MADDENİN HAL DEĞİŞİMLERİ

Transkript

1 MADDENİN HAL DEĞİŞİMLERİ Maddenin 3 hali vardır. örnek 1.KATI HALİ buz Maddenin hal değiştirmesinin sebebi ısı alışverişi yapmasıdır. 2.SIVI HALİ 3.GAZ HALİ su su buharı

2 Maddenin ısı alarak katı halden sıvı hale geçmesine ERİME denir Maddenin ısı vererek sıvı halden katı hale geçmesine DONMA denir ERİME (ISI ALIR) KATI SIVI DONMA (ISI VERİR) Örnek:Buz suya dönerken ısı alarak suya döner. Örnek: Su buzdolabına konduğunda buza dönerken ısı vererek donar

3 Saf maddelerin erime süresince sabit kalan sıcaklığınaerime SICAKLIĞI denir Donmanın gerçekleştiği sıcaklığa DONMA SICAKLIĞI denir Saf maddelerin erime ve donma sıcaklığı birbirine eşittir. Örneğin suyun donma sıcaklığı 0 C buzun erime sıcaklığı 0 C dir. Saf maddeler erirken veya donarken sıcaklığı değişmez sabit kalır.

4 Zaman(dk) Başlangıç Sıcaklık (C ) Yukarıdaki tabloda buzun ısınması sonucu oluşan sıcaklık ve zaman tablosuna göre Tablodan erime ve donma sıcaklığı bulunabilir Sıcaklığın sabit kaldığı değere erime sıcaklığı denir. Zaman(dk) Başlangıç Sıcaklık (C ) Erime sıcaklığı 0 C dir.

5 Aşağıdaki tabloda verilenlere göre erime ve donma sıcaklıklarını bulunuz. Zaman(dk) Başlangıç Sıcaklık (C ) erime sıcaklığı=? Erime kaç dk sürmüştür= Zaman(dk) Başlangıç Sıcaklık (C ) donma sıcaklığı=? Donma kaç dk sürmüştür= Zaman(dk) Başlangıç Sıcaklık (C ) erime sıcaklığı=? Erime kaç dk sürmüştür=

6 Aşağıdaki tabloda verilenlere göre erime ve donma sıcaklıklarını bulunuz. Zaman(dk) Başlangıç Sıcaklık (C ) erime sıcaklığı=25 C Erime kaç dk sürmüştür=10-6=4 dk Zaman(dk) Başlangıç Sıcaklık (C ) donma sıcaklığı=? 20 Donma kaç dk sürmüştür=9-3=6 dk Zaman(dk) Başlangıç Sıcaklık (C ) erime sıcaklığı= 5C Erime kaç dk sürmüştür=4-2=2dk

7 Sütun grafiklerinde de sıcaklığın sabit kaldığı değer erime sıcaklığıdır. 6.dk da erimeye başlamıştır. Erime sıcaklığı 78 C dir

8 Soru Yandaki sütun grafiğinde erime sıcaklığı kaç derecedir? Zaman (dk) 8.dk da sıcaklık kaç derecedir

9 Çözüm Zaman (dk) Yandaki sütun grafiğinde erime sıcaklığı kaç derecedir? Sıcaklığın sabit kaldığı İLK değeri buluyoruz grafikte 12 C dir. 8.dk da sıcaklık kaç derecedir 20 C dir ERİME OLMUŞTUR

10 Soru Bir miktar saf katının ısıtılmasına ilişkin sıcaklık - zaman grafiği aşağıda verilmiştir. Grafiğe göre, I. Madde iki kez hâl değiştirmiştir. II. Maddenin kaynama noktası 36 C tur. III. Madde 4 ve 6. dakikalar arasında ısı almamıştır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III.

11 Çözüm Bir miktar saf katının ısıtılmasına ilişkin sıcaklık - zaman grafiği aşağıda verilmiştir. Grafiğe göre, I. Madde iki kez hâl değiştirmiştir. II. Maddenin kaynama noktası 36 C tur. III. Madde 4 ve 6. dakikalar arasında ısı almamıştır. (bütün zamanlarda ısı almıştır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II. B) I ve III. C) II ve III. D) I, II ve III.

12 Saf madde Naftalin Erime sıcaklığı 80 C Saf maddeler erime sıcaklığın altındaki değerlerde KATI erime sıcaklığının üstündeki değerlerde SIVI halde görünür. Saf madde Erime sıcaklığı Naftalin katı 80 C sıvı 75,76,77,78, ,82,83..

13 Soru Saf madde Kükürt Erime sıcaklığı 119 C Kükürt 120 C de hangi halde bulunur? Kükürt 100 C de hangi halde bulunur?

14 Çözüm Saf madde Kükürt Erime sıcaklığı 119 C Kükürt 120 C de hangi halde bulunur? Sıvı Kükürt 100 C de hangi halde bulunur? Katı

15 Soru Saf madde kaynama sıcaklığı Kükürt sıvı 444 C GAZ Verilen sıcaklık değeri kaynama sıcaklığının üstündeyse gaz halinde kaynama sıcaklığının altındaysa sıvı halinde bulunur. Kükürt 120 C de hangi halde bulunur? Kükürt 500 C de hangi halde bulunur?

16 Çözüm Saf madde kaynama sıcaklığı Kükürt sıvı 444 C GAZ Verilen sıcaklık değeri kaynama sıcaklığının üstündeyse gaz halinde kaynama sıcaklığının altındaysa sıvı halinde bulunur. Kükürt 120 C de hangi halde bulunur? sıvı Kükürt 500 C de hangi halde bulunur? gaz

17 Soru Saf madde Donma sıcaklığı Civa -39 Civa -10 C de hangi halde bulunur? Civa -100 C de hangi halde bulunur?

18 Çözüm Saf madde Donma sıcaklığı Civa -39 Civa -10 C de hangi halde bulunur? Sıvı Civa -100 C de hangi halde bulunur? Katı

19 Tabloda X, Y ve Z saf maddelerinin erime ve kaynama noktaları verilmiştir. Buna göre oda sıcaklığında (25 ) bu maddeler hangi hâlde bulunurlar?

20 K A T ı 25 C S I V I 25 C G A Z 25 C Tabloda X, Y ve Z saf maddelerinin erime ve kaynama noktaları verilmiştir. Buna göre oda sıcaklığında (25 ) bu maddeler hangi hâlde bulunurlar?

21 Alüminyum, gümüş, demir ve bakırdan 50 şer gram alınarak toplam 200 g ağırlığındaki bir metal karışımı elde ediliyor. Bu karışım 2400 C sıcaklığında, hava çıkışı olan bir fırına konuluyor. Yeteri kadar beklendikten sonra kalan katı madde fırından çıkarılıp tekrar tartılıyor. Fırından çıkarılan katının kütlesi tartıldığında kaç gr gelir? A) 50 g B) 100 g C) 150 g D) 175 g

22 2400 C de gaz haline geçeceği için kapta kalmazlar Alüminyum, gümüş, demir ve bakırdan 50 şer gram alınarak toplam 200 g ağırlığındaki bir metal karışımı elde ediliyor. Bu karışım 2400 C sıcaklığında, hava çıkışı olan bir fırına konuluyor. Yeteri kadar beklendikten sonra kalan katı madde fırından çıkarılıp tekrar tartılıyor. Fırından çıkarılan katının kütlesi tartıldığında kaç gr gelir? A) 50 g B) 100 g C) 150 g D) 175 g

23 Yukarıdaki tabloda bazı saf sıvıların donma noktaları verilmiştir. Oda sıcaklığında (25 C) bulunan bu sıvılardan eşit miktarlarda alınıp, aynı anda soğutulmaya başlanıyor. Buna göre, ilk olarak hangi sıvı donmaya başlar? A) I. B) II. C) III. D) IV.

24 Yukarıdaki tabloda bazı saf sıvıların donma noktaları verilmiştir. Oda sıcaklığında (25 C) bulunan bu sıvılardan eşit miktarlarda alınıp, aynı anda soğutulmaya başlanıyor. Buna göre, ilk olarak hangi sıvı donmaya başlar? A) I. B) II. C) III. D) IV.

25 Soru Yalnızca tablodaki verilenlere göre aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur? A) Oda sıcaklığında (25 C) cıva, katı hâldedir. B) Suyun donma noktası diğerlerinden yüksektir. C) -40 C ta yalnızca su katı hâlde bulunur. D) Oksijenin erime noktası en yüksektir.

26 Çözüm Yalnızca tablodaki verilenlere göre aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur? A) Oda sıcaklığında (25 C) cıva, katı hâldedir. B) Suyun donma noktası diğerlerinden yüksektir. C) -40 C ta yalnızca su katı hâlde bulunur. D) Oksijenin erime noktası en yüksektir.

27 Buharlaşma ve Yoğunlaşma(yoğuşma) Sıvı bir maddenin ısı alarak gaz haline geçmesine buharlaşma denir Yoğunlaşma ise gaz halindeki maddenin ısı vererek sıvı hale dönmesine yoğunlaşma denir. Sıvı Buharlaşma(Isı alır) Yoğuşma(ısı verir) Gaz Bu iki olay birbirinin tersidir.

28 Araç içi camda oluşan buğulanma Buharlaşmaya örnekler Göllerdeki su seviyesinin azalması Islak çamaşırlarımızın kuruması Elimize dökülen kolonyanın serinletmesi Ateş üstündeki çaydanlıkta bulunan suyun yok olması Yoğuşmaya örnekler Yağmur, bulut, sis gibi doğa olaylarının olması Çaydanlık veya yemek tenceresi kapağının iç yüzeyinde oluşan su damlaları Buzdolabından çıkardığımız soğuk şişelerin yüzeyinde oluşan su damlacıkları

29 Yağmurlu bir havada camdan dışarıya bakmak isteyen Okan ın kardeşi, camın resimdeki gibi olmasından dolayı dışarıyı net görememiştir Okan, bu durumu kardeşine aşağıdaki ifadelerden hangisini kullanarak açıklamalıdır? A) Cama çarpan su damlacıkları hâl değiştirerek erimiştir. B) Evin dışı içeriden daha soğuk olduğu için camın iç tarafına çarpan su buharı yoğuşmuştur. C) Evin içi dışarıdan daha soğuk olduğu için camın iç tarafına çarpan su buharı yoğuşmuştur. D) Cam ile su buharı arasında ısı alışverişi olmuş camdan su buharına ısı aktarılmıştır.

30 çözüm Şekilde verilen olay yoğuşma örneğidir. Su buharının soğuk bir ortamda yoğuşarak su damlacıklarına dönüşür. Okan, bu durumu kardeşine aşağıdaki ifadelerden hangisini kullanarak açıklamalıdır? A) Cama çarpan su damlacıkları hâl değiştirerek erimiştir. B) Evin dışı içeriden daha soğuk olduğu için camın iç tarafına çarpan su buharı yoğuşmuştur. C) Evin içi dışarıdan daha soğuk olduğu için camın iç tarafına çarpan su buharı yoğuşmuştur. D) Cam ile su buharı arasında ısı alışverişi olmuş camdan su buharına ısı aktarılmıştır.

31 BUHARLAŞMA VE KAYNAMA ARASINDAKİ FARKLAR Buharlaşma sıvının gaz haline dönmesidir. Bu olay sıvının sadece üst yüzeyinde olur. Sıvı, ısı aldığı zaman sıvı içinde oluşan kabarcıkların ilk oluşmaya başladığı ana kaynama denir. Her sıcaklıkta olur Her sıcaklıkta buharlaşmanın olduğunu ispatlayan bir örnek, ıslak çamaşırlarımızın, kışın balkonda kurumasıdır Hızlı buharlaşma olayıdır. Kaynama sıvının her tarafında gerçekleşirken Kaynama belirli sıcaklıkta olur

32 KAYNAMA Kaynama gerçekleşirken, maddenin sıcaklığı artmaz da azalmaz da, yani değişmez ve sıvı maddenin tamamı gaz hale geçinceye kadar sıcaklığında bir değişiklik olmaz.

33 1.Kaptaki su 100 C de kaynarsa 2.kaptaki su kaç derecede kaynar? a)200 b)100 c)50 d)25

34 Kaynama sıcaklığı madde miktarına bağlı değildir 1damla suda 100 C de kaynar 1 ton suda 100 C de kaynar.

35 Soru Buharlaşma ve kaynama ile ilgili, I. Buharlaşma sıvıların yüzeyinde, kaynama ise sıvının her yerinde gerçekleşir. II. Kaynama ve buharlaşma belirli bir sıcaklıkta gerçekleşir. III. Kaynama esnasında saf sıvıların sıcaklığı artar. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III

36 Çözüm Buharlaşma ve kaynama ile ilgili, I. Buharlaşma sıvıların yüzeyinde, kaynama ise sıvının her yerinde gerçekleşir. II. Kaynama ve buharlaşma belirli bir sıcaklıkta gerçekleşir. III. Kaynama esnasında saf sıvıların sıcaklığı artar. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III

37 Suyun ısınma grafiğinden anladıklarımız İlk sıcaklığı 10 C 4.dk da sıcaklığı 60 C 6.dk da kaynamaya başlamıştır. Kaynama sıcaklığı 100 C

38 Eşit kütleli ve özdeş ısıtıcılarla ısıtılan K ve L sıvılarına ait sıcaklık - zaman tablosu aşağıda verilmiştir. Bu tabloya göre, I. K maddesinin kaynama sıcaklığı 78 C II. K maddesinin miktarı daha fazladır. III. 55 C de her ikisi de sıvı haldedir. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III

39 Eşit kütleli ve özdeş ısıtıcılarla ısıtılan K ve L sıvılarına ait sıcaklık - zaman tablosu aşağıda verilmiştir. Bu tabloya göre, I. K maddesinin kaynama sıcaklığı 78 C II. K maddesinin miktarı daha fazladır. III. 55 C de her ikisi de sıvı haldedir. verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III L, 56 C nin altında sıvı haldedir.

40 Yukarıdaki görselde 1, 2 ve 3 ile belirtilen hâl değişimleri verilenlerden hangisi olamaz? A) Buharlaşma B) Donma C) Erime D) Yoğuşma

41 Donma yoğuşma Buharlaşma Yukarıdaki görselde 1, 2 ve 3 ile belirtilen hâl değişimleri verilenlerden hangisi olamaz? A) Buharlaşma B) Donma C) Erime D) Yoğuşma

42 Soru Bir miktar buz, ağzı açık bir kaba konularak ocakta ısıtılıyor ve kaptaki madde bitene kadar ısıtma işlemine devam ediliyor. Bu sürenin başlangıcından sonuna kadar kapta hangi hâl değişimleri gerçekleşmiştir? A) Erime ve Yoğuşma B) Donma ve Yoğuşma C) Erime ve Buharlaşma D) Buharlaşma ve Süblimleşme

43 Çözüm Bir miktar buz, ağzı açık bir kaba konularak ocakta ısıtılıyor ve kaptaki madde bitene kadar ısıtma işlemine devam ediliyor. Bu sürenin başlangıcından sonuna kadar kapta hangi hâl değişimleri gerçekleşmiştir? A) Erime ve Yoğuşma B) Donma ve Yoğuşma C) Erime ve Buharlaşma D) Buharlaşma ve Süblimleşme

44 Açıklamaların karşısında yer alan kavramlar ile eşleştirmeler yapılmıştır Bu eşleştirmelerin tamamının doğru olabilmesi için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?

45 Açıklamaların karşısında yer alan kavramlar ile eşleştirmeler yapılmıştır Bu eşleştirmelerin tamamının doğru olabilmesi için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır? b ile c yerdeğiştirmeli

46 Süblimleşme ve Kırağılaşma Bir katının, sıvı hâle geçmeden doğrudan doğruya buhar hâline geçmesi olayına süblimleşme denir. Naftalin, iyot, katı karbondioksit(kuru buz), tuvaletlerdeki koku gidericiler Süblimleşmenin tersi olan olaya kırağılaşma adı verilmektedir. Gaz hâlindeki bir maddenin sıvılaşmadan katı hâle geçmesine kırağılaşma denir. Havadaki su buharının 0 C altındaki sıcaklıklarda sıvı hâle geçmeden buza dönüşüp yeryüzünde soğuk yüzeylerde birikmesiyle kırağı oluşur.

47 Süblimleşme (ısı alır) Katı Gaz Kırağılaşma (ısı verir)

48 Verilen tanımlar doğru kavramlarla eşleştirildiğinde hangi kavram açıkta kalır? A) Erime B) Yoğuşma C) Buharlaşma D) Kırağılaşma

49 Verilen tanımlar doğru kavramlarla eşleştirildiğinde hangi kavram açıkta kalır? A) Erime B) Yoğuşma C) Buharlaşma D) Kırağılaşma

50 Öğretmen öğrencilerden maddenin hal değişimine günlük hayattan örnekler vermelerini istemiştir. Buna göre, aşağıdaki örneklerden hangisi yanlıştır? A) Mum yandığı zaman erime sonucu sıvı hale gelir. B) Kış aylarında balkonda unutulan su, donma sonucu buz hâline gelir. C) Dolaptan çıkan soğuk su şişesinin dışında yoğuşma sonucu su damlacıkları oluşur. D) Dondurulmuş ürünlerin sevkiyatında kullanılan kuru buz, buharlaşma sonucu gaz hâline gelir.

51 Öğretmen öğrencilerden maddenin hal değişimine günlük hayattan örnekler vermelerini istemiştir. Buna göre, aşağıdaki örneklerden hangisi yanlıştır? A) Mum yandığı zaman erime sonucu sıvı hale gelir. B) Kış aylarında balkonda unutulan su, donma sonucu buz hâline gelir. C) Dolaptan çıkan soğuk su şişesinin dışında yoğuşma sonucu su damlacıkları oluşur. D) Dondurulmuş ürünlerin sevkiyatında kullanılan kuru buz, buharlaşma sonucu gaz hâline gelir.(süblimleşme olacaktı)

52 Aşağıdaki çizelgede bir maddede gözlenebilecek hal değişimleri numaralarla gösterilmiştir. Soru Buna göre bu numaralandırılmış değişimlere verilen örneklerden hangisi yanlıştır? A) 1, naftalinin gaz hâline gelmesi B) 2, yağmurun oluşması C) 3, dondurmanın erimesi D) 4, dolu oluşması

53 Aşağıdaki çizelgede bir maddede gözlenebilecek hal değişimleri numaralarla gösterilmiştir. Çözüm Buna göre bu numaralandırılmış değişimlere verilen örneklerden hangisi yanlıştır? A) 1, naftalinin gaz hâline gelmesi B) 2, yağmurun oluşması C) 3, dondurmanın erimesi D) 4, dolu oluşması(dolu sıvının katıya dönmesidir.)

54 Maddenin Ayırt edici özellikleri Bir maddeyi bir başka maddeden kesin olarak ayırt etmemizi sağlayan ölçülebilir özelliklere Ayırt edici özellikler denir. Erime sıcaklığı Donma sıcaklığı Kaynama sıcaklığı Yoğuşma sıcaklığı Maddenin Ortak Özellikleri Her maddenin sahip olduğu özelliklerdir. Kütle Hacim Eylemsizlik Tanecikli ve boşluklu yapıdan oluşma(atom ve moleküllerden oluşma)

55 Soru I. Renk ve koku II. Donma ve kaynama noktaları III. Kütle Yukarıda verilen ifadelerden hangileri saf maddeler için ayırt edici bir özelliktir? A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) II ve III. D) I ve III.

56 Çözüm I. Renk ve koku II. Donma ve kaynama noktaları III. Kütle Yukarıda verilen ifadelerden hangileri saf maddeler için ayırt edici bir özelliktir? A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) II ve III. D) I ve III.