Karyogram ile Çocuklarda Çürük Riskinin Belirlenmesi
|
|
- Bilge Okyay
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 T.C. Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı Karyogram ile Çocuklarda Çürük Riskinin Belirlenmesi Bitirme Tezi Stj. Diş Hekimi Rukiye Irmak UZLUER Danışman Öğretim Üyesi: Prof. Dr. Ece EDEN İzmir
2 T.C. Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı Karyogram ile Çocuklarda Çürük Riskinin Belirlenmesi Bitirme Tezi Stj. Diş Hekimi Rukiye Irmak UZLUER Danışman Öğretim Üyesi: Prof. Dr. Ece EDEN İzmir
3 ÖNSÖZ Bu tez çalışmamın oluşmasında, değerlendirilmesinde kısacası tezin her aşamasında bana fikirleriyle desteğini esirgemeyen, yardımcı olan ve yol gösteren sevgili hocam Prof. Dr. Ece Eden e ve tüm yaşantım boyunca desteğini ve sevgisini her zaman hissettiğim her zaman yanımda olan annem, kardeşim ve Göksel e sonsuz teşekkür ediyorum. İzmir, 2010 Stj. Diş Hekimi Irmak UZLUER
4 İÇİNDEKİLER 1. Giriş Genel Bilgiler Diş Çürüğü Tanımı Diş Çürüğü Etyolojisi Çürük Teşhisi Risk Çürük Riski Çürük Riskinin Belirlenmesi Çürük Riskinin Belirlenmesinde Etkili Faktörler Çürük Risk Modelleri Karyogram Karyogramın Kullanımı Karyogramın Bölümleri Karyogramda Yer Alan Skorların Açıklanması Gereç ve Yöntemler Verilerin Toplanması Anket Formunun Hazırlanması ve Doldurulması Klinik Muayene Tükürük Testleri Tükürük Akış Hızı Tükürük Tamponlama Kapasitesi Verilerin Değerlendirilmesi ve Karyogram'a Aktarılması Çürükten Korunma Olasılığının Değerlendirilmesi Bulgular...34
5 5. Tartışma Sonuç Özet Kaynaklar Özgeçmiş...59 Ekler (Anket Formu)...60
6 GİRİŞ Diş çürüğü, diş sert dokularının mikroorganizmalar tarafından yıkımı ile ortaya çıkan patolojik olaylar zinciridir. Mutans streptokoklar, laktobasilluslar ve aktinomiçes türleri çürük oluşumunda önemli rol oynamaktadır. Diş çürükleri dünyanın birçok ülkesinde önemli halk sağlığı problemlerinden biridir. Gelişmiş ülkelerin birçoğunda koruyucu diş hekimliği uygulamaları ile çürük görülme sıklığında azalma gözlenmiştir. Toplumumuzda ise hala ağız ve diş sağlığına gereken önem verilmemektedir (1). DSÖ ile 2004 yılında yapılan ortaklaşa çalışmada Türkiye Ağız ve Diş Sağlığı Durum Analiz Raporu yayınlanmıştır. Bu raporun sonuçlarına göre 5-6 yaş grubundaki çocukların %30.2'sinin çürüksüz ve dft değerinin ortalamasının 4 olduğu, 12 yaş grubundaki çocukların DMFT değerinin ortalamasının 1.9 olduğu bildirilmektedir (2). DSÖ nün Türkiye için 2020 yıl hedefi ise DMFT değerinin 1.5 tan fazla olmaması, çürüksüzlük oranının ise 6 yaş için %80 olması şeklindedir. Bu hedeflere ulaşmada koruyucu diş hekimliği çok önemlidir. Bunu sağlamak için de hastalığın ortaya çıkışının engellendiği etiyolojik faktörlere yönelik birincil koruma, erken tanı ve tedaviye yönelik ikincil koruma ve fonksiyon kaybının giderildiği, yani rehabilite edildiği üçüncül koruma hizmetleri uygulanmalıdır (2,3,4). Türkiye de çocuklarda süt dişlerinde çürük prevelans hızı %33.94, sürekli dişlerde ise %86-87 oranındadır (5). Çürüğün bu derece yaygın olduğu ülkemizde çürük riskinin öngörülmesi ve çürüğün erken teşhis
7 edilmesi; ağız hijjeni ideal seviyeye yükselmiş genç nesillere ulaşmayı sağlamakla birlikte tedavi gereksinimini azaltarak ülke ekonomisine katkıda bulunacaktır. Çürük riskini tahmin eden birçok model geliştirilmiş olmasına rağmen hiçbirisinin gerçekten etkili olduğu kanıtlanamamıştır. Bu risk tahmin etme yöntemleri uygulanırken ortaya çıkan problemi çözme denemesinde yeni bir bilgisayar programı olan Karyogram ortaya çıkmıştır. Ve diğer çürük riskini tahmin eden modellere göre daha kesin olarak çürük riskini değerlendirdiği yapılan çalışmalarda ortaya konmuştur (6,7,8,9,10,11,12). Karyogram bireysel çürük riskini gösteren grafiksel bir şekildir. Farklı etiyolojik faktörlerin hastanın çürük riskini ağırlıklı olarak nasıl etkilediğini gösterir. Karyogram ayrıca eğitici bir bilgisayar programıdır. Karyogramın amaçları; çürükle ilişkili faktörlerin etkileşimini incelemek, çürük riskini nicelik olarak ifade etmek, bireye çürükten korunma yöntemleri önermek ve çürükten korunma şansını gösteren yüzdelik pasta hastaya gösterilerek hastanın motivasyonunu sağlamaktır (6). Bu çalışmanın amacı Karyogram kullanılarak 6-7 yaş grubundaki bir grup çocukta çürük riskinin değerlendirilmesidir. 1
8 GENEL BİLGİLER 2.1.Diş Çürüğünün Tanımı Zero ve arkadaşlarına göre (13) diş çürüğü estetik olmayan görünüme ve fonksiyon kaybına neden olabilen, diş yapılarının yıkımını içeren bulaşıcı kronik bir hastalıktır. Tatlı, soğuk ve sıcağa karşı ağrı ve hassasiyet semptomlarıyla kendini gösterir. Daha ileri dönemlerde ise endodontik tedavi veya diş çekimini gerektiren şiddetli ağrıların olduğu pulpal abselerle sonuçlanabilir. Diş çürüğünün başka bir tanımıda temizlenmemiş veya özel bakımla temizlenememiş dişlere ait yüzeylerde biriken dental plaktaki mikroorganizmaların faaliyeti sonucu oluşan asit ile o yüzeyin direnci düşük bir noktasından başlayan ve diş sert dokularının organoinorganik moleküllerinin giderek suda erir hale dönüşüp kimyasal bağlarının kopması şeklinde devam eden dinamik biyokimyasal olaylar dizisidir (14,15). 2.2.Diş Çürüğünün Etiyolojisi Diş dokusu çürük oluşumu için uygun konaktır. Diş çürüğü oluşabilmesinde 4 önemli faktör vardır. Bunların herhangi birinin olmadığı durumda diş çürüğü oluşmaz. Bunlar çürüğe yatkın diş (host), karyojenik ağız florası, substrat ve zamandır (Şekil 1). 2
9 Şekil 1. Diş Çürüğünün Başlaması İçin Gereken Faktörlerin Şematik Olarak Gösterilmesi Bunlar dışında bakteri plağının oluşumunu kolaylaştıran veya güçleştiren faktörler ve plaktaki asit üretimi için gerekli etmenleri azaltan veya arttıran etmenler yani çürük oluşumunda dolaylı olarak etkili faktörler vardır. Bunlar tükürük, beslenme, dişin morfolojisi ve konumu, ağız hijjeni, immün sistem, eğitim seviyesi, sosyoekonomik durum, yaşam tarzı ve flor kullanımı olarak sayılabilir (16). Zero ve arkadaşları (13) modern çürük kavramında da biyolojik faktörlerin yanı sıra sosyal, çevresel ve psikolojik faktörlerin de çürük oluşumuna etkisi olduğunu savunurlar (Şekil 2). Günümüzde diş çürüğü içerisinde biyolojik, sosyal, davranışsal ve psikolojik birleşenlerin bulunduğu genetik ve çevresel faktörler arasındaki etkileşim olarak tanımlanmaktadır. 3
10 Şekil 2. Çürük Oluşumunda Etkili Faktörler (13) 2.3.Çürük Teşhisi Teşhis bir hastalığı klinik muayene ve ek testler gibi belirtilere ve anamneze dayalı semptomlara dayanarak tanımlama sanatı veya davranışı olarak tanımlanmaktadır (17). Çürük teşhis yöntemleri birçok farklı gruplama ile ayrılmıştır.ancak yapılmış bütün çalışmaları bir araya toplayacak olursak çürük teşhis yöntemleri şöyle sıralayabiliriz: (18,19,20,21) 1- Genel pratikte kullanılan gözle muayene metodu 2- Klinik gözle/sondla muayene metodu 3- Geleneksel bite-wing radyografi metodu 4- Dijital radyografi metodu 5- Bilgisayarlı radyografi metodu 6- Fiber optik transillimünasyon metodları 7- Elektriksel iletkenlik metodu 4
11 8- Dalgalı akım özdirenç spektroskopi tekniği 9- Endoskopik filtreli floresans metodu 10- Kantitatif lazer ışık üreten floresans metodu 11- Optik metodlar; optik çürük moniterizasyonu, optik tomografi, yakın kızılötesi (infrared) görüntüleme 12- Lazer floresans metodu 13- Ultrasonik ölçümlere dayanan metodlar 14- Elektronik çürük monitörü metodu 15- Floresans yardımlı çürük kaldırma apareyi ile birlikte kullanılan görülebilir floresans metodu. Çürük teşhisinin önemi şu şekilde sıralanmaktadır: 1.Tedavi şekline karar verebilmek için gerekli olan temelin oluşturulması 2.Hastaların bilgilendirilmesi ve hastalara önerilerde bulunulması 3.Toplum bazında sağlık hizmeti planlaması için tavsiyelerde bulunulması (17). 2.4.Risk Sağlık hizmetleri açısından risk, özel bir olaya maruz kalındıktan sonra özel bir sonucun ortaya çıkma olasılığı olarak tanımlanabilir (6,18,22,23) Çürük Riski Bireyde belirli bir süre içinde çürük lezyonu oluşma olasılığıdır. Çürük oluşumuna sebep olan birçok faktörün bir araya gelmesi veya yetersiz savunma mekanizmasının bir sonucu olarak çürük riskinde artış görülür (18,21,25,26). 5
12 Çürük riski tanımlaması yapılırken çürük aktivitesi, çürüğe yatkınlık ve çürük için risk profili gibi ayırt edici kavramları bilmek gerekmektedir. Çürük aktivitesi çürük lezyonunun ilerleme hızının ölçümüdür veya belirli bir sürede oluşan veya ilerleyen çürük lezyonlarının toplamıdır. Çürüğe yatkınlık söz konusu olan dişin çürük oluşturan çevreye yatkınlığı veya direnci olarak tanımlanır. Çürük için risk profili hastalığın prevalansı, insidansı, tedavi ihtiyacı gibi semptomlarının, etyolojik faktörlerinin, risk faktörlerinin ve koruyucu faktörlerinin kombine edilerek el ile veya bilgisayar yardımı ile grafikleştirmesi sonucunda ortaya çıkar (18,19,21,23,24,26) Çürük Riskinin Belirlenmesi Diş hekimliğinde çürük riskinin belirlenebileceği yaklaşımı 1980 li yılların başlangıçında ortaya çıkmış olup son 20 yılda popülarite kazanmıştır (27,28,29). Çürük riski birçok faktörün birleştirilmesi ve analiz edilmesi ile belirlenebilmektedir ve çürük riskinin bilinmesi günlük pratikte bireysel hasta riskini önceden değerlendirerek, çürükte rol alan temel faktörleri belirlemekte ve hastaya bireysel ihtiyaçlarına yönelik spesifik koruyucu yöntemler önermekte yardımcı olmaktadır (18). Çürük riskinin belirlenmesinin amaçları üç madde (24,25,31,32) ile sıralanabilmektedir: 1. Güvenli olarak daha uzun kontrol randevularının verilebilmesi için düşük risk grubunda bulunan hastaların belirlenmesi 2. Çürüğün aktif hale gelmeden önce çürük riski yüksek olan hastaların belirlenmesi 6
13 3. Çürüğün aktif olduğu hastalarda çürüğün durumundaki değişikliklerin takip edilmesi Çürük Riskinin Belirlenmesinde Etkili Faktörler Çürük riskinin değerlendirilmesinde rol oynayan faktörlerden en sık kullanılanları şu şekilde sıralanabilir: 1. Mevcut çürük durumu : Birçok epidemiyolojik ve klinik çalışmada kavitasyon oluşmuş ve oluşmamış çürük ile ilerde oluşabilecek çürük durumu arasında pozitif ilişki saptanmıştır (18,21,22,24,25,31,32). 2. Flor alımı : Flor alımının yapılan çalışmalarda demineralizasyonu önlediği, remineralizasyonu sağladığı, plaktaki bakterin metebolizmasını enzimlerini inhibe ettiği, plakta asit üretimini inhibe ettiği, plağın dişe adaptasyonunu önlediği görülmüştür. Bu yüzden çürüğü önlemede düzenli floroid alınımının önemli olduğu bilinmektedir (21,25,30,31,33,34). 3. Ağız hijyeni alışkanlıkları ve plak : Ağız hijeninin kötü olması dental plak oluşumuna neden olur. Yapılan araştırmalarda dental plağın çürük oluşumuna etki eden faktörlerden biri olduğunu göstermiştir (18,21,25,30,31,33). 4. Tükürük bakterileri : Yapılan birçok in vivo ve in vitro çalışmada tükürükte saptanan S. mutans ve laktobasillus sayısı ile çürük lezyonu arasında ilişki tespit edilmiştir (21,23,30,35,36). M.streptokoklar çürük başlangıcında, laktobasilluslar dentin çürüklerinde ve actinomycesler ise kök çürüğü lezyonlarından sorumlu tutulur (37). 7
14 Yapılan çalışmalarda M. Steptokok ve Laktobacilluslar arasında pozitif bir ilişki varlığı bulunmuştur (38). 5.Tükrük Akış Hızı ve Tükrüğün Tamponlanması: Tükrük akış hızı azalmış bireylerde çürük aktivitesinin belirgin olarak arttığı bilinmektedir (23,24). Yapılan çalışmalarda tükürüğün ağız sağlığı için etkileri şu şekilde sıralanabilir (18,23,26): Bunlar: Ağızda yıkayıcı etkisi Yiyecek ve bakterileri uzaklaştırarak plak oluşmasını önleme Bikarbonat, fosfat ve amfoterrik protein içeriğinden dolayı ağızda PH ve tamponlama kapasitesinde artış Tükürük akımının artışı ile dişte remineralizasyon sağlanması ve çözünmeyi önleme Tükürük içersindeki antikorlar (Ig A) ve lizozim, laktoferrin, laktoperoksidaz nedeni ile antibakteriyal ve antiviral aktiviteye sahip olma Tükürük bezlerinin bulunduğu bölgeye radyasyon uygulanması, bazı ilaçlar ve hastalıklar tükürük salınımında azalmaya neden olur. Tükürük akışındaki azalma diş çürüğünün artışına neden olur. Tükürük Salınımında Azalma Görülen Başlıca Sistemik Durumlar (21,23,26,30): İlaçlar Psikolojik faktörler Sjögren sendromu Hormonal değişiklikler 8
15 Diyabet Dehidratasyon Nörolojik hastalıklar Pankreas hastalıkları Karaciğer bozuklukları Beslenme bozuklukları Sistemik lupus eritematozis İmmün yetmezlik (AİDS) Tükürük bezi hastalıkları Sigara Yaşlanma Tükürük Akımında Azalmaya Neden olan İlaçlar: Antidepresanlar Antipsikotik ilaçlar Trankilizanlar Hipnotikler Antihistaminikler Antikolinerjikler Antihipertansifler Diüretikler Antiparkinson ilaçları İştah kesiciler Mide bulantısını kesen ilaçlar Antiemetikler 9
16 Kas gevşeticiler Balgam sökücüler Tamponlama kapasitesi akış hızına paralel seyretmektedir (18,25). Çürük oluşumunda tükürüğün tamponlama kapasitesi ve akış hızı en önemli iki faktör olarak düşünülürken, protein konsantrasyonu, değişik iyonlar ve enzim aktiviteleri gibi diğer tükürük ile ilgili faktörler de diş çürüğü oluşumunda etkilidir (18,21,23,26). 6-Diyet Besinlerin karyojenitesi ile çürük riski ilişkilidir. Besinlerin karyojenitesi besinin kimyasal yapısına, fiziksel yapısına, hazırlanışına, yenme şekline ve yenme sırasına bağlıdır. Günümüzde çürük gelişmiş toplumlarda şeker tüketiminin çürük prevelansı üzerinde etkisinin oldukça düşük olduğu bildirilmektedir. Dolayısıyla ağız hijjeni iyi olan çocuklarda beslenme alışkanlıklarına bakılmaksızın çürük artışının çok az olduğu gösterilmiştir. Bunun yanında fazla şeker tüketimi çürük prevelansında artışa sebep olduğu bildirilmektedir (18,20,22,26,30). 7- Sosyal faktörler a. Yaş Yapılan çalışmalarda yaşla birlikte çürük prevalansının arttığı gözlenmiştir (18,21,39). Sürmekte olan dişlerin okluzal plana ulaşıp mine olgunlaşmalarını tamamlayana kadar özelikle pit ve fissür yüzeylerinin çürüğe yatkın olduğu bildirilmiştir.(18,23,26) 10
17 b. Cinsiyet Çocukluk ve ergen dönemde kızların DMFT skorlarının erkeklerden daha yüksek olduğu bulunmuştur.(ancak kızların ağız hijyenleri genel olara erkeklere göre daha iyidir (18,35).) c.sosyoekonomik durum: Sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan topluluklarda çürük prevalansının yüksek olduğu bildirilmiştir (18,21,22,31). d.ailesel faktörler Genetik bilimindeki gelişmeler ile bireylerin fenotipik durumları ile çürük oluşumu arasında ilişki olduğuna dair bir görüş vardır. Bu duruma en iyi örnek anneden çocuğa S. mutans geçişidir. Bunun dışında genetik olarak çocuğa geçen dişlerin morfolojisi, pozisyonları, okluzyon,tükürük akış hızı ve immün sistem bozuklukları da etkilidir (18,22). e. Eğitim ve meslek ile ilgili faktörler Fırın, şekerleme fabrikası ve çikolata fabrikasında çalışanların çürük prevalansı yüksek bulunmuştur (19). 8-Genel tıbbi faktörler Bazı sistemik, psikolojik, sinirsel hastalıkların ve tükürük bezlerinin hastalıkların çürük oluşumuna etkisi vardır (19,21). 9-Düzenli Diş Hekimi Kontrolleri 10-Diğer Faktörler Protez kullanımı, hijen alışkanlıkları, hastanın yalnız yaşayıp yaşamaması gibi faktörler diş çürüğü riskinde etkilidir (21,31). 11
18 2.4.4 Çürük Risk Modelleri Çürük risk modelleri çürük oluşumuna neden olan veya çürük oluşumunu önleyen faktörlerin birbirleriyle ilişkisine göre çürük riskini inceleyen yöntemlerdir. Regresyon analizleri ile elde edilen modeller, yaş grupların risk profilleri ve bir bilgisayar programı olan Karyogram çürük risk modeli olarak kullanılmaktadır (9,40,41). Powell ve arkadaşlarına (39) göre ideal çürük riski belirleme metodunda olması gerekenler şöyle sayılabilir: 1. Hastanın yaşına uygun olmalıdır. 2. Diş hekiminin çalışma stiline uygun olmalıdır. 3. Populasyondaki çürük prevalansına uygun olmalıdır. 4. Kolay temin edilebilen ve pahalı olmayan ölçümlere dayanarak elde edilen çoklu faktörler içermeli ve bu faktörler içinde mevcut çürük durumu mutlaka yer almalıdır. 5. Spesivite ve sensitivite toplamı en az %160 olmalıdır. Regresyon Analiziyle Çürükte Etkili Faktörlerin Belirlenmesi : Bu modellerde çürükle ilişkili risk faktörleri regresyon analizleri ile değerlendirilip, hangi risk faktörlerinin yeni oluşan çürük lezyonları ile ilişkili olduğu tespit edilmeye çalışılmaktadır. Bu modellerde her faktör eşit olarak ağırlıklandırılmaktadır. İncelenen yaş grubundaki bireylerde çürük oluşumunda en etkili faktörler belirlenip, bu faktörler değerlendirilerek çürük riski tahmin edilir (39,42). Bireysel Risk Profili : Yaş gruplarına göre çürük insidansı, çürük prevalansı, çürüğe doğrudan neden olan faktörler, çürük oluşumunu modifiye eden iç ve dış faktörler ve koruyucu faktörler birlikte değerlendirilerek risk profilleri oluşturulur. Bireysel 12
19 çürük riski: C(0) risk yok, C(1) düşük risk, C(2) orta riskli, C(3) yüksek risk olarak ifade edilir. Bireysel çürük riski okul öncesi çocuklarda (Tablo 1), çocuklarda (Tablo 2), yetişkinlerde ve yaşlılarda olmak üzere 4 grupta farklı kritere göre değerlendirilir (43). Tablo 1. Okul öncesi çocuklarda çürük riski (43) 13
20 Tablo 2. Çocuklarda (6-9 yaş) çürük riski (43) 2.5 Karyogram Karyogram 1996 yılında literatüre girmiştir. Çürük risk faktörlerinin ağırlıklı değerlendirmesini yaparak çürük riskini belirler. Karyogram Malmö Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi tarafından tasarlanmıştır. Çürük deneyimi, diyet içeriği ve sıklığı, plak miktarı, tükürükteki mutans streptokok sayısı, tükürük akış hızı ve tamponlama kapasitesi, florür preparatlarının kullanımı, çürükle ilişkili sistemik hastalıklar ve klinisyenin izleniminin etkileşimini değerlendiren interaktif bir bilgisayar programıdır. Program 13 14
21 farklı dilde geliştirilmiştir ve kendi içinde yaklaşık 5 milyon farklı kombinasyon oluşturabilmektedir (9,10). Karyogram ın ilk versiyonu evrensel olarak diş çürüğündeki azalmanın altında yatan yöresel faktörlerin tespit edilebilmesi için yapılan geniş çaplı bir projenin kursunda tasarlanan bir eğitim modeli olarak 1996 yılında geliştirilmiştir. Bu eğitim modeli ortaya çıktıktan sonra 1997 yılında Bratthall ve arkadaşları çürük riskine odaklanarak Karyogram ın interaktif bilgisayar modelini yaratmışlardır (6,9,41). Karyogramın amacı çürük riskini nicelik olarak ifade etmek ve bireye özgü korunma yöntemleri önermektir. Bratthall ve arkadaşları (6) tarafından oluşturulan Karyogram beş bölümden oluşan pasta dilimli grafik ile gösterilmiştir. Bu yeşil, koyu mavi, kırmızı, açık mavi ve sarı ile gösterilen beş farklı renk diş çürüğü ile ilişkili farklı grupları gösterir. Koyu mavi diyet içeriğini ve diyet alınımının sıklığını, kırmızı bölüm plak miktarını ve mutans streptekokların kombinasyonunu gösterir. Geriye kalan yeşil bölüm ise çürükten korunma şansının yüzdelik dilimini verir (Şekil:3). Büyük bir yeşil kısım çürük riskinin düşük olduğunu iyi bir ağız sağlığını gösterirken; küçük yeşil kısım ise çürük riskinin yüksek olduğunu gösterir. 15
22 Şekil 3. Pasta Dilimli Grafik Karyogram'ın Kullanımı Bratth ve arkadaşları (6) Karyogram'ın kulanımını aşağıdaki şekilde anlatmışlardır. Hastanın Kaydı: Programa ilk olarak hastanın adı-soyadı, muayene tarihi ve hekimin ismini içeren kayıt bilgileri girilir. Ancak bu bilgiler programa kaydedilemez sadece çıktı alınarak saklanabilir (Şekil 4). Şekil 4. Hastanın kaydı 16
23 Fonksiyonlar: (Şekil 5): Ekranın sol üst köşesindedir. 1.Çıkış - Programı kapatır. 2.Yeni - Yeni bir hasta için yeni, boş bir ekran açar. 3.İlgili - Programla ilgili durumları gösterir. 4.Yardım - Programın nasıl çalıştırılacağı ile ilgili daha fazla bilgi edinilir. 5.Notlar - Hasta ile ilgili kayıt ve yorumların yazılması için sayfa açar. 6.Başlangıç açıklaması ve önerilen ölçümler - Programa girilen skorlara dayanarak elde edilebilecek hedeflenen koruyucu ve klinik faaliyetleri gösterir. 7.Çıktı - Karyogram ın veya önerilerin çıktısını alır. Şekil 5. Fonksiyonlar Karyogram'ın Bölümleri Ekranın sol alt köşesinde ise farklı renkte sekmelerde ise koyu mavi renk diyeti, kırmızı renk bakteriyi, açık mavi renk hassasiyeti ve sarı renk şartları gösterir. 17
24 Şekil 6. Karyogramın Farklı Renkteki Bölümleri Ülke Bölge Seçimi: Çürükle ilişkili faktörlerin etkinliği ülkelerin sosyal ve ekonomik yapılarına göre değişebilmektedir. Bu nedenle programda ülke/bölge için standart, düşük ve yüksek risk şeklinde üç farklı seçenek (Şekil 7) bulunmaktadır. Program, suları florlanmamış sanayileşmiş ülkeler için standart seçeneğinin kullanılmasını önermektedir. Şekil 7. Ülke bölge seçenekleri Grup Seçenekleri: Program grup için standart, düşük ve yüksek risk şeklinde üç farklı seçenek içermektedir. Çok sayıda açığa çıkmış kök yüzeyine sahip yaşlı bireyler için yüksek risk seçeneğinin kullanılması önerilmektedir. 18
25 Şekil 8. Grup seçenekleri Verilerin Skorlanması: Ekranın sağ tarafında ise çürükle ilgili faktörlere verilen skorlar yer alır. Programda yer alan her faktör önceden belirtilen kriterler göz önünde bulundurularak 0 dan 2 veya 3'e kadar sıralanan skalaya göre skorlanır. 0 olumlu yönde bir skorken skor 3'e doğru gittikçe çürük açısından olumsuz bir skor olarak değerlendirilir. Skorlama yapılırken daha önceki çürük deneyimleri, alakalı hastalıklar,diyetin karyojenitesi, fermente edilen yemek sayısı, günde kaç kez yemek yediği, plak miktarı, m.steptokok miktarı,florid programı, tükrük sekresyonu, tamponlama kapasitesi ve klinik yargı değerlendirilir (Şekil 9). Şekil 9. Karyograma Girilen Skorlar 19
26 Bu skorların en az 7 tanesi programa girilip enter tuşuna basıldığında ekranın ortasında karyogram belirir (Şekil 10,11). Ancak doldurulmamış her bir kutucuk programın spesivitesini azaltmaktadır. Şekil 10. Skorlar girilmeden ekranın görüntüsü Şekil 11. Skorlar girildikten sonra ekranın görüntüsü 20
27 Başlangıç verilerinin programa girilmesini takiben her birey için çürükten korunma şansının yüzdesi kaydedilir. Çürükten korunma olasılığı değeri arasında değişmektedir. Çürük oluşumu açısından %0-20 yüksek riski, %21-80 orta riski (%21-40, %41-60, %61-80), % ise düşük riski ifade etmektedir. Çürükten korunma yöntemlerinin önerilmesi: Ekranın sol üst köşesinde başlangıç açıklaması ve önerilen ölçümler yer alır (Şekil 12). Bu bölümde bireyin çürük riski, çürükle ilişkili faktörlere göre yorumlanır. Hastadaki etkin risk faktörlerine göre çürükten korunma yöntemleri önerilir. Şekil 12. Çürükten korunma yöntemlerinin önerilmesi 21
28 2.5.3 Karyogramda Yer Alan Skorların Açıklanması Bratthall ve arkadaşları (6) Karyogram'da yer alan faktörlere verilen skorları şu şekilde açıklamışlardır. 1) ÇÜRÜK DENEYİMLERİ SKOR 0= Çürük yok, dolgu yok AÇIKLAMA 1= Normalden iyi Tamamen çürüksüz dişlerin varlığı, daha önce yapılmış dolgu, çürük kavitesi veya çürüğe bağlı çekilmiş diş yok. 2= Aynı yaş grubu için normal Aynı yaş grubu ile kıyaslandığında normal. 3= Normalden kötü Aynı yaş grubu ile kıyaslandığında normalden kötü veya son bir yıl içinde birkaç yeni çürük lezyonu varlığı. Bu skorlama hastanın yaşadığı ülkede veya bölgede çürük prevelansı biliniyorsa yapılır. Geçmiş çürük deneyimlerinde varolan çürükler, dolgu sayısı, kayıp dişler göz önünde bulundurulur. Bunun için çürük prevelans hızı, DMFT, DMTS, dft, dfs kullanılır. Çürük prevelans hızı: Bir toplumda ağızda çürük veya sonuçlarını taşıyan birey sayısı Toplam muayene edilen birey sayısı edilir. x 100 olarak ifade DMFT: Muayene edilenbireylerdeki toplam çürük,dolgulu ve eksik diş sayısı Toplam muayene edilen birey sayısı x100 olarak ifade edilir. dft: DMFT indeksinin süt dişleri için hesaplanan formudur.dmft de kullanılan M (missing) bileşeni kullanılmaz, çünkü süt dişinin fizyolojik rezorbsiyonu nedeniyle mi çürük nedeniyle mi kaybedildiği bilinemez. Bu indekslere göre bulunan toplumdaki ortalamaya göre skorlanır. 22
29 2) İLGİLİ HASTALIKLAR SKOR AÇIKLAMA 0= Hastalık yok Çürük ile ilişkili genel bir hastalık belirtisi yok. Hasta sağlıklı. 1= Hafif derecedeki hastalık/durum Çürük oluşumunu dolaylı olarak etkileyecek genel bir hastalık veya zayıf görüş, hareket edememe gibi çürük riskinin yüksek olmasına sebep olabilecek diğer durumların varlığı. 2= Uzun süren şiddetli derecedeki hastalık/durum Hasta yatağa bağımlı olabilir veya hastada örneğin tükürük akışını engelleyecek devamlı ilaç kullanma hikayesi olabilir. 3) DİYETİN KARYOJENİTESİ SKOR 0= Çok az fermente edilebilen karbonhidrat 1= Az fermente edilebilen karbonhidrat, 'karyojenik olmayan' diyet 2= Orta fermente edilebilen karbonhidrat içeriği 3= Fazla fermente edilebilen karbonhidrat alımı, uygun olmayan diyet AÇIKLAMA Çok az fermente edilebilen karbonhidrat, çürük açısından oldukça iyi diyet. Şekerler ve diğer çürüğe neden olan karbonhidratlar çok az seviyede. En düşük Laktobasil sınıfı. Az fermente edilebilen karbonhidrat, 'karyojenik olmayan' diyet, çürük açısından uygun diyet. Şekerler ve diğer çürüğe neden olan karbonhidratlar az seviyede. Bilgilendirilmiş grup için diyet. Orta fermente edilebilen karbonhidrat içeriği. Şekerler ve diğer çürüğe neden olan karbonhidratlardan göreceli olarak zengin diyet. Çürük açısından uygun olmayan diyet. Şekerler ve diğer çürüğe neden olan karbonhidratların fazla alımı. Hastaya ait doğru bir yargıya varabilmek için 3 günlük diyet listesi (bir hafta sonu dahil edilmelidir) istenmelidir. Diyetin karyojenitesi ise şeker skoru 23
30 hesaplanarak değerlendirilebilir. Buna göre şekerli yiyecekler 3 gruba ayrılır ve diyet listesindeki sıklıklara göre puanlanır. Diyet listesi kaç günlük ise elde edilen şeker değeri gün sayısına bölünür ve günlük şeker puanı hesaplanır. Şekerlerin puanlamasında kullanılan değerler şu şekildedir: 1.Sıvı(gazoz,şekerli içecek,puding) :5 puan 2.Sert ve yapışkan (kek,büsküvi,çikolata,incir,sakız) :10 puan 3.Yavaş eriyen (sert şeker, pastil) :15 puan Kişinin günlük şeker skoru karyojenik olarak değerlendirildiğinde 5 ten düşük ise çok iyi, 10 ise iyi, 15 ten büyük ise diş çürüğü açısından kötü olarak değerlendirilir. 4) DİYET ALIM SIKLIĞI SKOR AÇIKLAMA 0= Günde en fazla üç öğün Diyet alım sıklığı çok az 1= Günde en fazla beş öğün Diyet alım sıklığı az 2= Günde en fazla yedi öğün Diyet alım sıklığı fazla 3= Günde yedi öğünden fazla Diyet alım sıklığı çok fazla 5) FLOR PROGRAMI SKOR AÇIKLAMA 0= Maksimum flor programı alıyor Florlu diş macununa ek olarak tabletler, çalkalama solüsyonları ve cilalar gibi ek uygulamalar. Maksimum flor programı. 1= Sık olmamakla birlikte ek flor uygulamaları Florlu diş macununa ek olarak sık olmamakla birlikte tabletler, çalkalama solüsyonları ve cilalar gibi Bazı ek uygulamalar 2= Sadece florlu diş macunu Sadece florlu diş macunu. 3= Hiç flor alımı yok Florlu diş macunu veya diğer flor uygulamalarının hiç birini almıyor. 24
31 6) PLAK MİKTARI: SKOR 0= Çok İyi bir oral hijjen, plak indexi PI<0.4 AÇIKLAMA Plak yok, bütün diş yüzeyleri temiz, hasta yüksek motivasyona sahip düzenli diş fırçası ve diş ipi kullanıyor 1= İyi bir oral hijjen, PI= Gingival marjine yakın bir miktar plak var. 2= Biraz daha kötü bir ağız hijjeni,pi= Çıplak göz ile de görülen depozit varlığı 3= kötü bir ağız hijjeni,pi>2.0 Dişin bütün yüzeylerini kaplayan plak varlığı Plak Indeksi'nin belirlenmesinde Silness-Löe plak indeksi kullanılması önerilir. 7) TÜKRÜK AKIŞ HIZI SKOR 0= Normal tükrük sekresyonu 1= düşük, ml/dk uyarılmış tükrük 2= düşük, ml/dk tükrük 3= çok düşük,<0.5ml/dk tükrük AÇIKLAMA 8) TAMPONLAMA KAPASİTESİ SKOR 0=Yeterli, dentabuff mavi 1=Azalmış, dentabuff yeşil AÇIKLAMA Normal tamponlama kapasitesi, PH>6.0 Biraz daha az tamponlama kapasitesi, PH= = Düşük, dentabuff sarı Düşük tamponlama kapasitesi,ph<4.5 25
32 9) MUTANS STREPTOKOKLAR SKOR 0=Strip mutans sınıf 0 1=Strip mutans sınıf 1 2=Strip mutans sınıf 2 3=Strip mutans sınıf 3 10) KLİNİK YARGI SKOR 0=Girilen skorlara göre Karyogram ın gösterdiğinden daha Olumlu 1= Normal skoru! Girilen diğer verilere göre oluşan risk 2=Girilen skorlara göre karyogram ın gösterdiğinden daha olumsuz 3=Çürük riskinin çok yüksek olması, girilen skorlara göre karyogram ın gösterdiğine bağlı kalmaksızın hekimin çürük oluşacağına inanması. AÇIKLAMA Tükürük mutans streptokokların sayısı çok az veya 0. Bakteri diş yüzeylerinin sadece %5'inde kolonize olmuştur. Tükürükte mutans streptokokların sayısı az. Bakteri diş yüzeylerinin %20'sinde kolonize olmuştur. Tükürükte mutans streptokokların sayısı fazla. Bakteri diş yüzeylerinin %60'ında kolonize olmuştur. Tükürükte mutans streptokokların sayısı çok fazladır. Bakteri diş yüzeylerinin %80'inden fazlasında kolonize olmuştur. AÇIKLAMA Sosyal faktörler gibi faktörlerin etkisi ile hekimin karyogram ın gösterdiğinden daha olumlu bir bakış açısı olması ve çürükten korunma şansının yüzdelik dilimini gösteren yeşil bölgeyi büyütmek istemesi. Sosyal faktörler gibi faktörlerin etkisi ile hekimin karyogram ın gösterdiği çürük riski ile aynı bakış açısı olması. Sosyal faktörler gibi faktörlerin etkisi ile hekimin karyogram ın gösterdiğinden daha olumsuz bir bakış açısı olması ve çürükten korunma şansının yüzdelik dilimini gösteren yeşil bölgeyi küçültmek istemesi. Sosyal faktörler gibi faktörlerin etkisi ile hekimin Karyogram ın gösterdiğinden çok daha olumsuz bir bakış açısı olması. Hekim ilerleyen yıllarda kesinlikle çürük oluşacağını düşünerek ve çürükten korunma şansının yüzdelik dilimini gösteren yeşil bölgeyi minimal hale getirir. Hekim programın belirlenmiş tahminini reddetmektedir. 26
33 Bu faktör prensipte diğer faktörlerden farklıdır. Hekime klinik hislerini ifade etme şansı sağlar. Klinik karar otomatik olarak 1 skoruna ayarlanmıştır. Eğer klinik karara 1 den farklı bir skor verilecekse tüm skorlar girildikten sonra ve Karyogram ın sonucu görüldükten sonra yapılmalıdır. 3 skorunu vermek hekimin Karyogram ı kullanmamasını gerektirir çünkü bu skor programın kararının reddedilmesi demektir. 27
34 GEREÇ VE YÖNTEMLER Çalışma Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Pedodonti kliniğine başvuran 5-6 yaş grubu çocuklarda ve Ege Üniversitesi Anaokulu 6 yaş grubu hazırlık sınıfındaki çocuklarda uygulanmıştır. Çalışmaya 34 erkek 26 kız toplam 60 çocuk katılmıştır. Tükrük ph tahlili Ege Üniversitesi Diş Hekimliği laboratuarında yapılmıştır Verilerin Toplanması Araştırmamızın aşamaları: 1.Anket formlarının hazırlanması ve doldurulması 2.Klinik muayene 3.Tükürük testlerinin uygulanması 4.Verilerin değerlendirilmesi ve Karyogram programına göre skorlanması 5.Karyograma göre çürükten korunma olasılığının belirlenmesi Anket Formunun Hazırlanması Ve Doldurulması Anket formunda hasta bilgilerinin yanı sıra, daha önce bu konuda yapılan çalışmalarda esas alınarak karyogram içersinde bulunan çürük riskiyle ilişkili sistemik, kronik hastalıklar, düzenli kullanılan ilaçlar, beslenme ve hijyen alışkanlıkları, karbonhidratlı besinlerin kullanım sıklığı hakkında sorular yer almaktadır (Ek-1). Ayrıca Karyogram'da kullanılacak olan tükürük testi bulguları, ağız muayenesi sonuçları için ayrı bölümler hazırlanmıştır. 28
Politika. Görevliler Branşlar Muhasebe. Görevler Hedef gruplar Hasta ödeme planı. Ağız diş sağlığı
Tablo 1. Diş Sağlık Hizmet Sunumu Politika Ağız diş sağlığı sunumu sistemi Görevliler Branşlar Muhasebe Görevler Hedef gruplar Hasta ödeme planı Ağız diş sağlığı Tablo 2. Genel Ağız Diş Sağlığı Sektörünün
Detaylı1. GİRİŞ 1981 yılında ağız-diş sağlığı açısından 2000 yılında ulaşılması gereken küresel hedef Dünya Sağlık Örgütü tarafından 12 yaş için DMFT nin 3 den fazla olmaması 2001 yılında 1.74 den fazla olmaması
DetaylıPeriodontoloji nedir?
Periodontoloji 1 2 Periodontoloji Periodontoloji nedir? Periodontoloji, dişleri ve implantları çevreleyen yumuşak ve sert dokuların iltihabi hastalıkları ve bunların tedavisi ile ilgilenen bir dişhekimliği
DetaylıMERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065
MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065 TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI (2014 2017) TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ
DetaylıUykudan önce ASLA!!!
Uykudan önce ASLA!!! ŞEKER TÜKETİMİ-5 BAŞARAMAZSAN!!! Şekeri tükettikten hemen sonraki ALIŞKANLIĞI OTURTMAYA ÇALIŞ ; Macunlu ya da macunsuz fırçalasın, Ağzını suyla çalkalasın, Peynir-yoğurt yesin ya da
Detaylı2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 2. SINIF RESTORATİF DİŞ TEDAVİSİ TEORİK DERS PROGRAMI
2. SINIF RESTORATİF DİŞ TEDAVİSİ TEORİK DERS PROGRAMI 1. hafta Konservatif Diş Tedavisine giriş, Diş yüzeyi terminolojisi 2. hafta Kavite sınıflandırması ve kavite terminolojisi (Sınıf I ve II kaviteler)
Detaylı(İnt. Dr. Doğukan Danışman)
(İnt. Dr. Doğukan Danışman) *Amaç: Sigara ve pankreas kanseri arasında doz-yanıt ilişkisini değerlendirmek ve geçici değişkenlerin etkilerini incelemektir. *Yöntem: * 6507 pankreas olgusu ve 12 890 kontrol
DetaylıAYNI YÖREDE BULUNAN 242 BİREYİN PROTETİK MUAYENE BULGULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt III, Sayı 1, Sayfa 121-125, 1986 AYNI YÖREDE BULUNAN 242 BİREYİN PROTETİK MUAYENE BULGULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Hüsnü YAVUZYILMAZ* Celil DİNÇER** M. Emin TOPÇU*** Koruyucu
DetaylıGünümüzde diş ve diş eti hastalıkları bütün dünyada yaygın ve önemli bir sorundur. Çünkü ağız ve diş sağlığı genel sağlığımızla yakından ilişkilidir.
Ağız ve Diş Sağlığı Günümüzde diş ve diş eti hastalıkları bütün dünyada yaygın ve önemli bir sorundur. Çünkü ağız ve diş sağlığı genel sağlığımızla yakından ilişkilidir. Ağız sağlığı: Dişler ve onları
DetaylıKORUYUCU DİŞ HEKİMLİĞİ-YER TUTUCULAR-FLOR UYGULAMASI-FİSSÜR ÖRTÜCÜLER
KORUYUCU DİŞ HEKİMLİĞİ-YER TUTUCULAR-FLOR UYGULAMASI-FİSSÜR ÖRTÜCÜLER Koruyucu Diş Hekimliği Çocuklarda koruyucu diş hekimliği yaklaşım ve tedavileri şu başlıklardan oluşur:» Fırçalama» Diş gelişiminin
DetaylıProbiyotik suşları. Prof Dr Tarkan Karakan Gazi Üniversitesi Gastroenteroloji Bilim Dalı
Probiyotik suşları Prof Dr Tarkan Karakan Gazi Üniversitesi Gastroenteroloji Bilim Dalı İnsan ve bakteri ilişkisi İnsan vücudundaki bakterilerin yüzey alanı = 400 m 2 (Tenis kortu kadar) İnsandaki gen
DetaylıKARBONHİDRATLAR, DİŞ ÇÜRÜĞÜ, BESLENME BİLGİSİ
KARBONHİDRATLAR, DİŞ ÇÜRÜĞÜ, BESLENME BİLGİSİ Karbonhidratların diş çürüğünün oluşumundaki rolünü, çürük oluşumunda etkili diğer biyo-medikal ve psiko-sosyal etkenlerle birlikte değerlendirmek gerekir
DetaylıTanı ve Tedavi Planlaması. Prof.Dr. Kıvanç Kamburoğlu Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi Ana Bilim Dalı
Tanı ve Tedavi Planlaması Prof.Dr. Kıvanç Kamburoğlu Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi Ana Bilim Dalı Hastalıkların uygun ve doğru tedavisi için ilk koşul doğru
DetaylıTDB AKADEMİ Oral İmplantoloji Programı Temel Eğitim (20 kişi) 1. Modül 29 Eylül 2017, Cuma
TDB AKADEMİ Oral İmplantoloji Programı Temel Eğitim (20 kişi) 1. Modül 29 Eylül 2017, Cuma Oral İmplantolojide Temel Kavramlar, Teşhis ve Tedavi Planlaması 13.30-15.00 Dental implantların kısa tarihçesi
DetaylıENDODONTİK TEDAVİDE BAŞARI VE BAŞARISIZLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Prof. Dr. Feridun ŞAKLAR ENDODONTİK TEDAVİDE BAŞARI VE BAŞARISIZLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ BAŞARI ORANLARI Kök kanal tedavisindeki başarı oranlarının belirlenmesi için bu güne kadar çok sayıda çalışma yapılmıştır.
DetaylıBakteriler, virüsler, parazitler, mantarlar gibi pek çok patojen hastalığın oluşmasına neden olur.
Dr.Armağan HAZAR ZATÜRRE (PNÖMONİ) Zatürre yada tıbbi tanımla pnömoni nedir? Halk arasında zatürre olarak bilinmekte olan hastalık akciğer dokusunun iltihaplanmasıdır. Tedavi edilmediği takdirde ölümcül
DetaylıSüt dişleri neden önemlidir? İlk dönemde süt dişlerinin bakımı nasıl yapılmalıdır?
1 2 Süt Dişleri Süt dişleri neden önemlidir? Sanılanın aksine, diş sağlığı açısından süt dişleri önemli dişlerdir. Bu dişler, daimi dişlerin oluşumu ve çenelerin gelişimi esnasında konuşma ve çiğneme açısından
DetaylıGenel Bilgiler. Hastalar için önemli hususlar
Genel Bilgiler Bölümümüzde uyguladığımız kapsamlı muayene esnasında; genel sağlık durumunuz ile ve varsa sürekli kullandığınız ilaçlarla ilgili bilgi alınır; genel ağız muayeneniz yapılır, tedaviden beklentileriniz
DetaylıKronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi. Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi
Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kaliteli yaşam; kişinin temel ihtiyaçlarını karşıladığı,
DetaylıDersin Kodu Dersin Adı Z/S T U K DPE 603 Fiziksel, psikolojik, sosyal gelişim ve davranış
PEDODONTİ Ders Koordinatörü: Prof. Dr. Serap Çetiner, scetiner@neu.edu.tr DersSorumluları: Prof. Dr. Serap Çetiner, scetiner@neu.edu.tr Prof.Dr. Şaziye Aras, saziye_aras@yahoo.com Prof.Dr. Leyla Durutürk,
DetaylıÇene Eklemi (TME) ve Yüz Ağrıları Merkezi
Çene Eklemi (TME) ve Yüz Ağrıları Merkezi Beyin Tümörleri Çene Eklemi (TME) ve Yüz Ağrıları Merkezi Sizde mi Diş Sıkıyorsunuz? Diş sıkma ve gıcırdatma, gece ve/veya gündüz oluşabilen istemsiz bir aktivitedir.
DetaylıSAĞLIK ÖLÇÜTLERİ. Doç. Dr. Zeliha Öcek EÜTF Halk Sağlığı AD
SAĞLIK ÖLÇÜTLERİ Doç. Dr. Zeliha Öcek EÜTF Halk Sağlığı AD 1 8 Ağustos 2001 de Bayer kolestrol düzeyini düşeren bir ilaç olan cerivastatin i ABD ve Avrupa daki 52 ölümle ilişkili bulunması nedeniyle piyasadan
DetaylıPeriodontoloji nedir?
Periodontoloji Periodontoloji nedir? Periodontoloji, dişleri ve implantları çevreleyen yumuşak ve sert dokuların iltihabi hastalıkları ve bunların tedavisi ile ilgilenen bir dişhekimliği dalıdır. Periodontoloji,
DetaylıTÜRKİYE DE AĞIZ-DİŞ SAĞLIĞI VE KORUYUCU UYGULAMALARIN ÖNEMİ
TÜRKİYE DE AĞIZ-DİŞ SAĞLIĞI VE KORUYUCU UYGULAMALARIN ÖNEMİ 28 Ocak 2015 Türkiye de Ağız ve Diş Sağlığı Durumu 0-14 yaş grubunda; süt ve daimi dişlerde ortalama 3.7 çürük+dolgulu+çekilen diş (DMFT indeksi)
Detaylı14 Kasım Dünya Diyabet Günü. Kadınlar ve Diyabet: Sağlıklı bir gelecek hakkımız
14 Kasım Dünya Diyabet Günü Kadınlar ve Diyabet: Sağlıklı bir gelecek hakkımız 14 Kasım Dünya Diyabet Gününe ilişkin Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalımızın bilgilendirme metni:
DetaylıŞişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır.
ŞİŞMANLIK (OBEZİTE) Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır. Yağ dokusunun oranı; Yetişkin erkeklerde % 12 15, Yetişkin kadınlarda %20 27 arasındadır. Bu oranların
DetaylıPrediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi
Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kronik Böbrek Hastalığı (KBH); popülasyonun
DetaylıMEME KANSERİ. Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler
MEME KANSERİ Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler KANSER NEDİR? Hücrelerin kontrolsüz olarak sürekli çoğalmaları sonucu yakındaki ve uzaktaki başka organlara yayılarak kötü klinik
DetaylıDoç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri
Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri Hastalıkların tedavisinde kat edilen yol, bulaşıcı hastalıklarla başarılı mücadele, yaşam koşullarında düzelme gibi
DetaylıRESTORATİF DİŞ TEDAVİSİ
RESTORATİF DİŞ TEDAVİSİ Ders Koordinatörü: Prof. Dr. Nuran Ulusoy, nulusoy@neu.edu.tr Ders Sorumluları: Prof. Dr. Nuran Ulusoy, nulusoy@neu.edu.tr Prof. Dr. Hikmet Solak, hsolak@neu.edu.tr Prof. Dr. Arzu
DetaylıKULLANMA TALİMATI. SINECOD depo tablet 50 mg Ağız yoluyla alınır.
KULLANMA TALİMATI SINECOD depo tablet 50 mg Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: Her bir depo tablet 50 mg butamirat sitrat içerir. Yardımcı maddeler: Laktoz, tartarik asit, povidon K30, hidroksipropil metil
DetaylıDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Doğum Mevsimi İlişkisi. Dr. Özlem HEKİM BOZKURT Dr. Koray KARA Dr. Genco Usta
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Doğum Mevsimi İlişkisi Dr. Özlem HEKİM BOZKURT Dr. Koray KARA Dr. Genco Usta Giriş DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu), çocukluk çağının en sık görülen
DetaylıYATAN HASTA DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ
REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hasta Değerlendirme Kurulu Adem Aköl Kalite Konseyi Başkanı Sinan Özyavaş Kalite Koordinatörü 1/5 1. AMAÇ Bu prosedürün
DetaylıTND Böbrek Sağlığı Otobüsü
Sık görülen, Morbidite ve mortalitesi yüksek olan, Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, Büyük ekonomik yük getiren, Farkındalığı ve erken tanısı düşük olan, Önlenebilen veya geciktirilebilen bir hastalıktır.
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ
HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ DERYA DUMAN EMRE ERDEM Prof.Dr. TEVFİK ECDER DİAVERUM GENEL MERKEZ ÖZEL MERZİFON DİYALİZ MERKEZİ GİRİŞ Son yıllarda önem
DetaylıÇÜRÜK AKTİVİTE TESTİ (ÇAT):
ÇÜRÜK AKTİVİTE TESTİ (ÇAT): Çürük risk değerlendirmesinin bir parçası olarak 1- Her yaş için ağız diş bakımını öğretmek için; 2- Hamilelerde; 3- Ortodonti hastalarında; 4- Yaygın restorasyon çalışmalarında;
DetaylıÖzgün Problem Çözme Becerileri
Özgün Problem Çözme Becerileri Research Agenda for General Practice / Family Medicine and Primary Health Care in Europe; Specific Problem Solving Skills ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ
DetaylıYaşam kalitesini olumsuz etkileyen, Önlenebilen veya geciktirilebilen bir hastalıktır.
Sık görülen, Morbidite ve mortalitesi yüksek olan, Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, Büyük ekonomik yük getiren, Farkındalığı ve erken tanısı düşük olan, Önlenebilen veya geciktirilebilen bir hastalıktır.
DetaylıTEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ
TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ Dr. Fatma IŞIK COŞKUNSES İSG Uzmanı / İSGÜM Kimyasal maddeler sanayimizin ve günlük yaşantımızın içinde bir çok alanda
DetaylıEĞİTSEL VE DAVRANIŞSAL DEĞERLENDİRME ASSESSMENT Ders 1: Tarihsel, Felsefi ve Yasal Boyutları. Prof. Dr. Tevhide Kargın
EĞİTSEL VE DAVRANIŞSAL DEĞERLENDİRME ASSESSMENT Ders 1: Tarihsel, Felsefi ve Yasal Boyutları Prof. Dr. Tevhide Kargın Tarihsel, Felsefi ve Yasal Boyutları Tanım: Kabaca değerlendirme bir birey hakkında
DetaylıYETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ
YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ A.D. Madde deyince ne anlıyoruz? Alkol Amfetamin gibi uyarıcılar Kafein Esrar ve sentetik kannabinoidler
DetaylıRENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ
RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ 20.05.2010 Giriş I Renovasküler hipertansiyon (RVH), renal arter(ler) darlığının neden
DetaylıHOŞGELDİNİZ. Diaverum
HOŞGELDİNİZ 1 HEMODİYALİZ HASTALARININ DİYALİZ KLİNİKLERİNDEN BEKLENTİLERİ Gizem AKYOL¹, Nergiz TEKYİĞİT¹,Ayşegül TEMİZKAN KIRKAYAK¹,Fatma KABAN²,Filiz AKDENİZ²,Tevfik ECDER²,Asiye AKYOL³ 1-Diaverum Özel
DetaylıTARİHÇE BÖLÜMLER. Fakültemiz Klinik Bilimler Bölümü altında hizmet veren sekiz Anabilim Dalı bulunmaktadır.
TARİHÇE Adıyaman Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, 15/04/2011 tarihli ve 27906 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 04/04/2011 tarihli ve 2011/1595 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuştur. Yükseköğretim
DetaylıYETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR?
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun, büyümesi yenilenmesi çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasıdır. Ş. İKİBUDAK BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ SAĞLIKLI BİR Y AŞAMIN
DetaylıÇevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri
Çevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri Çevremizde bulunan sağlık kuruluşları, herhangi bir sağlık probleminde müdahalede bulunan ve tedavi amacı güden kuruluşlardır. Yaşadığınız çevrede bulunan
DetaylıFAZLA SU HÜCRELERİ ŞİŞİRİYOR
FAZLA SU HÜCRELERİ ŞİŞİRİYOR Yeni yapılan çalışmalar birçok insanın egzersiz sırasında veya sonrasında çok fazla su tükettiğini ortaya koyuyor. Clinical Journal of Sport Medicine de yayımlanan çalışma,
DetaylıRomatizmal Mitral Darlığında Fetuin-A Düzeyleri Ve Ekokardiyografi Bulguları İle İlişkisi
Kahramanmaraş 1. Biyokimya Günleri Bildiri Konusu: Romatizmal Mitral Darlığında Fetuin-A Düzeyleri Ve Ekokardiyografi Bulguları İle İlişkisi Mehmet Aydın DAĞDEVİREN GİRİŞ Fetuin-A, esas olarak karaciğerde
DetaylıİSG RİSK DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ
.0 AMAÇ : BAŞAKŞEHİR 'nin kanundan doğan, yapmakla mükellef olduğu "İş Sağlığı ve Güvenliği" risklerinin nasıl değerlendirileceğini belirlemek,.0 KAPSAM : BAŞAKŞEHİR N'de uygulanan "İş Sağlığı ve Güvenliği
DetaylıOp. Dr. Tonguç SUGÜNEŞ SOSYAL GÜVENLİK KURUMU Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürü
Op. Dr. Tonguç SUGÜNEŞ SOSYAL GÜVENLİK KURUMU Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürü Sağlıkta Dönüşüm Programı ve Sosyal Güvenlik Reformu Reform öncesi Türkiye de sağlıkta geri ödeme, 3 farklı sigorta sistemiyle
DetaylıPROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ
PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ PROSTAT BÜYÜMESİ Prostat her erkekte doğumdan itibaren bulunan, idrar torbasının hemen altında yer alan bir organdır. Yaklaşık 20 gr ağırlığındadır ve idrar torbasındaki idrarı
Detaylıİyi bilgilendirilmiş olarak karar vermek. Göğüs kanseri erken teşhis programı
İyi bilgilendirilmiş olarak karar vermek Göğüs kanseri erken teşhis programı Neden kadınlara kalite garantili bir görüntüleme programında bir mamografi sunulmaktadır? 50 ile 69 yaş grubu arası kadınların
DetaylıRisk Değerlendirilmesi. erlendirilmesi
Ağız z Diş Sağlığı Risk Değerlendirilmesi erlendirilmesi Risk değerlendirmesinin erlendirmesinin Tanımı Eldeki etkenlere ait bilgileri kullanarak ağız diş hastalıklarının hangilerinin önlenebilir veya
DetaylıÜniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor?
Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Ebru Turgut 1, Yunus Emre Sönmez 2, Şeref Can Gürel 1, Sertaç Ak 1 1 Hacettepe
DetaylıBİYOİSTATİSTİK. Genel Uygulama 1. Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Genel Uygulama 1 Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr Soru 1 Ege Üniversitesi Diş
DetaylıÖZEL UNCALI MEYDAN HASTANESİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ PLANI
Sayfa No: 1/5 ların yaralanma riskinin azaltılması Hastanelerimizde kesici ve delici alet yaralanmalarını önlemeye yönelik düzenlemelerin yapılması -Enfeksiyon Kontrol tedavisini sağlayan tüm sağlık personeli
DetaylıİŞLETME RİSK YÖNETİMİ. Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/21
İŞLETME RİSK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/21 Kuruluşların, artan belirsizlik ortamında, stratejilerini belirlemeleri ve bu stratejiler doğrultusunda gelişimlerini sürdürmelerinde, yeni
DetaylıSİGARA KULLANAN VE KULLANMAYAN BİREYLERİN PERİODONTAL DURUMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI
SİGARA KULLANAN VE KULLANMAYAN BİREYLERİN PERİODONTAL DURUMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI ÖZET: Birçok araştırma periodontal sağlıkla sigara kullanımı arasında önemli bir ilişki olduğunu göstermiştir. Bu gerçeği
DetaylıAKILCI İLAÇ KULLANIMI AKILCI ANTİBİYOTİK KULLANIMI. Adana Devlet Hastanesi 2016 Ecz. Gonca DURAK
AKILCI İLAÇ KULLANIMI AKILCI ANTİBİYOTİK KULLANIMI Adana Devlet Hastanesi 2016 Ecz. Gonca DURAK Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır. Kişilerin
DetaylıDİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ ANABİLİM DALLARI 2013-2014 KLİNİK STAJ BARAJLARI (EK-4)
DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ ANABİLİM DALLARI 2013-2014 KLİNİK (EK-4) SINIF PEDODONTİ ANABİLİM DALI Adet AÇIKLAMA Kompomer, Amalgam,Kompozit dolgu 45 Tüm dolgu tedavileri, anterior ve posterior dişler dahil
DetaylıHALK SAĞLIĞINDA KULLANILAN KAVRAMLAR. Prof.Dr. Ayfer TEZEL
HALK SAĞLIĞINDA KULLANILAN KAVRAMLAR Prof.Dr. Ayfer TEZEL HALK SAĞLIĞI Bir toplumdaki bütün insanları; yaşadıkları çevre ile birlikte ele alan, İnrauterin hayattan ölünceye kadar kendi sorumluluğu altında
DetaylıMEME KANSERİ TARAMASI
MEME KANSERİ TARAMASI Meme Kanseri Taramanızı Yaptırdınız Mı? MEME KANSERİ TARAMASI NE DEMEKTİR? Kadınlarda görülen kanserlerin %33 ü ve kansere bağlı ölümlerin de %20 si meme kanserine bağlıdır. Meme
DetaylıSPORDA BESLENME ÖYKÜSÜ VE TÜKETİM KAYITLARI. Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU
SPORDA BESLENME ÖYKÜSÜ VE TÜKETİM KAYITLARI Prof. Dr. Funda ELMACIOĞLU Sporcunun Kişisel Bilgileri Aileye ait bilgi Siklet Sporları *Diğer Sporlar Tıbbi Öykü Sigara Alkol? ( Vitamin C? ) Kullanılan farmakolojik
DetaylıT.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik Yönetimi ve Tanıtım Daire Başkanlığı
T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik Yönetimi ve Tanıtım Daire Başkanlığı Tüm maddeler zehirdir, ilacı zehirden ayıran dozudur 3 Akılcı İlaç Kullanımı
DetaylıREVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No
REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hemşirelik Protokolleri Adem Aköl Sinan Özyavaş Hazırlama Komitesi Kalite Konseyi Başkanı Kalite Koordinatörü 1/5
DetaylıPsikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar
Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindekipayı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 Akılcı İlaç Kullanımı;
DetaylıProf. Dr. H. Zafer Güney Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
Prof. Dr. H. Zafer Güney Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Araştırma Serisi 9-2011 1 AİK- DSÖ TANIMI Hastaların ilaçları klinik ihtiyaçlarına uygun şekilde,
DetaylıMelek ŞAHİNOĞLU, Ümmühan AKTÜRK, Lezan KESKİN. SUNAN: Melek ŞAHİNOĞLU. Malatya Devlet Hastanesi Uzman Diyabet Eğitim Hemşiresi
DİYABET HASTALARININ HASTALIK ALGI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ Melek ŞAHİNOĞLU, Ümmühan AKTÜRK, Lezan KESKİN SUNAN: Melek ŞAHİNOĞLU Malatya Devlet Hastanesi Uzman Diyabet Eğitim Hemşiresi Amaç: TURDEP-2
DetaylıAĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞIMIZ ELİMİZDE
AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞIMIZ ELİMİZDE Ağız ve diş sağlığı anne karnında başlar Doğum öncesi yeterli beslenen ve sağlam doğan bebeklerin 6 aylıktan itibaren ilk SÜT DİŞLERİ çıkar 2,5 3 yaşın sonuna kadar çocuğun
DetaylıNAZİLLİ DEVLET HASTANESİ RİSK ANALİZİ PROSEDÜRÜ
Sayfa 1 / 6 1. AMAÇ 2. KAPSAM Nazilli Devlet Hastanesinde bölüm bazında risk değerlendirmeleri yaparak çalışanların çalıştıkları alanlardan kaynaklı risklerini belirlemek ve gerekli önlemlerin alınmasını
DetaylıKARŞIYAKA HİPERTANSİYON PREVALANS VE FARKINDALIK (KARHİP) ÇALIŞMASI
KARŞIYAKA HİPERTANSİYON PREVALANS VE FARKINDALIK (KARHİP) ÇALIŞMASI Hipertansiyon (HT) çağımızın en önemli sağlık sorunu olup mortalite ve morbidite nedenlerinin başında gelmektedir. Türkiye de de tüm
DetaylıTALASEMİDE OSTEOPOROZ EGZERSİZLERİ
TALASEMİDE OSTEOPOROZ EGZERSİZLERİ DR. FZT. AYSEL YILDIZ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ, İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON ANABİLİM DALI Talasemi; Kalıtsal bir hemoglobin hastalığıdır. Hemoglobin
DetaylıİSTANBUL TIP FAKÜLTESİ Dönem 6 Öğrenim Esasları. A. Genel Tanıtım B. Çalışma Kılavuzu C. Rotasyon Tablosu D.Dönem Kurulu E.
İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ Dönem 6 Öğrenim Esasları A. Genel Tanıtım B. Çalışma Kılavuzu C. Rotasyon Tablosu D.Dönem Kurulu E. İletişim A. GENEL TANITIM Dönem 6, tıp eğitiminin önceki 5 yılında edinilen bilgi,
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr
DetaylıRehabilitasyon Hizmetleri
14. HAFTA Rehabilitasyon Hizmetleri Hastalık, kaza veya yaralanma sonucu gelişen sınırlanmış fonksiyonel kapasitenin, geçici veya kalıcı yetersizliklerin, hastalığın tedavisi ile birlikte veya tedavi sonrası,
Detaylı14 Aralık 2012, Antalya
Hamilelerde Uyku Bozukluğunun Sorgulanması ve Öyküden Tespit Edilen Huzursuz Bacak Sendromunda Sıklık, Klinik Özellikler ve İlişkili Olabilecek Durumların Araştırılması A Neyal, G Benbir, R Aslan, F Bölükbaşı,
DetaylıGERİATRİK HASTAYA YAKLAŞIM
GERİATRİK HASTAYA YAKLAŞIM Demografik anlamda yaşlılığın sınırı 65 yaş olarak benimsenmektedir. 65-74 arası erken yaşlılık, 75-84 yaş arası yaşlılık, 85 yaş ve üzerindekiler ileri yaşlılık dönemidir. Yaşlanma
DetaylıHASTA VE YAKINLARININ EĞİE. Hazırlayan Cihan Arabacı PROSEDÜRÜ
HASTA VE YAKINLARININ EĞİE ĞİTİMİ Hazırlayan Cihan Arabacı Eğitim Hemşiresi PROSEDÜRÜ 1 HASTA VE YAKINLARININ EĞİTİMİ Hasta ve yakınlarının tedavi ve bakım süreçlerine katılımı, hem hastanın kendisini
DetaylıHEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME
HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME Psi. Özge Kutay Sos.Yelda ġimģir Ġzmir,2014 HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI
DetaylıFIRÇALAR ÇANTADA DİŞLER YOLUNDA. Hakan Yusuf GÜNER Vali
FIRÇALAR ÇANTADA DİŞLER YOLUNDA Hakan Yusuf GÜNER Vali Eylül 2014 PROJENİN AMACI Genel Amacı İlköğretim 1. sınıf öğrencilerine: Düzenli fırçalama eğitimi ( günde en az 1 kere akıllı fırçalatmak ) Öğretmen-veli
DetaylıDeğerlendirme. Seksüel Anamnez Detaylı bir medikal ve psikolojik anamnez Partnerle görüşme Medikal anamnez Seksüel anamnez
Dr. MANSUR DAĞGÜLLİ Epidemiyoloji Memnun edici seksüel performansa izin verecek yeterli ereksiyonu sağlamak ve devam ettirmedeki kalıcı yetersizlik Hem etkilenen kişiler hem de onların partner ve ailelerinin
DetaylıDiyabet nedir? Ensülin nedir?
Was ist Diabetes? Was ist Insulin? (Türkisch) Diyabet nedir? Ensülin nedir? Diyabet melitusun temelleri Diyabet melitus Diyabet, kronik bir özümleme bozukluğudur. Diyabetli olmak demek, ya vücudunuzun
DetaylıChapter 10. Summary (Turkish)-Özet
Chapter 10 Summary (Turkish)-Özet Özet Vücuda alınan enerjinin harcanandan fazla olması durumunda ortaya çıkan obezite, günümüzde tüm dünyada araştırılan sağlık sorunlarından birisidir. Obezitenin görülme
DetaylıMETODOLOJİ Bu çalışma Avrupa Parlementosu ve Düzenleme Kurulu nun kozmetik ürünler üzerine olan 30 kasım 2009 tarih ve 1223/2009 numaralı düzenlemesine uygun olarak dizayn edilmiştir. Bu çalışma, Avrupa
DetaylıOBEZİTE DİYABET VE METABOLİK HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI
OBEZİTE DİYABET VE METABOLİK HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI Dr. Sabahattin KOCADAĞ Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı Dünyada her yıl 2,8 milyon insan, fazla kilolu (obezite de dahil) olmak nedeniyle
DetaylıUYGUN İŞE YERLEŞTİRME. Volkan Dündar
UYGUN İŞE YERLEŞTİRME Volkan Dündar UYGUN İŞE YERLEŞTİRME KAPSAMI İşe giriş muayenesi ve işe yerleştirme birbirini tamamlayan kavramlardır. İşe Giriş Muayenesi Aralıklı Kontrol Muayenesi Erken Kontrol
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Uygulama 4 Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Uygulama 4 Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr 1 Örnek Senaryo İmplant üreten İMPLANTDENT
DetaylıGenellikle 50 yaş üstünde görülür ancak seyrekte olsa gençler de de görülme olasılığı vardır.
Erkek üreme sisteminin önemli bir üyesi olan prostatta görülen malign (kötü huylu)değişikliklerdir.erkeklerde en sık görülen kanser tiplerindendir. Amerika'da her 5 erkekten birinde görüldüğü tespit edilmiştir.yine
DetaylıKÖTÜ AĞIZ HİJYENİ OLAN KİŞİLERDE;
AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI KÖTÜ AĞIZ HİJYENİ OLAN KİŞİLERDE; kardiovasküler/ serebrovasküler sistem hastalıkları, osteoporoz, üst solunum yolları enfeksiyonları, kadınlarda erken doğum, düşük doğum ağırlığı riskinin
DetaylıPsikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı. Doç.Dr.Vesile Altınyazar
Psikiyatride Akılcı İlaç Kullanımı Doç.Dr.Vesile Altınyazar Tüm dünyada ilaç harcamalarının toplam sağlık harcamaları içindeki payı ortalama %24,9 Ülkemizde bu oran 2000 yılı için %33,5 DSÖ tahminlerine
DetaylıS A H A A R A Ş T I R M A S I
S A H A A R A Ş T I R M A S I GEREÇ VE YÖNTEM Saha Araştırması Plan ve Uygulaması Bu araştırma, Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı ve Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından
DetaylıYaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri. Sena Aydın 0341110011
Yaşlanmaya Bağlı Oluşan Kas ve İskelet Sistemi Patofizyolojileri Sena Aydın 0341110011 PATOFİZYOLOJİ Fizyoloji, hücre ve organların normal işleyişini incelerken patoloji ise bunların normalden sapmasını
DetaylıMemorial Hastanesi İç Hastalıkları Bölüm Koordinatörü Prof. Dr. Yavuz Baykal Ağız kokusunun nedenleri ve önlemenin yolları hakkında bilgi verdi.
Ağız Kokusuna Karşı Dilinizi de Fırçalayın Memorial Hastanesi İç Hastalıkları Bölüm Koordinatörü Prof. Dr. Yavuz Baykal Ağız kokusunun nedenleri ve önlemenin yolları hakkında bilgi verdi. İSTANBUL - Sağlıklı
DetaylıDİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU. Dahili Servisler
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU Dahili Servisler Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHP) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), her 10 çocuktan birinde görülmesi, ruhsal, sosyal
DetaylıAYAKTAN HASTA DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ
REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No 24.03.2014 CureMed te tanımlanmış anamnez modüller eklendi. 01 FTR Tedavi Formu prosedüre tanımlandı. Hazırlayan: Onaylayan: Onaylayan: Hasta Değerlendirme
DetaylıRedCode Anket Tanımlama
RedCode Anket Tanımlama Ürün Grubu [X] Redcode Enterprise [X] Redcode Standart [X] Entegre.NET Kategori [X] Yeni Fonksiyon Versiyon Önkoşulu Uygulama RedCode paketi Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM) modulünün
DetaylıHalk Sağlığı. YDÜ Tıp Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ
Halk Sağlığı YDÜ Tıp Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Halk Sağlığı, organize edilmiş toplum çalışmaları sonunda; - çevre sağlığı koşullarını düzelterek - bireylere sağlık bilgisi vererek - bulaşıcı hastalıkları
DetaylıDİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ ANABİLİM DALLARI KLİNİK STAJ BARAJLARI
DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ ANABİLİM DALLARI 2014-2015 KLİNİK STAJ 22.08.2014 SINIF 4. SINIF STAJ 5. SINIF STAJ PEDODONTİ ANABİLİM DALI TEDAVİ Adet AÇIKLAMA Kompomer, Amalgam,Kompozit dolgu 40 Tüm dolgu tedavileri,
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI FUSİNAT 500 mg film tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Bir film kaplı tablet 500 mg sodyum fusidat içerir. Yardımcı maddeler: Mikrokristal selüloz PH 200, krospovidon, laktoz anhidrat,
Detaylı