak; I. kirli sular, II. sivrisinekler, III. anofel cinsi sivrisinekler, IV. tek hücreli parazit canlılar ihtimalleri üzerinde duruluyorsa bir bilim insanı asıl etkeni belirlemek için ne yapmalıdır? A) Kontrollü deneyler B) Hipotez kurma C) Tahminlerde bulunma D) Nitel gözlem yapma E) Nicel gözlem yapma 2

3 ADF 01 - Ünite 1 YGS 2017 Bir deneyde, bir meyve sineği iki gruba ayrılıp nişastalı ve maltozlu besin ortamında 50 kuşak yetiştiriliyor. Farklı besin ortamlarına uyum sağlamış bu gruplara ait bireyler, daha sonra aynı ortamda bir araya getirildiğinde tabloda verilen çiftleşme sayıları elde ediliyor. Kontrol grubu olarak deney sonuçlarının tutarlılığını sağlamak için nişasta ile beslenmiş iki farklı popülasyon kullanılıyor. Erkek 1 numaralı nişasta 2 numaralı nişasta Dişi 1 numaralı nişasta numaralı nişasta Çiftleşme sayısı / Zaman KONTOL GUBU ÖSS 1999 YGS-LYS BİYOLOJİ Bitkilerde nişastanın yıkımını sağlayan enzimler vardır. hipotezini doğrulamak için düzenlenen deneyde, bitki özütünün, aşağıdaki karışımlardan hangisinin bulunduğu tüpe konulması gerekir? A) Nişasta ayıracı + Nişasta yıkan enzim B) Nişasta yıkan enzim + Monosakkarit ayıracı C) Nişasta + Monosakkarit ayıracı D) Monosakkarit + Nişasta yıkan enzim E) Monosakkarit + Monosakkarit ayıracı Erkek Nişasta Maltoz Dişi Nişasta 22 8 Maltoz 9 20 Çiftleşme sayısı / Zaman DENEY GUBU Bu deney, aşağıdakilerden hangisini araştırmak için yapılmış olabilir? A) Meyve sineklerinin yetiştirildikleri besin ortamının eş seçimi üzerindeki etkisini B) Meyve sineklerinin hangi besin ortamını tercih ettiklerini C) Beslenme ile hayatta kalma başarısı arasındaki ilişkiyi D) Besin ortamı tipi ile yumurta sayısı arasındaki ilişkiyi E) Farklı besin ortamlarının meyve sineklerinin yaşam süresine etkisini dikkat Kontrollü deneylerin sonuçları genelde grafik veya tablo şeklinde yayınlanır. Hipotez, kontrollü deneylerle ispatlandıktan sonra yayın yoluyla diğer bilim insanlarına duyurulur, bilimsel toplantılarda tartışılır ve aksi ispatlanamazsa tüm dünya tarafından kabul edilen genel bir gerçek (kanun) olur. Hipotez, farklı bilim dallarından hipotez ve gözlemlerle ilişkilendirilip daha kapsamlı bir açıklamaya dönüşürse kuram (teori) adını alır. Kuram hipoteze göre daha fazla bulguyla desteklenir. not Evrim teorisi kontrollü deneylerle kesin olarak ispatlanamamaktadır. Ancak bu teoriyi destekleyen çeşitli bulgular sunulmaktadır. hatırlatma Bir bilim insanı bilimsel yöntem basamaklarına uygun çalışmasını yaparken; - Taraf tutmamalı - Kendi kendini denetlemeli - Otoriteden bağımsız olmalı - Eleştirilere açık ve sabırlı olmalıdır. 3

4 YGS-LYS BİYOLOJİ ADF 01 - Ünite 1 BİLİMSEL BİLGİNİN ÖZELLİKLEİ Bilimsel yöntemler kullanılarak elde edilen bilgilere bilimsel bilgi denir. Bir bilimsel bilgi aşağıdaki özelliklere sahip olmadır; Gözlenebilir olmalı Denenebilir olmalı Objektif olmalı Tüm insanlık tarafından kullanılabilmeli Değişime açık olmalı Ölçülebilir olmalı (sayısal ifadelerle desteklenmeli) Örneğin; genetik biliminin kurucusu sayılan Gregor Mendel, bezelyelerle yaptığı çaprazlamaların sonuçlarını matematik biliminin istatistik kurallarına uyarlamış (sayısal olarak ifade etmiş) ve hipotezleri dünya çapında kabul gören kanunlara dönüşmüştür. TAİHSEL SÜEÇ İÇEİSİNDE BİYOLOJİ İlk insanlar çevrelerindeki hayvanların resimlerini mağara duvarlarına çizerek diğer canlılara olan ilgilerini göstermişlerdir. Bu merak hiç eksilmeden günümüzde de devam etmektedir. Biyolojiyle ilgili ilk yorumlar Yunanlı filozof Thales (M.Ö. VII) tarafından yapılmıştır. Thales ten günümüze kadar biyoloji alanında araştırma yapan bilim insanlarından bazıları ve araştırma konuları aşağıdaki gibidir: Aristoteles (M.Ö ); doğa ile ilgili araştırmalar ve ilk biyolojik sınıflandırmayı yapmıştır. İbn-i Heysem ( ); gözde görme olayının mercekle meydana geldiğini, iki gözün birden aynı şeyi nasıl gördüğünü, ışığın küresel ve parabolik aynalarda yansımasını inceleyerek aydınlığa kavuşturmuştur. El-Zehravi ( ); ilk böbrek ameliyatını gerçekleştirmiştir. Cerrahi müdahalelerde kullanılan pek çok tıbbi aletin tasarımının sahibidir. İbn-i Sina ( ); hastalık yayan küçük organizmalar, ci va ile tedavi, ilaç bilimi, dış belirtilere dayanarak teşhis, bo tanik ve zooloji ile ilgilenmiştir. obert Hooke ( ); modern mikroskobu geliştirip mantar kesiti ve bakteriyi incelemiştir. Carl von Linné (Carolus Lin naeus) ( ); canlıların ilk bilimsel sınıflandırmasını yapmış, tür adının iki kelimeden oluştuğu ikili adlandırma (binominal nomenklatür) sistemini getirmiştir. Louis Pasteur ( ); abiyogeez (kendiliğinden oluşma) teorisini çürütmüş ve biyogenez teorisini kanıtlamıştır. osallind Franklin ( ); DNA, virüs, kömür ve grafitin yapılarının anlaşılmasında bilime büyük katkılarda bulunmuş bilim kadınıdır. Gregor Mendel ( ); bezelye bitkisinde suni tozlaştırma yoluyla yaptığı çaprazlama deneyleri sonucunda Men del Kanunları nı yayınlamış ve genetik biliminin kurucusu olmuştur. Mahmut Gazi Yaşargil (1925- ), Mikro cerrahinin nöroşirurji alanında kullanılabilirliğini keşfetmiştir. Epilepsi ve beyin tümörleri için yeni yöntemler bulmuştur. James Watson (1928- ), Francis Crick ( ); DNA nın ikili sarmal modelini ortaya koymuşlardır. Anevrizmaya karşı ilk müdahale tekniğini geliştiren isim olarak tıp tarihine geçmiştir. Ian Wilmut (1944- ); klonlama yönetimiyle koyun kopyalamıştır. İbn-i Nefs ( ); küçük kan dolaşımı, kılcal damar ve koroner kan dolaşımını bulmuştur. İnsan ve hayvan anatomileri üzerinde karşılaştırmalı çalışmalar yapmıştır. Aziz Sancar (1946- ); Hücrelerin hasar gören DNA ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandırmış ve 2015 yılında Nobel ödülünü almıştır. 4

5 ADF 01 - Ünite 1 örnek 5 Küçük kan dolaşımını bulan bilim insanını yazalım. YGS-LYS BİYOLOJİ Genom bilgisinden yararlanarak, kişiye özel ilaç ve aşı geliştirilmesiyle birlikte kişinin hastalığa yatkınlığı ve ilaçlara olan duyarlılığı belirlenebilir. Genetik bilgiler Adli Tıp ta kimlik teşhisi ve babalık testlerinde kullanılabilir. uygulama 3 Biyolojiyle ilgili ilk yorumları hangi bilim insanı yapmıştır? hatırlatma Elde edilen genom bilgilerinin kötü amaçlar için kullanılmaması, ayrımcılığa neden olmaması için, etik, sosyal ve yasal düzenlemeler oluşturulmaktadır. A) Aristo B) James Watson C) Thales D) Aziz Sancar E) İbn-i Sina BİYOLOJİ BİLİMİ VE BİZ İnsanoğlu yaşadığı çevrenin nasıl işlediğini çözdükçe geleceğiyle ilgili kaygıları azaltmak için birtakım önlemler alma yoluna gitmiştir. Örneğin; farklı canlı türlerine ait popülasyonları incelemiş ve popülasyon büyüklüğünün taşıma kapasitesine ulaştığı zaman artan olumsuz koşullar (çevre direnci) yüzünden hızla azaldığını ve hatta bazı türlerin bu yüzden soyunun tükenebileceğini gözlemlemiştir. Aynı durumun insanoğlunun başına gelmesi muhtemeldir ancak bunu engellemek de bizim elimizdedir. Bu konuda en öne çıkan bilim dalı ise Biyoloji dir. Biyoloji bilimindeki gelişmeleri inceleyecek olursak tüm çalışmaların insanoğlunun geleceğini garanti altına almaya yönelik olduğunu görürüz. Şimdi bu çalışmaları ve çalışmaların yararlarını görelim; 1953 yılında Watson ve Crick; DNA molekülünün kendine has özelliklere sahip bir çift sarmal yapı halinde bulunduğunu ileri sürmüş ve bu çalışmalarıyla 1962 yılında Nobel ödülünü almışlardır. Bu tarihten itibaren insan genetiği konusundaki çalışmalar hız kazanmıştır. İnsan DNA sında bulunan 3 milyar kadar baz çiftinin dizilimini ve bunların % 2-5 ini oluşturan genlerin yerini bulmak amacıyla resmen 1990 yılında başlayan İnsan Genom Projesi (İGP) tam olarak 2003 yılında tamamlanmıştır. Proje ile ilgili son gelişmeler adresinde yayımlanmaktadır. Projenin tamamlanmasının ardından gelecek muhtemel gelişmeler şunlardır: 4000 den fazla olduğu düşünülen genetik hastalığın tanısı için test sistemleri oluşturulabilir. Hastalık yapan mikroorganizmaların genom haritaları çıkarılabilir. İnsan genom projesi İan Wilmut ve ekibi, 1996 yılında Dolly adı verilen bir kopya koyun elde ettiklerini duyurmuşlardır. Bu durum ilerde yapay organların üretilmesinin yolunu açmıştır. Artan nüfusun gıda ihtiyacını karşılamak için gıda üretiminin artırılması ve az bulunan maddeleri bol miktarda üretebilmek için biyoteknolojik çalışmalar yapılmış, bu sayede şu gelişmeler yaşanmıştır: İnsan sağlığına yararlı proteinler üretildi. Bazı hormon, antikor, vitamin ve antibiyotikler üretildi. Çok zor şartlara sahip koşullarda (sıcak, kurak, tuzlu v.b.) yaşayan organizmaların enzimleri ve biyomolekülleri saflaştırılarak sanayide kullanıldı. Yeni sebze ve meyve türleri üretildi. İnsandaki zararlı genler ayıklandı. Aşı, pestisit (böcek zehiri) ve tıbbi bitkiler üretildi. İnsanın zarar görmüş veya işlevini kaybetmiş organ ve dokularının değiştirilmesi için yapay organ ve dokular üretildi. hatırlatma Japonya daki Tokyo ve Kyotu Üniversitelerinin ortaklaşa yaptığı çalışmalar kapsamında bir farenin sırtında insan kulağı yetiştirilmiştir. 5

6 YGS-LYS BİYOLOJİ ADF 01 - Ünite 1 Bu amaçla biyoloji bilimi de diğer bilim dalları gibi alt bilim dallarına bölünmüştür. Bu bilim dalları ve araştırma alanları aşağıdaki gibidir: Fare derisi altında geliştirilen kulak İnsan nüfusunun artması beraberinde çevre sorunlarını da doğurmuştur. Biyolojinin çevre ile ilgilenen alt bilim dalına ekoloji denir. Çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla ekoloji alanında pek çok çalışma vardır. not İnsan ve hayvan sağlığını tehlikeye sokmayacak mik roorganizma türleri seçilip, normalden fazla çoğaltılarak özellikle organik atıkların geri dönüşümü hızlandırılmaktadır. Bu olay Biyoremidasyon olarak adlandırılır. uygulama 4 Biyoremidasyon işlemi aşağıdaki biyoloji alt bilim dallarından hangisiyle ilgili bir terimdir? A) Fizyoloji B) Ekoloji C) Sistematik D) Sitoloji E) Zooloji BİYOLOJİ VE BİYOLOJİNİN ALT BİLİM DALLAI İnsanlığın varlığından beri bilim yoluyla elde edilen bilgi hazinesi, insan zihninin alamayacağı miktarlara ulaşmıştır. Tüm bilgileri öğrenmeye çalışmak yerine bilginin sınıflandırılıp dallara bölünmesi, hem öğrenilmesini kolaylaştıracak hem de daha verimli araştırmalar yapmamızı sağlayacaktır. Hidrobiyoloji Uzay Biyolojisi Viroloji Bakteriyoloji Parazitoloji Mikrobiyoloji Ekoloji Taksonomi Botanik BİYOLOJİ Genetik Histoloji Zooloji Mikoloji Sitoloji Biyolojinin alt bilim dalları Morfoloji Embriyoloji Biyokimya Moleküler Biyoloji Anatomi Fizyoloji Botanik: Bitkiler alemini Zooloji: Hayvanlar alemini Ayrıca, entomoloji böcekleri; ihtiyoloji balıkları; ornitoloji kuşları; mammaloji ise memelileri Mikoloji: Mantarları Morfoloji: Canlıların dış görünüşlerini Biyokimya: Canlıdaki kimyasal maddeleri ve canlının biyokimyasal tepkimelerini Moleküler Biyoloji: Canlının yapısını moleküler düzeyde Anatomi: Canlıyı var eden organları, bu organların birbiri ile uyumlarını ve ilişkilerini Fizyoloji: Organizmayı oluşturan organ ve dokuların görevlerini ve işlevlerini Embriyoloji: Özellikle zigottan itibaren oluşan gelişme ve farklılaşmaları olmak üzere canlının gelişim evrelerini Sitoloji: Hücrenin yapısını ve çalışmasını Histoloji: Dokuların yapısını Genetik: Canlıdan canlıya aktarılan kalıtsal özelliklerin nasıl geçtiğini, genin görevini ve genlerde oluşan değişiklikleri Ekoloji: Canlıların çevreleriyle ve birbirleri ile olan ilişkilerini Taksonomi (Sistematik): Canlıları, özellikleri bakımından benzerliklerine göre sınıflandırır. 6

7 ADF 01 - Ünite 1 Mikrobiyoloji: Mikroorganizmaların yaşam şekillerini Uzay Biyolojisi: Uzay şartlarının canlı üzerindeki etkilerini Hidrobiyoloji: Su içinde yaşayan canlıların özelliklerini Parazitoloji: Asalak canlıların yapılarını ve özelliklerini Bakteriyoloji: Bakterileri Viroloji: Virüsleri örnek 6 Bir bilim insanı; fotosentezin ışıktan bağımsız evresinin nasıl işlediğiyle ilgili çalışmalar yapıyor. Sizce bu bilim insanı biyolojinin alt bilim dallarından özellikle hangisiyle ilgili çalışmalar yapıyor? YGS-LYS BİYOLOJİ BİYOLOJİ İLE İLGİLİ MESLEKLE VE KAİYE ALANLAI Biyoloji bilimindeki hızlı ilerlemeler, bu alanda bilgi sahibi olan insan ihtiyacını da arttırmıştır. Sağlık kurumları, ilaç üretim tesisleri, biyoteknolojik şirketler, tahlil laboratuvarları, çevre danışmanlığı ve eğitim kurumları gibi kuruluşların bünyesinde biyoloji bilgisi gerektiren pek çok meslek birimi bulunmaktadır. Moleküler biyoloji ve genetik son yıllarda biyolojinin en çok göze çarpan alanıdır. Bu bölüm mezunları; bakanlıklar, araştırma enstitüleri, ilaç ve gıda endüstrisi, araştırma geliştirme birimi gibi yerlerde görev alabilmektedir. Ayrıca mezunlar hastanelerde de çalışabilir ya da isteyenler kariyerlerine akademisyen olarak da devam edebilirler. Biyoloji bilgisi gerektiren belli başlı meslekler: Doktorluk, Hemşirelik, Tıbbi Biyologluk, Eczacılık, Gıda Mühendisliği, Veterinerlik, Gen Mühendisliği, Moleküler Biyologluk ve Biyoteknoloji Mühendisliği şeklinde sıralanabilir. uygulama 7 Aşağıdakilerden hangisi biyoteknolojik bir çalışma değildir? uygulama 5 Aşağıdaki biyolojinin alt birim dallarının hangisinin araştırma kapsamına tek hücreli canlılar dahil değildir? A) Sitoloji B) Taksonomi C) Embriyoloji D) Mikrobiyoloji E) Hidrobiyoloji A) Gen aktarımı ile bakterilerde insülin hormonunun üretimi B) Yabani otları öldüren ilaçlara karşı dayanıklı bitki üretimi C) Kalıtsal hastalıkların kökeninin anlaşılması ve tedavisi D) Zararlı böceklerde hastalık yapan bakteriler kullanılarak zararlı böceklerin yok edilmesi E) DNA örnekleriyle suçlu tespiti uygulama 6 Aşağıdaki bilim insanlarından hangisi biyolojinin alt bilim dallarından olan genetik biliminin kurucusudur? A) obert Hooke B) Mahmut Gazi Yaşargil C) Carolus Linnaeus D) Gregor Mendel E) James Watson uygulama 8 Gelecekte toplum refah düzeyini artırmak için aşağıdakilerden hangisi yapılmamalıdır? A) Hastalıklar için yeni tedavi yöntemleri keşfedilmelidir. B) Çevre sorunlarını önleyici adımlar atılmalıdır. C) Gıda üretimi denetlenmelidir. D) Şehirleşme artırılmalıdır. E) İlaç araştırmalarına yatırım yapılmalıdır. 7

8 YGS-LYS BİYOLOJİ ANALİZ TESTİ ADF 01 - Ünite 1 1. Aşağıdakilerden hangisi doğrudan biyoloji biliminin inceleme alanına girmez? A) Gen aktarımıyla yapay insülin üretilmesi B) Mikroskobun geliştirilmesi C) Hayvan davranışlarının araştırılması D) Çekirdek aktarımıyla klonlar elde edilmesi E) Nükleik asit baz diziliminin bilgisayarda yazılması 2. Aşağıdaki grafikte, CO 2 konsantrasyonu ve ışık şiddetinin birlikte fotosentez hızına etkisi gösterilmiştir. Fotosentez hızı Yüksek şiddette ışık Orta şiddette ışık Düşük şiddette ışık 0 0,05 0,10 0,15 0,20 CO konsantrasyonu (%) 2 Buna göre, grafikle ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) CO 2 konsantrasyonu belirli bir miktara kadar fotosentez hızını artırır. B) Işık şiddeti arttığı sürece fotosentez hızı da artar. C) Egzoz dumanının yoğun olduğu şehirlerde, bitkiler daha hızlı fotosentez yapabilirler. D) Diğer faktörler sınırladığı için fotosentez ancak belirli bir yere kadar artar. E) Ortam sıcaklığını optimuma getirmek, fotosentez hızını artırabilir. 3. I. Mitokondri organelinin mikroskopta incelenmesi II. Fotosentez evrelerinin açıklanması III. Kurbağa yumurtasının gelişim evrelerinin incelenmesi Yukarıdaki çalışmaları yapan bir bilim insanı sırasıyla biyolojinin alt bilim dallarından hangilerini gerçekleştirmektedir? A) Anatomi Fizyoloji Zooloji B) Genetik Sitoloji Mikrobiyoloji C) Sitoloji Biyokimya Embriyoloji D) Moleküler Biyoloji Ekoloji Biyokimya E) Anatomi Histoloji Entomoloji 4. I. Hipotez II. Teori III. Kanun Yukarıdaki bilimsel terimleri değişme ihtimaline göre çoktan aza doğru nasıl sıralarız? A) I II III B) III II I C) II III I D) I III II E) II I III 1-E 2-B 3-C 5. Aşağıdaki grafikte üç farklı böcek türünün sıcaklığa bağlı gelişimi gösterilmiştir. Gelişme I II III Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I. tür düşük sıcaklıkta daha iyi gelişim gösterir. B) Sıcaklığa toleransı en yüksek tür, III. türdür. C) Üç böcek türünün ortak yaşadığı bir sıcaklık yoktur. D) II. türün optimum sıcaklığı 15 C derecedir. E) II. tür, I. türle aynı ortamda yaşayabilir. 6. Aşağıdaki deneyde Işığın dalga boyu fotosentez hızını nasıl etkiler? sorusuna cevap arayan bilim insanı, hazırladığı deney düzeneğinde özdeş akvar yum bitkilerini su dolu kaba koyup üzerine huni ge çirmiş ve bu şekilde 7 tane deney düzeneği hazır lamıştır. Ortam sıcaklığının 30 C de tutulduğu bir oda da 1. bitki (kontrol grubu) gün ışığıyla, diğer 6 bit ki (deney grubu) ise sırasıyla kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi ve mor ışıklarla aydınlatılmıştır. Deney süresince birim zamanda tüpün üst tarafına doğru ilerleyen gaz kabarcıkları sayılmıştır. Deney sonucunda en hızlı gaz çıkışı mor ışıkta sonra kırmızı ışıkta, en yavaş gaz çıkışı ise yeşil ışıkta gözlemlenmiştir. Gün ışığı 30 Tüpte oksijen birikimi Su Huni Su bitkisi Kontrol Grubu Kırmızı ışık Turuncu ışık Tüpte oksijen birikimi 2. 4-A 5-B 6-B Sarı ışık 3. Yeşil ışık 4. Mavi ışık 5. Mor ışık 6. C 30 Tüpte oksijen birikimi Buna göre, bu kontrollü deneyin bağımlı ve bağımsız değişkenleri aşağıdakilerden hangisidir? Bağımlı Değişken Bağımsız Değişken A) Işık şiddeti Solunum hızı B) Fotosentez hızı Işığın dalga boyu C) Solunum hızı Işık şiddeti D) Işığın dalga boyu Fotosentez hızı E) Solunum hızı Fotosentez hızı 8 ADF-01 ile konuyu kavradınız. Şimdi ASF-01'i çözerek konuyu pekiştirebilirsiniz.